მსოფლიო
პოლიტიკა
სამართალი

2

მაისი

დღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი

პარასკევი, მთვარის მეექვსე დღე დაიწყება 08:23-ზე, მთვარე კირჩხიბშია მოაგვარეთ წვრილ-წვრილი საქმეები. სერიოზულები სხვა დროისთვის გადადეთ. კარგი დღეა კოლექტიური მუშაობისთვის, ბიზნესისთვის. მოაგვარეთ ფინანსური საკითხები. თუ არ გეჩქარებათ, უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული საკითხები სხვა დღისთვის გადადეთ. ნეიტრალური დღეა ვაჭრობისა და სასამართლო საქმეებისთვის. კარგი დღეა სწავლისა და გამოცდების ჩასაბარებლად; ურთიერთობის გარჩევისათვის; ქორწინების, ნიშნობისთვის. ნეიტრალურია სამსახურის, საქმიანობის, საცხოვრებლის შეცვლა. მოერიდეთ ალკოჰოლს, ქიმიური პრეპარატების მიღებას. ნუ მიირთმევთ მძიმე საკვებს.
სპორტი
საზოგადოება
მოზაიკა
მეცნიერება
Faceამბები
კულტურა/შოუბიზნესი
სამხედრო
კონფლიქტები
კვირის კითხვადი სტატიები
თვის კითხვადი სტატიები
დასაქმებულის უფლებები იზღუდება?
დასაქმებულის უფლებები იზღუდება?

სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტი ორ­გა­ნულ კა­ნონ­ში ცვლი­ლე­ბებს შე­ი­ტანს და მალე ახა­ლი "შრო­მის კო­დექ­სი" ამოქ­მედ­დე­ბა. ცვლი­ლე­ბე­ბი­სა და და­მა­ტე­ბე­ბის სა­კუ­თა­რი ვა­რი­ან­ტი სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ორ­გა­ნო­ში იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტრომ უკვე წა­რად­გი­ნა. შრო­მის კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე პრობ­ლე­მუ­რი სა­კი­თხია. მოქ­მე­დი კო­დექ­სი დამ­საქ­მე­ბელს უპი­რა­ტეს მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში აყე­ნებს, ამი­ტომ ხში­რად უხე­შად ილა­ხე­ბა და­საქ­მე­ბულ­თა უფ­ლე­ბე­ბი.

ახალ­გაზ­რდა იუ­რის­ტთა ასო­ცი­ა­ცია აქ­ტი­უ­რად მო­ნა­წი­ლე­ობ­და ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა­ში. ასო­ცი­ა­ცი­ის იუ­რის­ტის, ლიკა წიკ­ლა­უ­რის თქმით, ბევ­რი ხარ­ვე­ზი აღ­მო­ფხვრი­ლია, მაგ­რამ ჯერ­ჯე­რო­ბით ისევ რჩე­ბა ის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ხარ­ვე­ზე­ბი, რა­მაც შე­საძ­ლოა და­საქ­მე­ბუ­ლის უფ­ლე­ბე­ბის შე­ლახ­ვა გა­მო­იწ­ვი­ოს. იგი მი­იჩ­ნევს, რომ ყვე­ლა­ფე­რი სას­წრა­ფოდ უნდა გა­მოს­წორ­დეს, რომ და­საქ­მე­ბუ­ლის უფ­ლე­ბე­ბი მი­უ­ახ­ლოვ­დეს დამ­საქ­მებ­ლის უფ­ლე­ბებს.

ლიკა წიკ­ლა­უ­რი, იუ­რის­ტი:

