შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებ­ზე თვალ­საზ­რისს თა­და­რი­გის ოფი­ცე­რი, ერა­ყი­სა და ავ­ღა­ნე­თის მი­სი­ე­ბის ვე­ტე­რა­ნი, გე­ნე­რალ­თა კლუ­ბის წევ­რი, მა­ი­ო­რი მა­მუ­კა წკრი­ა­ლაშ­ვი­ლი გა­მო­ხა­ტავს:

- სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი­დან 2011 წელს და­მი­თხო­ვეს. იმ­ხა­ნად პირ­ველ სა­არ­ტი­ლე­რიო ბრი­გა­და­ში ვმსა­ხუ­რობ­დი. ავ­ღა­ნე­თი­დან, სა­დაც 8 თვე დავ­ყა­ვი, ახა­ლი ჩა­მო­სუ­ლი ვი­ყა­ვი. რო­გორც ჩემ­თვის გახ­და ცნო­ბი­ლი, ერთ-ერთი სამ­ხედ­რო და­ვით ლონ­და­რი­ძე რუ­სე­თის აგენ­ტო­ბის ბრალ­დე­ბით და­ა­კა­ვეს. ამის შემ­დეგ ყვე­ლა, ვი­საც რუ­სეთ­ში გვქონ­და დამ­თავ­რე­ბუ­ლი სამ­ხედ­რო სას­წავ­ლე­ბე­ლი, დაგ­ვი­ბა­რეს (მე რი­ა­ზა­ნის სა­ჰა­ე­რო-სა­დე­სან­ტო სას­წავ­ლე­ბე­ლი და­ვამ­თავ­რე), ჯერ მო­დუ­ლის შე­ნო­ბა­ში დაგ­ვკი­თხეს, - რა­ტომ წახ­ვე­დი რუ­სეთ­ში სას­წავ­ლებ­ლად, ვინ გა­გიშ­ვაო? ვუ­თხა­რი, რომ რუ­სეთ­ში იმ­დრო­ინ­დე­ლი თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრის, ვარ­დი­კო ნა­დი­ბა­ი­ძის ბრძა­ნე­ბით წა­ვე­დი. იმ­ხა­ნად, 1994 წელს, ნი­ქო­ზის სამ­შვი­დო­ბო ბა­ტა­ლი­ონ­ში ვმსა­ხუ­რობ­დი, სა­ქარ­თვე­ლო კი დსთ-ს წევ­რი ქვე­ყა­ნა იყო. მე­ო­რედ უკვე სამ­ხედ­რო პო­ლი­ცი­ა­ში დაგ­ვი­ბა­რეს ყვე­ლა ოფი­ცე­რი, ვი­საც რუ­სეთ­ში გვქონ­და მი­ღე­ბუ­ლი გა­ნათ­ლე­ბა, და­ახ­ლო­ე­ბით ასამ­დე კაცი. იქ გვე­უბ­ნე­ბოდ­ნენ, გვი­თხა­რით, რუ­სეთ­ში სწავ­ლი­სას იქა­ურ­მა სპეც­სამ­სა­ხუ­რებ­მა თუ გა­და­გი­ბი­რე­სო. ამას მოჰ­ყვა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი და­კი­თხვე­ბი თავ­დაც­ვის იმ­ჟა­მინ­დელ მი­ნის­ტრ ბაჩო ახა­ლა­ი­ას­თან. შექ­მნი­ლი ჰქონ­დათ კო­მი­სია, რო­მელ­შიც მი­ნის­ტრი­სა და გენშტა­ბის უფ­რო­სის მო­ად­გი­ლე­ე­ბი შე­დი­ოდ­ნენ: გი­ორ­გი კა­ლან­და­ძე, ნი­კო­ლოზ ძიმ­ცე­იშ­ვი­ლი, მე­რაბ კი­კა­ბი­ძე და სხვე­ბი. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ინ­ტე­რე­სით მე­კი­თხე­ბოდ­ნენ, კო­ბა­ლა­ძე რა და­ვა­ლე­ბებს გაძ­ლევ­დაო? რა­ზეც ვუ­პა­სუ­ხე, ყვე­ლა და­ვა­ლე­ბა ქვეყ­ნის თავ­დაც­ვი­სუ­ნა­რი­ა­ნო­ბის ინ­ტე­რე­სი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე იყო, გე­ნე­რალ კო­ბა­ლა­ძე­ზე მხო­ლოდ კარ­გის თქმა შე­მიძ­ლია, ღირ­სე­უ­ლი ოფი­ცე­რი და ვაჟ­კა­ცია, ის თვი­სე­ბე­ბი აქვს, რაც დღეს ასე აკ­ლია ქარ­თულ ჯარს-მეთ­ქი, რა­ზეც ძალ­ზე გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბულ­მა ბაჩო ახა­ლა­ი­ამ თქვა: რა ნა­ხეს ასე­თი კო­ბა­ლა­ძე­შიო. ეს შეხ­ვედ­რა 25 სექ­ტემ­ბერს გა­ი­მარ­თა. 1-ელ ოქ­ტომ­ბერს კი ბრი­გა­და­ში მო­რი­გე­ო­ბა­ზე მი­სულს, მე­თა­ურ­მა მი­თხრა, და­გი­თხო­ვე­სო. ამის შემ­დეგ რამ­დენ­ჯერ­მე ვცა­დე ბაჩო ახა­ლა­ი­ას­თან და გიგი კა­ლან­და­ძეს­თან შეხ­ვედ­რა, მაგ­რამ უშე­დე­გოდ.

