სა­ქარ­თვე­ლო­ში დღეს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის დღე აღი­ნიშ­ნე­ბა. ქარ­თუ­ლი არ­მია და­არ­სე­ბი­დან 27 წლის იუ­ბი­ლეს ზე­ი­მობს. აღ­ნიშ­ნულ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრი ლე­ვან იზო­რია და გე­ნე­რა­ლუ­რი შტა­ბის უფ­რო­სი, გე­ნე­რალ-მა­ი­ო­რი ვლა­დი­მერ ჩა­ჩი­ბა­ია ავ­ღა­ნეთ­სა და აფ­რი­კის კონ­ტი­ნენტზე მიმ­დი­ნა­რე სა­ერ­თა­შო­რი­სო მი­სი­ებ­ში მო­ნა­წი­ლე ქარ­თველ მშვი­დო­ბის­მყო­ფე­ლებს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის დღეს ვი­დე­ო­კონ­ფე­რენ­ცი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბით მი­უ­ლო­ცავს.

სა­ქარ­თვე­ლოს თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს ინ­ფორ­მა­ცი­ით, სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის დღეს­თან და­კავ­ში­რე­ბით ავ­ღა­ნეთ­ში, ბაგ­რა­მის სა­ა­ვი­ა­ციო ბა­ზა­ზე ქარ­თვე­ლი მშვდი­ო­ბის­მყო­ფე­ლე­ბი პირ­ვე­ლი მას­შტა­ბურ სწავ­ლე­ბას გა­ი­მარ­თა­ვენ.

მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ვა­ზი­ან­ში, IV მე­ქა­ნი­ზე­ბულ ბრი­გა­და­ში სამ­ხედ­რო მო­სამ­სა­ხუ­რე­ებს ქარ­თუ­ლი არ­მი­ის დღეს მი­უ­ლო­ცა­ვენ სა­ქარ­თვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტი გი­ორ­გი მარ­გვე­ლაშ­ვი­ლი, პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრი გი­ორ­გი კვი­რი­კაშ­ვი­ლი, სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის თავ­მჯდო­მა­რე ირაკ­ლი კო­ბა­ხი­ძე, თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრი ლე­ვან იზო­რია და გე­ნე­რა­ლუ­რი შტა­ბის უფ­რო­სი, გე­ნე­რალ-მა­ი­ო­რი ვლა­დი­მერ ჩა­ჩი­ბა­ია.

წელს ქარ­თუ­ლი არ­მია პრო­ფე­სი­ულ დღეს სი­ახ­ლე­ე­ბით შეხ­ვდე­ბა, კერ­ძოდ: წარ­მოდ­გე­ნი­ლი იქ­ნე­ბა პირ­ვე­ლი ქარ­თუ­ლი ქვე­და­ნა­ყო­ფი, რო­მე­ლიც მა­ი­სი­დან სა­ქარ­თვე­ლოს თავ­დაც­ვის მზად­ყოფ­ნის პროგ­რა­მის (GDRP) ფარ­გლებ­ში მას­შტა­ბურ წვრთნებს და­ი­წყებს. გა­მო­ფე­ნი­ლი იქ­ნე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბა­ში არ­სე­ბუ­ლი ჯა­ვე­ლი­ნის ტი­პის ტანკსა­წი­ნა­აღ­მდე­გო მარ­თვა­დი რა­კე­ტე­ბი.

ასე­ვე გა­ი­მარ­თე­ბა თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს გა­ნახ­ლე­ბუ­ლი ვებ-გვერ­დის, სა­ქარ­თვე­ლოს სამ­ხედ­რო ის­ტო­რი­ის გვერ­დის, ასე­ვე ის­ტო­რი­უ­ლი და სამ­ხედ­რო-პო­ლი­ტი­კუ­რი თე­მა­ტი­კის ფე­ის­ბუქ ტეს­ტე­ბის პრე­ზენ­ტა­ცია.

სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის დღეს აღ­ნიშ­ნა­ვენ სე­ნა­კის II ქვე­ით ბრი­გა­და­შიც, სა­დაც სამ­ხედ­რო მო­სამ­სა­ხუ­რე­ებს ქარ­თუ­ლი არ­მი­ის დღეს გე­ნე­რა­ლუ­რი შტა­ბის უფ­რო­სის პირ­ვე­ლი მო­ად­გი­ლე, პოლ­კოვ­ნი­კი ნი­კო­ლოზ ჯან­ჯღა­ვა და სახ­მე­ლე­თო ჯა­რე­ბის და­სავ­ლეთ სარ­და­ლი, ბრი­გა­დის გე­ნე­რა­ლი გი­ორ­გი მა­თი­აშ­ვი­ლი მი­უ­ლო­ცა­ვენ.***

წლე­ბის წინ, ეროვ­ნუ­ლი შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის შექ­მნას სა­ფუძ­ვლად და­ე­დო 1991 წლის პირ­ვე­ლი სა­გა­ზა­ფხუ­ლო გაწ­ვე­ვა. იმა­ვე წლის შე­მოდ­გო­მა­ზე, ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ხელ­მწი­ფო ინ­სტი­ტუ­ტის შექ­მნის პრო­ცე­სიც და­ი­წყო,- თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს სა­ბო­ლო­ოდ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას ხელი ე.წ. თბი­ლი­სი ომმა შე­უ­შა­ლა... 1992 წლის ზამ­თარ­ში, უწყე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის პრო­ცე­სი გა­ნახ­ლდა...

თა­მა­მად შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ა­ში არც ერთი სა­ხელ­მწი­ფო ინ­სტი­ტუ­ტის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას არ მოჰ­ყო­ლია ისე­თი ენ­თუ­ზი­აზ­მი, რო­გორც თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტრო­სა და მის შიდა სტრუქ­ტუ­რებ­სა ერ­გოთ. რო­დე­საც ქარ­თველ ახალ­გაზ­რდებს სამ­შობ­ლოს სამ­სა­ხურ­ში ყოფ­ნის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა მი­ე­ცათ, გამ­წვევ პუნ­ქტს ათა­სო­ბით ადა­მი­ა­ნი მი­ა­წყდა...

გზა საბ­ჭო­თა სამ­ხედ­რო დოქ­ტრი­ნი­დან და­სავ­ლურ მო­დე­ლამ­დე

ირაკ­ლი ძნე­ლა­ძე, პოლ­კოვ­ნი­კი, "ჯეი 3" უფ­რო­სი: - სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის დღი­დან, იქ­მნე­ბო­და შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი, თა­ვი­დან ეროვ­ნუ­ლი გვარ­დია იყო, რო­მე­ლიც არა­ფორ­მა­ლუ­რა­დაც ით­ვლე­ბო­და, რად­გან საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი ბო­ლომ­დე არ იყო დაშ­ლი­ლი... ალ­ბათ ბევ­რს ახ­სოვს, რო­გორ წევ­რი­ან­დე­ბოდ­ნენ იქ ახალ­გაზ­რდე­ბი, რომ­ლე­ბიც მარ­თლაც სამ­შობ­ლოს სიყ­ვა­რუ­ლით იყ­ვნენ გუ­ლან­თე­ბულ­ნი. მა­შინ ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი მთლი­ა­ნო­ბა ეჭ­ვის ქვეშ არც იდგა, თუმ­ცა, იყო ლო­კა­ლუ­რი კონ­ფლიქ­ტე­ბი... და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს პირ­ვე­ლი აღ­ლუ­მი ეს და­უ­ვი­წყა­რი გან­ცდა იყო. არა­და, ძი­რი­თა­დად, გა­უ­მარ­თა­ვი ია­რა­ღი და არას­ტრუქ­ტუ­რი­რე­ბუ­ლი ფორ­მი­რე­ბე­ბი გვქონ­და. მე­თა­უ­რო­ბა­სა და ხელ­მძღბა­ნე­ლო­ბას პრო­ფე­სი­უ­ლი გა­ნათ­ლე­ბა და გა­მოც­დი­ლე­ბა აკ­ლდათ, მაგ­რამ ძა­ლი­ან დიდი პატ­რი­ო­ტიზ­მი და მო­ტი­ვა­ცია ჰქონ­დათ... ასე­თი იყო, ჯა­რის მშე­ნებ­ლო­ბის სა­წყის, მაგ­რამ შემ­დეგ და­ი­წყო შიდა კონ­ფლიქ­ტე­ბი და ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის პრო­ცეს­ში მყოფს ძა­ლებს ორ­გა­ნი­ზე­ბულ სა­ო­მარ მოქ­მე­დე­ბებ­ში ჩარ­თვა მო­უხ­დათ... მა­შინ მი­ზე­რუ­ლი ძა­ლე­ბით შე­უძ­ლე­ბე­ლი შევ­ძე­ლით, - ჯერ ქვე­და­ნა­ყო­ფე­ბად და­კომ­პლექტდა, შემ­დეგ კი, სტრუქ­ტუ­რუ­ლად გაშ­ლა...

