როგორ შეცვლის COVID-19 ადამიანებს, მსოფლიო წესრიგსა და საქართველოს - 4 მიმართულება, სადაც ყველაზე დიდი რყევები გველის

მსოფლიო წესრიგი, რომელიც ადამიანის ცხოვრების და საქმიანობის სხვადასხვა ასპექტს მოიცავს, დღესდღეობით მთლიანად კორონავირუსს ექვემდებარება. უზარმაზარმა ცვლილებებმა შესაძლოა, პანდემიის დამარცხების შემდეგაც დატოვოს კვალი.

AMBEBI.GE დაინტერესდა, როგორი იქნება კორონავირუსის შემდეგ მსოფლიო და საქართველო, და გამოჰყო მთავარი სფეროები, სადაც დიდი ცვლილებებია მოსალოდნელი - პოლიტიკა, ეკონომიკა, საზოგადოებრივი ცხოვრება და გარემო.

• მსოფლიო პოლიტიკა

ზესახელმწიფოებრივი ორგანიზაციების ინტეგრაცია; ამერიკის შეერთებული შტატები, როგორც მსოფლიოს ლიდერი სახელმწიფო, თავისუფალი მიმოსვლა და საერთოდ, გლობალიზაცია - დგება თუ არა ეს ყველაფერი კითხვის ნიშნის ქვეშ?

ამერიკელი დიპლომატი, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის ყოფილი თანაშემწე მეთიუ ბრაიზა AMBEBI.GE-სთან საუბარში ამბობს, რომ ის, თუ რა კვალს დატოვებს კრიზისი საერთაშორისო ურთიერთობებზე, მის ხანგრძლივობაზეა დამოკიდებული.

"მსოფლიოში არავის, ვინც 102 წელზე ნაკლები ასაკისაა, არ გამოუცდია არაფერი მსგავსი, და არც არავინ იცის, როდის დამთავრდება ეს. დიდი დეპრესიის შემდეგ ყველაზე დიდი ეკონომიკური რეცესიაა სახეზე, შეიძლება, უარესიც. ცხადად ვხედავთ, რომ აშშ-მა მსოფლიო ლიდერობის ყველანაირ როლზე თქვა უარი, ერთის მხრივ - დონალდ ტრამპს ეს არ უნდა და მეორეს მხრივ - მისი და ფედერალური მთავრობის მიერ კრიზისზე პასუხის აშკარა არაკომპეტენტურობის გამო.

ჩინეთი ბევრად უკეთ გამოიყურება, მიუხედავად იმისა, რომ დაგვიანებული პასუხი ჰქონდათ, ახლა ძლიერ პოზიციაზე არიან, მათივე ეკონომიკით, თან, იმ ყველანაირ აღჭურვილობას აწარმოებენ, რაც ყველა დანარჩენს გვჭირდება

რას ნიშნავს ეს ყველაფერი? რა არის ტრანსატლანტიკური ალიანსი, თუ ევროკავშირი ერთსულოვნებას კარგავს, თუ აშშ არ არის ლიდერი? სულ უფრო მეტი იტალიელი პოლიტიკოსი კითხულობს - რაში გვჭირდება ევროკავშირი, როცა ის არ გვეხმარება, რატომ უნდა ვიყოთ იქ?! არადა ისინი პროევროპელი იტალიელები არიან...

თუ ევროკავშირი რამეს არ მოიფიქრებს საყოველთაო სოლიდარობის საჩვენებლად, მით უფრო, იტალიელებისა და ესპანელებისთვის, მის სამომავლო არსებობას სერიოზული საფრთხე დაემუქრება

მსოფლიო მთლიანად იცვლება! რთულია ივარაუდო, რა იქნება შემდეგი. რაც უფრო დიდი ხანი გაგრძელდება, უფრო ღრმა ფესვები ექნება, ჩინეთი ბევრად ძლიერი იქნება, ყველა დანარჩენი კი გადარჩენისთვის იბრძვის. ეს ჯუნგლების კანონს ჰგავს, ვგულისხმობ, რომ ევროკავშირის და NATO-ს იდეა მთლიანად კოლექტიურ უსაფრთხოებაზე, ურთიერთთანამშრომლობაზე, საერთო ინტერესებზე, კანონებზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზეა აგებული.