- რო­გორც 2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომის მო­ნა­წი­ლე, რო­გორ შე­ა­ფა­სებთ იმ­დრო­ინ­დელ პრო­ცე­სებს?

- პირ­ველ ქვე­ით ბრი­გა­და­ში ვმსა­ხუ­რობ­დი. შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის მე-4 ქვე­ი­თი ბრი­გა­დის 42-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნი ას­რუ­ლებ­და სამ­შვი­დო­ბო მი­სი­ას ცხინ­ვა­ლის რე­გი­ონ­ში და ჩვენ უნდა შეგ­ვეც­ვა­ლა. იმ­ხა­ნად პირ­ვე­ლი ქვე­ი­თი ბრი­გა­დის არას­რუ­ლი მე-11 ბა­ტა­ლი­ო­ნის ერთ-ერთი ასე­უ­ლის მე­თა­უ­რად და­ვი­ნიშ­ნე, რომ­ლის დის­ლო­კა­ცი­ის ად­გი­ლი შიდა ქარ­თლის სო­ფე­ლი ერედ­ვი იყო, ამ სოფ­ლი­დან აჩა­ბეთ­ში, ლი­ახ­ვის ხე­ო­ბა­ში გა­და­სას­ვლე­ლი გზა უნდა გაგ­ვე­კონ­ტრო­ლე­ბი­ნა. ერთი ოცე­უ­ლი წვე­რი­ა­ხოს სი­მაღ­ლე­ზე გან­ვა­ლა­გე. სი­მაღ­ლეს, რო­მელ­ზეც მცხე­თი­ჯვრის სა­ლო­ცა­ვია, 2004 წელს, ირაკ­ლი ოქ­რუ­აშ­ვი­ლის მი­ნის­ტრო­ბი­სას, ცხინ­ვალ­ში გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის შემ­დეგ, ქარ­თუ­ლი მხა­რე ვე­ღარ აკონ­ტრო­ლებს. ამის შემ­დეგ იყო სი­მაღ­ლე, სა­დაც ჩეჩ­ნუ­რი ასე­უ­ლი იდგა რუ­სუ­ლი დრო­შის ქვეშ... ერ­თმა­ნეთს სულ 7 მეტ­რი გვა­შო­რებ­და. 2008 წლის 3 ივ­ლისს ლი­ახ­ვის ხე­ო­ბა­ში გა­და­სას­ვლელ გზა­ზე დი­მიტ­რი სა­ნა­კო­ე­ვის ავ­ტო­კო­ლო­ნა აა­ფეთ­ქეს და მი­ვი­ღეთ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, დაგ­ვე­კა­ვე­ბი­ნა სა­რა­ბუ­კის მთა, რად­გან ამ სი­მაღ­ლი­დან შეგ­ვეძ­ლო გვე­კონ­ტრო­ლე­ბი­ნა რო­გორც შე­მოვ­ლი­თი გზა (რო­მე­ლიც წვე­რი­ა­ხოს მთა­ზე გავ­ლით აკავ­ში­რებ­და და­ნარ­ჩენ სა­ქარ­თვე­ლოს ლი­ახ­ვის ხე­ო­ბის სოფ­ლებ­თან), ასე­ვე გარ­შე­მო მდე­ბა­რე ოსე­ბით და­სახ­ლე­ბუ­ლი სოფ­ლე­ბი: დმე­ნი­სი, კო­ხა­თი, ქვე­მო და ზემო სა­რა­ბუ­კი. პო­ზი­ცი­ე­ბი გა­ვა­მაგ­რეთ და სამ­შვი­დო­ბო ძა­ლე­ბი­სა და ქარ­თუ­ლი დრო­შე­ბი ავაფ­რი­ა­ლეთ. 4 ივ­ლისს, გან­თი­ად­ზე, ცე­ცხლი გა­იხ­სნა ოსე­ბით და­სახ­ლე­ბუ­ლი სოფ­ლე­ბი­დან, რა­საც ცე­ცხლით ვუ­პა­სუ­ხეთ, მას შემ­დეგ ყო­ველ­ღა­მე იგი­ვე მე­ორ­დე­ბო­და. 28 ივ­ლი­სი­დან კი უკვე მშვი­დო­ბი­ა­ნი მო­სახ­ლე­ო­ბის და­ბომბვა და­ი­წყეს. 6 აგ­ვის­ტოს, სა­ღა­მოს, ჩვე­ნი ქვე­და­ნა­ყო­ფე­ბი, ბრძა­ნე­ბის თა­ნახ­მად, ცხინ­ვა­ლი­სა­კენ და­იძ­რა, სო­ფელ ერედვ­ში III