გვსურს, იმ ქართული ეკლესიების შესახებ მოგითხროთ, რომლებიც ახლო წარსულში წყალსაცავებმა შთანთქეს. წალკის, ჟინვალისა და სიონის წყალსაცავები, ერთმანეთის მიყოლებით, 20-წლიანი ინტერვალით აშენდა. სამივე მათგანის ფსკერზე ქართული შუა საუკუნეების ტაძრებია ჩაძირული. წყალში ჩაძირული ეკლესიების შესახებ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასისტენტ-პროფესორი, გეოგრაფიის დოქტორი გიორგი დვალაშვილი გვიამბობს. წარმოდგენილი ფოტომასალაც მასვე ეკუთვნის.
"წალკის წყალსაცავის მშენებლობა 1943 წელს დაიწყო. წყალსაცავი თავისი მოცულობით საქართველოში ყველაზე დიდია, მისი ფართობი 33, 7 კვადრატული კილომეტრია, სიღრმე კი 25 მეტრი. 1946 წელს, როდესაც ტერიტორია და ტაძარი იტბორებოდა, კომუნისტებმა იმ ადგილიდან მოსახლეობა გადაასახლეს და გარშემო ახალი შენობები ააგეს, ძველი სოფლები, სასაფლაოები კი წყლის ქვეშ მოექცა. წალკის წყალსაცავში X საუკუნის ბაზილიკური ტიპის ტაძარია ჩაძირული. ეკლესიის ნახვა დეკემბრიდან აპრილამდეა შესაძლებელი. მაშინ როდესაც წყლის დონე იკლებს და ტაძართან მიახლოება შესაძლებელია. სამწუხაროდ, დღეს მხოლოდ ტაძრის კედლებია შემონახული, სახურავი და საკურთხეველი კი ჩამოშლილია. ყველაზე უკეთ ეკლესიის სამხრეთი კედელია შემორჩენილი. მცირე ფრაგმენტებს თუ დავაკვირდებით, შევამჩნევთ, რომ ტაძარი მოხატული იყო. ასევე, კარგად ჩანს ორნამენტები და რელიეფური გამოსახულებები. სამწუხაროდ, ტაძარი ნელ-ნელა ინგრევა".
ჟინვალის წყალსაცავში ჩაძირული ტაძარი - "XI-XII საუკუნეებში აშენებული "ჯვარიპატიოსანის" სახელობის ბაზილიკური, საკმაოდ დიდი ეკლესია, დამხმარე ნაგებობებით, წყლის ქვეშ მას შემდეგ მოექცა, რაც ჟინვალში 1985 წელს კომუნისტებმა წყალსაცავის მშენებლობა დაიწყეს. ტაძარი სოფლებთან და ყელის ციხის სახელწოდებით ცნობილ ციხესიმაგრესთან ერთად 1985 წელს ჩაიძირა. ცნობილია, რომ წყალსაცავის ნაცვლად, აქ რამდენიმე ისტორიული სოფელი, ბაზარი და ცენტრალური გზა ყოფილა. ტაძარი 30 წელია, რაც წყალშია და მას ჭერი დღემდე აქვს შემორჩენილი. სამწუხაროდ, მისი ნგრევა გარდაუვალია, რადგან ის წალკის ტაძრისგან განსხვავებით, წელიწადში ათი თვის განმავლობაში წყლის ქვეშ არის.
სიონის წყალსაცავში ჩაძირული ტაძარი - "სიონის წყალსაცავი დაბა სიონსა და სოფელ ლელოვანს შორის მდებარეობს. ცნობილია, რომ ლელოვანის ტერიტორიაზე, XI-XII საუკუნეების ძეგლი, ბაზილიკური ტიპის ტაძარი იდგა. ვიდრე კომუნისტები ტერიტორიას დატბორავდნენ, ეკლესიის ქვები დანომრეს და თბილისის ეთნოგრაფიულ მუზეუმში გადააბრძანეს, სადაც ტაძრის მაკეტიც მოათავსეს, რაც სიონის წყალსაცავში ჩაძირულ ტაძარზე წარმოდგენას ქმნის. ტაძარი 1963 წელს ჩაძირეს. როდესაც ტერიტორიების დატბორვა ხდებოდა, არ იყო აღწერილი, რა იტბორებოდა. უცნობია, წყალსაცავებში საერთოდ რამდენი ტაძარი და ნაგებობაა ჩაძირული. ცნობილია, რომ იმ ტერიტორიაზე, სადაც სიონის წყალსაცავია გადაჭიმული, ისტორიული ჟალეთის ტერიტორია იყო დასახლებული პუნქტებით. გამორიცხული არ არის, რომ იქ კულტურული მემკვიდრეობის მნიშვნელოვანი ძეგლები იყოს დატბორილი. სიონის წყალსაცავში ჩაძირული ტაძრის მცირე ნანგრევი კი, სამწუხაროდ, იშვიათად ჩნდება".
მოამზადა ლამუნა ირემაშვილმა
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)