ახლა კი რა ხდება ჩინეთის მიწაზე? ერთი ქვეყანა შეთანხმებას აღწევს სამედიცინო აღჭურვილობის დიდ რაოდენობაზე, ვიღაც სხვა ჩნდება, პირდაპირი მნიშვნელობით, „ქეშით“ სავსე ჩემოდნით, უხდის ჩინელ მომწოდებელს უფრო მეტს, და იღებს იმას, რაც უახლოესი რეისით სხვა ქვეყანაში უნდა გაეგზავნათ. ყოველდღიურად ასე ხდება და ეს ჯუნგლების კანონია, რადგან ადამიანები პანიკაში არიან.

როცა ხალხი ნაკლებს ფიქრობს თანამშრომლობასა და კოლექტიურ უსაფრთხოებაზე, ფოკუსირებას აკეთებს მხოლოდ საკუთარი თავისა და ქვეყნის დასაცავად, ნაციონალიზმი ძლიერდება, მემარჯვენეობა, ქსენოფობია... არ ვამბობ, რომ ასე მოხდება, მაგრამ ისტორია ერთ საუკუნეზე ნაკლები ხნის წინ ასე განვითარდა: პანდემია, დიდი დეპრესია (პირდაპირ არ უკავშირდებოდა პანდემიას, მაგრამ მაინც), მემარჯვენე ნაციონალიზმის აღორძინება, პროტექციონიზმი, ფაშიზმი, მსოფლიო ომი...

იმედია, ისტორიიდან ვისწავლეთ, ასევე, ვისწავლეთ ოპტიმიზმი და ის, თუ როგორ ვემზადოთ COVID-19-ის მეორე ტალღისთვის, რომელიც ალბათ, შემოდგომაზე დაბრუნდება, და იქნებ, მესამე ტალღისთვისაც უნდა ვემზადოთ" - ამბობს მეთიუ ბრაიზა AMBEBI.GE-სთან საუბარში.

• საქართველო და მსოფლიო

რა კავშირი შეიძლება იყოს მსოფლიო პოლიტიკაში მიმდინარე რყევებსა და საქართველოს შორის და რა შეიძლება შეიცვალოს საშინაო პოლიტიკაში? - ამაზე AMBEBI.GE-ს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის დირექტორი, კორნელი კაკაჩია ესაუბრა:

- პანდემიამ უფრო შეუწყო ხელი ნაციონალისტური პოლიტიკური ძალების გააქტიურებას, რადგან გლობალიზაციის შედეგები, მათ შორის პანდემიის გავრცელება, ხელს აძლევს ასეთ ძალებს. არაა გამორიცხული, ძირითადი აქცენტი სუპრანაციონალური წარმონაქმნებიდან, როგორიც ევროკავშირია, ერ-სახელმწიფოებზე გადავიდეს.

პანდემიის შემდეგ სერიოზული სოციალური, ეკონომიკური პრობლემები დარჩება. მთავრობები ნაკლებ ყურადღებას დაუთმობენ საერთაშორისო პოლიტიკას და გლობალურ პრობლემებს და უახლოეს წლებში მაინც, ძირითად ყურადღებას ეროვნულ პრობლემებს მიაქცევენ. საქართველოსნაირ პატარა სახელმწიფოს უფრო დიდი ძალისხმევის გაღება მოუწევს, რათა საერთაშორისო პარტნიორების ყურადღება მიიპყროს, არა მხოლოდ პოლიტიკური და უსაფრთხოების კუთხით მხარდაჭერის მხრივ, არამედ, განსაკუთრებით ეკონომიკას დასჭირდება დახმარება.

