"გა­მარ­ჯო­ბა. ვიცი, ვე­რაფ­რით და­მეხ­მა­რე­ბით, რად­გან ჩემი სატ­კი­ვა­რი ოჯა­ხურ პრობ­ლე­მას უკავ­შირ­დე­ბა, რო­მელ­ზე ლა­პა­რაკ­საც აქამ­დე ყო­ველ­თვის გა­ვურ­ბო­დი. უბ­რა­ლოდ, მინ­და, გული გა­და­გი­შა­ლოთ, მკი­თხვე­ლე­ბის კო­მენ­ტა­რე­ბის მი­ხედ­ვით კი მივ­ხვდე­ბი, რამ­დე­ნად სწო­რად ვი­ცხოვ­რე... იმის­თვის, რომ ჩე­მით და­ინ­ტე­რეს­დეთ და შე­მო­მეხ­მი­ა­ნოთ, აქვე გე­ტყვით, რომ დედა 2 წლის ასაკ­ში დავ­კარ­გე. მას მერე, ჯერ მამა მზრდი­და, მერე - მა­მი­და, შემ­დეგ ისევ მა­მამ წა­მიყ­ვა­ნა, რად­გან და­ო­ჯახ­და ქალ­ზე, რო­მე­ლიც ამ­ბობ­და: ქმრის შვილს ისე მო­ვუვ­ლი, რო­გორც სა­კუ­თარს; პა­ტა­რას დე­დო­ბას გა­ვუ­წე­ვო. სი­ნამ­დვი­ლე­ში კი, მეც ისე და­მე­მარ­თა, რო­გორც ზღაპ­რებ­ში ხდე­ბა: ძა­ლი­ან უც­ნა­უ­რი და ცუდი დე­დი­ნაც­ვა­ლი შემ­ხვდა, ამ სი­ტყვის პირ­და­პი­რი მნიშ­ვნე­ლო­ბით. მან ცხოვ­რე­ბა არა მარ­ტო მე, არა­მედ მა­მა­საც გა­უმ­წა­რა და კაცი აი­ძუ­ლა, ოჯა­ხი და­ე­ტო­ვე­ბი­ნა... ნან­ჩო, 38 წლის", - ამ მე­სი­ჯის ავ­ტო­რი ჩემ­თან შე­სახ­ვედ­რად სოფ­ლი­დან ჩა­მო­ვი­და. არ და­ზა­რე­ბია კი­ლო­მეტ­რე­ბის გა­მოვ­ლა იმის­თვის, რომ ჩემ­თვის გული გა­და­ე­შა­ლა. მას ძა­ლი­ან ლა­მა­ზი სა­ხის ნაკ­ვთე­ბი აქვს; ეტყო­ბა, რომ ოდეს­ღაც მშვე­ნი­ე­რი გო­გო­ნა იყო, მაგ­რამ ასა­კის­თვის შე­უ­ფე­რებ­ლად კი გა­მო­ი­ყუ­რე­ბა. ალ­ბათ სწო­რედ ასე­თებ­ზე ამ­ბო­ბენ, - შრო­მამ და წლებ­მა წელ­ში გა­ტე­ხაო.

- მო­ყო­ლას ცოტა შო­რი­დან ანუ დედ-მა­მის ქორ­წი­ნე­ბი­დან და­ვი­წყებ. ოჯა­ხი გა­რი­გე­ბით შექ­მნეს. ერ­თსა და იმა­ვე რა­ი­ონ­ში ცხოვ­რობ­დნენ, მაგ­რამ ერ­თმა­ნე­თი ნა­ნა­ხი არ ჰყავ­დათ. როცა დე­დი­კო 17 წლის გამ­ხდა­რა, მის სახ­ლს თურ­მე, მა­ჭან­კა­ლი მი­ად­გა და დე­დას მშობ­ლებს უთხრა: სა­სი­ძოდ კარ­გი ბიჭი შე­გირ­ჩი­ეთ. მარ­თლაც, თქვე­ნი შვი­ლის შე­სა­ფე­რი­სი­აო. თურ­მე, მა­მას მშობ­ლე­ბი მდიდ­რე­ბად მი­იჩ­ნე­ოდ­ნენ. ბა­ბუა თა­ვის დრო­ზე კო­მუ­ნის­ტე­ბის­გან და­ფა­სე­ბუ­ლი კაცი ყო­ფი­ლა და შე­სა­ბა­მი­სად, რა­ი­ონ­შიც ყვე­ლა პა­ტივს სცემ­და. ექი­მი იყო და არც ფულს აკ­ლებ­დნენ მად­ლი­ე­რი პა­ცი­ენ­ტე­ბი და არც - სურ­სათ-სა­ნო­ვა­გეს (ანუ ქრთამს იღებ­და, რა). მამა ამ­ბობ­და, მთე­ლი წელი ხელი რომ არ გა­ენძრია და მიწა არ გა­ე­თოხ­ნა, მო­სა­ვა­ლი არ მო­ეყ­ვა­ნა, თა­ვი­სი საქ­მით იმ­დენს შო­უ­ლობ­და, მჭა­დი და პური არ მოგ­ვაკ­ლდე­ბო­და. მახ­სოვს, ჩვენს სახ­ლში ზოგს ტომ­რე­ბით მოჰ­ქონ­და ფქვი­ლი, ღერ­ღი­ლი, რა­ღაც პრო­დუქ­ტე­ბი, ზოგს კი - ჯა­მით და ამით ვხვდე­ბო­დი, ვინ იყო ცო­ტა­თი შეძ­ლე­ბუ­ლი და ვინ - ძა­ლი­ან ღა­რი­ბიო... რაღა ბევ­რი გა­ვაგ­რძე­ლო და დე­დას მშობ­ლებს მა­ჭან­კალ­მა ამ ექი­მის სა­ხე­ლი რომ უთხრა, - ამა და ამ კა­ცის რძა­ლი უნდა გახ­დე­სო, გა­და­რე­უ­ლან: კი, მაგ­რამ ჩვენ რა მაგ ოჯა­ხის სა­კად­რი­სე­ბი ვართ? თან­ხმო­ბაც რომ გი­თხრათ, იქ­ნებ ისი­ნი არი­ან უარ­ზეო? - რას ამ­ბობთ, თქვე­ნი გოგო ქორ­წილ­ში უნა­ხავს კოს­ტას (ასე ერ­ქვა ბა­ბუ­ას), ძა­ლი­ან მოს­წო­ნე­ბია და მთხო­ვა, ეს საქ­მე მო­მიგ­ვა­რეო. თა­ვად ვერ შე­მოგ­ბე­დათ გო­გოს გა­თხო­ვე­ბა­ზე ლა­პა­რა­კი. რად­გან მას მო­ე­წო­ნა ქა­ლიშ­ვი­ლი, ბი­ჭიც უარს ვერ იტყვი­სო. შე­თან­ხმე­ბუ­ლან მა­ჭან­კა­ლი და დე­დას მშობ­ლე­ბი.

