გა­ნათ­ლე­ბის ყო­ფი­ლი მი­ნის­ტრი დი­მიტ­რი შაშ­კი­ნი ბოლო წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში მისი მი­სა­მარ­თით გა­მოთ­ქმულ ბრალ­დე­ბებს "ფე­ის­ბუ­ქით" პა­სუ­ხობს.

ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე წარ­მა­ტე­ბუ­ლი რე­ფორ­მა გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში

გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში გა­ტა­რე­ბუ­ლი რე­ფორ­მე­ბი­დან, ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე წარ­მა­ტე­ბუ­ლი უსაფრ­თხო სკო­ლის პროგ­რა­მა და სკო­ლებ­ში მან­და­ტუ­რე­ბის შეყ­ვა­ნა იყო. მო­სახ­ლე­ო­ბის 76% ამ რე­ფორ­მას მხარს უჭერ­და და ამავდრო­უ­ლად, სწო­რედ ეს პრო­ექ­ტი ხდე­ბო­და ყვე­ლა­ზე ხში­რად კრი­ტი­კის ობი­ექ­ტი ჩვე­ნი ოპო­ნენ­ტე­ბის მხრი­დან. ოპო­ნენ­ტე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა არ უარ­ყოფ­და ამ პროგ­რა­მის მნიშ­ვნე­ლო­ბას, მაგ­რამ გვი­წუ­ნებ­და იმპლე­მენ­ტა­ცი­ის ტაქ­ტი­კას.

ეს პროგ­რა­მა 2010 წელს და­ი­წყო. იმ დრო­ის­თვის სა­ჯა­რო სკო­ლებ­ში, სკო­ლის უსაფრ­თხო­ე­ბის კუ­თხით, სი­ტუ­ა­ცია კა­ტას­ტრო­ფუ­ლი იყო. სუს­ტის და­ჩაგ­ვრა, ე.წ. "ობ­ში­ა­კის" შეგ­რო­ვე­ბა, ცივი და ცე­ცხლსას­რო­ლი ია­რა­ღის ტა­რე­ბა, მას­წავ­ლებ­ლე­ბის შე­უ­რა­ცხყო­ფა, კვი­რა არ გა­ვი­დო­და, რომ რო­მე­ლი­მე სკო­ლა­ში ძა­ლა­დო­ბის ფაქ­ტი არ მომ­ხდა­რი­ყო. 2009 წლის დე­კემ­ბერ­ში უფ­როსკლა­სე­ლებ­მა, გარ­თო­ბის მიზ­ნით, მე-2 კლა­სელს სა­პირ­ფა­რე­შო­ში ხელ­ში ლურ­სმნე­ბი ჩა­არ­ჭეს და კე­დელ­ზე მი­ლურ­სმუ­ლი და­ტო­ვეს.

სი­ტუ­ა­ცი­ას ისიც ამ­ძი­მებ­და, რომ სკო­ლის ად­მი­ნის­ტრა­ცია ყვე­ლა­ფერს აკე­თებ­და ძა­ლა­დო­ბის ფაქ­ტე­ბის მი­საჩ­ქმა­ლად, რად­გან, მათი აზ­რით, ეს სკო­ლის იმიჯს ავ­ნებ­და. ძა­ლა­დო­ბას­თან ბრძო­ლის ნაც­ვლად, ბევ­რი სკო­ლის დი­რექ­ტო­რი ფა­რუ­ლად მხარს უჭერ­და ე.წ. სკო­ლის მა­ყუ­რებ­ლებს, მათ­თვის გარ­კვე­ულ შე­ღა­ვა­თებს ქმნი­და და ასე­თი სის­ტე­მით ცდი­ლობ­და თა­ვის­თვის კომ­ფორ­ტუ­ლი ცხოვ­რე­ბის შექ­მნას.

უსაფრ­თხო სკო­ლის რე­ფორ­მის და­წყე­ბი­სას, ჩვენს წი­ნა­შე მარ­ტი­ვი ამო­ცა­ნა იდგა: ჩვენ შეგ­ვეძ­ლო ბევ­რი გვე­ლა­პა­რა­კა სკო­ლებ­ში ძა­ლა­დო­ბა­ზე, მოგ­ვწე­ყო არა­ერ­თი მრგვა­ლი მა­გი­და, ყვე­ლა­ფე­რი მშობ­ლე­ბის­თვის დაგ­ვებ­რა­ლე­ბი­ნა ან გვე­ღი­ა­რე­ბი­ნა, რომ ეს ჩვე­ნი პრობ­ლე­მა იყო და რე­ა­ლუ­რად მოგ­ვეგ­ვა­რე­ბი­ნა ის.