სერიოზული კონკურენცია გველის - ჩვენნაირ მდგომარეობაში მცირე ქვეყნები და ბევრი განვითარებადი ქვეყანაა და ეს სერიოზული გამოწვევა იქნება. მთავარი კი ის მხარდაჭერაა, რაც NATO-ში ინტეგრაციისა და ევროკავშირთან მეტი დაახლოებისთვის გვჭირდება

რაც შეეხება შიდა პოლიტიკას, კრიზისების დროს „ერთი დროშის ქვეშ გაერთიანება“ ხდება, ყველა ცდილობს, საერთო ეროვნული ინტერესების გარშემო გაერთიანდეს. თუმცა, ეს პერიოდი გაივლის და პარტიები თავიანთ, ჩვეულებრივ დღის წესრიგს დაუბრუნდებიან, არჩევნები წლის ბოლოს მაინც უნდა ჩატარდეს. შეიცვალა ის, რომ ამომრჩეველს აღარ აინტერესებს ვიწროპარტიული დღის წესრიგები და კინკლაობები, პოლიტიკური აქტორებისგან ელოდებიან არა ვიღაცის კრიტიკას და პოპულისტურ ლოზუნგებს, არამედ კონკრეტულ კონცეფციასა და პროგრამებს, თუ როგორ უნდა გამოვიდეთ კრიზისიდან.

ამომრჩევლისთვის არ აქვს მნიშვნელობა, ოპოზიციისგან იქნება შემოთავაზებული წინადადება თუ ხელისუფლებისგან და სავარაუდოდ, მათი ყურადღების მისაპყრობად პარტიებსაც მეტის გაკეთება მოუწევთ ამ კუთხით. ამ კრიზისმა და „ერთი დროშის ქვეშ გაერთიანებამ“ ხელი შეუწყო „ქართული ოცნების“ ლიდერების მეტ ლეგიტიმაციას საზოგადოებაში.

თუმცა, ჯერჯერობით კრიზისი არ გაგვივლია. მნიშვნელოვანი იქნება, რა შედეგით დამთავრდება პანდემია ქვეყნისთვის, არა მხოლოდ ჯანდაცვის, არამედ სოციალურ-ეკონომიკური პირობების კუთხით და რამდენად მოახერხებს მმართველი ძალა პოსტკრიზისული პროგრამის შეთავაზებას, რომელიც ჯერ არ ჩანს. პროგრამა თუ არ იქნება ქმედითი და საზოგადოების ინტერესებზე მორგებული, შეიძლება, ბუმერანგის ეფექტი იქონიოს და ეს ყველაფერი მთავრობას უკან შემოუბრუნდეს, ოპოზიციურმა პარტიებმა კი მეტი მხარდაჭერა მოიპოვონ" - ვარაუდობს კორნელი კაკაჩია.

• ეკონომიკა

პანდემიის დაწყებისთანავე მსოფლიო ეკონომისტებმა ივარაუდეს, რომ კორონავირუსი "უფრო მეტ ადამიანს გააკოტრებს, ვიდრე - მოკლავს". გაეროს პროგნოზით, მსოფლიო ეკონომიკას COVID-19-ის აფეთქება მინიმუმ, 1 ტრილიონი დოლარი დაუჯდება. ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, პანდემიამ შესაძლოა, ეკონომიკური საქმიანობის არაარსებითი ნაწილის წარმოების შემცირებას შეუწყოს ხელი. წარმოების შემცირება გაყიდვების შემცირებას ნიშნავს, რაც თავის მხრივ, სარგებელს ამცირებს, რისი შედეგიც დასაქმების შემცირებაა.