- ძი­რი­თა­დად შრო­მის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა ზე­პი­რი ფორ­მით იდე­ბო­და და შე­თან­ხმე­ბის დარ­ღვე­ვის შემ­დეგ და­საქ­მე­ბულს იმის მტკი­ცე­ბა უჭირ­და, თუ რა პი­რო­ბებ­ზე იყ­ვნენ ისი­ნი შე­თან­ხმე­ბულ­ნი. ახა­ლი პრო­ექ­ტის მი­ხედ­ვით, კა­ნო­ნის იმ­პე­რა­ტი­უ­ლი მო­თხოვ­ნაა, თუ შრო­მი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა 3 თვე­ზე მეტ­ხანს გრძელ­დე­ბა, მა­შინ მხა­რე­ებს შო­რის აუ­ცი­ლებ­ლად წე­რი­ლო­ბი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა უნდა და­ი­დოს. დამ­საქ­მე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლი ხდე­ბა, და­საქ­მე­ბის კან­დი­დატს მი­ა­წო­დოს სრუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცია შე­სას­რუ­ლე­ბე­ლი სა­მუ­შა­ოს შე­სა­ხებ; შრო­მი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ფორ­მი­სა და ვა­დის; სა­მუ­შაო პი­რო­ბე­ბის; შრო­მი­თი ურ­თი­ერ­თო­ბი­სას და­საქ­მე­ბუ­ლის უფ­ლებ­რი­ვი მდგო­მა­რე­ო­ბი­სა და შრო­მის ანა­ზღა­უ­რე­ბის შე­სა­ხებ. დღეს მოქ­მე­დი კა­ნო­ნით, დამ­საქ­მე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლი არ არის, კან­დი­დატს მი­ა­წო­დოს ეს ინ­ფორ­მა­ცია. ეს ძა­ლი­ან კარ­გი ცვლი­ლე­ბაა, და­საქ­მე­ბულს თა­ვი­დან­ვე ეცო­დი­ნე­ბა თა­ვი­სი უფ­ლე­ბე­ბი და თუ ის და­ირ­ღვა, ად­ვი­ლად შეძ­ლებს ამის დამ­ტკი­ცე­ბას. ასე­ვე სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მა იყო ვა­დი­ა­ნი კონ­ტრაქ­ტე­ბი. მა­სობ­რი­ვად იდე­ბო­და ერ­თთვი­ა­ნი და სამ­თვი­ა­ნი კონ­ტრაქ­ტე­ბი, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ვა­დის გას­ვლა კი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შე­წყვე­ტის სა­ფუძ­ვე­ლი ხდე­ბო­და. დამ­საქ­მე­ბე­ლი თავს იზღვევ­და - პი­რის გა­სა­თა­ვი­სუფ­ლებ­ლად სა­ბა­ბის მო­ძებ­ნა რომ არ დას­ჭირ­ვე­ბო­და, ერთ ან სამ­თვი­ან ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას დებ­და და ხში­რად, ვა­დას წლე­ბის მან­ძილ­ზე, ყო­ველ 3 თვე­ში უგ­რძე­ლებ­და. და­საქ­მე­ბუ­ლი სულ სტრე­სის ქვეშ იყო, ეში­ნო­და, მის­თვის ახა­ლი კონ­ტრაქ­ტი რომ არ გა­ეგ­რძე­ლე­ბი­ნათ. ახა­ლი პრო­ექ­ტით ეს იზღუ­დე­ბა და ვა­დი­ა­ნი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბის გა­სა­ფორ­მებ­ლად გარ­კვე­უ­ლი წინა პი­რო­ბა იქ­ნე­ბა სა­ჭი­რო - ეს უნდა იყოს და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სე­ზო­ნურ სა­მუ­შა­ოს­თან; სა­მუ­შა­ოს მო­ცუ­ლო­ბის დრო­ე­ბით გაზ­რდას­თან; და­საქ­მე­ბუ­ლის ჩა­ნაც­ვლე­ბას­თან. ერთი სი­ტყვით, დამ­საქ­მე­ბელ­მა უნდა და­ა­სა­ბუ­თოს, რომ ვა­დი­ა­ნი კონ­ტრაქ­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია. ეს მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ცვლი­ლე­ბაა და დამ­საქ­მე­ბე­ლი უფრო შე­ზღუ­დუ­ლი იქ­ნე­ბა. ყვე­ლა სხვა შემ­თხვე­ვა­ში კონ­ტრაქ­ტი უვა­დოდ უნდა და­ი­დოს. მოქ­მე­დი კა­ნო­ნით, დამ­საქ­მე­ბელს სრუ­ლი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა აქვს და შე­უძ­ლია თა­ვი­სი შე­ხე­დუ­ლე­ბი­სა­მებრ და­დოს ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა, გან­სა­ზღვრუ­ლი ან გა­ნუ­სა­ზღვრე­ლი ვა­დით. თუ და­საქ­მე­ბუ­ლი მი­იჩ­ნევს, რომ მას­თან ვა­დი­ა­ნი კონ­ტრაქ­ტი არას­წო­რად არის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი, შე­ეძ­ლე­ბა, სა­სა­მარ­თლო­ში იდა­ვოს.

- სა­მუ­შაო სა­ა­თე­ბის ვადა ისევ გან­სა­ზღვრუ­ლია?

- მოქ­მე­დი რე­დაქ­ცი­ით, სა­მუ­შა­ოს შეს­რუ­ლე­ბის ვადა კვი­რა­ში 41 სა­ა­თია და ეს ჩა­მო­ვი­და 40 სა­ა­თამ­დე. სა­მუ­შაო დრო­ში არ ით­ვლე­ბა შეს­ვე­ნე­ბი­სა და დას­ვე­ნე­ბის დრო. ასე­ვე შე­ი­ზღუ­და 16-დან 18 წლამ­დე ასა­კის არას­რულ­წლოვ­ნი­სა და შრო­მის მძი­მე, მავ­ნე ან სა­შიშ­პი­რო­ბე­ბი­ან სა­მუ­შა­ო­ზე და­საქ­მე­ბუ­ლის სა­მუ­შაო დრო­ის ხან­გრძლი­ვო­ბა. იგი არ უნდა აღე­მა­ტე­ბო­დეს 36 სა­ათს კვი­რა­ში. ხოლო 14 წლი­დან 16 წლამ­დე ასა­კის არას­რულ­წლოვ­ნის სა­მუ­შაო დრო­ის ხან­გრძლი­ვო­ბა - კვი­რა­ში 24 სა­ათს. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი და სა­ინ­ტე­რე­სო ცვლი­ლე­ბაა, რომ ზე­გა­ნაკ­ვე­თუ­რი სა­მუ­შაო ანა­ზღა­ურ­დე­ბა. ადა­მი­ა­ნე­ბი ხში­რად დაშ­ვე­ბულ­ზე მეტ­ხანს მუ­შა­ო­ბენ, მაგ­რამ ისი­ნი სამ­სა­ხუ­რის და­კარ­გვის ში­შით ხმას ვერ იღე­ბენ და ზე­გა­ნაკ­ვე­თუ­რი სა­მუ­შა­ოს­თვის თან­ხას არც კი ითხო­ვენ. ცვლი­ლე­ბის შემ­დეგ, თუ კვი­რა­ში 40 სა­ათს აღე­მა­ტე­ბა პი­რის სა­მუ­შაო დრო, ეს ზე­გა­ნაკ­ვე­თურ საქ­მი­ა­ნო­ბად ით­ვლე­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად, და­მა­ტე­ბით, დამ­საქ­მე­ბელ­მა ჩვე­უ­ლებ­რივ­ზე მე­ტად უნდა აა­ნა­ზღა­უ­როს, სა­შუ­ა­ლო სა­ა­თობ­რივ გა­ნაკ­ვეთ­ზე სულ მცი­რე - 25%-ით მე­ტად.

