1927 წელს ბან­დამ, რო­მელ­საც ლა­მის ნამ­დვი­ლი სან­ტა კლა­უ­სი ედგა სა­თა­ვე­ში, ბან­კი­დან 12 ათას 400 დო­ლა­რი გა­ი­ტა­ცა. ძარ­ცვას სის­ხლის ღვრა მოჰ­ყვა. შემ­დგო­მი დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბი­სას ბან­კის კედ­ლებ­ზე 200-ზე მეტი ნა­ტყვი­ა­რი დათ­ვა­ლეს. ეს არ ყო­ფი­ლა არც პირ­ვე­ლი და არც უკა­ნას­კნე­ლი შემ­თხვე­ვა, როცა ზღაპ­რის პერ­სო­ნა­ჟე­ბი "მა­ტე­რი­ა­ლიზ­დე­ბოდ­ნენ", რათა ნგრე­ვა და ქა­ო­სი გა­მო­ეწ­ვი­ათ. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სიხ­ში­რით ასე­თი და­ნა­შა­უ­ლი უმე­ტე­სად, სა­ა­ხალ­წლო დღე­სას­წა­უ­ლე­ბის წინ ხდე­ბა.

მოხ­ტუ­ნა­ვე ჯეკი

ახა­ლი წელი ჯა­დოს­ნუ­რი ზღაპ­რე­ბი­სა და გარ­და­სახ­ვის დროა, როცა ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბას ფან­ტა­ზი­ე­ბის სამ­ყარო ცვლის, მაგ­რამ ზოგ­ჯერ ეს ზღა­პა­რი სრუ­ლი­ად მო­უ­ლოდ­ნე­ლი და შემ­ზა­რა­ვი სა­ხით იჭ­რე­ბა ყოფა-ცხოვ­რე­ბა­ში. ისეც ხდე­ბა, რომ ადა­მი­ა­ნე­ბი ზღაპ­რუ­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბის (ან მათ მსგავ­თა) პი­რის­პირ დგე­ბი­ან. ამ­გვა­რი შეხ­ვედ­რე­ბის შე­დე­გი კრი­მი­ნა­ლუ­რი ქრო­ნი­კის ფურ­ცლე­ბად იქ­ცე­ვა ხოლ­მე. არა­ერ­თი უკე­თუ­რი ან­ცო­ბა, რო­მე­ლიც მრა­ვალ­რი­ცხო­ვა­ნი მოწ­მის წი­ნა­შე გა­თა­მა­შე­ბუ­ლა, პო­ლი­ცი­ის ოქ­მებ­შია და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი.

მა­გა­ლი­თად, 1837 წელს შო­ბის წინ, ინ­გლი­სი უც­ნა­უ­რი დამ­ნა­შა­ვის ქმე­დე­ბამ შე­აშ­ფო­თა, რო­მე­ლიც ეშ­მა­კი­ვით გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­და და შე­სა­ბა­მი­სა­დაც იქ­ცე­ო­და. ყვე­ლა­ფე­რი სექ­ტემ­ბრის ღა­მეს, ლონ­დო­ნის ერთ-ერთ სა­საფ­ლა­ო­ზე და­ი­წყო. ში­ნის­კენ დაგ­ვი­ა­ნე­ბით მი­მა­ვალ კაცს თავ­ში აზ­რად მო­უ­ვი­და, გზა მოკ­ლე­ზე - სა­საფ­ლა­ო­თი გა­და­ეჭ­რა. უეც­რად შე­მაძ­რწუ­ნე­ბე­ლი სა­ნა­ხა­ო­ბის მომსწრე გახ­და: სა­საფ­ლა­ოს მა­ღალ კე­დელს იო­ლად გად­მო­ევ­ლო რა­ღაც არ­სე­ბა, რო­მე­ლიც ადა­მი­ანს ჰგავ­და, მაგ­რამ ცე­ცხლის მფრქვე­ვე­ლი თვა­ლე­ბი და დიდი ბრჭყა­ლე­ბი ჰქონ­და. სა­ზა­რე­ლი ფი­გუ­რა სიბ­ნე­ლე­ში გა­უ­ჩი­ნარ­და, მგზავ­რი კი ისე შე­შინ­და, რომ ღამ­ღა­მო­ბით სა­საფ­ლა­ოს­თან ხე­ტი­ა­ლი სა­ბო­ლო­ოდ აღიკ­ვე­თა.