ქვე­ი­თი ბრი­გა­დის 32-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნი ამო­ვი­და. ბრი­გა­დის მე­თა­უ­რის ბრძა­ნე­ბით, ბა­ტა­ლი­ონს ოსუ­რი სოფ­ლე­ბის - კო­ხა­თის, ქვე­მო სა­რა­ბუ­კის, ზემო სა­რა­ბუ­კის აღე­ბა­ში უნდა დავ­ხმა­რე­ბო­დი. 7 აგ­ვის­ტოს, დი­ლით, აღ­ნიშ­ნუ­ლი სოფ­ლე­ბი უდა­ნა­კარ­გოდ ავი­ღეთ, თუ არ ჩავ­თვლით სამ მსუ­ბუ­ქად დაჭ­რილს. მო­წი­ნა­აღ­მდე­გი­სა­გან მი­ტო­ვე­ბუ­ლი საბ­რძო­ლო პო­ზი­ცი­ე­ბი­დან ამო­ვი­ღეთ შე­ი­ა­რა­ღე­ბა, ვი­პო­ვეთ რვე­უ­ლი კო­ორ­დი­ნა­ტე­ბით, ტე­ლე­ფო­ნის ნომ­რე­ბით, სა­ხე­ლე­ბით. და­კა­ვე­ბუ­ლი სოფ­ლე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბა და­ვამ­შვი­დეთ, რომ ჩვენ­გან საფრ­თხე არ ემუქ­რე­ბო­დათ, ოღონდ ხელი არ უნდა შე­ე­შა­ლათ. გზა სო­ფელ თლი­ა­ყა­ნის­კენ გა­ვაგ­რძე­ლეთ, რო­მე­ლიც ძალ­ზე ახ­ლოა ჯა­ვას­თან. ამ დროს და­მი­რე­კა მე­გო­ბარ­მა და მი­თხრა რომ ჩემი ძმა, გი­ორ­გი წკრი­ა­ლაშ­ვი­ლი, რო­მე­ლიც გო­რის სა­ტან­კო ნა­წილ­ში მსა­ხუ­რობ­და, და­ბომბვა­ში მოყ­ვა და ჰოს­პი­ტალ­ში იყო, კავ­ში­რი წყდე­ბო­და, ძმის მდგო­მა­რე­ო­ბა­ზე მეტი ვე­რა­ფე­რი შე­ვი­ტყვე და ისღა დამ­რჩე­ნო­და, და­სა­ხულ ამო­ცა­ნა­ზე მე­ფიქ­რა. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ამ ად­გი­ლამ­დე ერთი ასე­უ­ლი­ღა მი­ვე­დით, რად­გან ბა­ტა­ლი­ო­ნის სხვა მე­ომ­რებ­მა ხე­ო­ბა­ში მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის სა­ვა­რა­უ­დო ჩა­მო­სას­ვლე­ლი გზე­ბი გა­და­კე­ტეს და გა­დამ­წყვე­ტი ბრძო­ლის­თვის შე­სა­ბა­მი­სი სამ­ხედ­რო ძალა აღარ გვყავ­და. არა­და, წე­სით, ეს გზე­ბი რე­ზერ­ვის­ტთა ასე­უ­ლებს უნდა გა­და­ე­კე­ტათ; რე­ა­ლუ­რად კი რა მოხ­და? რე­ზერ­ვის­ტე­ბის დიდ­მა ნა­წილ­მა იმის ნაც­ვლად, რომ ჩვენ­თვის ზურ­გი გა­ე­მაგ­რე­ბი­ნათ, გორ­ში ჩას­ვლის შემ­დეგ ტაქ­სე­ბი და­ი­ქი­რა­ვა და სახ­ლებ­ში გა­იქ­ცა... არა­და, ყვე­ლა ჩა­მო­სას­ვლე­ლი გზა უნდა გა­და­კე­ტი­ლი­ყო, მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის ალ­ყა­ში რომ არ მოვ­ქცე­უ­ლი­ყა­ვით. ამის შემ­დეგ დრო­ე­ბი­თი სამ­სა­ა­თი­ა­ნი ზავი გა­მო­ცხად­და, რის შემ­დე­გაც ბრძო­ლა­ში რუ­სუ­ლი ავი­ა­ცია ჩა­ერ­თო და ჩვე­ნი საბ­რძო­ლო ტექ­ნი­კის დიდი ნა­წი­ლი გა­ნად­გურ­და. სამი სა­ა­თის შემ­დეგ უკან და­ხე­ვის ბრძა­ნე­ბა მი­ვი­ღეთ.