- სა­მუ­შაო დრო თუ სა­და­ვო გახ­და, ამის დამ­ტკი­ცე­ბა მხა­რეს სა­სა­მარ­თლო­ში არ გა­უ­ჭირ­დე­ბა?

- ბევრ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­ში სამ­სა­ხურ­ში მის­ვლის დრო ელექტრო­ნუ­ლად ფიქ­სირ­დე­ბა. თუ სა­და­ვო გახ­და, ის აღ­რი­ცხვის ბა­რათს გა­მო­ი­ყე­ნებს. რო­გორც წესი, არა­სა­მუ­შაო დროს საქ­მის შეს­რუ­ლე­ბა­ზე მხა­რე­ე­ბი ძი­რი­თა­დად სი­ტყვი­ე­რად თან­ხმდე­ბი­ან, მაგ­რამ ვფიქ­რობ, და­საქ­მე­ბულს არ უნდა გა­უ­ჭირ­დეს ამის დამ­ტკი­ცე­ბა. შე­იძ­ლე­ბა ელექტრო­ნუ­ლი ფორ­მით შე­ას­რუ­ლა მან და­ვა­ლე­ბა, იქაც მი­თი­თე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა დრო...

- რა ხარ­ვე­ზი რჩე­ბა ახალ კა­ნონპ­რო­ექ­ტში, რას არ ეთან­ხმე­ბით?