მალე ცნო­ბა უც­ნა­უ­რი მოხ­ტუ­ნა­ვის შე­სა­ხებ კვლავ მის­წვდა ადა­მი­ან­თა ყურს. რკი­ნისბრჭყა­ლე­ბი­ა­ნი არ­სე­ბა მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გა­მო­ე­ცხა­და ღა­მის ლონ­დონ­ში მო­სე­ირ­ნე შე­ქე­ი­ფი­ა­ნე­ბულ ჯგუფს. თა­ვი­დან მან ერთ-ერთ ბა­ტონს პალ­ტო და­უ­ხია; შემ­დეგ გო­გო­ნას - პოლი ადამსს და­ეს­ხა თავს, ტა­ნი­სა­მო­სი შე­მო­ა­ხია და მუ­ცე­ლი და­უ­კაწ­რა. შე­ში­ნე­ბუ­ლი კა­ცე­ბი მი­მო­ი­ფანტნენ, ხოლო პო­ლიმ გრძნო­ბა და­კარ­გა.

1837 წლის 1-ელ ოქ­ტომ­ბერს ბრჭყა­ლე­ბი­ა­ნი კაცი მო­სამ­სა­ხუ­რე მერი სტი­ვენსს და­ეს­ხა თავს. მას ცივი, წე­ბო­ვა­ნი ხე­ლე­ბით და­ე­ჭი­და, ლოშ­ნა და­უ­წყო და ტან­საც­მე­ლი შე­მო­ა­ხია. გო­გო­ნამ ყვი­რი­ლი მორ­თო. მა­ნი­ა­კი გა­იქ­ცა. მომ­დევ­ნო თვე­ებ­ში "ჯა­დოს­ნურ­მა" სუ­ბი­ექ­ტმა ლონ­დო­ნის სხვა­დას­ხვა უბან­ში არა­ერ­თხელ შე­ა­ში­ნა ადა­მი­ა­ნე­ბი, რის შემ­დე­გაც შემ­ზა­რა­ვი სი­ცი­ლი­თა და დიდი ნახ­ტო­მე­ბით გა­უ­ჩი­ნარ­და. ერთხელ, დი­ლი­ჟან­სის სა­ხუ­რავს და­ახ­ტა, რი­თაც საგ­ზაო მოძ­რა­ო­ბა შე­ა­ფერ­ხა და მგზავ­რე­ბი და­ა­ფე­თა. პო­ლი­ცია ბო­რო­ტი მოხ­ტუ­ნა­ვის კვალს მიჰ­ყვა და და­ად­გი­ნა, რომ მის ფეხ­საც­მელს ლან­ჩებ­ზე ზამ­ბა­რის­მაგ­ვა­რი მე­ქა­ნიზ­მი ჰქონ­და მი­მაგ­რე­ბუ­ლი, რაც მაღ­ლა ხტო­მის სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევ­და. ბუ­ნებ­რი­ვია, პრე­სამ სიმ­შვი­დის დამ­რღვევს უმალ­ვე სა­ხე­ლიც გა­მო­უ­ნა­ხა და მას "ზამ­ბა­რის­ქუს­ლე­ბი­ა­ნი ჯეკი" ან უბ­რა­ლოდ - "მოხ­ტუ­ნა­ვე ჯეკი" (Spring-Heeled Jack ) შე­არ­ქვა.

წლის ბო­ლოს­თვის მოხ­ტუ­ნა­ვე ჯეკ­მა იმ­დე­ნად მო­ა­ხერ­ხა ქა­ლა­ქის ტე­რო­რი­ზე­ბა, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას მის წი­ნა­აღ­მდეგ ზო­მე­ბის მი­ღე­ბა გა­და­ა­წყვე­ტი­ნა. არა­და, ხალ­ხში მას ზე­ბუ­ნებ­რივ არ­სე­ბად მი­იჩ­ნევ­დნენ. ოფი­ცი­ა­ლუ­რი პი­რე­ბი არც ეჭ­ვობ­დნენ, რომ უბ­რა­ლო, ბო­როტ ხუ­ლი­გან­თან ჰქონ­დათ საქ­მე.

