ბლუმბერგის ჩარევა განვითარებადი ქვეყნების კანონმდებლობაში და თამბაქოს წინააღმდეგ მიმართული ქმედებები

2021 წლის 15 ივნისს, ამერიკელმა ჟურნალისტმა, მიშელ მინტონმა საკუთარი საგამოძიებო ნაშრომის (“Bloomberg’s Philanthro-Colonialism: A Threat to Global Health and Science) ახალი ნაწილი გამოაქვეყნა - ეს არის ანონიმური წყაროს მიერ მიწოდებული 128 გვერდიანი დოკუმენტი, რომელიც ამერიკელი მილიარდელის, მაიკლ ბლუმბერგისა და მისი საქველმოქმედო ორგანიზაციის, Bloomberg Philanthropies-ის მიერ დაფინანსებული სამთავრობო ინსტიტუტებისა და ორგანიზაციების სიას აერთიანებს. ჟურნალისტის განცხადებით, ფილანთროპის მხრიდან განხორციელებული შემოწირულობები “მისი გავლენის ნამდვილ მასშტაბებს” უსვამს ხაზს და აჩვენებს, რომ ბლუმბერგს აქვს ძალაუფლება, ჩაერიოს უცხო, განსაკუთრებით კი განვითარებადი ქვეყნების მთავრობების საქმიანობაში და აიძულოს ისინი, “მიიღონ თამბაქოს კონტროლის ისეთი პოლიტიკა”, რომელიც თავად მილიარდელისთვის იქნება მისაღები.

დოკუმენტში მოცემულია მთავრობების დაფინანსების სხვადასხვა მაგალითი, რომელთა მიზანს თამბაქოს რეგულაციებზე ზეგავლენის მოხდენა წარმოადგენს. პარტნიორებთან გაფორმებული კონტრაქტები კი ბლუმბერგის სახელს, როგორც დაფინანსების მთავარ წყაროს, მალავს. მიშელ მინტონი აღნიშნავს, რომ ფილანთროპის მიერ განხორციელებული თითოეული ქმედება არ უნდა იქნას განხილული იზოლირებულად, არამედ უნდა გავიგოთ როგორც ურთიერთდამოკიდებული ინტერესების ერთიანობა, რომელიც შორიდან არის კოორდინირებული. ბლუმბერგის სქემა პარტნიორების, მსოფლიოს გავლენიანი ადამიანებისა და საზოგადო თუ ჯანდაცვის ინსტიტუტების უზარმაზარ ქსელს აერთიანებს.

შიდა დოკუმენტი უმეტესწილად ფილანთროპის მიერ შემუშავებულ 2017 წლის სტრატეგიას ასახავს, რომლის მთავარ საფუძველს Campaign for Tobacco-Free Kids-ის (CTFK) ორგანიზაცია წარმოადგენს. ბლუმბერგი აფინანსებს Tobacco-Free Kids - ორგანიზაციას, რომელიც აქტიურად მონაწილეობს საჯარო პოლიტიკის პროცესებში, ჩანს მედიაში, რიგ შემთხვევებში კი სამთავრობო უწყებების მხრიდან გადაწყვეტილების მიღების პროცესზეც ახდენს ზეგავლენას.

ბლუმბერგის მიერ მთავრობისა და საყოველთაო ჯანდაცვის სისტემებში პირდაპირი თუ ირიბი ჩარევისა და ეროვნული რეგულაციების მიღების პროცესში მონაწილეობის არაერთი მაგალითი არსებობს.

მექსიკაში, სადაც ქვედა პალატის ჯანდაცვის კომიტეტის პრეზიდენტმა ცოტა ხნის წინ უგულებელყო სტანდარტული პროცედურა და მოახდინა კონკურენტული წინადადებების იგნორირება იმისათვის, რომ პირდაპირ მიეღო კომიტეტის მიერ წარდგენილი დოკუმენტი და განეხორციელებინა უკვამლო მოწყობილობების აკრძალვა. საინტერესოა, რომ აღნიშნული დოკუმენტი შედგენილი იყო ორგანიზაცია Campaign for Tobacco Free Kinds-ის იურისტების მიერ.

მსგავსი შემთხვევა დაფიქსირდა ჩინეთში, სადაც Campaign for Tobacco Free Kinds-ის ორგანიზაციამ დააფინანსა სამი პროვინციის (ჟუხაის, გუანჭოუსა და გუანტუნის) მთავრობა, ოთხი ქალაქის მთავრობა და ნაციონალური ჯანდაცვისა და ოჯახის დაგეგმარების კომისია (National Health and Family Planning Commission), რათა მათ მხარი დაეჭირათ თამბაქოს კონტროლის ნაციონალური რეგულაციისთვის.

ინდონეზიაში კი აღნიშნული ორგანიზაცია საშინაო საქმეთა და ჯანდაცვის მინისტრებთან თანამშრომლობით ცდილობდა, ქვეყანაში თამბაქოს კონტროლის გამკაცრებასა და აკრძალვების დაწესებას.

ასევე, Campaign for Tobacco Free Kinds აქტიურად აფინანსებს უკრაინულ ორგანიზაცია LIFE Regional Advocacy Center (LIFE)-ს. ჟურნალისტის მიერ გამოქვეყნებულ CTFK-ის 2015 წლის დოკუმენტში აღნიჩნულია, რომ მხარდამჭერი პარლამენტარების დახმარებით უკრაინულმა ორგანიზაციამ “პარლამენტს კანონპროექტი 2820 წარუდგინა”, თუმცა, ამ კანონპროექტის ჩავარდნის შემთხვევაში, CTFK დოკუმენტში “ახალი კანონპროექტის შემუშავების” სამოქმედო გეგმას აღწერს.

ეს ყველაფერი არ არის. უკრაინაში, ორგანიზაცია CTFK მხარს უჭერდა “ეკონომიკური კვლევის ჩატარებას იმისათვის, რომ გაემართლებინა ახალი რეგულაციების აუცილებლობა და გაებათილებინა თამბაქოს ინდუსტრიის არგუმენტები”. პარალელურად, CTFK-ის მიერ დაფინანსებული ორგანიზაცია LIFE აქტიურად თანამშრომლობდა კიევის ეკონომიკურ სკოლასთან, რათა “შეემუშავებინა ეკონომიკური ანალიზი, რომელიც გაამართლებდა [გასაყიდ ობიექტებში თამბაქოს რეკლამირებაზე დაწესებულ] აკრძალვებს”. ასევე, ორგანიზაცია LIFE-მა CTFK-ის დახმარებით იპოვა პარტნიორები, რომლებიც ორგანიზაციას “თამბაქოს ინდუსტრიის დისკრედიტაციაში” ეხმარებოდნენ და აქტიურად ცდილობდნენ მოეხდინათ თამბაქოს ინდუსტრიის მიერ საკანონმდებლო პროცესებში მონაწილეობის პრევენცია.

მსგავსი შემთხვევა დაფიქსირდა საქართველოში, სადაც 2017-2020 წლებში ბლუმბერგმა დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრი 457 000 ლარის ოდენობის გრანტით დააფინანსა, რათა ჯანდაცვის ცენტრს მხარი დაეჭირა თამბაქოს შესახებ არსებული კანონმდებლობის ცვლილებისა და იმპლემენტაციისთვის. შედეგად, პარლამენტმა თამბაქოს უკვამლო მოწყობილობებზე ისეთივე მკაცრი რეგულაციები დააწესა, როგორიც მოქმედებს ტრადიციულ სიგარეტზე.

R