ტოქსიკური ნარჩენები: რა ხდება საქართველოს ერთ-ერთ უდიდეს ნაგავსაყრელზე გონიოში - რას წერს Deutsche Welle?

გერმანულმა რადიომ "დოიჩე ველემ“ (Deutsche Welle) გამოაქვეყნა რეპორტაჟი, სათაურით: "ტოქსიკური ნარჩენები: როგორ "ცხოვრობს“ და მუშაობს საქართველოს ერთ-ერთი უდიდესი ნაგავსაყრელი“ (ავტორები - ინგრიდ გერსამა, ნატალია ბერტრამი და ნათია შავაძე), რომელშიც აჭარაში, ბათუმთან ახლოს მდებარე გონიოს ნაგავსაყრელის შესახებ არის ლაპარაკი.

"ძროხები ძველ პლასტიკურ პაკეტებს ღეჭავენ, იცოხნებიან, თოლიები კი ნაგვის ყოველი მანქანის მოსვლას სიხარულის ჭყივილით ეგებებიან. ავტომანქანა სანაგვეზე დიდ ტომრებს ცლის, რომლებშიც საჭმლის ნარჩენები, მინის ნამსხვრევები და ათასობით სხვა საგანია მოთავსებული. ნაგავსაყრელზე ნარჩენებს ღიად წვავენ, ჰაერში საშინელი სუნი ტრიალებს: "შეხედეთ ამ ყველაფერს. აი, რას ვუკეთებთ ჩვენს მშობლიურ დედამიწას“, - ამბობს გოჩა დუმბაძე, რომელიც საყოფაცხოვრებო და სამშენებლო ნარჩენების მთების წინ დგას.

გონიო ბათუმიდან - შავი ზღვის "ლას-ვეგასიდან“ - დაახლოებით ათი კილომეტრის მოშორებით მდებარეობს. აქ ნაგავს თითქმის მთელი აჭარიდან ეზიდებიან. ნაგავსაყრელი 1965 წლიდან არსებობს, საბჭოთა ოკუპაციის დროიდან. იმ დროს ძალიან პატარა იყო, მაგრამ დღეისათვის მისი ფართობი 300 ათას კვადრატულ მეტრამდე გაიზარდა. ამჟამად ნაგვის მთების სიმაღლე ზღვის დონიდან 15-20 მეტრს აღწევს.

გოჩა დუმბაძე 34 წლისაა, იგი ნაგავსაყრელის ახლოს ცხოვრობს. მან ნარჩენებისგან სახლიც კი ააშენა. აქვე ცხოვრობს კიდევ ოცამდე ოჯახი, რომლებიც ნარჩენების მეშვეობით თავს ინახავენ. მათგან ზოგმა კაზინოში ფული წააგო და გაღატაკდა, ზოგი აფხაზეთიდანაა გამოქცეული... "ეს ეკოლოგიური კატასტროფაა“, - ამბობს გოჩა და ხელს ყვითელი ფერის ტბისკენ იშვერს, რომელიც, მისი თქმით, ნაგვის ნარჩენებით არის მოწამლული და ამბობს: "ბავშვები ავად ხდებიან, როცა ტბის ნაპირს უახლოვდებიან".

საქართველოში ყოველწლიურად თითქმის მილიონი ტონა ნაგავი გროვდება. ამჟამად ქვეყანაში ნაგვის უტილიზება 33 ოფიციალურ და 1000-ზე მეტ არაოფიციალურ ნაგავსაყრელზე ხდება. გონიოს ნაგავსაყრელი ერთ-ერთი მათგანია, რომელზეც გასულ წელს 84 ათასი ტონა ნაგავი მიიტანეს ბათუმიდან და აჭარის სამხრეთ-დასავლეთი ნაწილში მდებარე დასახლებული პუნქტებიდან, მაგრამ, როგორც მსოფლიო ბანკის მონაცემებიდან ჩანს, გონიოს ნაგავსაყრელი ევროკავშირის ჰიგიენის სტანდარტებს არ პასუხობს. აშკარაა, რომ გონიოში საქართველოსთვის ყველაზე საშიში ნაგავსაყრელი მდებარეობს.