ამა­სო­ბა­ში საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი და­ი­შა­ლა და სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, კონ­კრე­ტუ­ლად, ახალ­ცი­ხი­სა და ქუ­თა­ი­სის ბა­ზა­ზე არ­სე­ბუ­ლი შე­ი­ა­რა­ღე­ბა და ტექ­ნი­კა გად­მოგ­ვე­ცა. მარ­თა­ლია, მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლი იყო, მაგ­რამ მა­ინც... 1992 წელს შეძ­ლე­ბისგვა­რად სტრუქ­ტუ­რი­ზე­ბუ­ლი ჯარი, თუმ­ცა საბ­ჭო­თა მო­დერ­ნის სა­ხით ჩა­მო­ყა­ლიბ­და. შე­იქ­მნა, სახ­მე­ლე­თო, სა­ზღვაო და ავი­ა­ცი­ის სარ­დლო­ბა. ასე­ვე, კორ­პუ­სე­ბი, მათ დაქ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა­ში ბრი­გა­დე­ბი და შე­სა­ბა­მი­სად, ამუ­შავ­და შტა­ბე­ბი. ცუდი ის იყო, რომ არ­მი­ას მშე­ნებ­ლო­ბა და ბრძო­ლა ერ­თდრო­უ­ლად უწევ­და, რაც გან­ვი­თა­რე­ბა­სა და სწო­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბის წას­ვლას ხელს უშ­ლი­და. მთე­ლი რე­სურ­სი და ენერ­გია საბ­რძო­ლო მოქ­მე­დე­ბებს მიჰ­ქონ­დათ... ანუ ჯარი და­ი­ბა­და ბრძო­ლებ­ში. 2000-იანი წლე­ბის და­სა­წყის­ში სხვა რელ­სებ­ზე გა­და­ვე­დით, - ანუ თუ მა­ნამ­დე საბ­ჭო­თა მო­დე­ლით, რუ­სუ­ლი საბ­რძო­ლო დოქ­ტრი­ნე­ბი­თა და წეს­დე­ბით ვხელ­მძღვა­ნე­ლობ­დით, ამის შემ­დეგ, თან­და­თან და­სავ­ლურ მო­დე­ლის­კენ ავი­ღეთ გეზი.

შემ­დეგ, სამ­ხედ­რო თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის სფე­რო­ში ამე­რი­კას­თან და­ი­დო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა, ამუ­შავ­და სპე­ცი­ა­ლუ­რი, წვრთნი­სა და აღ­ჭურ­ვის პროგ­რა­მა. ქარ­თუ­ლი ქვე­და­ნა­ყო­ფე­ბი ბა­ტა­ლი­ო­ნე­ბად და­ი­ყო... თუ რამ­დე­ნად გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი იყო იმ დროს შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში არ­სე­ბუ­ლი სხვა ბა­ტა­ლი­ო­ნე­ბის­გან ის პირ­ვე­ლი ბა­ტა­ლი­ო­ნი, რო­მელ­მაც ეს პროგ­რა­მა და­სავ­ლუ­რი სტან­დარ­ტით გა­ი­რია, და­კომ­პლექტდა და მო­ემ­ზა­და. ეს იყო სრუ­ლი­ად სხვა დო­ნე­ზე მომ­ზა­დე­ბუ­ლი საბ­რძო­ლო მზად­ყოფ­ნის ქვე­და­ნა­ყო­ფი, რო­მე­ლიც შემ­დეგ, მა­გა­ლი­თი იყო სხვა ბა­ტა­ლი­ო­ნე­ბის­თვის... ამას მოჰ­ყვა წვრთნი­სა და შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის პროგ­რა­მე­ბი, რის შემ­დე­გაც, სხვა ქვე­და­ნა­ყო­ფე­ბი ისე მო­ემ­ზად­ნენ, ჩვენს და­სავ­ლელ პარტნი­ო­რებ­თან ერ­თად და კო­ა­ლი­ცი­უ­რი ჯა­რე­ბის შე­მად­გენრ­ლო­ბა­ში მი­ვი­ღეთ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა...

