ნოდარ დუმბაძის "ადამიანური ფილოსოფია"

"ჩვენი ცხოვრება სინათლისა და სიბნელისგან შედგება. ერთი მეორისგან გამომდინარეობს... ბოროტება სიკეთის ნაკლოვანებაა და ისინი თანაარსებობენ", - ასე გადმოსცა ახალი ქართულ-გერმანული ფილმის - "ყველაფერი ადამიანებზე" - მთავარი სათქმელი გერმანიაში მოღვაწე ქართველმა რეჟისორმა, გიორგი აბაშიშვილმა. მან ნოდარ დუმბაძის "ფილოსოფია" გერმანელებს გააცნო, ქართველებს კი კიდევ ერთხელ შეახსენა...

გიორგი აბაშიშვილი, ფილმის რეჟისორი:

- "ყველაფერი ადამიანებზე" - ფილმის სათაური საკმაოდ მასშტაბურია...

- გეთანხმებით. ეს სამუშაო სათაური იყო და შეიძლება, შევცვალო კიდეც. ნოდარ დუმბაძე მართლაც, ყველა ადამიანურ საკითხს ეხება. ადამიანი ბოროტებისა და სიკეთის სინთეზია, მაგრამ დუმბაძე ცუდსა და ბოროტზე არასოდეს აკეთებს აქცენტს. მეც შევეცადე, ფილმში ის ღირებულებები წამომეწია, რისთვისაც ცხოვრება თავის მნიშვნელობას იძენს. ეს არის ფილმი იმ გამოცდილების შესახებ, რომელსაც თითოეული ადამიანი ცხოვრების მანძილზე იძენს: პირველი სიყვარული, ქალისა და მამაკაცის ურთიერთობა, სიკვდილი - ყველაფერი ადამიანური, რაც არავისთვის არ არის უცხო...

- როგორც ვიცი, ეს ფილმი თქვენი პირველი სრულმეტრაჟიანი ნამუშევარია...

- გერმანიაში სწავლის პერიოდში ყოველ წელს, მოკლემეტრაჟიან ფილმს ვიღებდი და ზოგიერთი მათგანი ფესტივალებზეც გავიტანე. "ყველაფერი ადამიანებზე" კი მართლაც, ჩემი პირველი სრულმეტრაჟიანი ფილმია.

- რეჟისურა გერმანიაში შეისწავლეთ?

- თბილისში საავიაციო ფაკულტეტი დავამთავრე და გერმანიაში ელექტროტექნიკის შესწავლის მიზნით წავედი, უცხო ქვეყანაში ჩასულმა კი გადავწყვიტე, ის მესწავლა, რაც ყოველთვის მინდოდა და 2005 წელს რეჟისურაზე ჩავაბარე.

- ზოგადად, ბნელსა და ნათელს, კეთილსა და ბოროტს აპირისპირებენ ხოლმე. თქვენს ფილმში კი მათ თანაარსებობაზეა ლაპარაკი...

- ჩვენი ცხოვრება სინათლისა და სიბნელისგან შედგება, ერთი მეორისგან გამომდინარეობს. ბოროტება სიკეთის ნაკლოვანებაა... სიმართლე გითხრათ, ძალიან მეშინოდა ხალხის რეაქციის - როგორ მიიღებდნენ, როგორ აღიქვამდნენ ქართველები ამ ფილმს. მიხარია, რომ ჩემი შიში უსაფუძვლო აღმოჩნდა.

- ფილმში ქართველი და გერმანელი მსახიობები მონაწილეობენ. ეს გათვლა იყო, რომ ფილმს საერთაშორისო მასშტაბები შეეძინა?

- გერმანელებსა და ქართველებს ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავებული კულტურა გვაქვს. შეიძლება, ქართული სული კულტურულად ახლოს იყოს ვთქვათ, "ცხელი ქვეყნების" ხალხებთან, მაგრამ გერმანული და ქართული ერთად - წარმოუდგენელი კონტრასტია. ფილმი გერმანელ მეგობრებთან ერთად "გავაკეთე". ვცდილობდი, მისთვის ისეთი ფორმა მიმეცა, რომ ორივე მხარეს დაენახა საერთო ფასეულობები. მიმაჩნია, რომ ჭეშმარიტი ხელოვნება ყველასთვის გასაგები უნდა იყოს. თუ ისეთ პროდუქტს შექმნი, რაც მხოლოდ ქართველებს ან გერმანელებს ესმით და აღიქვამენ, გამოდის, მისი საზღვრები შეზღუდულია. მართლაც, რთულია ისეთი ნამუშევრის შექმნა, რაც ნებისმიერი კულტურის მქონე მაყურებლისთვის აღქმადი იქნება, მაგრამ ამაში სწორედ ნოდარ დუმბაძე დამეხმარა - ის წერს საერთო ადამიანურ ღირებულებებზე...