- ისე შე­თან­ხმდნენ, რომ დე­და­შე­ნის­თვის არა­ფე­რი უკი­თხავთ, არა?

- ასეა. ეს ამ­ბა­ვი რომ გა­უ­გია, დედა თურ­მე, თა­ვის მოკ­ვლას აპი­რებ­და, - რო­გორ გავ­ყვე ვი­ღაც უცხოს, ერთხე­ლაც რომ არ მყავს ნა­ნა­ხიო?! მისი არც ხვეწ­ნა გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეს, არც მუ­და­რა და ქორ­წი­ლის წი­ნა­დღეს შე­ახ­ვედ­რეს საქმროს. დედა იხ­სე­ნებ­და თურ­მე (ეს მა­მას­გან ვიცი): ვიდ­რე ვნა­ხავ­დი, გული მიმ­დი­ო­და. მე­გო­ნა, ვი­ღაც ბე­ბე­რი კაცი დამ­ხვდე­ბო­და; მა­ხინ­ჯი, ოფ­ლის სუ­ნად აყ­რო­ლე­ბუ­ლი მა­მის ნე­ბი­ე­რაო... მა­მა­ჩემს კი პი­რი­ქით, დე­დას ნახ­ვა ძა­ლი­ან ეჩ­ქა­რე­ბო­და ჯერ ერთი, იმი­ტომ, რომ კოს­ტას წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას ვერ გა­უ­წევ­და და მე­ო­რეც - ფიქ­რობ­და: ასე რამ გა­ა­გი­ჟა მამა? ეტყო­ბა, მარ­თლა ლა­მა­ზი გო­გო­აო. შეხ­ვედ­რის­თა­ნა­ვე მიხ­ვდნენ, რომ ტყუ­ი­ლად ღე­ლავ­დნენ, რად­გან ერ­თმა­ნე­თი ძა­ლი­ან მო­ე­წო­ნათ...

გა­და­ი­ხა­დეს ქორ­წი­ლი. ამ­ბო­ბენ, ჩი­ტის რძეც არ აკ­ლდა სუფ­რა­სო. მერე მამა სახ­ლის საქ­მე­ებს აკე­თებ­და, დედა დი­ა­სახ­ლი­სობ­და, ბაბუ ოჯახს მა­ტე­რი­ა­ლუ­რად აძ­ლი­ე­რებ­და, ბებო კი ლო­გი­ნი­დან ვერ დგე­ბო­და და აბა, რა­ღას გა­ა­კე­თებ­და? თურ­მე, რა­ღაც უც­ნა­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბა და­ე­მარ­თა, ექი­მებ­მა ვე­რა­ფე­რი გა­უ­გეს. არა­ფე­რი სტკი­ო­და, უბ­რა­ლოდ, ფე­ხებ­ში ძალა გა­მო­ე­ცა­ლა და ვე­ღარ დგე­ბო­და. ასე, ლო­გი­ნად ჩა­ვარ­დნილ­მა იცო­ცხლა 4 წელი, მერე კი გარ­და­იც­ვა­ლა... დედ-მა­მას შვი­ლი კარ­გა ხანს არ ეყო­ლათ. თურ­მე, უშ­ვი­ლო­ბის სამ­კურ­ნა­ლოდ სად არ და­დი­ოდ­ნენ, რას არ სვამ­დნენ და ბო­ლოს, როცა იმე­დი გა­და­ე­წუ­რათ, გავჩნდი მე. რა­ტომ­ღაც, გარ­დაც­ვლი­ლი ბე­ბი­ას სა­ხე­ლი - ნა­ნუ­ლი და­მარ­ქვეს.

- დე­და­შე­ნის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზი რა გახ­და?