რე­ფორ­მის და­სა­წყის­ში ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი მე­უბ­ნე­ბო­და, რომ სკო­ლებ­ში ძა­ლა­დო­ბის პრობ­ლე­მას ჩვენ ვერ მო­ვაგ­ვა­რებ­დით, რად­გან ის ათწლე­უ­ლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში არ­სე­ბობ­და ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში. ბევ­რი ექ­სპერ­ტის რჩე­ვა იყო, რომ გვე­სა­უბ­რა არა შე­დეგ­ზე, ანუ პრობ­ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბა­ზე, არა­მედ პრო­ცეს­ზე, რო­მე­ლიც 5-10 წლის მან­ძილ­ზე გა­ი­წე­ლე­ბო­და. ჩემ­თვის კი ყვე­ლა­ზე მი­უ­ღე­ბე­ლია ორი­ენ­ტი­რე­ბა მხო­ლოდ პრო­ცეს­ზე და არა შე­დეგ­ზე. ჩემ­თვის მე­ნე­ჯმენ­ტის მთა­ვა­რი ამო­ცა­ნაა, მი­ვი­ღოთ რე­ა­ლუ­რი შე­დე­გი და არა უბ­რა­ლოდ ვი­ლაპ­რა­კოთ პრო­ცეს­ზე.

მე ვერ ვი­ტყვი, რომ პირ­ველ ეტაპ­ზე არ გან­ვი­ხი­ლავ­დით სკო­ლებ­ში ძა­ლა­დო­ბის პრობ­ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ გზებს. იყო რამ­დე­ნი­მე წი­ნა­და­დე­ბა. პირ­ვე­ლი, ფსი­ქო­ლო­გის ინ­სტი­ტუ­ტის გაძ­ლი­ე­რე­ბა. ქა­ღალ­დზე ეს ლა­მა­ზად ჩან­და, რე­ა­ლო­ბა­ში ამ მიდ­გო­მას გა­და­უ­ლა­ხა­ვი ბა­რი­ე­რი ჰქონ­და: ჩვენ ქვე­ყა­ნა­ში რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი ფსი­ქო­ლო­გია, რო­მელ­თაც ბავ­შვებ­თან მუ­შა­ო­ბა შე­უძ­ლი­ათ. ჩვენ კი ასეთ 1500 გვჭირ­დე­ბო­და. მე­ო­რე ვა­რი­ან­ტი იყო სკო­ლე­ბის შე­ნო­ბე­ბის და­ყო­ფა სამი სა­ფე­ხუ­რის მი­ხედ­ვით, ანუ ერთ შე­ნო­ბა­ში იქ­ნე­ბოდ­ნენ 1-6 კლა­სე­ბის მოს­წავ­ლე­ე­ბი, მე­ო­რე­ში - 7-9 კლა­სის ჩათ­ვლით და მე-10-მე-12 კლა­სის მოს­წავ­ლე­ე­ბი - სკო­ლის ცალ­კე შე­ნო­ბა­ში. ამ პრინ­ცი­პის იდეა იმა­ში მდგო­მა­რე­ობს, რომ უფ­როსკლა­სე­ლებს არ ჰქონ­დეთ შე­ხე­ბა უმ­ცროსკლა­სე­ლებ­თან. ასე­თი მო­დე­ლი ამე­რი­კა­ში, საფ­რან­გეთ­ში და ბევრ სხვა ქვე­ყა­ნა­შია. ნა­თე­ლი და­დე­ბი­თი მხა­რე­ე­ბის გარ­და, ამ მიდ­გო­მას დიდი მი­ნუ­სიც აქვს: ჩვენ მოგ­ვი­წევ­და სკო­ლე­ბის რესტრუქ­ტუ­რი­ზა­ცია, რაც ძა­ლი­ან მტკივ­ნე­უ­ლი იქ­ნე­ბო­და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის­თვის, მოს­წავ­ლე­ე­ბი­სა და მშობ­ლე­ბის­თვის. მა­გა­ლი­თად, სა­ბურ­თა­ლოს რა­ი­ონ­ში არის 60-ე, 52-ე და 64-ე სკო­ლე­ბი. შე­სა­ბა­მი­სად, ამ სკო­ლე­ბის შე­ნო­ბებ­ში გან­თავ­სე­ბოდ­ნენ მოს­წავ­ლე­ე­ბი სკო­ლე­ბის სა­ფე­ხუ­რე­ბის მი­ხედ­ვით. ეს, პირ­ველ რიგ­ში, პრობ­ლე­მებს იმ მშობ­ლებს შე­უქ­მნი­და, რო­მელ­თაც ორი ან მეტი შვი­ლი ჰყავთ, რად­გან მათ სხვა­დას­ხვა სკო­ლებ­ში მო­უ­წევ­დათ სი­ა­რუ­ლი. მა­გა­ლი­თად, ამე­რი­კა­ში, სა­დაც ეს სის­ტე­მა არ­სე­ბობს, ყვე­ლა ბავ­შვს ავ­ტო­ბუ­სი ემ­სა­ხუ­რე­ბა, ამის კო­პი­რე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში 1 მი­ლი­არდ ლარს მო­ი­თხოვს. ასე­თი რე­სურ­სი არც 2010 წელს გვქონ­და და არც მომ­დევ­ნო 10 წლის მან­ძილ­ზე ექ­ნე­ბა გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მას. მე­სა­მე ვა­რი­ან­ტი პო­ლი­ცი­ის ან დაც­ვის კერ­ძო სამ­სა­ხუ­რის სკო­ლებ­ში შეყ­ვა­ნა და კერ­ძო სკო­ლე­ბის პრაქ­ტი­კის გა­ზი­ა­რე­ბა იყო. აქაც მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი და მენ­ტა­ლუ­რი იყო. ჩვენ არ გვქონ­და სახ­სრე­ბი, რომ კერ­ძო დაც­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ში გა­დაგ­ვე­ხა­და და არც ის გვინ­დო­და, რომ სკო­ლებ­ში შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი პო­ლი­ცი­ე­ლე­ბი ყო­ფი­ლიყ­ვნენ, რო­გორც, მა­გა­ლი­თად, აშშ-ში ან კა­ნა­და­ში.