1838 წლის 9 იან­ვარს ბრი­ტა­ნე­თის დე­და­ქა­ლა­ქის ლორდ-მერ­მა, სერ ჯონ კა­უ­ენ­მა გა­ნა­ცხა­და, რომ მი­ი­ღო ანო­ნი­მუ­რი წე­რი­ლი, სა­დაც ატყო­ბი­ნებ­დნენ, თით­ქოს არის­ტოკ­რატ­თა ერთ ჯგუფს სა­ნაძ­ლეო და­ე­დო ვი­ღაც ავან­ტი­უ­რის­ტთან, რო­მელ­საც ხალ­ხში სა­ში­ნე­ლი კოს­ტი­უ­მით გა­მო­ჩე­ნა და ადა­მი­ან­თა და­ში­ნე­ბა ეკის­რა. უც­ნა­უ­რი ნაძ­ლე­ვე­ბი­სა და უხე­ში ხუმ­რო­ბე­ბი­სად­მი იმ­დრო­ინ­დელ დიდ­გვა­რო­ვან­თა მიდ­რე­კი­ლე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ვერ­სია სავ­სე­ბით რე­ა­ლუ­რი ჩან­და. თუმ­ცა ბო­ლომ­დე მა­ინც გა­უ­გებ­რად რჩე­ბო­და, რო­გორ ახერ­ხებ­და "იდუ­მა­ლი პარ­კუ­რი" სა­კუ­თა­რი ტრი­უ­კე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას.

ლონ­დო­ნის მე­რის გან­ცხა­დე­ბი­დან მე­ო­რე დღეს ჯეკი ქა­ლა­ქის სხვა­დას­ხვა ნა­წილ­ში ისევ გა­მოჩ­ნდა და თა­ვი­სი ბრჭყა­ლე­ბით საკ­მა­ო­დაც და­ა­ზი­ა­ნა რამ­დე­ნი­მე ადა­მი­ა­ნი, რაც ხალ­ხს აფ­იქ­რე­ბი­ნებ­და, რომ ის გა­ა­ღი­ზი­ა­ნა სერ ჯონ კა­უ­ე­ნის ვა­რა­უდ­მა, თით­ქოს მხო­ლოდ სა­ნაძ­ლე­ოს გამო ირ­ჯე­ბო­და.

თე­ბერ­ვალ­ში ჯეკ­მა ლონ­დო­ნე­ლებს ისევ შე­ახ­სე­ნა თავი. 20 თე­ბერ­ვალს ღა­მით ყმაწ­ვილ­მა გო­გო­ნამ, ჯეინ ოლ­სოპ­მა სახ­ლის კარი გა­უ­ღო უც­ნობ მა­მა­კაცს, რო­მელ­მაც პო­ლი­ცი­ე­ლად წა­რუდ­გი­ნა თავი. უც­ნობ­მა უთხრა, რომ პო­ლი­ცი­ამ სა­ბო­ლო­ოდ მო­ა­ხერ­ხა მოხ­ტუ­ნა­ვის და­ჭე­რა და გო­გო­ნას სან­თე­ლი სთხო­ვა. როცა სან­თელ­მა ღა­მის სტუ­მა­რი გა­ა­ნა­თა, თავ­ზარ­და­ცე­მულ­მა ჯე­ინ­მა შეჰ­ყვი­რა. მისი თქმით, "უც­ნობს შემ­ზა­რა­ვი იერი ჰქონ­და; მან პი­რი­დან ცის­ფე­რი ცე­ცხლი ამო­აფ­რქვია, თვა­ლე­ბი ორ ცე­ცხლო­ვან ბურთს მი­უ­გავ­და. ლა­ბა­დის ქვეშ თეთ­რი, შე­მოტ­მას­ნი­ლი სა­მო­სი ეცვა და თავ­ზე დიდი ჩა­ფხუ­ტი ეხუ­რა". ბო­როტ­მოქ­მე­დი გო­გო­ნას ეცა და, მის­თვის ჩვე­უ­ლი ხერ­ხით, რკი­ნის ბრჭყა­ლე­ბით ტან­საც­მლის შე­მო­ხე­ვა და­უ­წყო. ჯე­ი­ნის ყვი­რილ­ზე სახ­ლის ბი­ნად­რებ­მა მო­ირ­ბი­ნეს და ურჩხუ­ლიც ღა­მის წყვდი­ად­ში გა­უ­ჩი­ნარ­და.

ამის შემ­დეგ მოხ­ტუ­ნა­ვე კი­დევ ბევ­რჯერ იხი­ლეს ინ­გლი­სის სხვა­დას­ხვა კუ­თხე­ში. მის გა­რეგ­ნულ მო­ნა­ცე­მებს თით­ქმის ყვე­ლა ერ­თნა­ი­რად აღ­წერ­და: საწ­ვი­მა­რი ლა­ბა­და თეთრ სა­მოს­ზე; წაგ­რძე­ლე­ბუ­ლი ცხვი­რი; აწ­კე­პი­ლი ყუ­რე­ბი; წინ გა­მო­წე­უ­ლი, მე­ფის­ტო­ფე­ლი­სე­უ­ლი ნი­კა­პი; ზოგ­ჯერ ცე­ცხლისმფრქვე­ვე­ლი პირი და წი­თე­ლი თვა­ლე­ბი. ის თით­ქმის ყო­ველ­თვის სა­ხუ­რა­ვებ­ზე გა­და­დი­ო­და.