- ხში­რია სა­სა­მარ­თლო და­ვე­ბი. სა­სა­მარ­თლო­ებ­მა ბოლო დროს გან­მარ­ტეს, რომ ევ­რო­კონ­ვენ­ცი­ის შე­სა­ბა­მი­სო­ბას­თან არ მო­დი­ო­და არ­სე­ბუ­ლი ვი­თა­რე­ბა. და­საქ­მე­ბუ­ლებ­მა ხში­რად არ იცოდ­ნენ, თუ რა დარ­ღვე­ვის გამო შე­იძ­ლე­ბო­და გა­ე­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­ნათ ისი­ნი. ამას კი დამ­საქ­მებ­ლე­ბი სა­თა­ვი­სოდ იყე­ნებ­დნენ. ცნე­ბა - "ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მოშ­ლა" სა­ერ­თოდ გაქ­რა და დამ­საქ­მე­ბელს აღარ შე­უძ­ლია სა­ფუძ­ვლის გა­რე­შე და­საქ­მე­ბუ­ლის სამ­სა­ხუ­რი­დან გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ და­საქ­მე­ბულს შე­უძ­ლია უმი­ზე­ზოდ სამ­სა­ხუ­რი­დან წას­ვლა. მარ­თა­ლია, ცვლი­ლე­ბე­ბი ხდე­ბა, მაგ­რამ სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მა რჩე­ბა. ახალ პრო­ექ­ტში გა­ნი­სა­ზღვრა და­მა­ტე­ბით, თუ რა შე­იძ­ლე­ბა გახ­დეს შრო­მი­თი ურ­თი­ერ­თო­ბის შე­წყვე­ტის სა­ფუძ­ვე­ლი. სა­ფუძ­ვლად ჩა­ი­წე­რა და­საქ­მე­ბუ­ლის მიერ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით დად­გე­ნი­ლი ში­და­გა­ნა­წე­სის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის დარ­ღვე­ვა. ეს არის ძა­ლი­ან ცუდი. ამ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ შრო­მის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მოშ­ლის გამო შე­იძ­ლე­ბო­და ადა­მი­ანს ედა­ვა სა­სა­მარ­თლო­ში, ამ უფ­ლე­ბას უს­პო­ბენ. თუ შენ მი­მართ ერთი დის­ციპ­ლი­ნუ­რი გა­დაც­დო­მა მოქ­მე­დებს და არ არის და­კონ­კრე­ტე­ბუ­ლი უხე­ში ან რა­ი­მე სე­რი­ო­ზუ­ლი დარ­ღვე­ვა, მე­ო­რე დარ­ღვე­ვა უკვე სა­ფუძ­ვე­ლია, რომ გა­გიშ­ვან სამ­სა­ხუ­რი­დან. ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეს მის­ცემს დამ­საქ­მე­ბელს იმის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას, რომ ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხვე­ვა­ში ნე­ბის­მი­ე­რი და­საქ­მე­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც მის­თვის მი­უ­ღე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა, და­ი­თხო­ვოს. ამ ცვლი­ლე­ბას ვე­წი­ნა­აღ­მდე­გე­ბით კა­ტე­გო­რი­უ­ლად. შე­უძ­ლე­ბე­ლია, და­საქ­მე­ბულ­მა მთე­ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში რა­ღაც არ და­არ­ღვი­ოს ან არ და­აგ­ვი­ან­დეს, თუნ­დაც 5 წუ­თით. ამის გან­მე­ო­რე­ბით ჩა­დე­ნაც კი შე­იძ­ლე­ბა გახ­დეს მისი გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი. გან­სა­ზღვრუ­ლი უნდა იყოს ვადა, გა­დაც­დო­მა რამ­დენ ხან­ში იქ­ნე­ბა გა­ქარ­წყლე­ბუ­ლი, რომ შემ­დეგ ძვე­ლი დარ­ღვე­ვა არ გა­მო­ი­ყე­ნონ გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის სა­ფუძ­ვლად. ჩვე­ნი ორ­გა­ნი­ზა­ცია ითხოვს, ამ კუ­თხით უფრო მა­ღა­ლი სტან­დარ­ტი იყოს და ნე­ბის­მი­ერ დარ­ღვე­ვა­ზე არ შე­ეძ­ლოს ხელ­მძღვა­ნელს და­საქ­მე­ბუ­ლის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა. ჩა­დონ კონ­კრე­ტუ­ლი ვადა, თუნ­დაც 3 ან 6-თვი­ა­ნი. ასე­ვე, შრო­მი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით დამ­საქ­მე­ბელ­მა შე­იძ­ლე­ბა და­საქ­მე­ბულს და­უდ­გი­ნოს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, შრო­მი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის პი­რო­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბი­სას მი­ღე­ბუ­ლი ცოდ­ნა და კვა­ლი­ფი­კა­ცია არ გა­მო­ი­ყე­ნოს სხვა, კონ­კუ­რენ­ტი დამ­საქ­მებ­ლის სა­სარ­გებ­ლოდ. ეს შე­ზღუდ­ვა არ შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ი­ყე­ნონ შრო­მი­თი ურ­თი­ერ­თო­ბის შე­წყვე­ტის შემ­დეგ.

- შვე­ბუ­ლე­ბე­ბის, დეკ­რე­ტუ­ლი შვე­ბუ­ლე­ბის სა­კი­თხი რო­გორ და­რე­გუ­ლირ­და?

- და­საქ­მე­ბულს უფ­ლე­ბა აქვს, ისარ­გებ­ლოს ანა­ზღა­უ­რე­ბა­დი შვე­ბუ­ლე­ბით, წე­ლი­წად­ში სულ მცი­რე, 24 სა­მუ­შაო დღით. სა­ინ­ტე­რე­სო რამ ჩა­ი­დო მუხ­ლში, რო­მე­ლიც ორ­სულს ეხე­ბა: ორ­სუ­ლო­ბის პე­რი­ოდ­ში და­საქ­მე­ბუ­ლი ქა­ლის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა იკ­რძა­ლე­ბა. რაც შე­ე­ხე­ბა დეკ­რე­ტუ­ლი შვე­ბუ­ლე­ბის ანა­ზღა­უ­რე­ბას, ჩვე­ნი კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით, 477 დღე ეძ­ლე­ვა ორ­სულს, თუმ­ცა ანა­ზღა­უ­რე­ბა­დი 126 კა­ლენ­და­რუ­ლი დღეა. სამ­წუ­ხა­როდ, ანა­ზღა­უ­რე­ბის სა­კი­თხიც არის პრობ­ლე­მუ­რი. თუკი დამ­საქ­მე­ბელს ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ში არ უწე­რია, რომ აა­ნა­ზღა­უ­რებს დეკ­რე­ტულს, ანუ ამა­ზე წი­ნას­წარ თუ არ შე­თან­ხმდნენ მხა­რე­ე­ბი, დამ­საქ­მე­ბელს არა­ნა­ი­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა არ აქვს, რომ აა­ნა­ზღა­უ­როს. ამ შემ­თხვე­ვა­ში გა­მო­დის, რომ ეს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა გა­და­სუ­ლია სა­ხელ­მწი­ფო­ზე და ორ­სულ­მა მაქ­სი­მა­ლუ­რი ანა­ზღა­უ­რე­ბა რაც შე­იძ­ლე­ბა მი­ი­ღოს, არის 600 ლარი. გვქონ­და ინი­ცი­ა­ტი­ვა, რა­ღაც ფორ­მით მა­ინც აეღო ეს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა დამ­საქ­მე­ბელს, მაგ­რამ სამ­წუ­ხა­როდ, არ გა­ი­ზი­ა­რეს. სა­ჯა­რო სამ­სა­ხურ­ში ეს პრობ­ლე­მა არ დგას. სა­ხელ­მწი­ფომ აიღო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა და ორ­სულს კომ­პენ­სა­ცი­ას ხელ­ფა­სამ­დე შევ­სე­ბის გზით უნა­ზღა­უ­რე­ბენ.