ბევ­რი ფიქ­რი­სა და კვლე­ვის შე­დე­გად, ჩვენ გა­დავ­წყვი­ტეთ გა­მოგ­ვე­ყე­ნე­ბი­ნა ამე­რი­კუ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა, მაგ­რამ გაგ­ვეთ­ვა­ლის­წი­ნე­ბი­ნა ქარ­თუ­ლი რე­ა­ლო­ბა და სკო­ლებ­ში წეს­რი­გის და­სამ­ყა­რებ­ლად სპე­ცი­ა­ლუ­რი სამ­სა­ხუ­რი შეგ­ვექ­მნა, რო­მე­ლიც არ იქ­ნე­ბო­და შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი და გა­ნათ­ლე­ბი­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბის სა­მი­ნის­ტროს და­ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბო­და.

მინ­და, კი­დევ ერთხელ შე­ვა­ჯა­მოთ ის ბრალ­დე­ბე­ბი, რაც ამ წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ის­მო­და:

რა­ტომ მან­და­ტუ­რე­ბი და არა ფსი­ქო­ლო­გე­ბი?

უტო­პი­უ­რი მიდ­გო­მაა, რად­გან არ­სე­ბუ­ლი ფსი­ქო­ლო­გე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა ორ­მოც­და­ათ­ჯერ ნაკ­ლე­ბი იყო, ვიდ­რე ჩვენ გვჭირ­დე­ბო­და. ერთი ფსი­ქო­ლო­გის მომ­ზა­დე­ბას კი მი­ნი­მუმ ოთხი წელი სჭირ­დე­ბა. ამას­თან, ფსი­ქო­ლო­გის წარ­მა­ტე­ბა იმა­ზეც იქ­ნე­ბო­და და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, თუ რამ­დე­ნად გა­მო­ხა­ტავ­და დახ­მა­რე­ბის მი­ღე­ბა­ზე მზა­ო­ბას ქცე­ვი­თი პრობ­ლე­მე­ბის მქო­ნე ბავ­შვი.

რა­ტომ ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბოდ­ნენ მან­და­ტუ­რე­ბი გა­ნათ­ლე­ბი­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბის სა­მი­ნის­ტროს და არა სკო­ლის დი­რექ­ტორს?

იმი­ტომ, რომ უმ­რავ­ლეს შემ­თხვე­ვა­ში, სკო­ლე­ბის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ე­ბი ყვე­ლა­ფერს აკე­თებ­დნენ პრობ­ლე­მის და­სა­მა­ლად და იმი­ჯის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად.

მან­და­ტუ­რე­ბი იყ­ვნენ პო­ლი­ცი­ე­ლე­ბი

ტყუ­ი­ლია, ისი­ნი გა­დი­ოდ­ნენ სპე­ცი­ა­ლურ მომ­ზა­დე­ბას, მაგ­რამ იყ­ვნენ სა­მო­ქა­ლა­ქო პი­რე­ბი და ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბოდ­ნენ გა­ნათ­ლე­ბი­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბის სა­მი­ნის­ტროს.

