საარსებო მინიმუმი - მრუდე სარკეში დანახული სინამდვილე

ხორბლის პური - 250 გრამი, ლობიო - 20 გრამი, ძროხის და ხბოს ხორცი - 40 გრამი, ღორის ხორცი - 10 გრამი, მაწონი - 25 გრამი, ყველი - 20 გრამი, კარტოფილი - 150 გრამი... - ეს რომელიმე კინოვარსკვლავისათვის განკუთვნილი დიეტა ან პატიმრის ულუფა არ გეგონოთ, ეს არის იმ პროდუქტების ჩამონათვალი, რომლებიც საქართველოში მცხოვრებმა შრომისუნარიანმა მამაკაცმა ყოველდღიური არსებობისათვის უნდა იკმაროს... ახლახან "საქსტატმა" შრომისუნარიანი მამაკაცის საარსებო მინიმუმიც გამოაქვეყნა: სექტემბერში ის 149 ლარით განისაზღვრა, რაც აგვისტოსთან შედარებით 3,5 ლარით მეტია, ხოლო წინა წელთან შედარებით - 8 ლარით ნაკლები. ორსულიანი ოჯახის საარსებო მინიმუმი 211 ლარით განისაზღვრება, სამსულიანის - 237 ლარით, ოთხსულიანისა კი - 265 ლარით. ეს მაჩვენებლები გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 5-დან 10 ლარამდეა შემცირებული. როგორ იანგარიშება საქართველოში საარსებო მინიმუმი და რა კანონზომიერებებს ემორჩილება ეს პროცესი? - ამ საკითხზე გვესაუბრება ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი ელგუჯა მექვაბიშვილი:

- ამ საკითხზე მსჯელობისას, რამდენიმე კატეგორია უნდა გამოვყოთ - საარსებო მინიმუმი, სამომხმარებლო კალათა და სიღარიბის ზღვარი. ეს სამი კატეგორია ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. დავიწყოთ სამომხმარებლო კალათით: სამომხმარებლო კალათა ჩამონათვალია იმ საქონლისა და მომსახურებისა, რომლებსაც ადამიანები ყველაზე ხშირად მოიხმარენ. სამომხმარებლო კალათა სხვადასხვა ქვეყანაში განსხვავებულია, სხვადასხვაგვარად იანგარიშება, მაგრამ მისი შინაარსი ყველა ქვეყანაში ერთნაირია. რაც შეეხება საარსებო მინიმუმს - ეს არის კალორიების რაოდენობა, რომელიც აუცილებელია იმისათვის, რომ ადამიანმა სიცოცხლე შეინარჩუნოს. სწორედ ამ კალორიების გამოანგარიშებით დგინდება საარსებო მინიმუმიც. ბოლოს კი განვიხილოთ, სად გადის სიღარიბის ზღვარი: თუ ადამიანის, ან ოჯახის შემოსავალი სამჯერ ან უფრო ნაკლებად აღემატება საარსებო მინიმუმს, ამ შემთხვევაში იგულისხმება, რომ ეს ადამიანი ან ეს ოჯახი სიღარიბის ზღვარს მიღმაა. საქართველოში სამომხმარებლო კალათის 70 პროცენტი კვების პროდუქტებზე მოდის, ეს მაჩვენებელი 1990-იან წლებში დადგინდა და იქიდან მოყოლებული, უკვე რამდენიმე წელია არსებობს. ძალიან ცუდია, როცა სამომხმარებლო კალათის 70 პროცენტი კვების პროდუქტებს უკავია, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ადამიანი თავისი შემოსავლის დიდ ნაწილს იმისათვის ხარჯავს, რომ იარსებოს. შედარებისათვის ვიტყვი: აშშ-ში კვების პროდუქტებზე გაწეული ხარჯები მთელი სამომხმარებლო კალათის მხოლოდ 15 პროცენტს შეადგენს. სამწუხაროდ, საქართველოში საარსებო მინიმუმი ხშირად არის პოლიტიკური მანიპულაციების ობიექტი, რომლის წყალობითაც სიღარიბის ზღვარს მიღმა მყოფი მოსახლეობის რიცხვს ამცირებენ.

- მით უმეტეს, რომ ბოლო წლებში ფასები საგრძნობლად გაიზარდა...

- ფასების ზრდა გავლენას უნდა ახდენდეს საარსებო მინიმუმის მაჩვენებელზეც და სამომხმარებლო კალათის შემადგენლობაზეც, მაგრამ ასე არ მოხდა. სწორედ ამიტომ, დღეს საქართველოში დადგენილი საარსებო მინიმუმი და სამომხმარებლო კალათა ვერ ასახავს რეალობას და ამას აქვს თავისი მიზეზები. სტატისტიკას შეუძლია ზუსტად განსაზღვროს როგორც საარსებო მინიმუმი, ასევე სამომხმარებლო კალათაც და სიღარიბის ზღვარიც, მაგრამ ამას არ აკეთებს. საერთოდ. სტატისტიკა არის ეკონომიკის სარკე, მაგრამ ის ჩვენთან მრუდე სარკეა. ამის მიზეზი არის ის, რომ ბოლო წლებში სტატისტიკის სამსახური მთავრობის ქოლგის ქვეშ იმყოფება. ეს მდგომარეობა რომ გამოსწორდეს, სტატისტიკის სამსახური უნდა გახდეს დამოუკიდებელი - გათავისუფლდეს პოლიტიკური ზეგავლენისაგან. ამ შემთხვევაში შეძლებს ის რეალურად ასახოს სინამდვილე. ჯერჯერობით კი საარსებო მინიმუმი კვლავ პოლიტიკური თაღლითობისა და მანიპულაციების ობიექტია.