წლე­ბი გა­დი­ო­და, მაგ­რამ მოხ­ტუ­ნა­ვე ავი სუ­ლის კვალს ვე­რაფ­რით მი­აგ­ნეს.

1845 წელს, მრა­ვა­ლი მოწ­მის თვალ­წინ, ჯეკ­მა ხი­დი­დან წყლის არხში გა­და­აგ­დო მცი­რე­წლო­ვა­ნი მე­ძა­ვი მერი დე­ვი­სი, რო­მე­ლიც უმალ­ვე ჭუ­ჭყი­ან წყალ­ში ჩა­იხ­რჩო. უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ გა­მო­უც­ნო­ბი დარ­ჩა, ვინ იყო ნამ­დვი­ლი მკვლე­ლი - მოხ­ტუ­ნა­ვე ჯეკი თუ "მრა­ვა­ლი მოწ­მე", რო­მელ­მაც სა­კუ­თა­რი და­ნა­შა­უ­ლი უწ­მინ­დურ ძა­ლას გა­და­აბ­რა­ლა.

ჯეკს მიმ­დევ­რე­ბიც გა­მო­უჩ­ნდნენ, რომ­ლე­ბიც სი­ა­მოვ­ნე­ბით აში­ნებ­დნენ ობი­ვა­ტე­ლებს შემ­ზა­რა­ვი ნიღ­ბე­ბი­თა და გრძე­ლი ლა­ბა­დე­ბით.

სა­მა­გა­ლი­თოდ, 1877 წლის შემ­თხვე­ვაც გა­მოდ­გე­ბა, როცა მოხ­ტუ­ნა­ვემ გვა­რი­ა­ნად და­აფრ­თხო შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ჯა­რის­კა­ცე­ბი სამ­ხედ­რო ბა­ზა­ზე ოლ­დერ­შოტ­ში. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ერთ-ერთი ოფი­ცე­რი ირ­წმუ­ნე­ბო­და, რომ ეს იყო თა­მა­ში, რო­მე­ლიც ერთ-ერ­თმა ლე­ი­ტე­ნან­ტმა მო­ა­წყო. პირ­ვე­ლი მოხ­ტუ­ნა­ვე ჯეკი კი ისევ ამო­უც­ნო­ბი დარ­ჩა. გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ვერ­სი­ის მი­ხედ­ვით, ეშ­მა­კის ნი­ღაბს ახალ­გაზ­რდა მარ­კი­ზი - უო­ტერ­ფორ­დი ატა­რებ­და, რო­მე­ლიც ოინ­ბაზ­ბით იყო ცნო­ბი­ლი და ამას­თა­ნა­ვე, სრუ­ლი­ად არ გა­მო­ირ­ჩე­ო­და ქა­ლებ­თან სა­ერ­თო ენის გა­მო­ნახ­ვის უნა­რით. მარ­კი­ზი კარ­გი სპორ­ტსმე­ნი გახ­ლდათ, ამ­დე­ნად სავ­სე­ბით შე­ეძ­ლო ეხ­ტუ­ნა სი­მაღ­ლე­ზეც და სიგ­რძე­ზეც. პი­რი­დან ცე­ცხლის ამოფრქვე­ვა ცირ­კის ნე­ბის­მი­ერ მეს­ვე­ურს შე­ეძ­ლო, ბრჭყა­ლე­ბი­ა­ნი ხელ­თათ­მა­ნე­ბის დამ­ზა­დე­ბა კი არა­ვი­თარ სირ­თუ­ლეს არ წარ­მო­ად­გენ­და.

ასე იყო თუ ისე, ჯეკი ზამ­ბა­რი­ა­ნი ქუს­ლე­ბით, ბრი­ტა­ნუ­ლი ქა­ლა­ქუ­რი ფოლკ­ლო­რის მნიშ­ვნე­ლო­ვან ნა­წი­ლად იქცა. მოხ­ტუ­ნა­ვის უკა­ნას­კნე­ლი გა­მო­ჩე­ნა 1904 წელს და­ფიქ­სირ­და, როცა მას­ზე უკვე რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი სტა­ტია, ბულ­ვა­რუ­ლი რო­მა­ნი და ვო­დე­ვი­ლი იყო და­წე­რი­ლი.