- მო­უ­ლოდ­ნე­ლად, ლე­ი­კე­მია და­უდ­გი­ნეს ჯერ კი­დევ ახალ­გაზ­რდა ქალს... დე­დის სიკ­ვდილ­მა თურ­მე, მამა გა­ა­ნად­გუ­რა. ბა­ბუა ამო­უდ­გა მხარ­ში, ამ­ხნე­ვებ­და და ეუბ­ნე­ბო­და: დარ­დით თავს თუ მო­იკ­ლავ, ამ ბავ­შვს ვის და­უ­ტო­ვებ? მის ცოდ­ვა­ში ნუ ჩად­გამ ფეხს. ერ­თად გავ­ზარ­დოთ, წა­მო­ვა­ჩი­ტოთ. ტი­რი­ლით ცოლს ვე­რა­ფერს უშ­ვე­ლი, პა­ტა­რას კი ნერ­ვე­ბი გა­უ­ფუჭ­დე­ბაო... თურ­მე, მა­მას ნა­თე­სა­ვე­ბი სთა­ვა­ზობ­დნენ, - შენს შვილს ჩვენ წა­ვიყ­ვანთ, გავზრდი­თო, მაგ­რამ არა­ვის გა­ა­ტა­ნა ჩემი თავი. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით მიხ­ვდა, რომ ქა­ლის ხელი მჭირ­დე­ბო­და და მა­მი­დას მი­მა­ბა­რა. როცა მის­გან წა­მო­მიყ­ვა­ნეს, თურ­მე, ბევ­რი ვი­ტი­რე. მა­მი­და ამ­ბობს, - თა­ვი­დან საჭ­მელ­საც არ ჭამ­დი, ბავ­შვებ­თან არ თა­მა­შობ­დიო, - მაგ­რამ მერე შე­ვეჩ­ვიე ამ უცხო გა­რე­მო­საც და მამა და­მა­ვი­წყდა.

- შენს სა­ნა­ხა­ვად არ მო­დი­ო­და?

- რო­გორ არა, მაგ­რამ - იშ­ვი­ა­თად... როცა გა­ვი­გე, რომ ცოლი მო­იყ­ვა­ნა, გა­მი­ხარ­და, ახლა მა­ინც და­მა­ნე­ბებს თავს და აღარ მოვა-მეთ­ქი (ეტყო­ბა, გაბ­რა­ზე­ბუ­ლიც ვი­ყა­ვი, რომ მი­მა­ტო­ვა), მაგ­რამ ის ჩემს წა­საყ­ვა­ნად მო­ვი­და. ცო­ლიც თან ახ­ლდა. მა­მი­დამ მი­თხრა: შენ ჭკვი­ა­ნი გოგო ხარ. ახლა მა­მას გაჰ­ყე­ვი და როცა მო­გე­ნატ­რე­ბი, წა­მო­გიყ­ვან. ეს ქალი შენი დე­დაა, მას უნდა და­უ­ჯე­რო, ჩა­ე­ხუ­ტოო. დედა არ მახ­სოვ­და და ეს სი­ტყვა რომ გა­ვი­გო­ნე, და­ვი­ბე­ნი. ვთქვი: მე ხომ დედა არ მყავს-მეთ­ქი? - ახლა გყავ­სო, - მი­თხრა მა­მი­დამ და თავ­ზე ხელი გა­და­მის­ვა. ის ქალი ად­გი­ლი­დან არ იძ­ვრო­და, ამი­ტომ მას­თან თა­ვად მი­ვე­დი, თავი კალ­თა­ში ჩა­ვუ­დე. ხელი გა­და­მის­ვა თმა­ზე, მაგ­რამ მისი ალერ­სი სუ­ლაც არ მე­სი­ა­მოვ­ნა. თით­ქოს მივ­ხვდი, რომ სი­ნამ­დვი­ლე­ში, ბავ­შვე­ბი არ უყ­ვარ­და. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, იმ დღეს მა­მას სახ­ლში გავ­ყე­ვი. მე­გო­ნა, ახა­ლი დე­დის შეყ­ვა­რე­ბას მო­ვა­ხერ­ხებ­დი და რო­გორც ყვე­ლა ბავ­შვს, მეც მე­ყო­ლე­ბო­და გვერ­დით მზრუნ­ვე­ლი ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც თმას დამ­ვარ­ცხნი­და, ათას­ნა­ი­რად გა­მი­კე­თებ­და ნაწ­ნავს... მა­მი­და შვი­ლებს რომ ეფე­რე­ბო­და, ვეჭ­ვი­ა­ნობ­დი. ვხვდე­ბო­დი, ისი­ნი ჩემ­ზე მე­ტად უყ­ვარ­და. არა, საყ­ვე­დურს არ ვამ­ბობ, უბ­რა­ლოდ, რა­ღაც­ნა­ი­რად ვგრძნობ­დი, რომ შვი­ლი უფრო საყ­ვა­რე­ლია, ვიდ­რე ძმის­შვი­ლი. სხვა­თა შო­რის, მე უფრო ხში­რად მე­ფე­რე­ბო­და, რად­გან ყვე­ლა­ზე უმ­ცრო­სი ვი­ყა­ვი, მაგ­რამ მათ სხვა­ნა­ი­რად უყუ­რებ­და, ელა­პა­რა­კე­ბო­და... ამ ყვე­ლა­ფერს სი­ტყვე­ბით ვერ გად­მოვ­ცემ; ეს რომ გა­ი­გო, თა­ვა­დაც უნდა იგ­რძნო მსგავ­სი რამ...

- რა ხდე­ბო­და შენს ახალ ოჯახ­ში? დე­დი­ნაც­ვლის შეყ­ვა­რე­ბა მო­ა­ხერ­ხე?

