ჩემ­და სა­მარ­ცხვი­ნოდ, იპო­თე­რა­პი­ის ქარ­თუ­ლი სკო­ლის არ­სე­ბო­ბა­ზე ჩემი უკ­რა­ი­ნე­ლი მე­გობ­რის­გან შე­ვი­ტყვე. კი­ე­ველ­მა ახალ­გაზ­რდამ, ვიქ­ტო­რია ბონ­და­რენ­კომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში რამ­დე­ნი­მე­დღი­ა­ნი სა­გა­ზა­ფხუ­ლო ვი­ზი­ტი ნა­ყო­ფი­ე­რად გა­მო­ი­ყე­ნა და სამ­კურ­ნა­ლო ცხე­ნოს­ნო­ბის ქარ­თულ სკო­ლა­ში იპო­თე­რა­პი­ის კურ­სიც გა­ი­ა­რა. მკურ­ნა­ლო­ბის ამ მე­თო­დით მეც და­ვინ­ტე­რეს­დი. პა­ცი­ენ­ტე­ბის მოს­ვლამ­დე სამ­კურ­ნა­ლო ცხე­ნოს­ნო­ბა­ზე ნევ­რო­ლოგს, ქალ­ბა­ტონ ირი­ნე ურუ­შა­ძეს გა­მოვ­კი­თხე:

- მკურ­ნა­ლო­ბის ამ მე­თოდს რა­იდ­თე­რა­პი­ა­საც უწო­დე­ბენ და იპო­თე­რა­პი­ა­საც, თუმ­ცა მსოფ­ლი­ო­ში ძი­რი­თა­დად, იპო­თე­რა­პი­ი­თაა ცნო­ბი­ლი - "იპოს" ბერ­ძნუ­ლად, მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ცხენს ნიშ­ნავს ანუ ეს არის სამ­კურ­ნა­ლო ცხე­ნოს­ნო­ბა. მკურ­ნა­ლო­ბის ამ ფორ­მას სა­ფუძ­ვე­ლი XX სა­უ­კუ­ნის 50-იანი წლე­ბი­დან და­ნი­ა­ში ჩა­ე­ყა­რა, ჩვენ­თან, სა­ქარ­თვე­ლო­ში კი 1980-იან წლებ­ში და­ი­ნერ­გა და მისი ფუ­ძემ­დე­ბე­ლი აკა­დე­მი­კო­სი დი­მიტ­რი წვე­რა­ვა გახ­ლავთ. ბა­ტო­ნი დი­მიტ­რი ექი­მიც იყო და იმავდრო­უ­ლად - ცხე­ნო­სა­ნიც. ჩვენ კი მისი მო­წა­ფე­ე­ბი ვართ.

- ძა­ლი­ან საყ­ვა­რე­ლი, ერ­თგუ­ლი და გო­ნი­ე­რი ცხო­ვე­ლით - ცხე­ნით მკურ­ნა­ლო­ბის მე­თოდ­ზე ბევ­რს არა­ფე­რი სმე­ნია. მა­ინც რას ნიშ­ნავს სამ­კურ­ნა­ლო ცხე­ნოს­ნო­ბა - იპო­თე­რა­პია და რას კურ­ნავს იგი?