აქ ყველაფერი გაჭუჭყიანებულია - მიწა, წყალი და ჰაერი... ნაგვის რაოდენობა სულ უფრო მატულობს, ახლომახლო სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოშენება შეუძლებელია. აქაურები მხოლოდ ნაგვის გადარჩევით სულდგმულობენ: აგროვებენ ფერად ლითონს, პლასტიკურ ჭურჭელს. მათ ხშირად მიუღიათ დაზიანება ტოქსიკური ქიმიური ნივთიერებისაგან.

როგორც ეკოლოგი კახა გუჩმანიძე ამბობს, ნაგავსაყრელი მოუწყობელია, არ აქვს დამცავი ფენა, წვის დანადგარები, ფილტრები მეთანის დაჟანგვისათვის, არ ხდება ტოქსიკური ნივთიერების გადამუშავება, ნაგავსაყრელს არ აქვს უბრალო მესერიც კი. დაბინძურებული სითხის ნაკადი მდინარე ჭოროხში ჩაედინება, რაც შავი ზღვის ფაუნას აზიანებს. მდინარის დელტაში, ბუნებრივია, ბევრი ფრინველი ბინადრობს და ისინიც ავადმყოფდებიან. ნაგავსაყრელის მიერ გამოყოფილი არასასიამოვნო გაზი და მეტანი საფრთხის მომტანია ადგილობრივი კლიმატისთვისაც.

"იუნისეფის“ მონაცემებით, 2019 წელს აჭარის რეგიონში მცხოვრები ბავშვების 80%-ის სისხლში მომატებული ტყვიის შემცველობა აღმოაჩნდა, რაც, სავარაუდოდ, მძიმე ეკოლოგიური სიტუაციით არის გამოწვეული.

• რას ამბობს მთავრობა?

"ნაგავსაყრელი სანიტარულ ნორმებს არ შეესაბამება და ის რაც შეიძლება მალე უნდა დაიხუროს“, - ამბობს თორნიკე კუჭავა, აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრის მოადგილე.

ჯერ კიდევ 2009 წელს აჭარის რეგიონულმა ხელისუფლებამ გამოაქვეყნა გეგმა გონიოს ნაგავსაყრელის დახურვის თაობაზე. ამ მიზნით ევროპის ბანკიდან 2015 წელს სამი მილიონი ევრო იქნა მიღებული. გარდა ამისა, შვედურმა სააგენტომ ოთხი მილიონი ევრო გამოყო ნარჩენების საუტილიზაციო ქარხნის მშენებლობისთვის, სოფელ ცეცხლაურთან, ბათუმის ჩრდილოეთით, 45 კილომეტრში. მშენებლობა უკვე მიმდინარეობს. ახალი სანაგვე პოლიგონი მწყობრში 2022 წელს უნდა ჩადგეს.

საქართველოს ვალდებულება აქვს აღებული, რომ თავისი უტილიზებული პლასტმასის ნარჩენები სანახევროდ თვითონ უნდა გადაამუშაოს 2025 წლისათვის, რაც ევროკავშირის მიზნებს შეესაბამება. მოსალოდნელია, რომ 2030 წლისათვის საქართველო ნარჩენების 80%-ის გადამუშავებას შეძლებს. გასაკეთებელი ჯერ კიდევ ბევრია: მაგალითად, 2019 წლიდან მუნიციპალიტეტებში ნაგვის დანაწილების სისტემა უნდა შექმნილიყო, მაგრამ, როგორც კახა გუჩმანიძე ამბობს, ეს არ განხორციელებულა. წყარო

მოამზადა სიმონ კილაძემ