თუ მეტი ადამიანი დაკარგავს სამსახურს, ნაკლები პროდუქტი გაიყიდება, რაც მოჯადოებულ წრეს ემსგავსება და შესაძლოა, ეკონომიკურ კრიზისამდე მივიდეს

კორონავირუსის გაჩენიდან პირველი 2 თვის განმავლობაში, მსოფლიოს მეორე უდიდესი ეკონომიკის მქონე ჩინეთის ინდუსტრიული წარმოება, გაყიდვები და ინვესტიციები, 2019 წლის იმავე პერიოდთან შედარებით, საგრძნობლად დაეცა. ვარაუდობენ, რომ ჩინეთზე დამოკიდებული კომპანიები, რომლებიც ე.წ. მიწოდების ჯაჭვებში არიან ჩართულნი, ამ ქვეყანასთან მჭიდრო თანამშრომლობას გადააფასებენ.

ჩინეთის ეკონომიკა ცდილობს, ნორმალურ რეჟიმს დაუბრუნდეს, თუმცა, რადგან კორონავირუსი უკვე სხვა ქვეყნებშიც გავრცელდა, მათი ეკონომიკის გაჩერების გამო შესაძლოა, ჩინეთმა მთავარი სავაჭრო პარტნიორები დაკარგოს. ასეა თუ ისე, ექსპერტების ვარაუდით, ბუნდოვანი მომავლის პირობებში კომპანიების გადაწყვეტილებებს არა გრძელვადიანი სამომავლო გათვლები, არამედ, ამჟამად არსებული გარემოებები განსაზღვრავს.

იმ ქვეყნების ჩამონათვალი, სადაც პანდემიის დასრულების შემდეგ, ეკონომიკური სისტემები ყველაზე უმტკივნეულოდ "გამოჯანმრთელდება", ექსპერტების ვარაუდით, ასე გამოიყურება: დანია, სინგაპური, აშშ, რუანდა და ახალი ზელანდია.

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის (ISET) კვლევები მიუთითებს, როგორი შეიძლება იყოს საქართველოს ეკონომიკური მომავალი კორონავირუსის შემდეგ. ორგანიზაციის კვლევითი ინსტიტუტის მკვლევარი, გიორგი მჟავანაძე სავარაუდო სცენარების შესახებ AMBEBI.GE-ს უყვება:

- ყველა განვითარებული ქვეყანა მაინც ეკონომიკის ფისკალურ და მონეტარულ სტიმულირებას მიმართავს - კომპანიებისთვის შეღავათების გაწევა, ჩვენს შემთხვევაში, დღგ-ს დაბრუნება, სხვადასხვა საშემოსავლო გადასახადის გადავადება და ა.შ. ჩვენს ქვეყანაში სოციალური პრობლემები წინა პლანზეა, რაც არ უნდა დავივიწყოთ, მაგრამ ნებისმიერი დახმარება მიმართული უნდა იყოს ადამიანებსა და კომპანიებზე, ვინც ამ დროს დაზარალდა

რადგან უნდა გვახსოვდეს, რომ ჩვენ მოგვიწევს ჩვენი რესურსებით და შემდეგ უკვე საერთაშორისო ორგანიზაციების დახმარებით ამ ყველაფრის გადახდა

კვლევა რამდენიმე მიმართულებით ჩავატარეთ. გვქონდა გათვლილი სამი სცენარი, რა ზიანი მიადგება კორონავირუსის გამო ტურიზმის სექტორს. პირველი სცენარი ითვალისწინებს, რომ ვირუსი მაისის ბოლოს დამთავრდება და ტურიზმი აღდგება, ამ შემთხვევაში ზეგავლენა საქართველოს ეკონომიკაზე, მხოლოდ ტურიზმის გავლით, ძალიან მცირე იყო - დაახლოებით 514 მლნ დოლარის ზარალი, რაც 1%-ით ამცირებდა მშპ-ს.