სა­ა­ხალ­წლო სას­წა­უ­ლე­ბი ზოგ­ჯერ სის­ხლი­თაც იყო შე­ფე­რი­ლი. 1924 წელს, შო­ბამ­დე ერთი კვი­რით ადრე, გერ­მა­ნი­ა­ში ნამ­დვი­ლი ვამ­პი­რი გა­ა­სა­მარ­თლეს, რო­მე­ლიც, ამ სი­ტყვის პირ­და­პი­რი გა­გე­ბით, ადა­მი­ან­თა სის­ხლს სვამ­და. თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბის მან­ძილ­ზე ფრიც ჰა­არ­მან­მა მო­ას­წრო ყო­ფი­ლი­ყო ქურ­დიც, ჯა­რის­კა­ციც, პო­ლი­ცი­ის ინ­ფორ­მა­ტო­რიც, მაგ­რამ მისი ჭეშ­მა­რი­ტი მო­წო­დე­ბა მკვლე­ლო­ბა იყო. პირ­ვე­ლი მსოფ­ლიო ომის შემ­დგომ ჰა­არ­მა­ნი ჰამ­ბურ­გში და­სახ­ლდა, სა­ყას­ბო გახ­სნა და ახალ­გაზ­რდა ჰო­მო­სექ­სუ­ა­ლის­ტე­ბის თა­ვის­თან შე­ტყუ­ე­ბას მიჰ­ყო ხელი. სტუ­მარ­თან კავ­შირს და­ამ­ყა­რებ­და, მერე კი გო­ნე­ბის და­კარ­გვამ­დე მო­გუ­დავ­და და როცა მსხვერ­პლი ჯერ კი­დევ ცო­ცხა­ლი იყო, სა­ძი­ლე არ­ტე­რი­ას გა­და­უღრღნი­და და მის სის­ხლს და­ე­წა­ფე­ბო­და. ჰამ­ბურ­გელ ვამ­პირს მუდ­მი­ვი საყ­ვა­რე­ლიც ჰყავ­და - ჰანს გრან­სი, რო­მე­ლიც და­ხო­ცი­ლი გე­ე­ბის ხორცს ძეხ­ვე­ულ­ში ურევ­და და ამ ვი­თომ­და სა­ქონ­ლის ხორ­ცით რეს­ტორ­ნებს ამა­რა­გებ­და. ჰა­არ­მან­მა სულ 24 თუ 27 კა­ცის სი­ცო­ცხლე იმ­სხვერ­პლა. მას შემ­დეგ, რაც მას სიკ­ვდი­ლი მი­უ­სა­ჯეს და თავი მოჰ­კვე­თეს, აღ­მო­ა­ჩი­ნეს წე­რი­ლი, სა­დაც აღ­ნიშ­ნავ­და: "თქვენ მე ვერ მომ­კლავთ. მე მა­ინც დავ­ბრუნ­დე­ბი, დიახ! მე თქვენ შო­რის მა­რა­დი­უ­ლად ვი­არ­სე­ბებ!" ყო­ვე­ლი­ვე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ფრიც ჰა­არ­მანს მარ­თლაც სჯე­რო­და, რომ ვამ­პი­რე­ბი უკ­ვდავ­ნი არი­ან.

სა­ზა­რე­ლი ამ­ბე­ბი კუ­დი­ა­ნე­ბის შე­სა­ხებ ზოგ­ჯერ სი­მარ­თლეს­თან ძალ­ზე ახ­ლოს იდგა და ხში­რად, შო­ბამ­დე ცოტა ხნით ადრე ხდე­ბო­და.