პირ­ვე­ლი იყო კო­სო­ვოს, შემ­დეგ კი, ერა­ყის სამ­შვი­დო­ბო მი­სია... ეს კი იმას ნიშ­ნავ­და, რომ წვრნ­თის შემ­დეგ, ქარ­თულ­მა ჯარ­მა ბრძო­ლის ველ­ზეც ნახა თუ რას წარ­მო­ად­გენ­და სამ­ხედ­რო სის­ტე­მა. ეს იყო მე­ო­რე დიდი ნა­ბი­ჯი ქარ­თვე­ლი ჯა­რის­კა­ცე­ბის­თვის... ამ მი­სი­ე­ბი­დან დაბ­რუ­ნე­ბის შემ­დეგ, მიდ­გო­მე­ბი აშაკ­რად შე­იც­ვა­ლა, თა­ვად ჯა­რის­კა­ცებ­მა გა­და­ა­ფა­რეს ყვე­ლა­ფე­რი, თუ მა­ნამ­დე მა­ინც მხო­ლოდ ერ­თმა­ნეთს უყუ­რებ­დნენ, ამის შემ­დეგ, ნა­ხეს თუ რო­გორ არის მომ­ზა­დე­ბუ­ლი ამე­რი­კე­ლი ჯა­რის­კა­ცი, რო­გორ ატა­რებს ფორ­მას, რო­გორ უჭი­რავს ია­რა­ღი,... ეს ჩვე­ნი ბი­ჭე­ბის­თვის მი­სა­ბა­ძი მა­გა­ლი­თი იყო და ჯარ­ში კი­დევ ერთი, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ში­ნა­გა­ნი, ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი გარ­და­ტე­ხა მოხ­და.

შემ­დეგ, 2008 წელს, უკვე, რუ­სე­თი სა­ქარ­თვე­ლოს წი­ნა­აღ­მდეგ აშ­კა­რად ჩა­ერ­თო ბრძო­ლებ­ში და მოვ­ლე­ნე­ბი სხვაგ­ვა­რად გან­ვი­თარ­და, რაც მხო­ლოდ შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის­თვის კი არა, ქვეყ­ნის გან­ვი­თა­რე­ბის­თვის იყო ზი­ა­ნის მომ­ტა­ნი. ამის შემ­დეგ, ხე­ლახ­ლა და­ი­წყო შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლო ძა­ლე­ბის გა­დაჯ­გუ­ფე­ბა და მშე­ნებ­ლო­ბა.

უცხო­ე­ლი პარტნი­ო­რე­ბის შე­ფა­სე­ბე­ბი

არ არ­სე­ბობს არც ერთი სა­ერ­თა­შო­რი­ოს დო­ნის შეხ­ვედ­რა, სა­დაც ქარ­თვე­ლი ჯა­რის­კა­ცე­ბის მონ­დო­მე­ბა­სა და თავ­და­დე­ბა­ზე არ ისა­უბ­რონ. ნა­ტოს მი­ნის­ტე­რი­ა­ლის შეხ­ვედ­რა­ზე, აშშ-ს ახ­ლად­და­ნიშ­ნე­ულმ თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრმა, ჯე­იმს მა­ტის­მა, აღ­ნიშ­ნა, - "ქარ­თვე­ლებ­მა და­ამ­ტკი­ცეს თა­ვი­ან­თი ერ­თგუ­ლე­ბა პარტნი­ო­რე­ბის მი­მართ ბრძო­ლის ველ­ზე, სან­დო­ო­ბა და და მე­გობ­რო­ბა". იმ შეხ­ვედ­რა­ზე ნა­ტოს წევ­რი ქვეყ­ნე­ბის ყვე­ლა მი­ნის­ტრი იჯდა...