- ფილმის პრემიერა გერმანიაში უკვე შედგა?

- ჯერჯერობით, იქ მხოლოდ დახურული ჩვენება გაიმართა. მიხარია, რომ გერმანელებისთვის ფილმის არსი ამოუცნობი არ დარჩა. რაც შეეხება საქართველოს, კინოთეატრებში ის მომავალ წელს გავა. მიუხედავად იმისა, რომ ნამუშევარი კომერციული არ არის, დიდი დაინტერესება გამოიწვია. არტ-ფილმია, მაგრამ გამოხმაურების მიხედვით ვფიქრობ, რომ კომერციული თვალსაზრისითაც მომგებიანი აღმოჩნდება.

- ბოროტებისა და სიკეთის თანაარსებობის გარდა, კიდევ რა არის ფილმის მთავარი სათქმელი?

- ფილმი 9 ეპიზოდისაგან შედგება და არც ერთი მათგანის ბოლოს წერტილი არ არის დასმული. თითოეული ეპიზოდი ადამიანს ფიქრის, განსჯის საშუალებას აძლევს. შემთხვევით არაფერი ხდება - ცხოვრებაში ყველა მოვლენას, სიკვდილსაც კი თავისი დატვირთვა აქვს. "შენი ჭირიმე, სიკვდილო, სიცოცხლე ფასობს შენითა!" - თქვა ვაჟა-ფშაველამ და გარდა ამისა, იქნებ სწორედ გარდაცვალების შემდეგ იწყება მარადიული სოცოცხლე - ვინ იცის?.. ვფიქრობ, ხელოვნების არსი იმაშია, რომ სიკეთეზე, სილამაზეზე გააკეთო აქცენტი. სამწუხაროდ, თანამედროვე ხელოვნება პირიქით, ნაკლოვანებებზე ამახვილებს ყურადღებას, რადგან დღეს ეს უფრო "გაყიდვადია" და ფილმში ამ პრობლემასაც ვეხებით. არ უნდა დაიკარგოს ის ტრადიციები, რაც გვაქვს. ჩვენი უფროსი თაობებისა და მათში არსებული ღირებულებების დანაკლისს, სამწუხაროდ, მაშინ ვიგებთ, როცა ისინი ჩვენ გვერდით აღარ არიან - ეს ეპიზოდი თემატურად "დავამძიმე" ქართული სიმღერით. თუ თაობები ყურადღებით არ იქნებიან, ეროვნულ კულტურას დავკარგავთ.

- ფილმის პრემიერის შემდეგ გრიშა წიტაიშვილმა გირჩიათ, მუშაობა არა უცხო ქვეყანაში, არამედ სამშობლოში განაგრძოთ...

- საქართველოდან არც წავსულვარ! ჩემი შვილი აქ არის და თუნდაც ამიტომ, სამშობლოდან ხანგრძლივად ვერასდროს წავალ. თუკი იქნება რაიმე პროექტი, რომლის განხორციელებისთვისაც საჭირო აღმოვჩნდები, რა თქმა უნდა, გერმანიაში ყოფნას აქ ცხოვრებას ვამჯობინებ.

- საბოლოოდ, ფილმი ქართველების კუთვნილებაა თუ გერმანელების? ფესტივალებზე წარმატების შემთხვევაში, ჩვენ ვიამაყებთ მისი გამარჯვებით თუ ისინი?

- რა თქმა უნდა, ფილმი ყველგან საქართველოს სახელით წარდგება. ჯერ ერთი, მე ვარ ქართველი, მეორეც - დუმბაძეზეა ლაპარაკი, ბოლოს და ბოლოს... გერმანელებმა მითხრეს კიდეც: გეტყობა, რომ საქართველო გიყვარს და არა - გერმანია; სამშობლოში კარგი ადგილები გაქვს გადაღებული, ფილმში საქართველო უფრო მეტად "ჩანსო"... ქართველებმა კი პირიქით, მისაყვედურეს: - გერმანული კადრები უფრო სუფთა და დახვეწილია, ვიდრე ქართულიო...