1929 წლის დე­კემ­ბერ­ში უნ­გრეთ­ში, სო­ფელ ნად­რე­ვის მკვიდ­რი 26 ქალი გა­ა­სა­მარ­თლეს. ისი­ნი 300 ადა­მი­ა­ნის მკვლე­ლო­ბა­ში იყ­ვნენ მხი­ლე­ბულ­ნი. ყვე­ლა­ფე­რი კი 1914 წელს და­ი­წყო, როცა 18 წლის ჟუ­ჟა­ნა ოლახ­მა ქმა­რი მო­წამ­ლა. სა­ა­მი­სოდ მან და­რიშ­ხა­ნი გა­მო­ი­ყე­ნა, რომ­ლი­თაც იმ დროს ბუ­ზე­ბის გა­სა­ნად­გუ­რე­ბელ წე­ბო­ვან ლენ­ტებს ამ­ზა­დებ­დნენ. რო­გორც გა­ირ­კვა, ეს იდეა ად­გი­ლობ­რივ ექიმ­ბაშს, იუ­ლია ფა­ზე­კაშს ეკუთ­ვნო­და, რო­მელ­საც კუ­დი­ა­ნად თვლიდ­ნენ. მალე ოლახ­მა და ფა­ზე­კაშ­მა "ში­ნა­უ­რი წამ­ლის" წარ­მო­ე­ბის საქ­მე აა­წყვეს და დღი­თი დღე მეტ სარ­გე­ბელს იღებ­დნენ, რად­გან სო­ფელ­ში მას­ზე მო­თხოვ­ნა არ იკ­ლებ­და. ამ დროს ომი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და და მა­მა­კა­ცე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა ფრონტზე წა­ვი­და, მაგ­რამ ქა­ლე­ბი არ იწყენ­დნენ, რად­გან სოფ­ლის გვერ­დით სამ­ხედ­რო ტყვე­თა ბა­ნა­კი მო­ა­წყვეს. ქა­ლებს ტყვე­ებ­თან თა­ვი­სუ­ფა­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი გა­უტ­კბათ და როცა და­ხე­იბ­რე­ბუ­ლი ქმრე­ბის შინ დაბ­რუ­ნე­ბის დრომ მო­ა­წია, ზო­გი­ერ­თმა ქალ­მა მათი თა­ვი­დან მო­შო­რე­ბა გა­ნიზ­რა­ხა და სა­ა­მი­სოდ, "კუ­დი­ა­ნე­ბის" მომ­ზა­დე­ბუ­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბა გა­მო­ი­ყე­ნა. მალე მკვლე­ლო­ბა ჩვე­ვა­ში გა­და­უ­ვი­დათ. ქა­ლებ­მა სა­ძულ­ვე­ლი ნა­თე­სა­ვე­ბის, მო­ბეზ­რე­ბუ­ლი საყ­ვარ­ლე­ბის, არა­სა­სურ­ვე­ლი შვი­ლე­ბის იმ ქვეყ­ნად გას­ტუმ­რე­ბა და­ი­წყეს. სა­ბო­ლო­ოდ, 1929 წლის ნო­ემ­ბრის ბო­ლოს, პო­ლი­ცი­ა­ში ანო­ნი­მუ­რი წე­რი­ლი გა­იგ­ზავ­ნა, სა­დაც ეწე­რა, რომ სო­ფელ ნად­რევ­ში სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის მა­ტე­ბა, მომ­წამ­ვლე­ლი კუ­დი­ა­ნე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბით ხდე­ბო­და.

პო­ლი­ცი­ე­ლე­ბი - ბარ­ტო­კი და ფრი­ეშ­კა ჩა­ვიდ­ნენ სო­ფელ­ში, სა­დაც მა­მა­კა­ცი თით­ქმის აღარ დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო. ვინც გა­დარ­ჩა, ურ­ჩია, მღვდლის­თვის მი­ე­მარ­თათ. მღვდელ­მა სა­მარ­თალ­დამ­ცვე­ლებს უთხრა: "ამ ად­გი­ლებ­ში, კე­თი­ლო ბა­ტო­ნე­ბო, ახლა ქა­ლე­ბი და­პარ­პა­შე­ბენ. ყვე­ლა მა­მა­კა­ცი სა­კუ­თარ სი­ცო­ცხლეს უფრთხილ­დე­ბა!" პად­რე მათ მო­უყ­ვა, რომ მისი მოკ­ვლაც სურ­დათ და შე­ე­ცად­ნენ, მო­ე­წამ­ლათ. სა­ვა­რა­უ­დო მკვლე­ლე­ბის სა­ხე­ლე­ბიც ჩა­მო­უთ­ვა­ლა. იმა­ვე დღეს, უც­ნა­უ­რი სიკ­ვდი­ლით ის კა­ციც მი­იც­ვა­ლა, ვინც პო­ლი­ცი­ე­ლებს მღვდელმსა­ხურ­თან მის­ვლა ურ­ჩია. პო­ლი­ცი­ამ და­პა­ტიმ­რე­ბებ­სა და ექ­სჰუ­მა­ცი­ებს მიჰ­ყო ხელი. ასზე მეტ გვამს და­რიშ­ხა­ნის კვა­ლი აღ­მო­აჩ­ნდა, ხოლო სა­ეჭ­ვოდ გარ­დაც­ვლილ­თა რი­ცხვმა სა­ერ­თო ჯამ­ში 300-ს მი­აღ­წია. რვა ბო­როტ­მოქ­მე­დი ქალი ჩა­მო­ახ­რჩვეს; შვიდს სა­მუ­და­მო, ხოლო და­ნარ­ჩე­ნებს - ხან­გრძლი­ვი პა­ტიმ­რო­ბა მი­უ­სა­ჯეს. იუ­ლია ფა­ზე­კაშ­მა სა­სიკ­ვდი­ლო გა­ნა­ჩე­ნის აღ­სრუ­ლე­ბამ­დე თავი მო­იკ­ლა.