ზვი­ად ჩა­დუ­ნე­ლი, ვიცე-პოლ­კოვ­ნი­კი: - რო­გორც კი გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია, რომ ქარ­თუ­ლი არ­მია იქ­მნე­ბო­და, მა­შინ­ვე წა­ვე­დი. 1991 წლის თე­ბერ­ვა­ლი იყო. ჩემს უბ­ნე­ლებ­თან, მე­გობ­რებ­თან ერ­თად ვი­ყა­ვი. ძა­ლი­ან კარ­გად შეგ­ვხვდნენ, ყო­ჩაღ ბი­ჭე­ბოო! ამან მო­ტი­ვა­ცია შეგვძი­ნა... სა­მე­დი­ცი­ნო კონ­ტროლს რომ გავ­დი­ო­დით, გვი­თხრეს, რომ 1,75 მეტრზე მა­ღალ ბი­ჭებს არ­ჩევნდნენ. ერთ-ერთი ჩემი მე­გო­ბა­რი, ცოტა და­ბა­ლი იყო და შე­ეხ­ვე­წა, ამიყ­ვა­ნე­თო, მარ­თლაც ძა­ლი­ან კარ­გი ფი­ზი­კუ­რი აგე­ბუ­ლე­ბა ჰქონ­და. საც­დე­ლი ვა­დით, ერთი კვი­რით დაგ­ტო­ვებ­თო, უთხრეს, მარ­თლაც და­ტო­ვეს, მაგ­რამ მერე მა­ინც არ აიყ­ვა­ნეს.. ლა­მის იტი­რა ისე და­წყდა გული... ფორ­მე­ბიც დაგ­ვი­რი­გეს, მაგ­რამ ჯერ ეროვ­ნუ­ლი არ გვქონ­და, ისევ საბ­ჭო­თა გვერ­გო. გა­ლი­ფეს შარ­ვლე­ბი იყო, აი ისე­თი, ჩვენს ბა­ბუა-პა­პებს რომ ეს ეც­ვათ საბ­ჭო­თა ჯარ­ში. ჩექ­მე­ბიც დაგ­ვი­რი­გეს და ე.წ. პარ­ტი­ან­კე­ბიც, რომ­ლის ფეხ­ზე შე­მოხ­ვე­ვა­ში დახ­მა­რე­ბა მა­მა­ჩემს ვთხო­ვე...

გლ­დან­ში, მი­ლი­ცი­ის სკო­ლას­თან ვი­ყა­ვით შეკ­რე­ბი­ლე­ბი წვე­ვამ­დე­ლე­ბი და იქი­დან სახ­ლში ტაქ­სით წა­მო­ვე­დი. მძღოლ­მა მკი­თხა, - რა გაც­ვი­აო. ეგო­ნა, საბ­ჭო­თა ჯა­რი­დან ვი­ყა­ვი ჩა­მო­სუ­ლი - სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი იქ­მნე­ბა და ჩა­ვე­წე­რე, იქი­დან მოვ­დი­ვარ-მეთ­ქი... ძა­ლი­ან გა­უ­ხარ­და, - თქვენ გე­ნაც­ვა­ლე­თო... ლა­მის იტი­რა, მე რუ­სეთ­ში მო­მი­წია მსა­ხუ­რე­ბა­მო... მგზავ­რო­ბის თან­ხა არ გა­მო­მარ­თვა... ერთი სი­ტყვით, რამ­დე­ნი­მე თვის შემ­დეგ, "მეტ­რომ­შე­ნის" და­სახ­ლე­ბა­ში გა­და­ვე­დით, სა­დაც რო­გორც მახ­სოვს კა­დეტ­თა სკო­ლა იყო. მერე სხვა ახალ­წვე­უ­ლე­ბიც მო­იყ­ვა­ნეს და მე­ცა­დი­ნე­ო­ბე­ბიც და­ი­წყო, - სერ­ჟან­ტე­ბი უნდა გავმხდა­რი­ყა­ვით. ია­რა­ღე­ბი დაგ­ვი­რი­გეს და მას­თან ურ­თი­ერ­თობ­საც გვას­წავ­ლიდ­ნენ. მწყობ­რით სი­ა­რუ­ლი, მწობ­რი­დან გა­მოს­ვლა და მე­თა­ურ­თან მის­ვლა, კრო­სით სირ­ბი­ლი, მხედ­რუ­ლი სა­ლა­მის აღე­ბა, ფი­ზი­კუ­რი მომ­ზა­დე­ბე­ბი, ათე­ულ­ში მოქ­მე­დე­ბე­ბი, ასე­თი ტი­პის პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯე­ბი იქ გა­ვი­ა­რეთ.

- "შავ­ნა­ბა­დას" ბა­ტა­ლი­ონ­ში რო­გორ მოხ­ვდით?

