"დე­ი­დე­ბო და ბი­ძი­ე­ბო, და­მეხ­მა­რეთ"; "გა­ი­ღეთ მო­წყა­ლე­ბა, შვი­ლი მიკ­ვდე­ბა, და­მეხ­მა­რეთ"; "ძა­ლი­ან მი­ჭირს, პუ­რის ფული არ მაქვს, და­მეხ­მა­რეთ" - ეს ის სი­ტყვე­ბია, რა­საც მეტ­როს ვა­გო­ნებ­ში, ეკ­ლე­სი­ის შე­სას­ვლელ­თან, ქუ­ჩა­ში, შუქ­ნიშ­ნებ­თან, რეს­ტორ­ნებ­თან, ბან­კებ­თან ხში­რად გა­ი­გებთ. მო­წყა­ლე­ბას ითხო­ვენ ყველ­გან და ითხო­ვენ რო­გორც შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბის მქო­ნე პი­რე­ბი, მო­ხუ­ცე­ბი და ბავ­შვე­ბი, ასე­ვე შრო­მი­სუ­ნა­რი­ა­ნი ადა­მი­ა­ნე­ბი. მა­თხოვ­რო­ბენ რო­გორც სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი, ასე­ვე სხვა ქვეყ­ნი­დან ჩა­მო­სუ­ლე­ბი.

სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ ტრან­სპორ­ტში მა­თხოვ­რებს მო­წყა­ლე­ბის თხოვ­ნა ეკ­რძა­ლე­ბათ. მათ ამის უფ­ლე­ბას პატ­რუ­ლი არ აძ­ლევს, თუმ­ცა მა­თხოვ­რე­ბი მეტ­როს ვა­გო­ნებ­ში შეს­ვლას და დახ­მა­რე­ბის თხოვ­ნას მა­ინც ახერ­ხე­ბენ. მწვა­ვედ დგას მო­წყა­ლე­ბის მთხოვ­ნე­ლი ბავ­შვე­ბის პრობ­ლე­მა. ჯან­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტრო­ში ამ­ბო­ბენ, რომ მი­უ­სა­ფარ ბავ­შვთა პრობ­ლე­მებ­ზე აქ­ტი­უ­რად მუ­შა­ო­ბენ და ყო­ველ გა­მოვ­ლე­ნილ ფაქ­ტზე რე­ა­გი­რე­ბას ახ­დე­ნენ. შსს-ში კი ამ­ბო­ბენ, რომ კა­ნო­ნით მხო­ლოდ მა­შინ შე­იძ­ლე­ბა მა­თხოვ­რო­ბის ფაქ­ტის აღ­კვე­თა, რო­დე­საც პო­ლი­ცი­ელ­მა და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლად იცის, რომ ბავ­შვი თა­ვი­სი ნე­ბით არ მა­თხოვ­რობს.

"კარ­გი" და "ცუდი" დღე – გა­მო­მუ­შა­ვე­ბის მას­შტა­ბე­ბი

სა­ქარ­თვე­ლო­ში მა­თხოვ­რო­ბის პრობ­ლე­მა მწვა­ვედ დგას. სი­დუ­ხ­ჭი­რე და მძი­მე სო­ცი­ა­ლურ-ეკო­ნო­მი­კუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა აი­ძუ­ლებს ადა­მი­ანს შემ­წე­ო­ბა სხვა ადა­მი­ა­ნებს სთხო­ვოს. ეს ყვე­ლა­სათ­ვის იოლი რო­დია. ზო­გის­თვის თუ მა­თხოვ­რო­ბა პრო­ფე­სი­აა, ზო­გის­თვის დიდი ტვირ­თია და ქუ­ჩა­ში გა­მო­სუ­ლი სა­ხე­საც კი იფა­რავს, რომ ნაც­ნობ­მა არ და­ი­ნა­ხოს. ზოგ­საც სი­ტყვა "და­მეხ­მა­რეთ!" თქმაც უჭირს და მთე­ლი დღე ხმა­ა­მო­უ­ღებ­ლად დგას ერთ ად­გი­ლას.

