"გზის" ექსპერიმენტი - შეიცავს თუ არა შავი პური საღებავს

რას მივირთმევთ, ეკოლოგიურად სუფთაა თუ არა ესა თუ ის პროდუქტი, სად, როგორ და რა პირობებში მზადდება? ეს კითხვები მომხმარებელს სისტემატურად აწუხებს. განსაკუთრებით კი არსებობისთვის აუცილებელ, პირველადი მოხმარების პროდუქტს - პურს ეხება. მომხმარებელს არაერთხელ შეუძენია დაობებული, აშმორებული პური, მაგრამ სამწუხაროდ კონტროლი ამაზე თითქმის არ ხორციელდება, დაზარალებული კი ყოველთვის მომხმარებელი რჩება. წლებია, იმასაც ამბობენ, რომ შავ და რუხ პურში მუქი ფერის მისაღებად ხელოვნურ დანამატებსა და საღებავებს ურევენ. ამით კი განსაკუთრებით ის მომხმარებლები ზარალდებიან, ვისაც ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემები აწუხებთ და მათთვის დიეტური პურის მიღება აუცილებელია.

ჩვენი ინტერესის საგანი შავი და რუხი პურია. რამდენიმე დღის წინ ახლობელი დამიკავშირდა და შემდეგი ისტორია მიამბო: "პატარებისთვის კატლეტის მომზადებას ვაპირებდი, ყველა დიასახლისმა იცის, რომ ამ საკვების დასამზადებლად პური აუცილებელია. ჰოდა, მეც მაღაზიაში შავი პური შევიძინე და დასალბობად წყალში მოვათავსე. ვიდრე დანარჩენი პროდუქტიც გავამზადე, სახტად დავრჩი, წყალი გამუქებული იყო".

სამწუხაროდ, საქართველოში არ არსებობს ლაბორატორია, რომელიც პურში საღებავის არსებობას დაადგენს. ხანგრძლივი თხოვნის შედეგად, ერთ-ერთ საცხობში მომუშავე ქალბატონი ინტერვიუზე დავითანხმეთ. ცხადია, სამსახურის დაკარგვის შიშით, ვინაობის გამხელა არ ისურვა, მაგრამ ჩვენი ეჭვი დაადასტურა: "იმისათვის, რომ პურს მუქი შეფერილობა ჰქონდეს, ცომს გარკვეული რაოდენობის საღებავს ვუმატებთ. საღებავის მცირე დოზაც საკმარისია, რომ პროდუქტმა სასურველი შეფერილობა მიიღოს. შეიცავს თუ არა პური საღებავს, ამის გადამოწმება თავადაც შეგიძლიათ, სხვას ვერაფერს გეტყვით".

გადავწყვიტე, ექსპერიმენტი ჩამეტარებინა: სხვადასხვა დასახელების შავი და რუხი პური შევიძინე. შინ მისულმა, პურის ნაჭრები წყლიან ჭურჭელში მოვათავსე. რამდენიმე წუთის შემდეგ სხვადასხვა სახეობის სამი პურიდან ორმა წყალი გაამუქა.

სიმართლე გითხრათ, მერჩივნა, დიასახლისისა და მცხობელის ნაამბობი მათი ფანტაზიის ნაყოფი ყოფილიყო, მაგრამ ფაქტი სახეზეა - წყალი შეიღება.

პურზე ჩატარებული ექსპერიმენტის შემდეგ, საქართველოს სტრატეგიული კვლევისა და განვითარების ცენტრის ექსპერტს, ეთერ სარჯველაძეს დავუკავშირდით.

- ცნობილია, რომ შავ და რუხ პურს ურევენ საღებავს, შეფერილობისთვის. იქნებ გაგვიმარტოთ, რა საფრთხეს უქმნის საღებავი ადამიანის ჯანმრთელობას და შეგვიძლია თუ არა გავარჩიოთ, გამოყენებულია თუ არა პურში საღებავი?