- მას არც მე ვუყ­ვარ­დი და არც - მამა. ეტყო­ბა, გა­თხო­ვე­ბა უნ­დო­და და მხო­ლოდ ამი­ტომ და­თან­ხმდა ცო­ლო­ბა­ზე. მა­მამ ისიც გა­რი­გებთ შე­ირ­თო. ვი­ღა­ცას უთ­ქვამს: აუ­ცი­ლებ­ლად, ქალი უნდა მო­იყ­ვა­ნო. ის შენც მო­გივ­ლის და შენს გო­გო­ნა­საც და­გიბ­რუ­ნებ­სო. ეტყო­ბა, ეს სი­ტყვე­ბი ჭკუ­ა­ში და­უჯ­და მარ­ტო­ო­ბა­მო­ბეზ­რე­ბულს: - კი, მაგ­რამ ქვრივს ვინ გა­მომ­ყვე­ბაო? - ასეთ ქალს მე გა­პოვ­ნი­ნე­ბო, - უთ­ქვამს მა­ჭან­კალს და ჩემი მო­მა­ვა­ლი დე­დი­ნაც­ვა­ლი მე­ზო­ბელ რა­ი­ონ­ში "გა­მო­უ­ჩხრე­კია". ის მა­მა­ზე რამ­დე­ნი­მე წლით უფ­რო­სი იყო, მაგ­რამ მა­მამ მის გა­რეგ­ნო­ბა­სა და ასაკ­ზე თვა­ლი და­ხუ­ჭა, რად­გან სა­ცო­ლემ და­ა­ი­მე­და: შენს შვილს ისე შე­ვიყ­ვა­რებ, რო­გორც სა­კუ­თა­რი მეყ­ვა­რე­ბაო. მა­მამ გუ­ლის კარ­ნახს ყუ­რა­დღე­ბა არ მი­აქ­ცია და ამ ქა­ლის სი­ტყვე­ბი და­ი­ჯე­რა... თა­ვი­დან ცდი­ლობ­და, ჩემ მი­მართ ყუ­რა­დღე­ბა გა­მო­ე­ჩი­ნა და საჭ­მელს მა­გი­და­ზე მი­დებ­და, სუფ­თა სა­მოსს სა­წოლ­თან აწყობ­და, ძი­ლის წინ ზღა­პარ­საც მიყ­ვე­ბო­და, მაგ­რამ მერე თით­ქოს, ბზიკ­მა უკბი­ნა და შე­მი­ძუ­ლა. სი­ძულ­ვი­ლია, აბა, რა არის, როცა მა­მას მცი­რე­წლო­ვა­ნი შვი­ლის წი­ნა­აღ­მდეგ აამ­ხედ­რებ! ამ­ბობ­და: ეს ბავ­შვი ურჩხუ­ლად გა­გიზ­რდი­ათ. ძა­ლი­ან ცუ­დად მექ­ცე­ვა. სახ­ლში რომ არ ხარ, მჩქმეტს, მკბენს და სა­ში­ნელ სი­ტყვებს მე­უბ­ნე­ბაო. ვცდი­ლობ­დი, მა­მის­თვის და­მემ­ტკი­ცე­ბი­ნა, რომ ეს ყვე­ლა­ფე­რი სიც­რუე იყო, მაგ­რამ იმ ქალს რა­ტომ­ღაც, მკლა­ვი მარ­თლაც, ყო­ველ­თვის დაჩ­ქმე­ტი­ლი ან დაკ­ბე­ნი­ლი ჰქონ­და და აბა, მე რო­გორ და­მი­ჯე­რებ­დნენ?! ბა­ბუც მირ­ჩევ­და, დე­დი­კო შე­მეყ­ვა­რე­ბი­ნა. გულს ნუ ატ­კე­ნო, მა­რი­გებ­და. ერთხელ მა­მამ მი­თხრა: ასეთ საქ­ცი­ელს თუ არ მო­ეშ­ვე­ბი, მეც აღარ მეყ­ვა­რე­ბი, გაგ­ყი­დიო. მის­მა სი­ტყვებ­მა გული ძა­ლი­ან მატ­კი­ნა და რამ­დე­ნი­მე წელი (ოღონდ, მარ­თლა) ხმას აღარ ვცემ­დი. დე­დი­ნაც­ვალ­საც გა­ვე­ბუ­ტე და რამ­დე­ნი­მე დღე მხო­ლოდ პურს ვჭამ­დი, პრო­ტეს­ტის ნიშ­ნად. მხო­ლოდ ბა­ბუს ვე­ცო­დე­ბო­დი. ერთხელ მთხო­ვა: მი­ამ­ბე, როცა აქ არ ვარ, რა ხდე­ბაო? მო­ვუ­ყე­ვი, რომ დე­დი­ნაც­ვა­ლი სახ­ლი­დან ხში­რად მი­დი­ო­და, მე კი რა­ღა­ცე­ბის გა­კე­თე­ბას მა­ვა­ლებ­და, შინ დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლი ყუ­რა­დღე­ბა­საც არ მაქ­ცევ­და. მხო­ლოდ მა­მას ან ბა­ბუს დაბ­რუ­ნე­ბის შემ­დეგ მე­ძახ­და, - შვი­ლოო... ერთხელ ბა­ბუს რძალ­თან შე­ლა­პა­რა­კე­ბა მო­უხ­და, მაგ­რამ რის გამო, ვერ მივ­ხვდი. შინ დაბ­რუ­ნე­ბულ მა­მას იმ ქალ­მა ბა­ბუ­ზეც სა­ში­ნე­ლე­ბე­ბი უთხრა. თურ­მე, ისიც იკად­რა და თქვა, რომ ბა­ბუმ მას უხამ­სი სი­ტყვე­ბი ეძა­ხა, ოთახ­ში და­უ­კა­კუ­ნებ­ლად შე­ეჭ­რა და შიშ­ველს და­ად­გა თავ­ზე. მოკ­ლედ, მა­მას გო­ნე­ბა აუმ­ღვრია, მო­წამ­ლა კაცი. ბა­ბუს თა­ვის დაც­ვა არც უფიქ­რია. უბ­რა­ლოდ, მა­მას უთხრა: ან ეს ქალი წავა აქე­დან, ან - მეო. - მერე, რა­ღას ელო­დე­ბი, წა­დიო, - უთხრა მა­მამ, რო­მელ­საც ცო­ლის კე­თილ­შო­ბი­ლე­ბა­ში ეჭ­ვიც არ ეპა­რე­ბო­და.