ფიფ­ქია და ორ­მო­ცი ყა­ჩა­ღი

კრი­მი­ნა­ლურ ამ­ბებ­ში არა მხო­ლოდ ფოლკ­ლო­რუ­ლი უწ­მინ­დუ­რო­ბა ხვდე­ბო­და. ბო­როტ­მოქ­მე­დე­ბი ხში­რად, ჯა­დოს­ნუ­რი ზღაპ­რე­ბის პერ­სო­ნა­ჟებ­საც იყე­ნებ­დნენ და ხალ­ხიც ზო­გი­ერთ მათ­განს საყ­ვა­რელ გმი­რებ­თან აი­გი­ვებ­და. ასეა მო­წყო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნის ცნო­ბი­ე­რე­ბა - ზოგი სი­ტუ­ა­ცია გა­ცი­ლე­ბით იო­ლად, სა­ბავ­შვო წიგ­ნე­ბი­დან ნა­სეს­ხე­ბი პერ­სო­ნა­ჟე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით უფრო იო­ლად აღიქ­მე­ბა, ვიდ­რე - სა­კუთ­რივ მომ­ხდა­რის ანა­ლი­ზით.

მა­გა­ლი­თად, როცა XIX სა­უ­კუ­ნის დამ­ლევს, მე­ხი­კო­ში მა­ნი­ა­კი გა­მოჩ­ნდა, რო­მე­ლიც მფატ­რა­ვი ჯე­კი­ვით მე­ძა­ვებს კლავ­და, ის მა­შინ­ვე "მექ­სი­კელ ლურ­ჯწ­ვე­რად" მო­ნათ­ლეს. 1880-დან 1908 წლამ­დე ფრან­სის­კო ჰე­რე­რო პე­რეს­მა 21 მკვლე­ლო­ბა ჩა­ი­დი­ნა. როცა და­ი­ჭი­რეს, გა­ნა­ცხა­და, რომ ყვე­ლა გზას აც­დე­ნი­ლი ქალი სა­სიკ­ვდი­ლო გა­ნა­ჩენს იმ­სა­ხუ­რებ­და. "ლურ­ჯწ­ვე­რა" 1910 წელს ცი­ხე­ში მოკ­ვდა.

ზღაპ­რებ­ში ხში­რად შეხ­ვდე­ბით ში­შის მომ­გვრელ ტი­პებს. შიში კი ნე­ბის­მი­ე­რი ბან­დი­ტის­თვის მთა­ვა­რი ია­რა­ღია. ალ­ბათ ამი­ტო­მაც, XIX სა­უ­კუ­ნე­სა და XX-ის პირ­ველ ნა­ხე­ვარ­ში რამ­დე­ნი­მე ბან­და სა­კუ­თარ თავს "ორ­მოც ყა­ჩა­ღად" მო­იხ­სე­ნი­ებ­და. სამი ასე­თი ბან­და სხვა­დას­ხვა დროს ატე­რო­რებ­და ნიუ-იორკსა და ლონ­დონს, ხოლო თი­თო­ე­ულ­ში ყა­ჩა­ღებს შო­რის ერია ქალი, რო­მელ­საც ფიფ­ქი­ას როლი ჰქონ­და მორ­გე­ბუ­ლი.