ყველაზე პესიმისტური სცენარია, რომ სექტორი მთელი წლის განმავლობაში იქნება შეჩერებული. 3 კვირის წინ, როცა ეს კვლევა ჩავატარეთ, ეს სცენარი ძალიან პესიმისტურად ჩანდა, ახლა კი შეიძლება, რეალისტურიც ვუწოდოთ. ამ შემთხვევაში, ტურიზმის დანაკლისი 2 მილიარდი დოლარი უნდა იყოს, რაც მშპ-ს 5.4%-ით შეამცირებს. თუ ეს სცენარი განვითარდა, მხოლოდ ტურიზმის სექტორის გავლით საქართველოს მშპ 2020 წელს უარყოფით ზრდას დააფიქსირებს

ეს განსაკუთრებით რამდენიმე რეგიონზე იქონიებს დიდ გავლენას უმუშევრობისა და შემოსავლების დაკარგვის კუთხით - თბილისი, აჭარა, მცხეთა-მთიანეთი და ალბათ, იმერეთი

ასევე, ჩვენი ვარაუდით, დიდი დანაკლისი ექნებათ ადამიანებს, რომლებიც უცხოეთიდან ფულად გზავნილებს იღებენ. გზავნილების დიდი ნაწილი რუსეთიდან შემოდის, ასევე, საბერძნეთიდან და იტალიიდან, ამერიკის წილიც გაზრდილია. ყველა ამ ქვეყანაში პანდემია ფართოვდება, მკაცრდება ეკონომიკური პოლიტიკა, მოქალაქეები შემოსავლებს კარგავენ, რაც ჩვენი ემიგრანტების მიერ გამოგზავნილ ფულად გზავნილებზე იქონიებს გავლენას.

აქ რამდენიმე დაშვება გვაქვს: პირველი სცენარით, 10%-ით შემცირდება ფულადი შემოსავლები, მეორის მიხედვით - 30%-ით და მესამე შემთხვევაში - 50%-ით. საქართველო დაახლოებით 100-დან 600 მილიონამდე დოლარს დაკარგავს, ამას დიდი ზეგავლენა ექნება მოხმარებაზე, რადგან ფულადი გზავნილების დაახლოებით 80% სამომხმარებლო ხარჯებში მიდის. ჩვენი გათვლებით, სამომხმარებლო ხარჯები უკიდურეს შემთხვევაში, 5.5%-ით შემცირდება.

მშპ-ზე უფრო რთულია ვარაუდი, მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს მოსახლეობა 2020 წელს მოიხმარს ნაკლებ პროდუქტს და ეს ნიშნავს, რომ ჩვენი კეთილდღეობა შემცირდება

გავაკეთეთ მცირე მათემატიკური გათვლებიც - როგორ კავშირშია საქართველოს ეკონომიკა სხვა ქვეყნების ეკონომიკასთან. ღია ეკონომიკა ვართ და ჩვენს მთავარ პარტნიორ ქვეყნებში მომხდარი ეკონომიკური ძვრები ჩვენზეც ახდენს გავლენას. მივიღეთ, რომ გლობალური პანდემიის უარესი სცენარის შემთხვევაში 2020 წელს ეკონომიკური ზრდა 0.8%-მდე იქნება" - ამბობს ISET-ის მკვლევარი გიორგი მჟავანაძე.

• როგორ შეიცვლება საზოგადოება?

კორონავირუსი ცვლის ადამიანებს შორის ურთიერთობის „ენასაც“. ვეჩვევით სოციალურ დისტანცირებას, ხელის ჩამორთმევა აღარავისთვისაა მისაღები, ადამიანები ყოველდღიურად შიშის ქვეშ არიან. სოციოლოგი იაგო კაჭკაჭიშვილი სწორედ სოციალური ტრანსფორმაციების შესახებ ესაუბრა AMBEBI.GE-ს:

- ვირტუალური კომუნიკაცია ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი მანამდეც იყო, მაგრამ ახლა დომინანტური ხდება - გადაწყვეტილებების მიღება, პროექტების განხორციელება, ყველაფერი, რაც სოციალურ ცხოვრებას უკავშირდება, ციფრულ რეჟიმში გადაერთო. ვცხოვრობთ ვითარებაში, რომლის ფარგლებშიც სახლი ოფისად იქცა.