მან­და­ტუ­რე­ბი იყ­ვნენ პო­ლი­ტი­კუ­რი პო­ლი­ცი­ე­ლე­ბი

ტყუ­ი­ლია, ჩვენ ავიყ­ვა­ნეთ 1500 ადა­მი­ა­ნი, რო­მელ­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბამ ღია კონ­კურ­სში მი­ი­ღო მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა. წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია, ამ­დენ ადა­მი­ან­ში არა­კა­ნო­ნი­ე­რი და­ვა­ლე­ბა და­მა­ლუ­ლი­ყო. ამ სამი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, არ ყო­ფი­ლა არ­ცერ­თი ფაქ­ტი, რომ რო­მე­ლი­მე მან­და­ტურს გა­ე­ცხა­დე­ბი­ნა, რომ რა­ი­მე სა­ხის არა­კა­ნო­ნი­ე­რი და­ვა­ლე­ბა მი­ი­ღო.

მან­და­ტურს ჰქონ­და დას­ჯის უფ­ლე­ბა

ესეც დიდი ტყუ­ი­ლი. მან­და­ტუ­რის საქ­მი­ა­ნო­ბის არსი იმა­ში მდგო­მა­რე­ობ­და, რომ სის­ხლის სა­მარ­თლის და­ნა­შა­უ­ლის ფაქ­ტზე გა­მო­ე­ძა­ხა პატ­რუ­ლი, ხოლო სკო­ლის ში­ნა­გა­ნა­წე­სის დარ­ღვე­ვის შემ­თხვე­ვა­ში მან­და­ტუ­რი ოქმს წერ­და და დი­რექ­ტო­რის­გან მას­ზე რე­ა­გი­რე­ბას ითხოვ­და.

სკო­ლებ­ში მან­და­ტუ­რე­ბის შეყ­ვა­ნამ ორ წე­ლი­წად­ში გა­ზარ­და უსაფრ­თხო­ე­ბის გან­ცდა ჩვენ სა­ჯა­რო სკო­ლებ­ში 7 %-დან 80 %-მდე. ეს არის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მო­ნა­ცე­მე­ბი. მაგ­რამ ამას­თან ერ­თად, ჩვენ და­ვი­ნა­ხეთ ორი ახა­ლი პრობ­ლე­მა, რო­მე­ლიც სკო­ლებ­ში არ­სე­ბობ­და და მან­და­ტუ­რე­ბის გა­რე­შე ამის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა ვერ მოხ­დე­ბო­და.

მოს­წავ­ლე­თა შო­რის ერთ ძა­ლა­დო­ბის ფაქ­ტზე, მო­დი­ო­და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის მხრი­დან მოს­წავ­ლე­ებ­ზე ძა­ლა­დო­ბის სამი ფაქ­ტი. ჩვენ და­ვი­ნა­ხეთ ძა­ლი­ან ამაზ­რზე­ნი სი­ტუ­ა­ცია, სა­დაც ბავ­შვებ­ზე ძა­ლა­დო­ბა ნორ­მად იყო ქცე­უ­ლი და იმა­ლე­ბო­და სკო­ლის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის მიერ. ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში კი მოს­წავ­ლე­ებს ხმის ამო­ღე­ბის ეში­ნო­დათ, რად­გან ფიქ­რობ­დნენ, რომ ამ შემ­თხვე­ვა­ში მათ ნი­შანს გა­უ­ფუ­ჭებ­დნენ.

მა­გა­ლი­თად, ერთ-ერთ სკო­ლა­ში, მას­წავ­ლე­ბელ­მა 12 წლის გო­გო­ნა კლა­სის წი­ნა­შე მუხ­ლებ­ზე და­ა­ჩო­ქა და ბო­დი­შე­ბი ახ­დე­ვი­ნა იმის გამო, რომ და­ე­ლა­პა­რა­კა მე­გო­ბარს, მე­ო­რე სკო­ლა­ში მას­წავ­ლე­ბელ­მა გაკ­ვე­თი­ლე­ბი­დან გა­უშ­ვა ორი მოს­წავ­ლე, რათა მას­წავ­ლებ­ლის მშობ­ლის საფ­ლავ­ზე ყვა­ვი­ლე­ბი მი­ე­ტა­ნათ, მე­სა­მე­ში - მას­წავ­ლე­ბელ­მა სკო­ლი­დან პირ­ველკ­ლა­სე­ლი გა­აგ­დო დაგ­ვი­ა­ნე­ბის­თვის და ის ქუ­ჩა­ში ტი­რო­და, რად­გან არ იცო­და სად წა­სუ­ლი­ყო და გამ­ვლე­ლებს ეხ­ვე­წე­ბო­და მა­მას­თან და­ე­რე­კათ, რო­მელ­მაც სკო­ლა­ში და­ტო­ვა და წა­ვი­და. ასე­თი ბევ­რი მა­გა­ლი­თის მოყ­ვა­ნა შე­იძ­ლე­ბა.