- კი, მაგ­რამ ის ქალი თუ არ უყ­ვარ­და, მას რა­ტომ უჯე­რებ­და? რო­გორ ვერ მო­ა­ხერ­ხეთ იმის დამ­ტკი­ცე­ბა, რომ იტყუ­ე­ბო­და?

- შე­ა­ყა­რე კე­დელს ცერ­ცვი, - ასე იყო მა­მას საქ­მე. არ ვიცი, ეტყო­ბა, დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში ის ქალი შე­უყ­ვარ­და კი­დეც. სო­ფელ­ში ამ­ბობ­დნენ, - ჯადო გა­უ­კე­თაო. ამა­ში დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი არ ვარ, მაგ­რამ ფაქ­ტია, მამა სრულ ჭკუ­ა­ზე არ იყო, როცა ბა­ბუ­ას უთხრა, შე­გიძ­ლია, ამ სახ­ლი­დან მიბ­რძან­დეო. არა­და, ყვე­ლა­ფე­რი - სახ­ლიც, ნივ­თე­ბიც მისი წყა­ლო­ბით გვქონ­და. თა­ვი­სი სახ­ლი­დან გა­აგ­დო ბე­რი­კა­ცი, რო­მელ­მაც წას­ვლის წინ უთხრა: შვი­ლო, თუ შენ გჯე­რა იმის, რა­საც ეს ქალი ამ­ბობს, მა­შინ აღარ ვიცი, რა უნდა გი­თხრა. ამ­დე­ნი წე­ლია, გზრდი, გზრდი და თურ­მე, ვერ გა­მიზ­რდი­ხა­რო. ის სა­ცხოვ­რებ­ლად ქა­ლიშ­ვილ­თან გა­და­ვი­და. ეს ამ­ბა­ვი რომ გა­ი­გო, მა­მი­და ჩემს წა­საყ­ვა­ნად მო­ვი­და, მაგ­რამ მა­მამ უთხრა: შენ­თან რომ იზ­რდე­ბო­და, იმი­ტო­მაც და­იგ­რძე­ლა ენა. შვი­ლი ჩემს ნე­ბა­ზე უნდა გავ­ზარ­დოო. დე­დი­ნაც­ვალ­მაც თავი გა­მო­ი­დო: ბავ­შვს რა­ტომ გვარ­თმევ? ხომ ხე­დავ, შვი­ლი არ მიჩ­ნდე­ბა და რა­ტომ ცდი­ლობ, ერ­თა­დერთ ქა­ლიშ­ვილს და­მა­შო­რო? ჩემი ოჯა­ხის დან­გრე­ვა რაში გა­წყობს? იქ­ნებ ძმის ქო­ნე­ბა­ზე გი­ჭი­რავს თვა­ლიო? მოკ­ლედ, მა­მამ ერ­თა­დერ­თი დაც და­კარ­გა... ყვე­ლა­ფე­რი რომ გი­ამ­ბოთ, ერთი ჟურ­ნა­ლიც არ გვე­ყო­ფა ამის და­სა­წე­რად. ამი­ტომ მოკ­ლედ ვი­ტყვი: დე­დი­ნაც­ვალ­მა მე­ზობ­ლებ­თა­ნაც ამიკ­რძა­ლა კონ­ტაქ­ტი. მთე­ლი დღე შინ ვი­ყა­ვი გა­მო­კე­ტი­ლი, მხო­ლოდ სკო­ლა­ში წას­ვლის უფ­ლე­ბა მქონ­და, სხვა დროს კი ან გაკ­ვე­თი­ლე­ბი უნდა მო­მემ­ზა­დე­ბი­ნა, ან მე­მუ­შა­ვა: სახ­ლი და­მე­ლა­გე­ბი­ნა, ფი­ჩხე­ბი შე­მეგ­რო­ვე­ბი­ნა და და­მე­ტე­ხა... სამ­წუ­ხა­როდ, ბა­ბუ­ის ნახ­ვის უფ­ლე­ბა­საც არ მაძ­ლევ­დნენ და ჩემი მო­ხუ­ცი ისე მოკ­ვდა, ვერ ვნა­ხე. თურ­მე, სიკ­ვდი­ლის წინ მე მახ­სე­ნებ­და და ყვე­ლას ემუ­და­რე­ბო­და: ნუ და­მი­ჩაგ­რავთ, მი­მი­ხე­დე­თო. იგი გუ­ლის შე­ტე­ვით გარ­და­იც­ვა­ლა. ექი­მი იყო და იცო­და, რაც სჭირ­და, მაგ­რამ იმ­დე­ნად ამა­ყი იყო, იხ­ტი­ბა­რი არ გა­ი­ტე­ხა, კო­ლე­გე­ბი არ შე­ა­წუ­ხა; ცდი­ლობ­და, არა­ვის­თვის ეგ­რძნო­ბი­ნე­ბი­ნა, რომ სა­ში­ნელ დღე­ში აღ­მოჩ­ნდა შვი­ლის უტიფ­რო­ბის გამო... თუმ­ცა იმე­დია, მან მა­მას აპა­ტია ეს ღა­ლა­ტი.

- მა­მა­შე­ნი რო­დის მიხ­ვდა, რომ შეც­და, როცა არ­ჩე­ვა­ნი ცო­ლის სა­სარ­გებ­ლოდ გა­ა­კე­თა, მამა კი სახ­ლი­დან გა­აგ­დო?