- ვინ გას­ცა უკან და­ხე­ვის ბრძა­ნე­ბა?

- ალ­ბათ, უმაღ­ლეს­მა მთა­ვარ­სარ­დალ­მა, სხვას ამის უფ­ლე­ბა არა­ვის აქვს. ამის შემ­დეგ სო­ფელ ერედვ­ში ჩა­ვე­დი, რო­მე­ლიც მი­წას­თან იყო გას­წო­რე­ბუ­ლი. 10 აგ­ვის­ტოს კი ტი­რძნის­ში ჩა­ვე­დით, ცხინ­ვა­ლის გარ­შე­მო ქარ­თუ­ლი სოფ­ლე­ბის დაც­ვის მიზ­ნით. ამის შემ­დეგ კი­დევ ერთი ბრძა­ნე­ბა მი­ვი­ღეთ უკან­და­ხე­ვის შე­სა­ხებ.

- სამ­ხედ­რო პი­რე­ბი ერ­თმა­ნეთს მარ­თლა მო­ბი­ლუ­რი ტე­ლე­ფო­ნე­ბით უკავ­შირ­დე­ბო­დით?

- ეს მცი­რე ხნით. შემ­დეგ ყვე­ლა სიგ­ნა­ლი ჩა­ახშვეს, კავ­შირ­გაბ­მუ­ლო­ბა მწყობ­რი­დან გა­მო­ვი­და.

- ხში­რად ამ­ბო­ბენ, რომ ქვეყ­ნის ყო­ფი­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ამ ომში გა­მარ­ჯვე­ბა­ში ისე იყო დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი, ცხინ­ვალ­ში გა­მარ­ჯვე­ბის აღ­ლუ­მი­სათ­ვის დრო­შე­ბი და წი­თე­ლი ხა­ლი­ჩე­ბი ჰქონ­დათ მზა­დო.

- ჩემი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, ერგნეთ­თან დრო­შე­ბით დატ­ვირ­თუ­ლი მან­ქა­ნა ედ­გათ გამ­ზა­დე­ბუ­ლი და მთავ­რო­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ერ­თმა­ნეთს ეჯიბ­რე­ბოდ­ნენ, ვინ პირ­ვე­ლი ააფ­რი­ა­ლებ­და დრო­შას. იქ, სა­დაც ჩვე­ნი ბა­ტა­ლი­ო­ნი იბ­რძო­და, ასე­თი რამ არ ყო­ფი­ლა, თუმ­ცა, ოფი­ცერ­თა ნა­წი­ლი ამ­ბობ­და, რომ საბ­რძო­ლო მოქ­მე­დე­ბე­ბი­სას ბრძა­ნე­ბას ხში­რად გას­ცემ­დნენ სა­მო­ქა­ლა­ქო პი­რე­ბი, მათ შო­რის, ლა­პა­რა­კი იყო თბი­ლი­სის მერ­ზე, პარ­ლა­მენ­ტის წევ­რებ­ზე.

- ვისი და რისი ბრა­ლი იყო, რომ ომი მხო­ლოდ ხუთ დღეს გაგ­რძელ­და და ქარ­თუ­ლი არ­მია არ აღ­მოჩ­ნდა ისე ბრძო­ლი­სუ­ნა­რი­ა­ნი, რო­გორც ამა­ში ტე­ლეკ­ლი­პე­ბი გვარ­წმუ­ნებ­დნენ?