- საღებავის მავნებლობა დამოკიდებულია მის წარმოშობაზე, - რა ნივთიერებისაგან არის მიღებული. გამოყენებულია თუ არა პურში საღებავი და ემულგატორები, ამის შეფასება ლაბორატორიულად უნდა მოხდეს, რადგან მარტივი არ არის. თუმცა, რეკომენდებულია მარტივი მეთოდი, სახლის პირობებში გამოვიცნოთ, შეღებილია თუ არა პური: - მცირე ნაწილაკებად დაფხვნილი პური უნდა ჩავყაროთ თბილ წყალში (რომელიც ხელს ოდნავ წვავს) და დაველოდოთ 3-5 წუთი. თუ წყალი შეიფერა, ე.ი. შეღებილია. იმ შემთხვევაში, თუ პურში გამოყენებულია საღებავი, მომხმარებელი უნდა მოერიდოს ამ პურის მიღებას.

- ცნობილია, რომ საქართველოში არ არის ლაბორატორია, რომელიც დაადგენს, რამდენად ჯანმრთელ პურს იღებს მომხმარებელი.

- თუ იქნება მოთხოვნა, ლაბორატორიები შეძლებენ პურში გამოყენებული საღებავების დადგენას, რაც შეეხება ხარისხს, ანუ ეტიკეტთან შესაბამისობის დადგენა ძალზე იოლია.

- ასევე მნიშვნელოვანია ე.წ. "კარტოფილის დაავადება". პურის "კარტოფილის დაავადებით" დაბინძურების პერიოდად ზაფხულია მიჩნეული. რამდენად მავნეა აღნიშნული პრო­დუქტის მიღება და როგორ უნდა მიხვდეს მომხმარებელი, რომ პურს კარტოფილის დაავადება აქვს?

- პურის ბაქტერიული დაავადებებიდან ცნობილია "კარტოფილის დაავადება", რომლითაც ძირითადად ავადდება ხორბლის პურის მხოლოდ პურის გული, სადაც ცხობის დროს მაღალი ტემპერატურა ვერ აღწევს. ეს ძირითადად მაღალი ხარისხის ფქვილისგან გამომცხვარ პურში აღინიშნება. კარტოფილის დაავადებით დაზიანებული პური იღებს არასასიამოვნო, სპეციფიკურ სუნს, აქვს მწებავი გული, რომელიც ძლიერი დაზიანების დროს ძაფებივით იწელება. ჭვავის პურში ეს დაავადება არ აღინიშნება მაღალი მჟავიანობის გამო. მის თავიდან ასაცილებლად, პურის მწარმოებელ ობიექტებში, სარეალიზაციო ქსელსა და ოჯახში დაცული უნდა იყოს შემდეგი პირობები: ფქვილი უნდა ინახებოდეს მშრალ, განიავებულ საწყობებში, სტელაჟებზე, იატაკიდან 15 სმ-ისა და კედლიდან 50 სმ-ის დაშორებით. ზაფხულის პერიოდში მეწარმემ აღნიშნული დაავადების თავიდან ასაცილებლად ცომში უნდა მოახდინოს სიმჟავის მომატება სტანდარტით დასაშვებ ნორმაზე ზევით, რისთვისაც უნდა გამოიყენოს სხვადასხვა დამამჟავებელი კომპონენტი. აგრეთვე უნდა დაჩქარდეს პურის გაცივება კონტეინერებსა და როდონებზე, ვენტილაციის გაძლიერებით.