ზო­გა­დად მა­მა­კაცს არ ეძ­ლე­ვა დეკ­რე­ტუ­ლი შვე­ბუ­ლე­ბა, მას მხო­ლოდ იმ შემ­თხვე­ვა­ში შე­იძ­ლე­ბა მი­ე­ცეს შვე­ბუ­ლე­ბა, თუ ბავ­შვს სხვა მომ­ვლე­ლი არ ჰყავს. ბავ­შვის მოვ­ლის ან ახალ­შო­ბი­ლის შვი­ლად აყ­ვა­ნის გამო შე­იძ­ლე­ბა ასე­ვე, მო­ქა­ლა­ქეს მი­ე­ცეს შვე­ბუ­ლე­ბა, ოღონდ უნდა და­ამ­ტკი­ცოს, რომ ის უვ­ლის ბავ­შვს. თუ ერთ წლამ­დე ასა­კის ბავ­შვს იშ­ვი­ლებს, მა­შინ ეძ­ლე­ვა 365 დღით შვე­ბუ­ლე­ბა, აქე­დან 70 დღე აუ­ნა­ზღა­ურ­დე­ბა. ასე­ვე შე­უძ­ლია და­მა­ტე­ბი­თი შვე­ბუ­ლე­ბის აღე­ბა, სა­ნამ ბავ­შვს 5 წელი შე­უს­რულ­დე­ბა.

- იმ ფონ­ზე, როცა ამ­დე­ნი ადა­მი­ა­ნი ეძებს სამ­სა­ხურს, რო­გორ გგო­ნი­ათ, და­საქ­მე­ბუ­ლე­ბი ხელ­ძღვა­ნე­ლებ­თან და­ი­წყე­ბენ ბრძო­ლას თა­ვი­ან­თი უფ­ლე­ბე­ბის და­სა­ცა­ვად? არის კი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ამის­თვის მზად?

- ში­შის ფაქ­ტო­რი იყო და არის, რომ უმუ­შე­ვა­რი დარ­ჩე­ბი. ბუ­ნებ­რი­ვია, ადა­მი­ა­ნე­ბის ცნო­ბი­ე­რე­ბაც უნდა შე­იც­ვა­ლოს და უნდა და­ი­წყონ ბრძო­ლა თა­ვი­ან­თი უფ­ლე­ბე­ბის­თვის. კა­ნო­ნის მი­ზა­ნია, შე­იქ­მნას პროფ­კავ­ში­რე­ბი და მათ და­იც­ვან და­საქ­მე­ბუ­ლის უფ­ლე­ბა, მაგ­რამ თუ თვი­თონ არ იდა­ვებთ თქვე­ნი უფ­ლე­ბე­ბის­თვის, სხვა თქვენ მა­გივ­რად ამას ვერ გა­ა­კე­თებს. დღეს მოქ­მე­დი კა­ნო­ნით, 3 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­გიძ­ლია იდა­ვო სა­სა­მარ­თლო­ში. ეს ვადა შე­ი­ზღუ­დე­ბა და გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, დავა 30 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­გეძ­ლე­ბა. ამას გა­მარ­თლე­ბაც აქვს. ერთი წლის შემ­დეგ თუ შე­ი­ტან სარ­ჩელს და მი­აღ­წევ შე­დეგს, დამ­საქ­მე­ბელს იმ ერთი წლის გაც­დე­ნი­ლის ანა­ზღა­უ­რე­ბა მო­უ­წევს, ამი­ტომ ეს ცვლი­ლე­ბა დამ­საქ­მებ­ლე­ბის­თვის უკე­თე­სია. დამ­საქ­მებ­ლის უფ­ლე­ბე­ბი ისე­დაც ყო­ველ­თვის და­ცუ­ლი იყო. შრო­მის კო­დექ­სის შექ­მნის მი­ზა­ნი ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში ის არის, რომ არა­თა­ნა­ბარ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში მყოფ­მა და­საქ­მე­ბულ­მა მთლად და­უც­ვე­ლად არ იგ­რძნოს თავი და მათი უფ­ლე­ბე­ბი ერ­თმა­ნეთს მი­უ­ახ­ლოვ­დეს.

თეა ხურ­ცი­ლა­ვა

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)

დღის ვიდეო
00:00 / 00:00
ხანგრძლივი ზრდის შემდეგ, თბილისში პარკირების ჯარიმები შემცირდა, თანაც თითქმის 60%-ით

დასაქმებულის უფლებები იზღუდება?

დასაქმებულის უფლებები იზღუდება?