ისი­ნი - მო­წყა­ლე­ბის მთხოვ­ნე­ლე­ბი, დღე­ში საკ­მაო თან­ხა­საც "გა­მო­ი­მუ­შა­ვე­ბენ", ზოგ­ჯერ იმა­ზე მეტ­საც, რა­საც ოფი­ცი­ა­ლუ­რად და­საქ­მე­ბუ­ლი იღებს. ამ­ბო­ბენ, რომ "ცუდი დღე" მა­შინ აქვთ, როცა 15-20 ლარს "აკე­თე­ბენ", "კარგ დღეს" კი 40 ლა­რიც აუ­ღი­ათ. თან­ხის მო­ცუ­ლო­ბა კი იმა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, ესა თუ ის ადა­მი­ა­ნი მო­წყა­ლე­ბას რო­მელ უბან­ში ითხოვს და სხვა­თათ­ვის თა­ვის შე­ცო­დე­ბის რამ­დე­ნად კარ­გი სტრა­ტე­გია აქვს შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი. მა­თხოვ­რებს მკაც­რად აქვთ გა­და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი "მუ­შა­ო­ბის სფე­რო­ე­ბი" და "კონ­კუ­რენ­ტის" გა­მო­ჩე­ნა ხში­რად ჩხუ­ბი­თა და აყალ­მა­ყა­ლით. მთავ­რდე­ბა ხოლ­მე. ამ ადა­მი­ა­ნებს ზოგი ჩვენ­გა­ნი ეხ­მა­რე­ბა, ზოგი კი - არა.

არ­სე­ბო­ბენ "ელი­ტა­რუ­ლი" მა­თხოვ­რე­ბიც, ასე­თე­ბი თბი­ლის­ში საკ­მა­ოდ მრავ­ლად არი­ან. ჩვე­ნი რეს­პონ­დენ­ტი, თბი­ლი­სე­ლი მაია თა­ვა­ძე ამ­ბობს, რომ ასე­თი მა­თხო­ვა­რი მის მე­ზობ­ლად უკვე წლე­ბია ცხოვ­რობს.

"რამ­დე­ნი­მე წლის წინ ჩემს მე­ზობ­ლად ერ­თმა ქალ­მა ბინა იგი­რა­ვა, ამა­ში 6 ათა­სი დო­ლა­რი გა­და­ი­ხა­და. ცხოვ­რობ­და კარ­გად, არ აკ­ლდა არა­ფე­რი. ყო­ველ სა­ღა­მოს ტაქ­სით მო­დი­ო­და სახ­ლში და თა­ნაც და­ზურ­გუ­ლი.

შემ­დეგ გა­ვი­გეთ, რომ ეს ქალი თავს და ოჯახს მა­თხოვ­რო­ბით არ­ჩენს. ერთხელ მე­ზობ­ლებ­ში თქვა, რომ ზოგ­ჯერ დღე­ში 100 ლა­რიც კი გა­უ­კე­თე­ბია, ყვე­ლა­ზე ცოტა კი 20-30 ლარი აუ­ღია. დღე­საც, ყო­ველ სა­ღა­მოს სახ­ლში ტაქ­სით მო­დის და არა­ფერს აკ­ლებს ოჯახს", - გვი­თხრა მაია თა­ვა­ძემ.

თბი­ლი­სელ თა­მუ­ნა ხა­რა­ძეს მეტ­რო­თი გა­და­ად­გი­ლე­ბა ყო­ველ­დღი­უ­რად უწევს. ამ­ბობს, რომ დღე არ გავა, მეტ­როს ვა­გონ­ში მი­ნი­მუმ 5 მა­თხო­ვა­რი არ შე­მო­ვი­დეს.

"მა­თხოვ­რო­ბენ რო­გორც ბავ­შვე­ბი, ასე­ვე ქა­ლე­ბი, კა­ცე­ბი, მო­ხუ­ცე­ბი; მა­თხოვ­რო­ბენ რო­გორც ქარ­თვე­ლე­ბი, ასე­ვე ბო­შე­ბი და ბოლო პე­რი­ოდ­ში აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბიც მომ­რავ­ლდნენ. თა­ვი­დან მე­გო­ნა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი იყ­ვნენ, მაგ­რამ მერე გა­ვი­გე, რომ ისი­ნი აქ სა­მა­თხოვ­როდ სწო­რედ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი­დან ჩა­მო­დი­ან. სა­ქარ­თვე­ლო­ში მცხოვ­რე­ბი აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი ქარ­თუ­ლად თუ ვერ სა­უბ­რო­ბენ, ეს­მით მა­ინც, მათ კი არც ენა ეს­მით და, რა თქმა უნდა, ვერც სა­უბ­რო­ბენ. იცი­ან მხო­ლოდ სი­ტყვა "და­მეხ­მა­რეთ".