- ცოტა ხნის შემ­დეგ, ჩა­მო­ყა­ლიბ­და ბა­ტა­ლი­ო­ნე­ბი და ერთ-ერთი იყო "შავ­ნა­ბა­და". ჯერ შავ­ბა­ნა­დას მო­ნას­ტერ­თან ვი­ყა­ვით. თუ არ ვცდე­ბი, იქ ადრე კომ­კავ­ში­რის პი­ო­ნერ­თა ბა­ნა­კი იყო... იქი­დან კი, ძა­ლი­ან მალე ფოთ­ში გა­და­ვე­დით, სა­დაც ჯა­რის­კა­ცის ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლურ მომ­ზა­დე­ბა­საც ვაძ­ლი­ე­რებ­დით... მო­ტი­ვა­ცია ძა­ლი­ან მა­ღა­ლი იყო. მე­თა­უ­რო­ბა ხომ გვას­წავ­ლი­და და რა­ღა­ცე­ებს თა­ვა­დაც ვა­ხერ­ხებ­დით, - სამ­ხედ­რო სა­მეც­ნი­ე­რო წიგ­ნებს ვე­ძებ­დით და ვკი­თხუ­ლობ­დით. იმ დროს უკვე სერ­ჟან­ტი ვი­ყა­ვი და ეს ჩემ­თვის უდი­დე­სი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა იყო. ათე­უ­ლი ჩა­მა­ბა­რეს. მწყობ­რში სირ­ბი­ლი და სინ­ქრონ­ში მოქ­მე­დე­ბა, ახა­ლი იყო ჩვენ­თვის და ყვე­ლა ვცდი­ლობ­დით, სწრა­ფად აგ­ვეთ­ვი­სე­ბი­ნა... თან­და­თან მძი­მე ტექ­ნი­კაც შე­მო­იყ­ვა­ნეს. რა თქმა უნდა, ყვე­ლა­ნა­ი­რი ია­რა­ღი რუ­სუ­ლი იყო... ვსწავ­ლობ­დით ტო­პოგ­რა­ფი­ას, კავ­შირ­გაბ­მუ­ლო­ბას. ანუ არე­ა­ლი ფარ­თოვ­დე­ბო­და... შემ­დეგ მოგ­ვი­წია ცხინ­ვა­ლის ომი, - მცი­რე, ლო­კა­ლუ­რი ომე­ბი გვქონ­და იმა­თაც და ჩვენც. პირ­ვე­ლი დენ­თის სუნი იქ ვიგ­რძე­ნით.

ერთი ამ­ბა­ვი მახ­სენ­დე­ბა, - ჩვენ­თან ახ­ლოს ბიბ­ლი­ო­თე­კის შე­ნო­ბა იყო. ეს ის პე­რი­ო­დი, რომ გიყ­ვე­ბო­დით, თა­ვა­დაც ვცდი­ლობ­დით სამ­ხედ­რო ლი­ტე­რა­ტო­რის მო­ძი­ე­ბას მეთ­ქი, ჩემ­მა მე­გო­ბარ­მა ლე­ვან ბე­რი­ამ, იმ ბიბ­ლი­ო­თე­კი­დან სამ­ხედ­რო წიგ­ნე­ბი წა­მო­ი­ღო... ის კონ­ფლიქ­ტი მას­შტა­ბუ­რი არ ყო­ფი­ლა და შეც­დო­მებს გვპა­ტი­ობ­და... ასე­ვე, ჩვენ ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვით, ანუ ვი­ცო­დით, რომ მცი­რე ომე­ბი­დან უცებ მა­სობ­რივ ომებ­ში არ გა­და­იზ­რდე­ბო­და. ჩვენს ზურ­გში, სა­ჰა­ე­რო სა­დე­სან­ტო ნა­წი­ლე­ბი არ აღ­მოჩ­ნდე­ბოდ­ნენ... შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ რო­გორც სამ­ხედ­რო­ე­ბი ვიზ­რდე­ბო­დით და ყო­ველ­დღე რა­ღა­ცას ვსწავ­ლობ­დით, თუმ­ცა, ლი­დე­რის ცნე­ბა სა­ერ­თოდ არ არ­სე­ბობ­და, მხო­ლოდ მე­თა­უ­რი იყო. თუ პრობ­ლე­მებ­სა და სამ­ხედ­რო სპე­ცი­ა­ლო­ბებ­ზე ვი­სა­უბ­რებთ, პრობ­ლე­მა ყველ­გან იყო. სამ­ხედ­რომ არ იცო­და, დაჭ­რი­ლის­თვის პირ­ვე­ლა­დი სა­მე­დი­ცი­ნო დახ­მა­რე­ბა რო­გორ უნდა აღ­მო­ე­ჩი­ნა. ძა­ლი­ან ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი ამის გამო დაგ­ვე­ღუ­პა. ელე­მენ­ტა­რუ­ლად, სის­ხლდე­ნა ვერ შე­ვუ­ჩე­რეთ... რაც შე­ე­ხე­ბა, შეც­დო­მებს, ყვე­ლა რგოლ­ში იყო პრობ­ლე­მა, - თუმ­ცა ამას უფრო ფარ­თო გან­ხილ­ვა სჭირ­დე­ბა...