- ჩვენ­და სამ­წუ­ხა­როდ, ამას ძა­ლი­ან გვი­ან მიხ­ვდა... სკო­ლა ისე და­ვამ­თავ­რე, გარ­თო­ბა რა იყო, არ ვი­ცო­დი. ბა­ბუ­ას წას­ვლის შემ­დეგ, ჩვენს ოჯახს მა­ტე­რი­ა­ლუ­რა­დაც ძა­ლი­ან გა­უ­ჭირ­და და თუ ადრე ყვე­ლა­ფე­რი სა­უ­კე­თე­სო მქონ­და, ახლა დე­დი­ნაც­ვლის ტა­ნი­სა­მო­სის გა­და­კე­თე­ბას ვცდი­ლობ­დი, გა­რეთ გას­ვლის რომ არ შემ­რცხვე­ნო­და. დრო რაც უფრო გა­დი­ო­და, მა­მას ის ქალი მით უფრო მე­ტად უყ­ვარ­დე­ბო­და. მე­ზობ­ლე­ბი ხში­რად ჩურ­ჩუ­ლებ­დნენ ჩემს ოჯახ­ზე და ამის­თვის არა­ერ­თხელ მო­მიკ­რავს ყური. ზოგი მა­მას დას­ცი­ნო­და, ზოგს ეცო­დე­ბო­და, რად­გან მა­თი­ვე სი­ტყვე­ბით რომ ვთქვა, ვი­რის ტვი­ნი ჰქონ­და ნა­ჭა­მი. ერთხელ, ქუ­ჩა­ში მივ­დი­ო­დი, როცა ყური მოვ­კა­რი ჭო­რი­კა­ნა ქა­ლე­ბის ზუ­ზუნს. ერთი ამ­ბობ­და: ის ქალი ჩემს მე­ზო­ბელ­თან და­ეთ­რე­ვა, უკვე რამ­დე­ნი­მე წე­ლი­აო. ეს რომ გა­ვი­გო­ნე, სიბ­რა­ზის­გან ლა­მის გა­ვი­გუ­დე. იმ ქალს ვე­ჩხუ­ბე: ყვე­ლა­ფე­რი შე­იძ­ლე­ბა თქვა, მაგ­რამ ადა­მი­ანს ასე­თი ცილი რო­გორ უნდა დას­წა­მო-მეთ­ქი? - შვი­ლო, შენ ჯერ კი­დევ ბევ­რი რამ არ იცი. დე­დი­ნაც­ვალს გულ­ზე რომ არ ეხა­ტე­ბი, ეს ვი­ცით და და­ვიწ­ვით შენი სა­ცო­და­ო­ბით, შენ კი­დევ მას იცა­ვო?! - ეს თქვე­ნი საქ­მე არ არის. ჭო­რებს ნუ იგო­ნებთ-მეთ­ქი. - თუ ჭო­რია, ჭორი იყოს, ეტყო­ბა, შენც გა­მო­გაშ­ტე­რა იმ დე­და­კაც­მაო. სახ­ლში გავი­ქე­ცი. და­ბოღ­მილ­მა გა­დავ­წყვი­ტე, სი­მარ­თლე გა­მერ­კვია. ერთხელ, როცა დე­დი­ნაც­ვა­ლი გა­მო­ე­წყო და ქუ­ჩა­ში გა­ვი­და, ჩუ­მად ავე­დევ­ნე. იმ დღეს დავ­რწმუნ­დი, რომ მა­მას მარ­თლაც და­ად­გა რქე­ბი.

- ეს ამ­ბა­ვი მა­მას უთხა­რი, არა?

- ჯერ დე­დი­ნაც­ვალს ვუ­თხა­რი, - შენ­ზე ყვე­ლა­ფე­რი ვიცი-მეთ­ქი. სიბ­რა­ზის­გან გა­წით­ლე­ბულ­მა მიყ­ვი­რა: ბოღ­მავ, რა იციო? არ ვუ­თხა­რი, რაც ვი­ცო­დი, მაგ­რამ ეჭ­ვებ­ში ჩა­ვაგ­დე. მინ­დო­და, მეწ­ვა­ლე­ბი­ნა. თან, სი­მარ­თლე გი­თხრათ, მა­მის­თვის სი­მარ­თლის თქმას ვერ ვბე­დავ­დი. ვი­ფიქ­რე, ცოტა დრო გა­ვი­დეს და მა­მას თვალს რო­გორ­მე ავუ­ხელ-მეთ­ქი. ერთ დღეს, როცა სა­მი­ვე შინ ვი­ყა­ვით, მან ქმარს უთხრა: გა­ვი­გე, რომ შენი გოგო შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი­აო და ის კაცი და­უ­სა­ხე­ლა, ვის­თა­ნაც თვი­თონ და­ეთ­რე­ო­და. მამა ლა­მის გა­და­ი­რია, - ბა­ბუ­ის­ტო­ლა კაც­თან რა გე­საქ­მე­ბაო?! ავ­ყვირ­დი: მე კი არა, შენი ცოლი და­დის იმ კა­ცის სახ­ლში-მეთ­ქი, მაგ­რამ ცხა­დია, აღა­რა­ვინ და­მი­ჯე­რა. მა­მამ სა­ბო­ლო­ოდ გა­მომ­კე­ტა სახ­ლში, ეზოს გა­რეთ ცხვირ­საც არ მა­ყო­ფი­ნებ­და. დე­დი­ნაც­ვა­ლი ყო­ველ­დღე აბუ­ჩად მიგ­დებ­და და როცა გა­სარ­თო­ბად მი­დი­ო­და, მი­ბა­რებ­და: აბა, შენ იცი, კი­დევ რამე მო­ი­ფიქ­რე ჩემს გა­სამ­წა­რებ­ლად, რათა მერე კი­დევ უფრო მე­ტად და­გა­ჭი­რო წიხ­ლიო.

