საქართველოს მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს საყოფაცხოვრებო ნივთები და ტექნიკა ბანკებიდან განვადებით გამოაქვს და ეს ბუნებრივიცაა: ყველას არა აქვს საშუალება ერთბაშად გადაიხადოს სოლიდური თანხა ამა თუ იმ ნივთში, რომელიც სასწრაფოდ სჭირდება. როგორც წესი, ამას ხშირად მოჰყვება ხოლმე გაუგებრობა კომერციულ ბანკებთან, რასაც ჩვენი მკითხველების მონათხრობიც ადასტურებს:
ნინო თ. - გასული წლის ბოლოს განვადებით გამოვიტანე მობილური ტელეფონი და იმ იმედით, რომ გადახდა თანდათან უფრო გამიადვილდებოდა, ათთვიანი ხელშეკრულება გავაფორმე. თანხის გადახდა ყოველი თვის 7 რიცხვში მიწევდა, რადგან 7 იანვარი შობის დღესასწაულს დაემთხვა, ბანკში ვერ მივედი, ვერც 8 იანვარს მოვახერხე გადახდა და 9-ში, დილით, ბანკიდან ასეთი შინაარსის გზავნილი მივიღე: "განვადების დავალიანების დაუფარაობის გამო თქვენ დაგერიცხათ ვადაგადაცილების პირგასამტეხლო. გთხოვთ, სასწრაფოდ დაფაროთ დავალიანება". შეიძლება გადახდა დავაგვიანე, მაგრამ ყველაზე მეტად იმან გამაოცა, რომ "პირგასამტეხლო" იმაზე მეტი აღმოჩნდა, ვიდრე თანხა, რომელსაც ყოველთვე ვიხდი. პროცენტები ჩვენს ბანკებში ისედაც მაღალია, ამას ემატება პირგასამტეხლოც და საბოლოოდ განვადებით გამოტანილი ნივთი ორჯერ უფრო ძვირი გიჯდება, ვიდრე ღირს. რა არის ეს, თუ არა ძარცვა-გლეჯა? მე პირადად, ძალიან ვნანობ, რომ განვადება გავაფორმე, ვეცდები, მომავალში თანხა დავზოგო და რაც დამჭირდება, ყველაფერი ნაღდი ფულით შევიძინო.
თამარ აბესაძე - მე სულ სხვა პრობლემა შემექმნა: შვიდი წლის წინ მქონდა გაფორმებული განვადება, რომელიც დაფარული მაქვს და ჩემდა გასაოცრად, ახლა აღმოვაჩინე, რომ ერთ-ერთმა ბანკმა, რომლის სახელსაც შეგნებულად არ ვასახელებ, იმიტომ, რომ მის წინააღმდეგ სასამართლოში ჩივილს ვაპირებ, არაფრის გამო "შავ სიაში" შემიყვანა. შეიძლება თანხის გადახდა ერთი-ორჯერ გადამიცდა, რადგან ზაფხულში თბილისში არ ვიყავი და ზუსტად იმ დროისათვის ვერ ჩამოვედი. წელს, ზამთარი რომ დაიწყო და აცივდა, გადავწყვიტე, გამათბობელი გამომეტანა განვადებით, მაგრამ ყველა ბანკმა უარით გამომისტუმრა, როგორც "შავსიელი". ექიმი ვარ, მაქვს შემოსავალი და რატომ "გამაშავეს", ახლაც არ მესმის. ვერ ასაბუთებენ, რა მოხდა და ერთმანეთს აბრალებენ. როგორც გავიგე, ჩემსავით კიდევ ბევრი ადამიანი "გაუშავებიათ". ეს ხომ უსამართლობის, უკონტროლობისა და განუკითხაობის ბრალია?!