2000-იანი წლე­ბის და­სა­წყის­ში, უკვე გვეს­მო­და, "ევ­რო­პა" და "ნატო"... გვინ­დო­და წვრთნებ­ში მიგ­ვე­ღო მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა და ისი­ნი ჩა­მო­სუ­ლიყ­ვნენ. თან­და­თან, ინ­გლი­სუ­რი ენაც შე­მო­ვი­და და შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში, იქა­უ­რი ოფიც­რე­ბიც ვი­ხი­ლეთ... ახ­ლაც მახ­სოვს, 90-იანი წლებ­ში ერ­თმა ოფი­ცერ­მა, პოლ­კოვ­ნიკ­მა ლაჟ­ვარ­დი ბოლ­ქვა­ძემ გვი­თხრა, - თქვენ ახლა 18-19 წლის ბი­ჭე­ბი ხართ და ბევ­რი თქვენ­გა­ნი და­სავ­ლეთ ევ­რო­პა­სა და ამე­რი­კა­ში გა­აგ­რძე­ლებს სწავ­ლას და სა­ქარ­თვე­ლოს თავ­დაც­ვას ევ­რო­პუ­ლი გა­ნათ­ლე­ბით და­უბ­რუნ­დე­ბა, მა­შინ კი ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად იქ­ნე­ბაო... მას სხვებ­მა დას­ცი­ნეს, - ოც­ნე­ბობ და ამ პა­ტა­რა ბი­ჭებ­საც ატყუ­ე­ბო...

26 წელი, ქვეყ­ნის ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ინ­სტი­ტუ­ტის მშე­ნებ­ლო­ბის­თვის, არც ისე დიდი დროა, თუმ­ცა, ცო­ტაც არ არის. რა­ღა­ცე­ბი უკე­თე­სად შე­იძ­ლე­ბო­და, ყვე­ლა სფე­როს პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ხელი სჭირ­დე­ბა, რაც გვაკ­ლია და ეს ყო­ველ­დღი­უ­რად იგ­რძნო­ბა...

ოფი­ცე­რი, თა­ვის მო­ვა­ლე­ო­ბას ას­რუ­ლებს, აქვს გა­ნათ­ლე­ბა და სამ­ხედ­რო გა­მოც­დი­ლე­ბა, მაგ­რამ სჭირ­დე­ბა, ლო­გის­ტი­კა, ინფრას­ტრუქ­ტუ­რა და სხვა სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი, რათა მის მიერ და­გეგ­მი­ლი ამო­ცა­ნა წარ­მა­ტე­ბით შე­ას­რუ­ლოს, რაც უკან გვხევს. ნა­ტოს სტან­დარ­ტებ­ზე გა­დას­ვლა, მო­ი­ცავს სრულ სპექტრს, - სერ­ჟან­ტი­სა და ჯა­რის­კა­ცის მომ­ზა­დე­ბა, მისი წვრთნა, აღ­ჭურ­ვა, მოვ­ლა, სა­ვარ­ჯი­შო კომ­პლექ­სე­ბი­სა და ზო­გა­დად, ინფრას­ტრუქ­ტუ­რის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა... მხო­ლოდ ოფიც­რე­ბის მომ­ზა­დე­ბა არ ნიშ­ნავს, რომ ნა­ტოს სტან­დარ­ტებს ვაკ­მა­ყო­ფი­ლებთ. თუმ­ცა, ფაქ­ტია, რომ თან­და­თან წინ მივ­დი­ვართ...