ლევან ბაშარული, კომპოზიტორი:

- ეს ფილმი ჩემთვის პირველი ქართული პროექტია. ჩვენი მიზანი იყო, ფილმში ქართული სულისა და ხასიათისთვის დამახასიათებელი მუსიკა აჟღერებულიყო - ამან განსაკუთრებულად დამაინტერესა, რადგან მანამდე, ძირითადად, გერმანული პროექტებით ვიყავი დაკავებული. ბოლო ფილმმა, რომელზეც ვიმუშავე, ბევრ ფესტივალზე გაიმარჯვა და გვაქვს მოლოდინი, რომ გიორგის ნამუშევარსაც იგივე ბედი ეწევა... გვინდოდა, ჩვენი მუსიკა მხოლოდ ქართულ სცენებზე არ ყოფილიყო მორგებული. გარდა ამისა, ბევრი ინსტრუმენტის შერწყმა მოვახდინეთ - ეს ქართველისთვისაც ახალი იქნება და ევროპელისთვისაც. მუსიკა ფილმზე უბრალოდ დადებული კი არ არის, არამედ თითქოს, ფილმიდანვე გამომდინარეობს. ჰოდა, გერმანელებმაც და ქართველებმაც ფილმი და მუსიკა ერთიანობაში აღიქვეს...

გრიგოლ წიტაიშვილი, მსახიობი:

- როცა როლი შემომთავაზა, რეჟისორს არ ვიცნობდი. სიმართლე გითხრათ, მაშინ მუშაობის განწყობაზე არ ვიყავი, მაგრამ უცნობმა რეჟისორმა საინტერესო მასალით შეძლო ჩემი დაინტერესება - ამიყოლია და დამიყოლია... დღეს უკვე შედეგით კმაყოფილი ვარ. აღმოჩნდა, რომ გიორგი ძალიან სერიოზული და ღრმად მოაზროვნე, კინომოაზროვნე ადამიანია... ვიზუალურად აღიქვამს ყველაფერს, სიღრმეებში წვდომის უნარი აქვს. როცა ფილმი ვნახე, ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. აშკარაა, მის შესაქმნელად დიდი პროფესიონალი გაისარჯა. მთელი ფილმი კინოხერხებითა და კინოენით გახლავთ გადაღებული. აქ არ არის არც ლიტერატურა, არც თეატრი - ნამდვილი კინოხელოვნებაა. მიხარია, რომ ასეთი რეჟისორი გვყავს. მჯერა, ის ბევრ კარგ, მაღალპროფესიულ ფილმს გადაიღებს.

- გამოდის, "გერმანელმა ზურიკელამ" გაამართლა...

- ფილმი ისეა გადაწყვეტილი, რომ მის კონტექსტში ყველაფერი ჯდება. თუნდაც იმ ფაქტს, რომ მე გერმანული ენა არ ვიცი, ჩემთვის ფილმის შინაარსის, სათქმელის სრულად აღქმაში ხელი არ შეუშლია და კინოც სწორედ ამას ჰქვია - მას არ უყვარს ზედმეტი ლაპარაკი. გული მხოლოდ იმიტომ მწყდება, რომ როლი მცირე მონაკვეთში ვითამაშე. დიდი სიამოვნებით ვიმუშავებდი ხანგრძლივ ფორმატშიც. ჩემთვის ერთ-ერთ საყვარელ პერსონაჟად იქცა გუდული ბაბუა... პარტნიორიც არაჩვეულებრივი მყავდა და თავად შემოქმედებითი ჯგუფიც სასიამოვნო ადამიანებისგან იყო დაკომპლექტებული...

- მიგაჩნიათ, რომ ამ ფილმის შექმნით ქართული საქმე გაკეთდა?

- რა თქმა უნდა, ასეა!.. რამდენიმე ახალგაზრდა რეჟისორის ბოლოდროინდელმა ნამუშევარმა იმედი მომცა, რომ ჩვენს კინოს აქვს მომავალი და ის კვლავ აღორძინდება! "ყველაფერი ადამიანებზე", ჩემი აზრით, დიდი ხელოვნებაა. დარწმუნებული ვარ, ფესტივალებზე პრიზსაც მიიღებს. ეს ნამუშევარი შეიძლება, ქართული კინოს განვითარების ერთ-ერთ საფეხურად ჩაითვალოს. ის აუცილებლად დატოვებს კვალს ქართული კინოს ისტორიაში. სასიამოვნოა, რომ ასეთ ფილმებს უყურადღებოდ არ ტოვებთ - ეს მარგალიტია და ასეთი მარგალიტების "ვერდანახვა" არ შეიძლება. მიჩვეული ვართ, ჩვენი ნამუშევარი ჯერ სხვამ უნდა შეაქოს და მერე ვაღიარებთ ჩვენ. ახლა მოდით, ჩვენ დავასწროთ სხვებს და პირველად ჩვენ ვთქვათ, რომ ძალიან კარგია!..

შორენა ლაბაძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)