- და­ა­ვა­დე­ბა­თა ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი ძა­ლი­ან დი­დია და პი­რი­ქით, ძა­ლი­ან მცი­რეა იმ და­ა­ვა­დე­ბე­ბის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი, რომ­ლის­თვი­საც სამ­კურ­ნა­ლო ცხე­ნოს­ნო­ბა უკუჩ­ვე­ნე­ბად მი­იჩ­ნე­ვა. იპო­თე­რა­პი­ით შე­იძ­ლე­ბა ვუმ­კურ­ნა­ლოთ გი­ნე­კო­ლო­გი­ურ, ძვალ-სახ­სრო­ვან, კუნ­თო­ვან, ნერ­ვულ და კი­დევ ძა­ლი­ან ბევრ და­ა­ვა­დე­ბას. მაგ­რამ ვერ გა­მო­ვი­ყე­ნებთ მა­გა­ლი­თად, ინ­ფექ­ცი­უ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სამ­კურ­ნა­ლოდ, მით უმე­ტეს - მწვა­ვე პე­რი­ოდ­ში. მკურ­ნა­ლო­ბის ეს მე­თო­დი უნი­კა­ლუ­რი იმი­თაა, რომ აქ შე­სა­ნიშ­ნა­ვა­დაა შერ­წყმუ­ლი ორი აუ­ცი­ლე­ბე­ლი კომ­პო­ნენ­ტი - მე­ქა­ნი­კუ­რი ზე­მოქ­მე­დე­ბა, რო­მელ­საც ცხე­ნი ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მზე ახ­დენს და პო­ზი­ტი­უ­რი ფსი­ქო-ემო­ცი­უ­რი გან­წყო­ბა, რო­მე­ლიც ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ნე­ბის­მი­ე­რი და­ა­ვა­დე­ბის გან­სა­კურ­ნად. ახ­ლა­ვე აგიხ­სნით, რას ვგუ­ლის­ხმობ: ადა­მი­ა­ნი ცხე­ნი­დან რომ არ გად­მო­ვარ­დეს, წო­ნას­წო­რო­ბა შე­ი­ნარ­ჩუ­ნოს, მან იზო­მეტ­რი­უ­ლად უნდა და­ძა­ბოს ანუ აა­მუ­შა­ოს ყვე­ლა კუნ­თი. ამი­ტო­მა­ცაა, რომ ცხენ­ზე ამ­ხედ­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის კუნ­თო­ვა­ნი, სის­ხლძარ­ღვო­ვა­ნი, ძვალ­სახ­სრო­ვა­ნი, საჭ­მლის მომ­ნე­ლე­ბე­ლი, სა­სუნ­თქი - მოკ­ლედ, ყვე­ლა სის­ტე­მა მუ­შა­ობს. ეს ააქ­ტი­უ­რებს სის­ხლის მოძ­რა­ო­ბას, რაც თა­ვის­თა­ვად, ააქ­ტი­უ­რებს ნივ­თი­ე­რე­ბა­თა ცვლას და ასე, თა­ნა­მიმ­დევ­რუ­ლად იქ­მნე­ბა რგო­ლი, რო­მე­ლიც ადა­მი­ა­ნის უკვე მთელ ორ­გა­ნიზმს ააქ­ტი­უ­რებს. ამო­დე­ნა მუ­შა­ო­ბა ჩვენს სხე­ულ­ზე, კა­ნის ზე­და­პირ­ზე, აგ­რეთ­ვე, შიგ­ნით, კუნ­თო­ვან სის­ტე­მა­ში გან­ლა­გე­ბულ რე­ცეპ­ტო­რებს აღაგ­ზნებს და ეს გა­აქ­ტი­უ­რე­ბუ­ლი ნერ­ვუ­ლი და­ბო­ლო­ე­ბე­ბი თა­ვის აღ­მა­ვალ იმ­პულ­სებს აწ­ვდის ტვი­ნის ქერ­ქს, რო­მე­ლიც ასე­ვე აქ­ტი­ურ­დე­ბა. ეს ფი­ზი­ო­ლო­გი­უ­რი მე­ქა­ნიზ­მი კი შეკ­მა­ზუ­ლია იმ არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პო­ზი­ტი­უ­რი სტი­მუ­ლით, რა­საც ადა­მი­ანს ცხე­ნოს­ნო­ბა ანი­ჭებს.

- მაგ­რამ ალ­ბათ მხო­ლოდ ჯი­რი­თით ვერ იმ­კურ­ნა­ლებს ადა­მი­ა­ნი?