თბი­ლის­ში მა­თხოვ­რე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა საკ­მა­ოდ მომ­რავ­ლდა, ერთხელ მეტ­რო­ში გავ­ლაც კი საკ­მა­რი­სია ამა­ში და­სარ­წმუ­ნებ­ლად. ვფიქ­რობ, ეს ქვეყ­ნის იმი­ჯის­თვის ძა­ლი­ან ცუ­დია. ბოლო პე­რი­ოდ­ში თბი­ლის­ში ბევ­რი უცხო­ე­ლი ჩა­მო­დის და რო­დე­საც ისი­ნი ხე­და­ვენ მა­თხოვ­რე­ბით გა­და­ჭე­დილ ქა­ლაქს, ცხა­დია, რომ კარ­გს არა­ფერს იფიქ­რე­ბენ.

ხში­რად მი­ნა­ხავს, რომ მა­თხო­ვა­რი ბავ­შვი სწო­რედ უცხო­ელს ეკონ­წი­ა­ლე­ბა და დახ­მა­რე­ბას მას სთხოვს. კარ­გი იქ­ნე­ბა, თუ მთავ­რო­ბა ამ პრობ­ლე­მას მი­ხე­დავს და მეტ­რო­ში მა­ინც არ მის­ცემს მა­თხოვ­რებს ფუ­ლის შოვ­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბას", - ამ­ბობს თა­მუ­ნა ხა­რა­ძე.

თბი­ლი­სელ ეკა ღვი­ნი­აშ­ვილ­საც მეტ­რო­თი უწევს გა­და­ად­გი­ლე­ბა. ამ­ბობს, რომ ერთ-ერთი მა­თხო­ვა­რი მეტ­რო­ში უკვე 17 წე­ლია და­დის, მას ყვე­ლა ეხ­მა­რე­ბა.

"სტუ­დენ­ტი ვი­ყა­ვი, როცა ამ ქალ­მა მეტ­რო­ში მა­თხოვ­რო­ბა და­ი­წყო. მას შემ­დეგ 17 წელი გა­ვი­და, მო­ხუც­და, მაგ­რამ ისევ მეტ­რო­ში და­დის და მო­წყა­ლე­ბას ითხოვს. რამ­დე­ნი­მე დღის წინ პატ­რუ­ლის თა­ნამ­შრო­მელ­მა უთხრა, რომ არ შე­სუ­ლი­ყო ვა­გონ­ში. უცებ ეს ქალი ცუ­დად გახ­და. არ ვიცი, შე­იძ­ლე­ბა თავი მო­ი­კა­ტუ­ნა, რომ ცუ­დად იყო. მგზავ­რებ­მა კი პატ­რულს და­უ­წყეს ჩხუ­ბი.

შემ­დეგ ერთ-ერთი მგზავ­რის­გან გა­ვი­გე, რომ ეს ქალი მა­თხოვ­რო­ბით ოჯახს ინა­ხავს. მე­ტიც, ერთი შვი­ლის­თვის ბი­ნაც კი უყი­დია, მე­ო­რე შვი­ლი კი ევ­რო­პა­ში სას­წავ­ლებ­ლად გა­უშ­ვია. ეს მგზავ­რი ამ ქა­ლის მე­ზო­ბე­ლი იყო და აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, მისი ოჯა­ხის ის­ტო­რი­აც იცო­და. ამ მა­თხო­ვარს ყო­ველ­თვის ვეხ­მა­რე­ბო­დი, მაგ­რამ რაც მისი ოჯა­ხის შე­სა­ხებ გა­ვი­გე, ვე­ღარ და­ვეხ­მა­რე­ბი. თუ ჰყავს ახალ­გაზ­რდა შვი­ლე­ბი, იმუ­შა­ონ და დედა გა­რეთ სა­მა­თხოვ­როდ აღარ გა­მო­უშ­ვან. რო­გორც ჩანს, მათ ეს არ უნ­დათ, თა­ნაც ამ ქა­ლის­თვის მა­თხოვ­რო­ბა უკვე პრო­ფე­სი­ად იქცა", - გვი­თხრა ეკა ღვი­ნი­აშ­ვილ­მა.

თბი­ლი­სე­ლი გი­ორ­გი გორ­გი­ლა­ძის თქმით, ევ­რო­პა­ში მა­თხოვ­რე­ბი ხდე­ბი­ან იმის გამო, რომ მათ არ უნ­დათ მუ­შა­ო­ბა. სა­ქარ­თვე­ლო­ში მა­თხოვ­რო­ბას ვუ­ყუ­რებთ რო­გორც სო­ცი­ა­ლურ გა­ჭირ­ვე­ბას და ქვე­ყა­ნა­ში გა­აზ­რე­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კაც კი არ გვაქვს ამის შე­სა­ხებ. ეს არის ძა­ლი­ან ცუდი და ამას მოგ­ვა­რე­ბა სჭირ­დე­ბა.