- ექსპერტები ხშირად აკრიტიკებენ შეფარდებას, რომელიც ჩვენს სამომხმარებლო კალათაშია: მისი 70% სურსათის წილად, ხოლო 30% - სხვა ხარჯებზე მოდის. ეთანხმებით მოსაზრებას, რომ ეს პროპორცია უნდა შეიცვალოს?

- დიახ, სურსათის წილი ჩვენს სამომხმარებლო კალათაში აუცილებლად უნდა შემცირდეს პირველ ეტაპზე სადღაც 55-60 პროცენტამდე მაინც. ეს 70 პროცენტი დადგინდა 1995-96 წლებში, მას შემდეგ 17 წელი გავიდა და ეს შეფარდება არ შეცვლილა. მაშ, საიდან ვასკვნით, რომ ეკონომიკაში პროგრესს მივაღწიეთ? საერთოდ, რაც უფრო ღარიბია ქვეყანა, მით მეტია მის სამომხმარებლო კალათაში სურსათზე დანახარჯის ხვედრითი წილი. ასე რომ, ჩვენ გვაქვს არარაციონალური სამომხმარებლო კალათა, რომელიც ქვეყანაში შექმნილი ვითარების ანარეკლია.

- ბოლო ხანს ხშირად ამბობენ, რომ საარსებო მინიმუმი, სულ მცირე, 220 ლარი უნდა გახდეს და პენსიაც ამ ციფრს უნდა დაუახლოვდეს.

- ეს თანხაც არ არის რეალური, მაგრამ რომ მკითხოთ, რამდენი უნდა იყოს დღეს საარსებო მინიმუმი, ვერც მე გიპასუხებთ და ვერც სხვა, რადგან ამ საკითხს საფუძვლიანი შესწავლა და გაანგარიშება სჭირდება და ეს მაჩვენებელი უნდა გამოავლინოს სტატისტიკის სამსახურმა.

ცნობისათვის

სამომხმარებლო კალათა საქართველოში 288 საქონლისა და მომსახურებისგან შედგება, ფრანგის სამომხმარებლო კალათაში 507 პროდუქტი და მომსახურება შედის, გერმანელის - 475, ხოლო ამერიკელისა და ინგლისელისთვის აუცილებელი საჭიროებების რაოდენობა 350-ია. სპეციალისტთა აზრით, ჩვენს სამომხმარებლო კალათაში ბევრი ისეთი კომპონენტია შესატანი, რომელიც აუცილებელია ადამიანის არა მარტო ფიზიკური არსებობისთვის, არამედ მისი გონებრივი და ინტელექტუალური განვითარებისთვისაც.

საშუალო ხელფასი და საარსებო მინიმუმი საქართველოსა და სხვადასხვა ქვეყანაში

* აშშ-ში ადამიანის საარსებო მინიმუმი წელიწადში 10 830 დოლარია, რაც თვეში დაახლოებით 900 დოლარი გამოდის. ბევრი ფიქრობს, რომ ამერიკაში ფასების დონეც მაღალია, თუმცა იქ ფასები ჩვენთან შედარებით 2-ჯერ მეტია, ხოლო საარსებო მინიმუმი - დაახლოებით 10-ჯერ მეტი. სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, საქართველოში საშუალო ხელფასი 597 ლარს (364 დოლარი) შეადგენს, ერთი შრომისუნარიანი მამაკაცის საარსებო მინიმუმი კი - 149 ლარს (91 დოლარი). მეზობელ სომხეთში საშუალო ხელფასი დაახლოებით 330 დოლარია (544 ლ), საარსებო მინიმუმი კი 141 დოლარს უტოლდება. აზერბაიჯანში საშუალო ხელფასი 450 დოლარია, საარსებო მინიმუმი კი - 201 დოლარი (330 ლ.). რუსეთში საშუალო ხელფასი 760 დოლარს, დაახლოებით 1250 ლარს უტოლდება, საარსებო მინიმუმი კი 244 დოლარია (400 ლ.). როგორც ამ ციფრებიდან ჩანს, მეზობელ ქვეყნებში საარსებო მინიმუმიც და საშუალო ხელფასიც საქართველოსთან შედარებით მაღალია, თუ არ ჩავთვლით სომხეთს. საშუალო ხელფასი და საარსებო მინიმუმი საქართველოზე დიდია ყაზახეთში, უკრაინასა და ბელორუსშიც. შრომისუნარიანი მამაკაცის საარსებო მინიმუმი საქართველოსთან შედარებით მაღალია სეპარატისტულ აფხაზეთშიც კი, სადაც ეს მაჩვენებელი 4427,9 რუბლით განისაზღვრა, რაც დაახლოებით 235 ლარს უტოლდება.

ხათუნა ჩიგოგიძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)

იხილეთ ვიდეო: სახელმწიფო "დიეტა"