საქართველოს პარლამენტი ორგანულ კანონში ცვლილებებს შეიტანს და მალე ახალი "შრომის კოდექსი" ამოქმედდება. ცვლილებებისა და დამატებების საკუთარი ვარიანტი საკანონმდებლო ორგანოში იუსტიციის სამინისტრომ უკვე წარადგინა. შრომის კანონმდებლობა ერთ-ერთი ყველაზე პრობლემური საკითხია. მოქმედი კოდექსი დამსაქმებელს უპირატეს მდგომარეობაში აყენებს, ამიტომ ხშირად უხეშად ილახება დასაქმებულთა უფლებები.

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია აქტიურად მონაწილეობდა ცვლილებების შემუშავებაში. ასოციაციის იურისტის, ლიკა წიკლაურის თქმით, ბევრი ხარვეზი აღმოფხვრილია, მაგრამ ჯერჯერობით ისევ რჩება ის მნიშვნელოვანი ხარვეზები, რამაც შესაძლოა დასაქმებულის უფლებების შელახვა გამოიწვიოს. იგი მიიჩნევს, რომ ყველაფერი სასწრაფოდ უნდა გამოსწორდეს, რომ დასაქმებულის უფლებები მიუახლოვდეს დამსაქმებლის უფლებებს.

ლიკა წიკლაური, იურისტი:

- ძირითადად შრომის ხელშეკრულება ზეპირი ფორმით იდებოდა და შეთანხმების დარღვევის შემდეგ დასაქმებულს იმის მტკიცება უჭირდა, თუ რა პირობებზე იყვნენ ისინი შეთანხმებულნი. ახალი პროექტის მიხედვით, კანონის იმპერატიული მოთხოვნაა, თუ შრომითი ხელშეკრულება 3 თვეზე მეტხანს გრძელდება, მაშინ მხარეებს შორის აუცილებლად წერილობითი ხელშეკრულება უნდა დაიდოს. დამსაქმებელი ვალდებული ხდება, დასაქმების კანდიდატს მიაწოდოს სრული ინფორმაცია შესასრულებელი სამუშაოს შესახებ; შრომითი ხელშეკრულების ფორმისა და ვადის; სამუშაო პირობების; შრომითი ურთიერთობისას დასაქმებულის უფლებრივი მდგომარეობისა და შრომის ანაზღაურების შესახებ. დღეს მოქმედი კანონით, დამსაქმებელი ვალდებული არ არის, კანდიდატს მიაწოდოს ეს ინფორმაცია. ეს ძალიან კარგი ცვლილებაა, დასაქმებულს თავიდანვე ეცოდინება თავისი უფლებები და თუ ის დაირღვა, ადვილად შეძლებს ამის დამტკიცებას. ასევე სერიოზული პრობლემა იყო ვადიანი კონტრაქტები. მასობრივად იდებოდა ერთთვიანი და სამთვიანი კონტრაქტები, ხელშეკრულების ვადის გასვლა კი ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძველი ხდებოდა. დამსაქმებელი თავს იზღვევდა - პირის გასათავისუფლებლად საბაბის მოძებნა რომ არ დასჭირვებოდა, ერთ ან სამთვიან ხელშეკრულებას დებდა და ხშირად, ვადას წლების მანძილზე, ყოველ 3 თვეში უგრძელებდა. დასაქმებული სულ სტრესის ქვეშ იყო, ეშინოდა, მისთვის ახალი კონტრაქტი რომ არ გაეგრძელებინათ. ახალი პროექტით ეს იზღუდება და ვადიანი ხელშეკრულებების გასაფორმებლად გარკვეული წინა პირობა იქნება საჭირო - ეს უნდა იყოს დაკავშირებული სეზონურ სამუშაოსთან; სამუშაოს მოცულობის დროებით გაზრდასთან; დასაქმებულის ჩანაცვლებასთან. ერთი სიტყვით, დამსაქმებელმა უნდა დაასაბუთოს, რომ ვადიანი კონტრაქტის გამოყენება აუცილებელია. ეს მნიშვნელოვანი ცვლილებაა და დამსაქმებელი უფრო შეზღუდული იქნება. ყველა სხვა შემთხვევაში კონტრაქტი უვადოდ უნდა დაიდოს. მოქმედი კანონით, დამსაქმებელს სრული თავისუფლება აქვს და შეუძლია თავისი შეხედულებისამებრ დადოს ხელშეკრულება, განსაზღვრული ან განუსაზღვრელი ვადით. თუ დასაქმებული მიიჩნევს, რომ მასთან ვადიანი კონტრაქტი არასწორად არის გამოყენებული, შეეძლება, სასამართლოში იდავოს.

- სამუშაო საათების ვადა ისევ განსაზღვრულია?