"ამას­თან, და­დის ხმე­ბი, რომ თითო მა­თხო­ვა­რი თითო უბან­ზეა მი­მაგ­რე­ბუ­ლი და იქ შო­უ­ლობს დღი­ურ შე­მო­სა­ვალს, რაც არც ისე ცო­ტაა. გარ­და ამი­სა, არ­სე­ბო­ბენ ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­კუ­თარ შვი­ლებს უშ­ვე­ბენ სა­მა­თხოვ­როდ. ეს ბავ­შვე­ბი მა­თხოვ­რო­ბა­ში იზ­რდე­ბი­ან, ეჩ­ვე­ვი­ან ამ გა­რე­მოს და წლე­ბის შემ­დე­გაც აგ­რძე­ლე­ბენ. თით­ქოს სპე­ცი­ა­ლო­ბა­დაც კი ექ­ცათ. ეს ხომ იოლი და კა­ნო­ნი­ე­რი გზაა ფუ­ლის სა­შოვ­ნე­ლად. ამი­ტომ, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნი მათ ფულს აძ­ლევს, ზოგ­ჯერ, შე­იძ­ლე­ბა ეს ძა­ლი­ან ცუ­დიც იყოს, მაგ­რამ თუ მარ­თლა ხე­ი­ბარს და დავ­რდო­მილს ეხ­მა­რე­ბი მა­შინ, რა თქმა უნდა, სი­კე­თეს სჩა­დი­ხარ", - ამ­ბობს გი­ორ­გი გორ­გი­ლა­ძე.

ქუ­ჩის ბავ­შვე­ბის უმე­ტე­სო­ბა აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის მო­ქა­ლა­ქეა

გა­რად ზრდას­რუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი­სა, ქუ­ჩებ­სა თუ ტრან­სპორ­ტში ხში­რად შეხ­ვდე­ბით მა­თხო­ვარ ბავ­შვებს. ამ­ბო­ბენ, რომ მათ, ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში, ფუ­ლის სა­შოვ­ნე­ლად ოჯა­ხის უფ­რო­სე­ბი უშ­ვე­ბენ, რად­გან არც დე­დას და არც მა­მას მუ­შა­ო­ბა არ სურს. მეტ­როს ვა­გო­ნებ­ში შეგ­ხვდე­ბათ 2 წლის ბავ­შვე­ბიც კი, რომ­ლებ­მაც ლა­პა­რა­კიც კი არ იცი­ან, მაგ­რამ ხელ­ში პლასტმა­სის ჭიქა უჭი­რავთ, რი­თაც მი­ა­ნიშ­ნე­ბენ, რომ ფული უნ­დათ. ზო­გი­ერ­თი ბავ­შვი სიმ­ღე­რით შე­მო­დის ვა­გონ­ში, ზო­გიც კი გულ­ზე ჩა­მო­კი­დე­ბუ­ლი წარ­წე­რით - "დედა მიკ­ვდე­ბა და და­მეხ­მა­რეთ!"

დღე­ის­თვის ზუს­ტი მო­ნა­ცე­მე­ბი ე.წ. "ქუ­ჩის ბავ­შვე­ბის" რა­ო­დე­ნო­ბის შე­სა­ხებ არ არ­სე­ბობს, თუმ­ცა ისი­ნი არი­ან ყველ­გან, გა­ნურ­ჩევ­ლად ასა­კი­სა. ჯან­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს სო­ცი­ა­ლუ­რი დე­პარ­ტა­მენ­ტის ხელ­მძღვა­ნე­ლი გია კა­კა­ჩია აცხა­დებს, რომ მი­უ­სა­ფა­რი ბავ­შვე­ბის პრობ­ლე­მის მო­საგ­ვა­რებ­ლად სა­მი­ნის­ტრო­ში მო­ბი­ლუ­რი ჯგუ­ფე­ბი მუ­შა­ო­ბენ, რომ­ლე­ბიც ასეთ ბავ­შვებს ხან თა­ვად მო­ნი­ტო­რინ­გის შე­დე­გად პო­უ­ლო­ბენ, ხან ცხელ ხაზ­ზე შე­მო­სუ­ლი გან­ცხა­დე­ბის შემ­დეგ მი­დი­ან ად­გილ­ზე. თუკი ბავ­შვი მა­თხოვ­რობს იძუ­ლე­ბით, ანუ უკვე და­ნა­შა­უ­ლი ხდე­ბა, საქ­მე­ში პატ­რუ­ლი ერ­თვე­ბა.