- ცხა­დია... იპო­თე­რა­პი­ით მკურ­ნა­ლო­ბა ზო­გა­დად, 2 წლი­დან და­წყე­ბუ­ლი, ნე­ბის­მი­ე­რი ასა­კის ადა­მი­ანს შე­უძ­ლია, მაგ­რამ მხო­ლოდ წი­ნას­წა­რი სა­ფუძ­ვლი­ა­ნი გა­მოკ­ვლე­ვე­ბის შემ­დეგ. ხან­დაზ­მუ­ლე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში გა­ცი­ლე­ბით მეტი სიფრ­თხი­ლეა სა­ჭი­რო, რად­გან ამ ასაკ­ში ძვლე­ბი და­თხე­ლე­ბუ­ლი და მყი­ფეა. ამ ეტაპ­ზე ძი­რი­თა­დად, ბავ­შვებ­თან ვმუ­შა­ობთ და მათი უმე­ტე­სო­ბა ცე­რებ­რუ­ლი დამ­ბლი­თაა და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი. ასე­თი პა­ცი­ენ­ტე­ბის­თვის ჩვენ­თან სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მა მოქ­მე­დებს. ასე­ვე გვყავს აუ­ტიზ­მით, სკო­ლი­ო­ზით, რამ­დე­ნი­მე კი - და­უ­ნის სინ­დრო­მით და­ა­ვა­დე­ბუ­ლიც. ვერ ვი­ტყვით, რომ ჩვე­ნი პა­ცი­ენ­ტე­ბი იპო­თე­რა­პი­ით განვკურ­ნეთ, რად­გან ამ ტი­პის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სრულ გან­კურ­ნე­ბა­ზე ჯერ­ჯე­რო­ბით ზედ­მე­ტია ლა­პა­რა­კი, თუმ­ცა კარ­გი შე­დე­გე­ბი გვაქვს. მა­გა­ლი­თად, იპო­თე­რა­პია საკ­მა­ოდ უწყობს ხელს ცე­რებ­რუ­ლი დამ­ბლით და­ა­ვა­დე­ბულ ბავ­შვს, და­მო­უ­კი­დებ­ლად გა­ი­ა­როს - საგ­რძნობ სტი­მულს აძ­ლევს და უად­ვი­ლებს კი­დეც. იპო­თე­რა­პი­ით იგი სი­ა­რუ­ლის გა­რე­შე სწავ­ლობს სი­ა­რულს. ამ­ხედ­რე­ბულ ადა­მი­ანს მოძ­რა­ო­ბი­სას ცხე­ნის ზურ­გი­დან სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი რხე­ვე­ბი გა­და­ე­ცე­მა. ანუ ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც გა­და­ად­გი­ლე­ბის უნარ­საა მოკ­ლე­ბუ­ლი, ცხენ­ზე ამ­ხედ­რე­ბუ­ლი იმა­ვეს გა­ნიც­დის, რა­საც ჩვენ გან­ვიც­დით სი­ა­რუ­ლი­სას.

- გან­ცდის ცხე­ნი­დან მი­წა­ზე გად­მო­ტა­ნას რო­გორ­ღა ახერ­ხებს ადა­მი­ა­ნი?

- ნევ­რო­ლო­გი­ა­ში არ­სე­ბობს ცნე­ბა - "პი­რო­ბი­თი რეფ­ლექ­სი". ჩვენ სწო­რედ ეს რეფ­ლექ­სე­ბი გვმარ­თავს. მა­გა­ლი­თად, გა­ხუ­რე­ბულ ნივთზე მი­კა­რე­ბით ხელს ერთხელ რომ და­ვიწ­ვავთ, რეფ­ლექ­სი გვკარ­ნა­ხობს, აღარ შე­ვე­ხოთ მას. ასე­თი "ჩა­ნა­წე­რე­ბი" კეთ­დე­ბა თა­ვის ტვინ­ში და იქ­მნე­ბა "სქე­მე­ბი", რაც ჩვენს ორ­გა­ნიზმს, სხე­ულს მარ­თავს. ტვი­ნის ამ უნარს ვი­ყე­ნებთ იპო­თე­რა­პი­ა­შიც. მარ­თა­ლია, ჯერ­ჯე­რო­ბით მა­ინც ძი­ე­ბის პრო­ცეს­ში ვართ, რად­გან 1980-იანი წლე­ბი­დან არ­ცთუ დიდი პე­რი­ო­დია გა­სუ­ლი. რაც მთა­ვა­რია, სა­და­ვო არა­ვის­თვი­საა, რომ იპო­თე­რა­პია შე­დე­გი­ა­ნი, ეფექ­ტი­ა­ნი და ძა­ლი­ან პერ­სპექ­ტი­უ­ლია.

- ბავ­შვებს ცხე­ნის არ ეში­ნი­ათ?