- ეს ყვე­ლა­ფე­რი და­უ­ჯე­რე­ბე­ლია. ნუთუ, ჭო­რი­კა­ნა ქა­ლე­ბის ნათ­ქვა­მი მა­ინც არ მი­ვი­და მა­მა­შე­ნის ყუ­რამ­დე? ნუთუ, არ და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლა, იმ კაც­თან მარ­თლა გქონ­და თუ არა რო­მა­ნი?

- და­ინ­ტე­რეს­და და იმ კაც­მაც და­ა­დას­ტუ­რა: ხში­რად მო­დის ჩემს სახ­ლთან, მდა­რა­ჯობს და მერე უკან დამ­ყვე­ბა. ეტყო­ბა, მისი ბავ­შვუ­რი გა­ტა­ცე­ბა ვარ და შენს ცოლს ეს ამ­ბა­ვი ამი­ტო­მაც ვუ­თხა­რი. მრცხვე­ნია, პა­ტა­რა გო­გო­ნა რომ დამ­დევ­სო... ჩემს სო­ფელ­ში ეს ამ­ბა­ვი ყვე­ლამ იცის და იწ­ვი­ან ჩვე­ნი სა­ცო­და­ო­ბით... რა­ღაც პე­რი­ო­დის შემ­დეგ, ბო­ლოს და ბო­ლოს, მა­მას ყუ­რამ­დეც მი­ვი­და ცო­ლის ღა­ლა­ტის ამ­ბა­ვი და ერთხე­ლაც მო­ღა­ლა­ტე­ებს ოთახ­შიც შე­უს­წრო. ატყდა ვაი-უშ­ვე­ლე­ბე­ლი. ის ქალი თავს არ იმარ­თლებ­და. ამ­ბობ­და: შტერ კაცს აბა, რა უნდა უყო? ღა­ლა­ტის ღირ­სი არ იყა­ვი? ჩემ გამო ჯერ მამა გა­აგ­დე სახ­ლი­დან, შვილ­საც სუნ­თქვა აუკ­რძა­ლე, ჰოდა, ახლა მო­სა­ვალს იმკი. მამა და შვი­ლი არ და­ინ­დე და ცოლს რო­გორ და­მინ­დობ­დიო? - ამას ეუბ­ნე­ბო­და ურ­ცხვად და თან, დას­ცი­ნო­და. მამა ცუ­ლით გა­ე­კი­და, ისევ მე­ზობ­ლებ­მა იხ­სნეს ის ქალი. მერე შინ თა­ვის ნა­თე­სა­ვებ­თან ერ­თად მოგ­ვად­გა, - აქა­უ­რო­ბა და­ტო­ვე­თო და მა­მას რა­ღაც ფურ­ცე­ლი აუფ­რი­ა­ლა ცხვირ­წინ.

- რა ფურ­ცე­ლი იყო?

- ბა­ბუს სიკ­ვდი­ლის შემ­დეგ, მა­მას სახ­ლი რა­ტომ­ღაც, მის სა­ხელ­ზე გა­უ­ფორ­მე­ბია. ჰოდა, მისი სიშტე­რის გამო დავ­რჩით ქუ­ჩა­ში. ისევ მა­მი­დამ შეგ­ვი­ფა­რა. მერე დე­დი­ნაც­ვალ­მა იმ სახ­ლის გა­ყიდ­ვა რომ გა­და­წყვი­ტა, მა­მი­დამ მყიდ­ვე­ლე­ბი გა­უგ­ზავ­ნა, სახ­ლი გა­მო­ის­ყი­და და უკან დაგ­ვაბ­რუ­ნა, მაგ­რამ ამ სახ­ლს რა თავ­ში ვიხ­ლით, როცა ადა­მი­ა­ნე­ბად აღარ ვვარ­გი­ვართ?.. მას მერე წლე­ბი გა­ვი­და, მაგ­რამ ის ლაქა, რაც დე­დი­ნაც­ვალ­მა და­აჩ­ნია ჩვენს სულს, ვერა და ვერ მო­ვი­ცი­ლეთ. ჩვენს ამ­ბავს სო­ფელ­ში ხში­რად უყ­ვე­ბი­ან ერ­თმა­ნეთს. დღემ­დე, ქუ­ჩა­ში ისე გვა­ყო­ლე­ბენ თვალს, რო­გორც მუ­ზე­უმ­ში გა­მო­ფე­ნილ ექ­სპო­ნა­ტებს. მეც დავ­რჩი უს­წავ­ლე­ლი, ყო­ველ­გვა­რი პრო­ფე­სი­ის გა­რე­შე და ამი­ტო­მაც, დღე და ღამე მი­წას ჩავ­კირ­კი­ტებ; ვე­ღარც გა­თხო­ვე­ბა მო­ვას­წა­რი, ვერც ახალ­გაზ­რდო­ბა­სა და გარ­თო­ბას გა­ვუ­გე გემო, ჩემი ბო­რო­ტი დე­დი­ნაც­ვა­ლი კი უკვე მე­ო­რედ, ბედს ეწია. რო­გორც ვიცი, ვი­ღაც ბერ­ძენს გაჰ­ყვა ცო­ლად და ცხოვ­რობს ფუ­ფუ­ნე­ბა­ში. მას არც ჩემი წყევ­ლა აუხ­და და არც მა­მას ცოდ­ვამ უწია.

- ასე­თი ამ­ბის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბას ბევ­რი არ და­თან­ხმდე­ბო­და...