- აფხა­ზე­თის ომი ცა­მეტ თვე­სა და ცა­მეტ დღეს გაგ­რძელ­და, თუმ­ცა იმ­ხა­ნად არ გვყო­ლია ისე­თი შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი არ­მია, რო­გო­რიც 2008 წელს. ეს ადას­ტუ­რებს, რომ ომში მთა­ვა­რი შე­ი­ა­რა­ღე­ბა კი არა, საბ­რძო­ლო სუ­ლის­კვე­თე­ბა, საქ­მი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბაა. ამის მი­ზე­ზი ისიც არის, რომ 2004 წლი­დან სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში ადა­მი­ა­ნის დის­კრი­მი­ნა­ცი­ამ, მისი უფ­ლე­ბე­ბის შე­ლახ­ვამ მა­სობ­რი­ვი სახე მი­ი­ღო. ჯარი ნა­თე­სა­ურ-კლა­ნუ­რი პრინ­ცი­პით ყა­ლიბ­დე­ბო­და და არა პრო­ფე­სი­უ­ლი ნიშ­ნით. უცხო­ეთ­ში, მათ შო­რის აშშ-ში გა­ნათ­ლე­ბის მი­ღე­ბის შემ­დეგ ოც­მე­თა­უ­რე­ბი, ას­მე­თა­უ­რე­ბი და ა.შ. ქარ­თულ ჯარ­ში შე­სა­ბა­მის თა­ნამ­დე­ბო­ბებ­ზე კი არა, თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტრო­ში, თბილ ად­გი­ლებ­ზე ინიშ­ნე­ბოდ­ნენ, ქვე­და­ნა­ყო­ფებ­თან კი ერთი და იგი­ვე ხალ­ხი მუ­შა­ობ­და, რა­მაც ჯა­რის სტრუქ­ტუ­რა მო­არ­ყია, ნა­ტოს სტან­დარ­ტებ­საც დავ­შორ­დით. ყვე­ლას გვახ­სოვს ბაჩო ახა­ლა­ი­ას მი­ნის­ტრად და­ნიშ­ვნი­სას აშშ-ის სა­ხელ­მწი­ფო მდივ­ნის თა­ნა­შემ­წის მო­ად­გი­ლის, თინა ქე­ი­დე­ნა­უს გან­ცხა­დე­ბა, რომ ეს და­ნიშ­ვნა რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი არ იყო, ახა­ლა­ი­ას მი­სა­მარ­თით ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის სფე­რო­ში არ­სე­ბუ­ლი კი­თხვის ნიშ­ნე­ბის გამო, მაგ­რამ... ჩემი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, არც ბა­ჩა­ნა ახა­ლა­ი­ას და არც ოქ­რუ­აშ­ვილს სა­ვალ­დე­ბუ­ლო სამ­ხედ­რო