- ზოგს - კი, ზოგს - არა. სხვა­თა შო­რის, პა­ნი­კუ­რი არა, მაგ­რამ ცო­ტა­ო­დე­ნი შიში ხში­რად გვეხ­მა­რე­ბა კი­დეც - ბავ­შვი უფრო მე­ტად კონ­ცენ­ტრი­რე­ბუ­ლი და მო­ბი­ლი­ზე­ბუ­ლია, ამით კი თა­ვის პრობ­ლე­მურ სხე­ულს წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბე­ბის გა­და­ლახ­ვას აი­ძუ­ლებს. საკ­მა­ოდ პო­ზი­ტი­უ­რია უშუ­ა­ლოდ ში­შის გა­და­ლახ­ვის მო­მენ­ტიც, რა­შიც ბავ­შვს ჩვე­ნი კარ­გად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი პერ­სო­ნა­ლი ეხ­მა­რე­ბა. მე ექი­მი გახ­ლა­ვართ, ოთხი რა­იდ­თე­რა­პევ­ტი გვყავს და ორიც - მე­თო­დის­ტი. მკურ­ნა­ლო­ბი­სას პა­ცი­ენტს ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად ვურ­ჩევთ ცხე­ნის ალურს ანუ გა­და­ად­გი­ლე­ბის ტიპს - რო­დი­საა რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი ნა­ბი­ჯი, რო­დის - ჩორ­თი და ა.შ. ცხე­ნე­ბიც კარ­გად გაწ­ვრთნი­ლე­ბი არი­ან. ამ­წუ­თას სამ­კურ­ნა­ლოდ ოთხი ცხე­ნი გვყავს და ორიც - პონი, პა­ტა­რე­ბის­თვის. ახ­ლა­ხან ერ­თმა პო­ნიმ იმ­შო­ბი­ა­რა და კვი­ციც შე­მოგ­ვე­მა­ტა.

ბად­რი გა­მე­ზარ­დაშ­ვი­ლი, რაიდ­თე­რა­პევ­ტი:

- იპო­თე­რა­პი­ის­თვის ჯი­ში­ა­ნი ცხე­ნის გა­მო­ყე­ნე­ბა არაა რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი. ცხე­ნი მოძ­რა­ო­ბის მი­ხედ­ვით ირ­ჩე­ვა. ცნო­ბი­ლია, რომ სა­უ­კე­თე­სო მოძ­რა­ო­ბა - ნაზი ჩორ­თი ინ­გლი­სურ ცხენს ახა­სი­ა­თებს. სწო­რედ ნაზი ჩორ­თით მი­ი­ღე­ბა კარ­გი რყე­ვე­ბი და რხე­ვე­ბი, რაც პა­ცი­ენ­ტის­თვის ძა­ლი­ან სა­სარ­გებ­ლოა. ინ­გლი­სურ­თან ერ­თად სოფ­ლის ცხე­ნე­ბიც გვყავს, ქარ­თუ­ლი ჯი­შის. ეს ცხე­ნე­ბი სა­გან­გე­ბოდ გავ­წვრთე­ნით და მო­ვათ­ვი­ნი­ე­რეთ. აბა, ბავ­შვთან სა­მუ­შა­ოდ ჩემ­ზე მეტი ცხენ­მა უნდა იცო­დეს (იღი­მის)! რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, ბავ­შვს მა­შინ­ვე არ ვსვამთ ცხენ­ზე. არც არის სა­ჭი­რო. უმ­ჯო­ბე­სია, თა­ვი­დან მის მოვ­ლა­ში მოგ­ვეხ­მა­როს, თივა და­უ­ყა­როს, მო­ე­ფე­როს, შე­იყ­ვა­როს, მერე კი დაჯ­დო­მაც გა­უ­ად­ვილ­დე­ბა. მარ­თა­ლია, ცხენ­ზე დაჯ­დო­მა იპო­თე­რა­პი­ის მთა­ვა­რი პრინ­ცი­პი და მი­ზა­ნია, მაგ­რამ აქამ­დე მი­სას­ვლე­ლად ძა­ლი­ან ეფექ­ტი­ა­ნი "შე­მოვ­ლი­თი გზაა".