- როცა თქვენს ჟურ­ნალ­ში რამ­დე­ნი­მე ოჯა­ხუ­რი კონ­ფლიქ­ტის შე­სა­ხებ წა­ვი­კი­თხე, მო­მინ­და, ჩემი თავ­გა­და­სა­ვა­ლიც მო­მე­თხრო. ვინ იცის, იქ­ნებ ვინ­მეს­თვის მა­გა­ლი­თიც იყოს ეს ამ­ბა­ვი. მინ­და, ყვე­ლა მა­მას, ვი­საც გვერ­დით ცოლი აღარ ჰყავს, ვთხო­ვო, - ყუ­რა­დღე­ბით იყა­ვით! პირ­ველ რიგ­ში, შვილს ეცით პა­ტი­ვი და მერე - სხვას. ტყუ­ი­ლად კი არ არის ზღაპ­რებ­ში დე­დი­ნაც­ვა­ლი ბო­როტ პერ­სო­ნა­ჟად გა­მოყ­ვა­ნი­ლი. ჩვენ­და სამ­წუ­ხა­როდ, ეს ხში­რად - რე­ა­ლო­ბაა და ამა­ზე თვა­ლის და­ხუჭ­ვა არ ღირს. ნუ გა­ი­მე­ტებთ შვი­ლებს და­სა­ღუ­პა­ვად. მე ვარ მა­გა­ლი­თი იმი­სა, თუ რო­გორ გა­წი­რა შვი­ლი ტან­ჯვის­თვის მა­მამ, რო­მელ­საც ქალ­მა რქე­ბი წარ­მა­ტე­ბუ­ლად და­ად­გა. მე წა­მარ­თვეს არა მარ­ტო ბავ­შვო­ბა, არა­მედ ახალ­გაზ­რდო­ბაც, მო­მა­ვა­ლი ტკბი­ლი სი­ბე­რეც. ვე­ღარც მე­ზობ­ლებს ვე­კონ­ტაქ­ტე­ბი იმის ში­შით, რომ წარ­სუ­ლის გახ­სე­ნე­ბა არ მო­მიხ­დეს. გა­ცი­ლე­ბით ად­ვი­ლია ლა­პა­რა­კი ისეთ ადა­მი­ან­თან, რო­მელ­საც არ იც­ნობ და რო­მელ­საც ერთხელ გა­და­უშ­ლი გულს, მერე კი შე­საძ­ლოა, მთე­ლი ცხოვ­რე­ბის მან­ძილ­ზე ვერ­სად შეხ­ვდე... ახლა მე და მამა ერ­თმა­ნე­თის­თვის ვცხოვ­რობთ. ის ხში­რად მი­დის ბა­ბუ­ას საფ­ლავ­თან და დას­ტი­რის, პა­ტი­ე­ბას სთხოვს, მაგ­რამ ეს განა შვე­ბაა უკვე სულ­გაც­ლი­ლი ბა­ბუს­თვის? აღარ ვიცი, რა გი­თხრათ. ალ­ბათ ჩემი ცხოვ­რე­ბა სხვა­ნა­ი­რად რომ წარ­მარ­თუ­ლი­ყო, მეც წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი ვიქ­ნე­ბო­დი. ყო­ველ­თვის ექი­მო­ბა­ზე ვოც­ნე­ბობ­დი და ვფიქ­რობ, ეს საქ­მე კარ­გად გა­მო­მი­ვი­დო­და. ერ­თა­დერ­თი რამ, რაც ახლა მა­ხა­ლი­სებს, ოც­ნე­ბაა. წარ­მო­სახ­ვა­ში ხში­რად მაც­ვია თეთ­რი ხა­ლა­თი და ჩემი წარ­მო­სახ­ვი­თი ზღა­პა­რი იცით, რო­გორ სრულ­დე­ბა? და­ახ­ლო­ე­ბით ისე, რო­გორც ერთ-ერთ ფილმშია: ჩემ­თან სამ­კურ­ნა­ლოდ მოჰ­ყავთ ის ადა­მი­ა­ნი, რო­მელ­მაც ცხოვ­რე­ბა გა­მიმ­წა­რა, მე კი იძუ­ლე­ბუ­ლი ვარ, გა­და­ვარ­ჩი­ნო. ჰოდა, ხან უარს ვამ­ბობ მის გა­დარ­ჩე­ნა­ზე, ხა­ნაც - სას­წრა­ფოდ ვი­წყებ ოპე­რა­ცი­ას... ეტყო­ბა, ბოღ­მით სავ­სე ჩემი გული ამ გრძნო­ბის­გან გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბას ლა­მობს. ბო­ლოს და ბო­ლოს, მე ბოღ­მი­ა­ნი არ დავ­ბა­დე­ბულ­ვარ, ასე­თად ცხოვ­რე­ბამ მაქ­ცია.

P.S. "გზა" გაძ­ლევთ შანსს, თქვენც გახ­დეთ ჩვე­ნი რეს­პონ­დენ­ტი! თუ ფიქ­რობთ, რომ სხვე­ბის­გან რა­ი­მე­თი გა­მო­ირ­ჩე­ვით ან სა­კუ­თა­რი სა­ინ­ტე­რე­სო თავ­გა­და­სავ­ლის მო­ყო­ლა გსურთ, თუ სურ­ვი­ლი გაქვთ ვინ­მეს სიყ­ვა­რულ­ში გა­მო­უ­ტყდეთ ან სუ­ლაც, სო­ცი­ა­ლურ პრობ­ლე­მებ­ზე სა­კუ­თა­რი აზრი და­ა­ფიქ­სი­როთ, მა­შინ მოგ­ვწე­რეთ ტე­ლე­ფო­ნის ნო­მერ­ზე: 5(58) 25.60.81 ან მე­ილ­ზე: lika.qajaia@gmail.com

ლიკა ქა­ჯა­ია

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)