ჩვენი რესპონდენტების საჩივრებზე კომენტარი "ჯორჯიან ბიზნეს ინსაიტის" გენერალურ დირექტორ ირაკლი ლექვინაძეს ვთხოვეთ:
- განვადება საქართველოში მაღალრისკიან პროდუქტად არის მიჩნეული, რადგან მისი მომხმარებლები ძირითადად დაბალი და საშუალო შეძლების მოქალაქეები არიან. ძალიან ხშირად, რაც უფრო გამარტივებულია განვადების პროცედურა, რისკიც უფრო მაღალია. არის შემთხვევები, როცა განვადების გაცემა გამარტივებული წესით ხდება. ლოგიკურია, რომ სადაც რისკი მაღალია, პროცენტებიც მაღალია. ბანკების ქმედება ამ შემთხვევაში სავსებით გასაგებია, რადგან მათ ამ პირობით უღირთ მუშაობა, თანაც, მომხმარებელი ამის გამო სულაც არ აკლდებათ. შესაბამისად, განვადება საკმაოდ მომგებიანი პროდუქტია ბანკებისათვის, თავისი ჯარიმებით, პირგასამტეხლოებით, განვადების პროცენტით და ა.შ. აქედან გამომდინარე, განვადებიდან მიღებული თანხის წილი მათ შემოსავლებში საკმაოდ მაღალია. ამიტომ, მომხმარებელი ყურადღებით უნდა გაეცნოს ხელშეკრულებას, უფრო მეტიც, ხელშეკრულება აუცილებლად უნდა შეინახოს თავი რომ დაიზღვიოს ყოველგვარი გაუგებრობისა და ზედმეტი ხარჯებისაგან. ჩვენთან კი ხელშეკრულებას ყურადღებას არავინ აქცევს, რაც სერიოზული პრობლემაა, უნდა დააზუსტოთ, რომელ თვეში, რომელ რიცხვში უნდა გადაიხადოთ თანხა, ხომ არ უწევს დასვენების დღე, რომ დაგვიანების გამო ზედმეტი ფულის გადაყრა არ მოგიხდეთ. მეკითხებით, რამდენად სამართლიანია, როცა პირგასამტეხლო უფრო მეტია, ვიდრე გადასახდელი თანხა? - ამასაც კომერციული ბანკი წყვეტს.
ამიტომ, ვიდრე განვადებას გააფორმებდეთ, ყურადღებით უნდა გაეცნოთ, რომელი ბანკი რა პირობებს გთავაზობთ. პირგასამტეხლო სად რამდენია, პროცენტი როგორია და ა.შ. წინასწარ ინფორმაციის მოძიება და გარკვევა ნებისმიერ შემთხვევაში უმჯობესია, ვიდრე გაუგებრობა და უშედეგო საყვედურები. რაც შეეხება "შავ სიებში" შეყვანას, როგორც ვიცი, ეს პროცესი ახლა უფრო შერბილებულია, ადრე ბანკები ამ მხრივ უფრო მკაცრად მოქმედებდნენ. ალბათ ამ ადამიანმა უნდა დასვას საკითხი, რატომ შეიყვანეს "შავ სიაში" და ეს თვითონ ბანკთან გაარკვიოს. თუ ვადის გადაცილება ხშირია, მაშინ შეიძლება კლიენტის "შავ სიაში" შეყვანა, მაგრამ ერთი-ორი შემთხვევის გამო ასეთი რამ დაუშვებელია. ჩვენთან განვადების გაფორმება სპონტანურად, ემოციურად და ყოველგვარი წინასწარი გათვლების გარეშე ხდება. ადამიანმა უნდა გაითვალისწინოს ყველა რისკი, რომელიც ხელშეკრულების გაფორმებას მოჰყვება. რადგან ჩვენს ქვეყანაში გარემოც რისკიანია და კონკურენციაც ნაკლები, ბუნებრივია, ბანკები ისეთ საჯარიმო სანქციებს და პროცენტებს აწესებენ, როგორიც ხელს აძლევთ და ამის მიუხედავად, მომხმარებელი მაინც ჰყავთ. უნდა ვაღიაროთ, რომ საქართველოში მოსახლეობაც და ბიზნესიც ბანკებისთვის მუშაობს, იმდენად ხარჯიანია მათთან თანამშრომლობა. ამ მდგომარეობის შეცვლა მხოლოდ კონკურენციის გაზრდით შეიძლება.
ხათუნა ჩიგოგიძე
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)