- მოქმედი რედაქციით, სამუშაოს შესრულების ვადა კვირაში 41 საათია და ეს ჩამოვიდა 40 საათამდე. სამუშაო დროში არ ითვლება შესვენებისა და დასვენების დრო. ასევე შეიზღუდა 16-დან 18 წლამდე ასაკის არასრულწლოვნისა და შრომის მძიმე, მავნე ან საშიშპირობებიან სამუშაოზე დასაქმებულის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა. იგი არ უნდა აღემატებოდეს 36 საათს კვირაში. ხოლო 14 წლიდან 16 წლამდე ასაკის არასრულწლოვნის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა - კვირაში 24 საათს. მნიშვნელოვანი და საინტერესო ცვლილებაა, რომ ზეგანაკვეთური სამუშაო ანაზღაურდება. ადამიანები ხშირად დაშვებულზე მეტხანს მუშაობენ, მაგრამ ისინი სამსახურის დაკარგვის შიშით ხმას ვერ იღებენ და ზეგანაკვეთური სამუშაოსთვის თანხას არც კი ითხოვენ. ცვლილების შემდეგ, თუ კვირაში 40 საათს აღემატება პირის სამუშაო დრო, ეს ზეგანაკვეთურ საქმიანობად ითვლება და შესაბამისად, დამატებით, დამსაქმებელმა ჩვეულებრივზე მეტად უნდა აანაზღაუროს, საშუალო საათობრივ განაკვეთზე სულ მცირე - 25%-ით მეტად.

- სამუშაო დრო თუ სადავო გახდა, ამის დამტკიცება მხარეს სასამართლოში არ გაუჭირდება?

- ბევრ ორგანიზაციაში სამსახურში მისვლის დრო ელექტრონულად ფიქსირდება. თუ სადავო გახდა, ის აღრიცხვის ბარათს გამოიყენებს. როგორც წესი, არასამუშაო დროს საქმის შესრულებაზე მხარეები ძირითადად სიტყვიერად თანხმდებიან, მაგრამ ვფიქრობ, დასაქმებულს არ უნდა გაუჭირდეს ამის დამტკიცება. შეიძლება ელექტრონული ფორმით შეასრულა მან დავალება, იქაც მითითებული იქნება დრო...

- რა ხარვეზი რჩება ახალ კანონპროექტში, რას არ ეთანხმებით?

- ხშირია სასამართლო დავები. სასამართლოებმა ბოლო დროს განმარტეს, რომ ევროკონვენციის შესაბამისობასთან არ მოდიოდა არსებული ვითარება. დასაქმებულებმა ხშირად არ იცოდნენ, თუ რა დარღვევის გამო შეიძლებოდა გაეთავისუფლებინათ ისინი. ამას კი დამსაქმებლები სათავისოდ იყენებდნენ. ცნება - "ხელშეკრულების მოშლა" საერთოდ გაქრა და დამსაქმებელს აღარ შეუძლია საფუძვლის გარეშე დასაქმებულის სამსახურიდან გათავისუფლება. აღსანიშნავია, რომ დასაქმებულს შეუძლია უმიზეზოდ სამსახურიდან წასვლა. მართალია, ცვლილებები ხდება, მაგრამ სერიოზული პრობლემა რჩება. ახალ პროექტში განისაზღვრა დამატებით, თუ რა შეიძლება გახდეს შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძველი. საფუძვლად ჩაიწერა დასაქმებულის მიერ ხელშეკრულებით დადგენილი შიდაგანაწესის ვალდებულების დარღვევა. ეს არის ძალიან ცუდი. ამ შემთხვევაში, თუ შრომის ხელშეკრულების მოშლის გამო შეიძლებოდა ადამიანს ედავა სასამართლოში, ამ უფლებას უსპობენ. თუ შენ მიმართ ერთი დისციპლინური გადაცდომა მოქმედებს და არ არის დაკონკრეტებული უხეში ან რაიმე სერიოზული დარღვევა, მეორე დარღვევა უკვე საფუძველია, რომ გაგიშვან სამსახურიდან. ფაქტობრივად, ეს მისცემს დამსაქმებელს იმის შესაძლებლობას, რომ ნებისმიერ შემთხვევაში ნებისმიერი დასაქმებული, რომელიც მისთვის მიუღებელი იქნება, დაითხოვოს. ამ ცვლილებას ვეწინააღმდეგებით კატეგორიულად. შეუძლებელია, დასაქმებულმა მთელი წლის განმავლობაში რაღაც არ დაარღვიოს ან არ დააგვიანდეს, თუნდაც 5 წუთით. ამის განმეორებით ჩადენაც კი შეიძლება გახდეს მისი გათავისუფლების საფუძველი. განსაზღვრული უნდა იყოს ვადა, გადაცდომა რამდენ ხანში იქნება გაქარწყლებული, რომ შემდეგ ძველი დარღვევა არ გამოიყენონ გათავისუფლების საფუძვლად. ჩვენი ორგანიზაცია ითხოვს, ამ კუთხით უფრო მაღალი სტანდარტი იყოს და ნებისმიერ დარღვევაზე არ შეეძლოს ხელმძღვანელს დასაქმებულის გათავისუფლება. ჩადონ კონკრეტული ვადა, თუნდაც 3 ან 6-თვიანი. ასევე, შრომითი ხელშეკრულებით დამსაქმებელმა შეიძლება დასაქმებულს დაუდგინოს ვალდებულება, შრომითი ხელშეკრულების პირობების შესრულებისას მიღებული ცოდნა და კვალიფიკაცია არ გამოიყენოს სხვა, კონკურენტი დამსაქმებლის სასარგებლოდ. ეს შეზღუდვა არ შეიძლება გამოიყენონ შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შემდეგ.