პანდემია როცა გადაივლის, ჩვენთვის დიგიტალიზაცია უფრო შინაური და ნაცნობი, მეტად განმსაზღვრელი გახდება სოციალური ცხოვრებისთვის, და ეს ყველაფერი დარჩება უფრო დიდი დოზით, ვიდრე მანამდე იყო

მეორეა, რომ ცხადია, ციფრული ტექნოლოგიები რეალურ ურთიერთობებს ვერ ჩაანაცვლებს. აქ იკვეთება საინტერესო მომენტი, რომელსაც შეგვიძლია, დეპრესიულიც ვუწოდოთ, რომელიც განსაკუთრებით აშკარაა ქართველების ან ქართველებისნაირი ტემპერამენტიანი ერების მაგალითზე;

ჩვენ ძალიან ღრმად ვართ ჩართული, ასე ვთქვათ, ფიზიკური შეხების კულტურაში, იქნება ეს ხელის ჩამორთმევა, გადაკოცნა, ხელის გადახვევა, ჩახუტება თუ სხვა. არ გვყოფნის მხოლოდ სიტყვიერი კომუნიკაცია, ფიზიკურიც მნიშვნელოვანია, რაც ახლა აკრძალულია. ადამიანები ორ მეტრზე ახლოს ერთმანეთს არ უახლოვდებიან, ხელის ჩამორთმევაზე და გადახვევაზე საუბარი ზედმეტია. როგორც ჩანს, ამას ძალიან მძიმედ განვიცდით. ფიზიკური შეხება კომუნიკაციის მნიშვნელოვანი ემოციური დამატება იყო, რომელიც ურთიერთობას უფრო დამაჯერებელს და სანდოს ხდიდა, ახლა კი ეს ტაბუ მათ უფრო გაუცხოებულს და მშრალს ხდის.

ეს ვირუსი უფრო ინდივიდუალისტებად გვაყალიბებს, თუმცა, ძნელია თქმა, რამდენად დარჩება ასე შემდგომშიც. ამას გარდა, კიდევ მოხდა საინტერესო რამ, რომ განტვირთვის ფუნქციამ სახლიდან გარეთ გადაინაცვლა, ანუ თუ მანამდე სახლი, ოჯახი ითვლებოდა განტვირთვის ცენტრად და ეს იყო ფუფუნება, ახლა გარეთ გასვლაა ფუფუნება. ალბათ, ეს გადაილახება და ისევ დაუბრუნდება სახლს განტვირთვის ფუნქცია, მაგრამ ჯერჯერობით ასეა.

საინტერესო სოციალური ცვლილება ისიცაა, რომ პროფესიების გადაფასება მოხდა. ჩემი აზრით, ის პროფესიები დაფასდება, რომლებიც უფრო ინდივიდუალურ რეჟიმში მუშაობას მოითხოვს, არ სჭირდება ფართო სოციალური ქსელები, და ასევე, ე.წ. უნივერსალური მნიშვნელობის პროფესიები, ანუ, კრიზისულ ვითარებაშიც საჭირონი" - გვეუბნება კაჭკაჭიშვილი.

• მწვანე პოლიტიკა

მიუხედავად იმისა, რომ პანდემიის დროს მსოფლიოს ზოგიერთ ნაწილში დაბინძურების დონე შემცირდა, მწვანე პოლიტიკის მკვლევარის, გიორგი ცინცაძის თქმით, კორონავირუსის გავლენით ისეთ ცვლილებებს ვერ ვხედავთ, რაც გარემოს დაცვის კუთხით დედამიწაზე კვალს დატოვებს.

"კორონავირუსის პირველი გავლენა გარემოზე ისაა, რაც ეკონომიკური აქტივობის შემცირებას მოჰყვება - საწარმო პროცესები შეიზღუდა ევროპაშიც და ჩინეთშიც, ყველგან, სადაც კორონავირუსია გავრცელებული. ამას მოჰყვა ემისიების შემცირებაც, მათ შორის, ატმოსფერული ემისიების, სითბური გაზების შემცირება და ა.შ. თუმცა, ეს ყველა ეკონომიკურ და ფისკალურ შოკს მოსდევს.