ირი­ნე ურუ­შა­ძე:

- იპო­თე­რა­პია მხო­ლოდ ცხენ­ზე ამ­ხედ­რე­ბა­სა და ჯი­რითს არც გუ­ლის­ხმობს. მკურ­ნა­ლო­ბის ამ სის­ტე­მის პირ­ვე­ლი ეტა­პი სწო­რედ ცხე­ნის, მისი ყო­ფის გაც­ნო­ბაა. მას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა, მისი მოვ­ლის წე­სე­ბის სწავ­ლა ისე აახ­ლო­ებს პა­ცი­ენტს ცხენ­თან, ში­შიც იო­ლად ილა­ხე­ბა. მა­გა­ლი­თად, აუ­ტიზ­მის მკურ­ნა­ლო­ბა­ში სწო­რედ ეს მო­მენ­ტია წამ­ყვა­ნი. აუ­ტიზ­მით და­ა­ვა­დე­ბუ­ლის­თვის, რო­მელ­საც მო­ტო­რუ­ლი, ტო­ნუ­სუ­რი და სხვა მე­ქა­ნი­კუ­რი, სო­მა­ტუ­რი ანუ ორ­გა­ნო­ე­ბის მხრივ დე­ფი­ცი­ტი არ აქვს და სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ - მისი პრობ­ლე­მა კო­მუ­ნი­კა­ცი­აა, იპო­თე­რა­პია სწო­რე­დაც მის­წრე­ბაა. მჭიდ­როდ ვურ­თი­ერ­თობთ უცხო­ე­თის, პოსტსაბ­ჭო­თა რეს­პუბ­ლი­კე­ბის სკო­ლებ­თან და ერ­თმა­ნეთს გა­მოც­დი­ლე­ბა­საც ვუ­ზი­ა­რებთ. სა­ქარ­თვე­ლო­ში უკვე რა­იდ­თე­რა­პი­ის ფე­დე­რა­ცი­აც არ­სე­ბობს და მას ქალ­ბა­ტო­ნი ხა­თუ­ნა სა­გა­ნე­ლი­ძე ხელ­მძღვა­ნე­ლობს; არ­სე­ბობს სა­ერ­თა­შო­რი­სო იპო­თე­რა­პი­ის სკო­ლაც, ასე რომ, ამ მე­თო­დის სრულ­ყო­ფის­თვის სე­რი­ო­ზუ­ლად ვმუ­შა­ობთ.

ვიქ­ტო­რია ბონ­და­რენ­კო, კი­ე­ვე­ლი ახალ­გაზ­რდა:

- კი­ევ­ში სა­ცხე­ნოს­ნო სპორტზე დავ­დი­ვარ, იპო­თე­რა­პი­ის ნა­ხე­ვარ­წლი­ა­ნი კურ­სი კი ქა­ლაქ ნი­კო­ლა­ე­ვის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სკო­ლა­ში გა­ვი­ა­რე. ვი­ცო­დი, სა­ქარ­თვე­ლო­ში იპო­თე­რა­პი­ის ძა­ლი­ან ძლი­ე­რი სკო­ლა გქონ­დათ, პოსტსაბ­ჭო­თა სივ­რცე­ში ერთ-ერთი უძ­ლი­ე­რე­სიც კი და რად­გან თქვე­ნი ქვე­ყა­ნა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად მიყ­ვარს, პრაქ­ტი­კის­თვის სწო­რედ აქა­უ­რო­ბა შე­ვარ­ჩიე. იცი, რო­გო­რი გან­სხვა­ვე­ბა აღ­მო­ვა­ჩი­ნე ნი­კო­ლა­ე­ვი­სა და თქვენს სკო­ლებს შო­რის? აქ ბავ­შვე­ბი თითო­ეულ რა­იდ­თე­რა­პევტს მე­გობ­რად მი­იჩ­ნე­ვენ და ენ­დო­ბი­ან. მწვრთნელს კი სა­ოც­რად უყ­ვარს პა­ცი­ენ­ტი ბავ­შვე­ბი ანუ აქ აქ­ცენტს ბავ­შვი­სა და მწვრთნე­ლის ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე აკე­თე­ბენ. ნი­კო­ლა­ე­ვის სკო­ლა­ში მთე­ლი სტრუქ­ტუ­რა მან­ქა­ნის მე­ქა­ნიზ­მი­ვი­თაა, ყო­ვე­ლი მოძ­რა­ო­ბა, ნა­ბი­ჯი ზედ­მი­წევ­ნი­თაა გათ­ვლი­ლი, სა­ქარ­თვე­ლო­ში კი ყვე­ლა­ფე­რი გრძნო­ბა­ზეა აგე­ბუ­ლი.

ირმა ხარ­ში­ლა­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)