კატეგორიულად იკრძალება კარტოფილის ჩხირით დაავადებული პურის (მცირე რაოდენობითაც კი) გადამუშავება. დაზიანებული პური დაუყოვნებლივ უნდა გაიტანონ წარმოებიდან და მისი ცხოველებისათვის საკვებად გამოყენების საკითხიც, თითოეულ კერძო შემთხვევაში უნდა გადაწყდეს ვეტერინარული ექსპერტიზის დასკვნის საფუძველზე. პური, რომელიც არ შეიძლება გამოიყენო საკვებად ან ტექნიკური მიზნებისთვის, ექვემდებარება განადგურებას (დაწვას). აღნიშნული დაავადების გამოვლენის შემდეგ, მეწარმემ დაუყოვნებლივ დანადგარების სანიტარიული დამუშავება და დეზინფექცია უნდა მოახდინოს.

- რა საფრთხეს შეიცავს "კარტოფილის დაავადების" მქონე პურის მიღება?

- კარტოფილის ჩხირით დასნებოვნებული პურის საკვებად გამოყენება არ იწვევს რაიმე სერიოზულ დაავადებას, მისი მოხმარება შეუძლებელია ორგანოლეპტიკური მაჩვენებლების გამო (ფერი, სუნი, გემო, კონსისტენცია). ასეთი პურის საკვებად გამოყენება იწვევს კუჭის ლორწოვანი გარსის გაღიზიანებასა და ფაღარათს.

- ასევე მნიშვნელოვანია სუპერმარკეტებში პურის შენახვის პირობები. რა უნდა გავითვალისწინოთ, როცა პურის საყიდლად მივდივართ?

- სარეალიზაციო ქსელში პური უნდა ინახებოდეს სპეციალურ სტელაჟებზე, არ უნდა ელაგოს ერთმანეთზე. იმ შემთხვევაში, თუ სავაჭრო ობიექტში მოხვდა დაავადებული პური, სტელაჟი უნდა გაირეცხოს საპნიანი ცხელი წყლით, დამუშავდეს ძმარმჟავას 3%-იანი ხსნარით, გაშრეს და შემდგომ გამოიყენონ მოხმარებისთვის.

- ხშირად მომხმარებელი ყიდულობს პურს, რომელიც არის შეფუთული, აქვს ვადაც, მაგრამ ასდის შმორის სუნი. გამოცხობიდან რამდენ ხანში უნდა შეიფუთოს პური?

- გამოცხობიდან 3-4 საათის ანუ გაგრილების შემდეგ. არ შეიძლება ცხელი პურის შეფუთვა. გამოშვებული პურის ხარისხზე პასუხისმგებელია საცხობის ადმინისტრაცია. დარღვევის შემთხვევაში ისინი პასუხს აგებენ საქართველოში მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად. პურის საცხობები არ მიეკუთვნება მაღალი რისკის წარმოებებს. მიუხედავად ამისა, ეროვნული სამსახურის მიერ, კიდევ უფრო გამკაცრდება პურის საცხობების მონიტორინგი - სასურსათო პროდუქციის საკონტროლო შესყიდვებით. პურის ხარისხის დარღვევასთან დაკავშირებით, სამსახურში შემოსულ ყოველ კონკრეტულ ფაქტზე მოხდება ოპერატიული რეაგირება.

P.S. პურის შინ ცხობის გადაწყვეტილება წლების წინ, მას შემდეგ მივიღე, რაც აშმორებული, ზედმეტად აფუებული პური არაერთხელ შევიძინე. დავინტერესდი, ჩემსავით პურს შინ რამდენი ქალბატონი აცხობს და დიასახლისები მაღაზიის მფლობელის ნებართვით, იქვე გამოვკითხე. აღმოჩნდა, რომ გამოკითხული ოცი ქალბატონიდან, შინ პურს მხოლოდ სამი აცხობს. მიზეზად მოუცლელობას ასახელებენ, თუმცა პურის ხარისხი არ მოსწონთ. აღმოჩნდა, რომ ჩემსავით მხოლოდ ერთეულები იქცევიან. ხარისხიანი პური საქართველოში ჯერ კიდევ მოუგვარებელი პრობლემაა.

ლამუნა ირემაშვილი

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)