მეორე გავლენა - საკარანტინე რეჟიმზე გადასვლის გამო მოხმარების შემცირებაა, მოქალაქეები აღარ დადიან მანქანით, ყველაფერი დაკეტილია და მოხმარებასთან დაკავშირებული ემისიებიც, მათ შორის, თუნდაც, საავტომობილო გამონაბოლქვთან ასოცირებული დამაბინძურებლებიც, მცირდება.

ზედაპირულად ვიღებთ სიტუაციას, რომ კორონავირუსმა დაასუფთავა ჩვენი გარემო - დასავლეთშიც სანაპიროები, მდინარეები, ყურეები გაიწმინდა. თუმცა, ეს ზედაპირული ცვლილებები მოიტანა არა ეკონომიკური სტრუქტურის ან წარმოებისა და მოხმარების რეჟიმის ცვლილებამ, არამედ, წარმოების და მოხმარების ჯაჭვების შემცირებამ.

ფუნდამენტურად არაფერი შეცვლილა იმაში, თუ როგორ ვაწარმოებთ და მოვიხმართ პროდუქტებს, უბრალოდ, ნაკლებს მოვიხმართ და ნაკლებს ვაწარმოებთ

ეს მწვანე პოლიტიკის ან მდგრადი ეკოლოგიური რეჟიმის ჩამოყალიბების კუთხით მნიშვნელოვან წინგადადგმულ ნაბიჯად ვერ ჩაითვლება. თუ კლიმატის ცვლილებაზე და ღრმა ეკოლოგიურ გამოწვევებზე ვისაუბრებთ, რის წინაშეც მსოფლიო და ჩვენც ვდგავართ, ამას სჭირდება ადამიანებსა და ბუნებრივ გარემოს შორის ურთიერთდამოკიდებულების, ჯაჭვების ურთიერთობების გააზრება და მათზე გააზრებულად ზემოქმედება, და არა ის, რომ რაღაც გარე შოკი მოხდა და ამან მექანიკურად რაღაც შეამცირა.

საბოლოო ჯამში, რა გავლენას მოახდენს კორონავირუსი გარემოს დაცვასა და მწვანე პოლიტიკაზე, ამაზე იქნება დამოკიდებული - დარჩება მექანიკურ შოკად თუ გადაიქცევა პროდუქტიულ, კოლექტიურ გამოცდილებად, რომელიც ბუნებრივ გარემოსთან მიმართებაში უფრო ღრმა და ფართო თემებს გაგვააზრებინებს. ტრანზიცია სამართლიანი, დემოკრატიული უნდა იყოს და მას მოწყვლადი ჯგუფების ინტერესები არ უნდა შეეწიროს. ასე რომ, ჯერ არანაირი საფუძველი არ გვაქვს, ვიფიქროთ, რომ ეს ცვლილებები მდგრადი და გრძელვადიანი იქნება.

ისიც უნდა ვთქვათ, რომ საქართველოში ყველაზე ეკოლოგიურად დამაზიანებელი და ინტენსიური სამუშაოები, მაგალითად, „საქნახშირი“ ტყიბულში და „ჯორჯიან მანგანეზი“ ჭიათურაში, მუშაობას არ წყვეტენ - მთავრობის დადგენილებებში არიან კომპანიების სიაში, რომელთაც საგანგებო მდგომარეობით განსაზღვრული შეზღუდვები არ ეხებათ და წიაღისეულის მოპოვებას აგრძელებენ. ამის გათვალისწინებით, ჩვენთან კიდევ უფრო ირონიული გამოდის იმაზე საუბარი, რომ გარემომ ამოისუნთქა", - გვეუბნება გიორგი ცინცაძე.

ილუსტრაციები და ტექსტი ეკა აბაშიძე