სამ­სა­ხუ­რი არ გა­უვ­ლი­ათ, სამ­ხედ­რო ფორ­მა არ სცმი­ათ. მა­ღალ­ჩი­ნოს­ნებ­მა თა­ვი­ან­თი ოჯა­ხის ერთი წევ­რი ან ნა­თე­სა­ვი მა­ინც და­ა­სა­ხე­ლონ, რო­მე­ლიც ავ­ღა­ნე­თის ან ერა­ყის სამ­შვი­დო­ბო მი­სი­ა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და! ჩვენ, გე­ნე­რალ­თა კლუბს, უამ­რა­ვი ოფი­ცე­რი მოგ­ვმარ­თავს სა­ჩივ­რით, რომ მათი უფ­ლე­ბე­ბი, ღირ­სე­ბა ილა­ხე­ბო­და; ცხა­დია, პრო­კუ­რა­ტუ­რამ ამ ადა­მი­ა­ნე­ბის სა­ჩივ­რე­ბი უნდა გა­ნი­ხი­ლოს და სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბა აღ­დგეს! ზო­გი­ერ­თი ბაჩო ახა­ლა­ი­ას უფ­ლე­ბებს იცავს, ეს ადა­მი­ა­ნე­ბი კი აღარ ახ­სოვს.

ცნო­ბი­სათ­ვის

მა­მუ­კა წკრი­ა­ლაშ­ვი­ლი და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლია ვახ­ტანგ გორ­გას­ლის მე­სა­მე ხა­რის­ხის ორ­დე­ნით 2001 წელს კო­დო­რის ხე­ო­ბა­ში სამ­სა­ხუ­რის გამო, როცა რუ­სებ­მა დე­სან­ტი გად­მოს­ხეს აჟა­რა­ში.

2002 წელს მო­ნა­წი­ლე­ობ­და პან­კი­სის ხე­ო­ბა­ში ჩა­ტა­რე­ბულ სპე­ცო­პე­რა­ცი­ა­ში, რის­თვი­საც მი­ი­ღო მე­და­ლი "მხედ­რუ­ლი მა­მა­ცო­ბი­სათ­ვის".

2008 წელს სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცი­ებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბი­სათ­ვის პრე­ზი­დენტ სა­ა­კაშ­ვი­ლის ბრძა­ნე­ბუ­ლე­ბით და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლია მედ­ლით "მხედ­რუ­ლი მა­მა­ცო­ბის­თვის".

2011 წელს და­ჯილ­დოვ­და მედ­ლით ISAF-ის მი­სი­ა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბი­სათ­ვის.

ესა­უბ­რა ნინო კვი­ტაშ­ვი­ლი

ყო­ველკ­ვი­რე­უ­ლი გა­ზე­თი "ყვე­ლა სი­ახ­ლე"

(გა­მო­დის ოთხშა­ბა­თო­ბით)