მე­ო­რე პრობ­ლე­მა სკო­ლის შე­ნო­ბებ­ში უკა­ნო­ნო სა­ამ­ქრო­ე­ბის გახ­სნა იყო. სკო­ლა იხ­დი­და გა­ზის, წყლის, დე­ნის გა­და­სა­ხადს და არა­კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რი დი­რექ­ტო­რე­ბი ასე­თი­ვე მე­წარ­მე­ებ­თან ერ­თად აკე­თებ­დნენ ფულს. მა­გა­ლი­თად, თბი­ლის­ში დავ­ხუ­რეთ თევ­ზის, ძეხ­ვის და ავე­ჯის 30-მდე უკა­ნო­ნო სა­წარ­მო. ერთ სკო­ლა­ში ვე­ნე­რო­ლო­გი­ის კა­ბი­ნეტ­საც მი­ვა­გე­ნით. ზუს­ტად ერთ წე­ლი­წად­ში მან­და­ტუ­რებ­მა შე­ამ­ცი­რეს მას­წავ­ლებ­ლე­ბის მხრი­დან ძა­ლა­დო­ბა 300%-ით, მოს­წავ­ლე­ებ­ში - 200%-ით, მოგ­ვარ­და დაგ­ვი­ა­ნე­ბის, გაც­დე­ნე­ბის, ია­რა­ღის ტა­რე­ბის, სი­გა­რე­ტის მო­წე­ვის და ვან­და­ლიზ­მის პრობ­ლე­მე­ბი.

ბევ­რს სა­უბ­რობ­დნენ, რომ მან­და­ტუ­რებს მა­ღა­ლი ხელ­ფა­სე­ბი ჰქონ­დათ

ეს მცდა­რია, ხელ­ზე ისი­ნი 400 ლარს იღებ­დნენ, პირ­ვე­ლე­ბი მო­დი­ოდ­ნენ სკო­ლა­ში და ბოლო მი­დი­ოდ­ნენ სახ­ლში. ბევრ მათ­განს პი­რა­დად ვიც­ნობ­დი და ყო­ველ­თვის ვი­ა­მა­ყებ ამ მე­გობ­რო­ბით. გულ­წრფე­ლად ვთვლი, რომ ეს ხალ­ხი ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ნამ­დვი­ლი პატ­რი­ო­ტე­ბი არი­ან. მან­და­ტუ­რებ­მა მო­აგ­ვა­რეს პრობ­ლე­მე­ბი, რო­მელ­თა მოგ­ვა­რე­ბი­საც სა­ზო­გა­დო­ე­ბას უკვე არც სჯე­რო­და.

ახალ­მა მთავ­რო­ბამ მან­და­ტუ­რე­ბი სკო­ლის დი­რექ­ტო­რებს და­უქ­ვემ­დე­ბა­რა და მათი ერთი მე­სა­მე­დი სამ­სა­ხუ­რი­დან გა­უშ­ვა. სამ­წუ­ხა­როდ, სკო­ლებ­ში 6 თვე­ში დიდ­წი­ლად დაბ­რუნ­და ძვე­ლი დრო. მან­და­ტუ­რე­ბი ცდი­ლო­ბენ, მაგ­რამ სა­მი­ნის­ტრო­სა და სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მხარ­და­ჭე­რის გა­რე­შე ისი­ნი უძ­ლუ­რე­ბი არი­ან.

სა­ნამ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და სა­მი­ნის­ტრო შე­ე­უ­გე­ბა იმას, რაც მოხ­და ერთი თვის წინ, როცა ერთ-ერთ სკო­ლა­ში დაჭ­რეს მოს­წავ­ლე, დი­რექ­ტორ­მა კი ბრძა­ნა, რომ ცივი ია­რა­ღით მი­ყე­ნე­ბუ­ლი სამი ჭრი­ლო­ბა იყო ხუმ­რო­ბა, ჩვენ სკო­ლებ­ში ძა­ლა­დო­ბას ვერ გა­ვა­ჩე­რებთ.