- შვებულებების, დეკრეტული შვებულების საკითხი როგორ დარეგულირდა?

- დასაქმებულს უფლება აქვს, ისარგებლოს ანაზღაურებადი შვებულებით, წელიწადში სულ მცირე, 24 სამუშაო დღით. საინტერესო რამ ჩაიდო მუხლში, რომელიც ორსულს ეხება: ორსულობის პერიოდში დასაქმებული ქალის გათავისუფლება იკრძალება. რაც შეეხება დეკრეტული შვებულების ანაზღაურებას, ჩვენი კანონმდებლობით, 477 დღე ეძლევა ორსულს, თუმცა ანაზღაურებადი 126 კალენდარული დღეა. სამწუხაროდ, ანაზღაურების საკითხიც არის პრობლემური. თუკი დამსაქმებელს ხელშეკრულებაში არ უწერია, რომ აანაზღაურებს დეკრეტულს, ანუ ამაზე წინასწარ თუ არ შეთანხმდნენ მხარეები, დამსაქმებელს არანაირი ვალდებულება არ აქვს, რომ აანაზღაუროს. ამ შემთხვევაში გამოდის, რომ ეს ვალდებულება გადასულია სახელმწიფოზე და ორსულმა მაქსიმალური ანაზღაურება რაც შეიძლება მიიღოს, არის 600 ლარი. გვქონდა ინიციატივა, რაღაც ფორმით მაინც აეღო ეს ვალდებულება დამსაქმებელს, მაგრამ სამწუხაროდ, არ გაიზიარეს. საჯარო სამსახურში ეს პრობლემა არ დგას. სახელმწიფომ აიღო ვალდებულება და ორსულს კომპენსაციას ხელფასამდე შევსების გზით უნაზღაურებენ.

ზოგადად მამაკაცს არ ეძლევა დეკრეტული შვებულება, მას მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება მიეცეს შვებულება, თუ ბავშვს სხვა მომვლელი არ ჰყავს. ბავშვის მოვლის ან ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შეიძლება ასევე, მოქალაქეს მიეცეს შვებულება, ოღონდ უნდა დაამტკიცოს, რომ ის უვლის ბავშვს. თუ ერთ წლამდე ასაკის ბავშვს იშვილებს, მაშინ ეძლევა 365 დღით შვებულება, აქედან 70 დღე აუნაზღაურდება. ასევე შეუძლია დამატებითი შვებულების აღება, სანამ ბავშვს 5 წელი შეუსრულდება.

- იმ ფონზე, როცა ამდენი ადამიანი ეძებს სამსახურს, როგორ გგონიათ, დასაქმებულები ხელძღვანელებთან დაიწყებენ ბრძოლას თავიანთი უფლებების დასაცავად? არის კი საზოგადოება ამისთვის მზად?

- შიშის ფაქტორი იყო და არის, რომ უმუშევარი დარჩები. ბუნებრივია, ადამიანების ცნობიერებაც უნდა შეიცვალოს და უნდა დაიწყონ ბრძოლა თავიანთი უფლებებისთვის. კანონის მიზანია, შეიქმნას პროფკავშირები და მათ დაიცვან დასაქმებულის უფლება, მაგრამ თუ თვითონ არ იდავებთ თქვენი უფლებებისთვის, სხვა თქვენ მაგივრად ამას ვერ გააკეთებს. დღეს მოქმედი კანონით, 3 წლის განმავლობაში შეგიძლია იდავო სასამართლოში. ეს ვადა შეიზღუდება და გათავისუფლების შემთხვევაში, დავა 30 დღის განმავლობაში შეგეძლება. ამას გამართლებაც აქვს. ერთი წლის შემდეგ თუ შეიტან სარჩელს და მიაღწევ შედეგს, დამსაქმებელს იმ ერთი წლის გაცდენილის ანაზღაურება მოუწევს, ამიტომ ეს ცვლილება დამსაქმებლებისთვის უკეთესია. დამსაქმებლის უფლებები ისედაც ყოველთვის დაცული იყო. შრომის კოდექსის შექმნის მიზანი ყველა ქვეყანაში ის არის, რომ არათანაბარ მდგომარეობაში მყოფმა დასაქმებულმა მთლად დაუცველად არ იგრძნოს თავი და მათი უფლებები ერთმანეთს მიუახლოვდეს.

თეა ხურცილავა

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)

ბაია პატარაიას თათია სამსახარაძე და უფლებადამცველები დაუპირისპირდნენ - „სამი წელია პირში წყალი მაქვს დაგუბებული...“

ქართველი ჟურნალისტის და ამერიკელი დიპლომატის ქორწილი ვაშინგტონში - "ძალიან ბედნიერები ვართ, რომ ვიპოვეთ ერთმანეთი"

უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის ყოფილი კანდიდატი თამთა თოდაძეზე - "რა ბრიჯიტ ბარდო ესა მყავს, რა აბია ასეთი ნეტავ"