"თუ ცალ­სა­ხა ძა­ლა­დო­ბაა, ეს არის შსს-ს კომ­პე­ტენ­ცია. თუ არ­სე­ბობს გარ­კვე­უ­ლი ეჭ­ვე­ბი, მა­შინ სო­ცი­ა­ლუ­რი სა­ა­გენ­ტო ერ­თვე­ბა. სო­ცი­ა­ლუ­რი მუ­შა­კი ად­გილ­ზე აფა­სებს სი­ტუ­ა­ცი­ას და შე­სა­ბა­მის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას იღებს - ეს შე­იძ­ლე­ბა იყოს ბავ­შვის ოჯა­ხი­დან გა­მოყ­ვა­ნა ან თუ არ­სე­ბობს და­უ­დას­ტუ­რე­ბე­ლი ეჭვი, ოჯა­ხი მუდ­მი­ვი ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბის ქვეშ უნდა მო­ექ­ცეს", - ამ­ბობს გია კა­კა­ჩია.

რაც შე­ე­ხე­ბა მა­თხო­ვა­რი ბავ­შვე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბას, კა­კა­ჩი­ას თქმით, ამის სტა­ტის­ტი­კა არ არ­სე­ბობს.

"მა­თხო­ვა­რი ბავ­შვის აღ­რი­ცხვა, სტა­ტის­ტი­კა, ნე­ბის­მი­ერ ქვე­ყა­ნა­ში საკ­მა­ოდ რთუ­ლია. ასეა ჩვენ­თა­ნაც. ბოლო მო­ნა­ცე­მე­ბით, ანუ კვლე­ვით, რო­მე­ლიც 2008 წელს ჩა­ტარ­და, სულ 1500 მა­თხო­ვა­რი ბავ­შვი იყო. მას შემ­დეგ არა­ფე­რი ჩა­ტა­რე­ბუ­ლა, შე­სა­ბა­მი­სად, მო­ი­მა­ტა თუ შემ­ცირ­და ასე­თი ბავ­შვე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა, რთუ­ლი სათ­ქმე­ლია", - გა­ნუ­ცხა­და "რე­ზო­ნანსს" კა­კა­ჩი­ამ.

ზო­გა­დად "ქუ­ჩის ბავ­შვებ­თან" და­კავ­ში­რე­ბით პრობ­ლე­მას კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა ქმნის. რო­გორც "რა­დიო თა­ვი­სუფ­ლე­ბას­თან" სა­უბ­რი­სას შსს-ს სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი მაკა ფე­რა­ძე ამ­ბობს, კა­ნო­ნით მხო­ლოდ მა­შინ შე­იძ­ლე­ბა მა­თხოვ­რო­ბის ფაქ­ტის აღ­კვე­თა, რო­დე­საც პო­ლი­ცი­ელ­მა და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლად იცის, რომ ბავ­შვი თა­ვი­სი ნე­ბით არ მა­თხოვ­რობს.

თა­ნაც ის ბავ­შვე­ბი, რომ­ლე­ბიც ქუ­ჩა­ში გვხვდე­ბი­ან, ხში­რად აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი არი­ან და არა სა­ქარ­თვე­ლო­სი.

"აღ­მოჩ­ნდა, რომ მა­წან­წა­ლა ბავ­შვე­ბი­სა და ქუ­ჩა­ში მცხოვ­რე­ბი ბავ­შვე­ბის უმე­ტე­სო­ბა არის აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის მო­ქა­ლა­ქე. ისი­ნი კვე­თენ სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ზღვარს და შემ­დეგ ქა­ლაქ­ში გროვ­დე­ბი­ან, რომ ამ გზით იშო­ვონ ლუკ­მა­პუ­რი", - ამ­ბობს მაკა ფე­რა­ძე.

აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სა­ქარ­თვე­ლო თან­და­თან ემიგ­რან­ტი მა­თხოვ­რე­ბის თავ­შე­საფ­რად იქცა. მათ წი­ნა­აღ­მდეგ რა­ი­მე კონ­ტრზო­მა სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან მი­ღე­ბუ­ლი ჯერ არ არის.

ელზა წიკ­ლა­უ­რი

გა­ზე­თი "რე­ზო­ნან­სი"