პირ­ვე­ლად ორ­მო­ცი ყა­ჩა­ღი ნიუ-იორკში 1820-იან წლებ­ში გა­მოჩ­ნდა. მათ სა­სურ­სა­თო მა­ღა­ზი­ის მე­პატ­რო­ნე ქალი - რო­ზან პირ­სი ეხ­მა­რე­ბო­და. მა­ღა­ზია ბან­დის­თვის ალი-ბა­ბას გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის ფუნ­ქცი­ას ას­რუ­ლებ­და, რად­გან იქ ნა­ძარ­ცვის შე­ნახ­ვა, გა­ყო­ფა, გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი თავ­დას­ხმის შემ­დეგ დას­ვე­ნე­ბა და ახ­ლის და­გეგ­მვა შე­იძ­ლე­ბო­და. ამას­თან, "გა­მოქ­ვა­ბუ­ლი" "მო­ჯა­დო­ე­ბუ­ლი" იყო: და­ო­ბე­ბუ­ლი ბოსტნე­უ­ლის სტე­ლა­ჟებს მიღ­მა სა­ი­დუმ­ლო კარი იმა­ლე­ბო­და, ხოლო მის იქით - სა­ლო­ნი, რო­მე­ლიც კონ­ტრა­ბან­დუ­ლი სას­მე­ლე­ბით ვაჭ­რობ­და. რო­ზან პირ­სი ნა­ქურ­დალს ყიდ­და, ბან­დი­ტებს კვე­ბავ­და და, მო­ა­რუ­ლი ხმე­ბით, ოპე­რა­ცი­ის და­გეგ­მვა­შიც მო­ნა­წი­ლე­ობ­და.

ლონ­დო­ნე­ლი ორ­მო­ცი ყა­ჩა­ღი XIX სა­უ­კუ­ნის და­სას­რულს მოქ­მე­დებ­და და ძი­რი­თა­დად, მა­ღა­ზი­ე­ბის ძარ­ცვას მის­დევ­და. ამ შემ­თხვე­ვა­ში, ყა­ჩა­ღე­ბი ქა­ლე­ბი იყ­ვნენ. მათი წი­ნამ­ძღო­ლი - ელის და­ი­მონ­დი ზღაპ­რის სა­ხელს კრი­მი­ნა­ლურ სამ­ყა­რო­ში და­სამ­კვიდ­რებ­ლად იყე­ნებ­და. რო­გორც ჩანს, წარ­მა­ტე­ბა­საც მი­აღ­წია.

და­ბო­ლოს, 1920-იან წლებ­ში, ნი­უი­ორ­კულ ჰარ­ლემ­ში გა­მოჩ­ნდა ახა­ლი ორ­მო­ცი ყა­ჩა­ღი, ქა­ლის - სტე­ფა­ნი სენტ-კლე­რის წი­ნამ­ძღო­ლო­ბით, რო­მელ­მაც 10 ათა­სი დო­ლა­რი არა­ლე­გა­ლურ სა­თა­მა­შო ბიზ­ნეს­ში ჩადო და მხო­ლოდ ერთ წე­ლი­წად­ში 500 ათა­სი დო­ლა­რი გა­მო­ი­მუ­შა­ვა. ამ­ჯე­რად ფიფ­ქია შავ­კა­ნი­ა­ნი გახ­ლდათ, ისე­ვე, რო­გორც მისი ბან­დის და­ნარ­ჩე­ნი წევ­რე­ბი. "პა­ტა­რა დე­დო­ფა­ლი", რო­გორც ქა­ლაქ­ში ეძახ­დნენ, იძუ­ლე­ბუ­ლი გახ­და, დაქ­ვემ­დე­ბა­რე­ბო­და "ჰო­ლან­დი­ელ" შულცს (ნამ­დვი­ლი სა­ხე­ლი - არ­ტურ ფლე­გე­ნ­ჰა­მე­რი), რო­მელ­მაც მისი ბიზ­ნე­სი სის­ხლისმღვრე­ლი განგსტე­რუ­ლი ომის შემ­დეგ იგდო ხელთ. თუმ­ცა ამან სტე­ფა­ნის არა მარ­ტო გა­დარ­ჩე­ნის, არა­მედ "ჰო­ლან­დი­ე­ლის" მო­ნე­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბაც მის­ცა. რო­გორც ნამ­დვილ ზღა­პარ­ში, ბოლო სი­ტყვა აქაც მთა­ვარ გმირ ქალ­ბა­ტონს ერგო. როცა ყა­ჩაღ­თა ტყვი­ით გან­გმი­რუ­ლი შულ­ცი სა­სიკ­ვდი­ლო სა­რე­ცელ­ზე გა­ნის­ვე­ნებ­და, "პა­ტა­რა დე­დო­ფალ­მა" მას გა­მო­სამ­შვი­დო­ბე­ბე­ლი ტე­ლეგ­რა­მა გა­უგ­ზავ­ნა: "რა­საც დას­თეს, იმას მო­იმ­კი": ზღა­პარ­ში ხომ, რა­ღაც ფორ­მით, მო­რა­ლიც უნდა იყოს?!.

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)