1
მაისიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
"მედიაპალიტრის" ექვს სხვადასხვა შპს-ში საგადასახადო შემოწმების ერთდროულად დაწყებას ჟურნალი "ლიბერალი" 20 ივნისის ნომერში სტატიას უძღვნის. სტატიას სათაურით - "დევნა კოდექსის სახელით" შემოკლებით გთავაზობთ.
ეკონომიკის "ახალი კურსი" მხოლოდ დეკლარირებული ცვლილებაა, რეალურად კი სახელმწიფო ბიზნესთან ურთიერთობაში კვლავ პოლიტიკური მოტივაციებით ხელმძღვანელობს.
მას შემდეგ, რაც "მედიაპალიტრის" ექვს სხვადასხვა შპს-ში ერთდროული გეგმური საგადასახადო შემოწმების დაწყება საზოგადოების ერთმა ნაწილმა თავისუფალ მედიაზე ზეწოლად შეაფასა, ხელისუფლების წარმომადგენლებმა დამამშვიდებელი კომენტარები გააკეთეს. "დარწმუნებული ვარ, ყველაფერი მოხდება სამართლიანად და გეგმაზომიერად. განგაშის ატეხა საჭირო არ არის. მით უმეტეს, იმ პირობებში, როცა ყველა მათი მედიაბიზნესი ჩვეულებრივ მუშაობს და შემოწმებას შეფერხებები არ მოჰყოლია", - განაცხადა საპარლამენტო უმრავლესობის ერთ-ერთმა ლიდერმა პეტრე ცისკარიშვილმა.
თუმცა საგადასახადო სამსახურების ბოლო წლების საქმიანობაში ყველაფერი "გეგმაზომიერად და სამართლიანად" რომ ყოფილიყო, საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერს მსგავსი განცხადებების გაკეთება, სავარაუდოდ, არ მოუხდებოდა.
მეწარმეებთან მიმართებაში სახელმწიფო სამსახურების მიდგომის შეცვლა რომ აუცილებელია, ეს თავად პრეზიდენტმა სააკაშვილმაც აღიარა, როცა ეკონომიკის "ახალი კურსი" გამოაცხადა და ბიზნესის რეგულირების სფეროში სამართლიანობის დამკვიდრებაზე გაამახვილა ყურადღება:
"ახალი ხელმძღვანელები მოდიან, რომელთაც დაევალათ, რომ მაქსიმალურად სამართლიანები იყვნენ და ზედმეტი არსად არ მოუვიდეთ, რაც არის ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ ხალხს არ ჰქონდეს უსამართლობის განცდა, ზედმეტი პრესის განცდა. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ გადასახადი ყველამ გადაიხადოს, ეკონომიკა უნდა გათეთრდეს... ეს არის მტკივნეული პროცესი, მაგრამ სწორედ იმის გამო, რომ ეს არის მტკივნეული პროცესი, ერთი გრამით არ უნდა გადავაჭარბოთ არსად კანონის სიმკაცრესა და ზედმეტობაში."
"ზედმეტად მკაცრი" საგადასახადო პოლიტიკის შეცვლას ხელისუფლება საკადრო გადაადგილებებით შეეცადა. შემოსავლების სამსახურის უფროსი და გადასახადების ადმინისტრირების სფეროში მკაცრი საგადასახადო პოლიტიკის გატარებით ცნობილი გოგა ცხაკაია თბილისის ვიცე-მერის თანამდებობაზე გადაიყვანეს. შემოსავლების სამსახურის უფროსის თანამდებობაზე კი იუსტიციის მინისტრის ყოფილი მოადგილე და შს მინისტრ ვანო მერაბიშვილის ნდობით აღჭურვილი პირი - ჯაბა ებანოიძე დანიშნეს.
თუმცა ბიზნესმენებისთვის არაფერი შეცვლილა. გადასახადების ამოღების "მტკივნეული პროცესი" მათი ნაწილისთვის კვლავ მტკივნეულად დარჩა. როგორც ექსპერტები ამბობენ, თითქმის ყველა ხარვეზი, რომელიც ძველ საგადასახადო კოდექსში იყო, 2011 წლის იანვრიდან მოქმედ ახალ კოდექსში უცვლელად გადავიდა.
ახალ საგადასახადო კოდექსში არის მუხლები, რომლებიც საგადასახადო ინსპექტორებს ბიზნესმენთა დაჯარიმებისას ფართო შესაძლებლობას აძლევს. სწორედ ეს სადამსჯელო მუხლები ქმნის იმ ძირითად პრობლემებს, რომლებსაც ბიზნესმენები აწყდებიან.
კოდექსში არის ორაზროვანი მუხლები, რომლებსაც გადასახადის გადამხდელის საწინააღმდეგოდ იყენებენ. და თუ სხვა ქვეყნების საგადასახადო კანონმდებლობაში პირდაპირ წერია, რომ ნებისმიერი ორაზროვნება გადასახადის გადამხდელის სასარგებლოდ უნდა განიმარტოს, საქართველოში პირიქით ხდება - კანონის ინტერპრეტირება ხშირად მეწარმეზე ზეწოლის მიზეზი ხდება.
ახალი კოდექსის თანახმად, მაგალითად, სახელმწიფოს უფლება აქვს, მეწარმის ქონება სასამართლო დავის დასრულებამდე გაყიდოს. მეწარმემ შემდეგი ინსტანციის სასამართლო რომც მოიგოს, მას ქონება აღარ დაუბრუნდება. სახელმწიფოსთან დავა კი სულ მცირე სამი წლის განმავლობაში შეიძლება გაიწელოს.
საგადასახადო სამსახურს ასევე უფლება აქვს გამოიყენოს ინკასო და კომპანიის ანგარიშს ყადაღა დაადოს, რის შემდეგაც ბიზნესი პარალიზებულია.
იმ შემთხვევაში, თუ სახელმწიფოსთვის მიყენებულმა ზარალმა 25 ათას ლარს გადააჭარბა, საქმე ადმინისტრაციული სამართლის ფარგლებს სცილდება და სისხლის სამართლის დანაშაულად მიიჩნევა. ასეთ დროს ბიზნესმენი შესაძლოა, დააკავონ კიდეც.
ხშირად ჯარიმების დაკისრების ერთ-ერთი მიზეზი კანონმდებლობის არცოდნაც ხდება. თუ ზოგი მეწარმე კანონის კითხვით თავს არ იწუხებს, სხვები ამას უბრალოდ ვერ ასწრებენ იმ ელემენტარული მიზეზის გამო, რომ კანონები ძალიან სწრაფად იცვლება. მაგალითად, ახალ საგადასახადო კოდექსში, რომელიც მხოლოდ 6 თვეა, რაც მოქმედებს, ცვლილება უკვე 14 საკანონმდებლო აქტით შევიდა. გამოდის, რომ ბიზნესმენთა მთავარ კანონში თვეში 3 ცვლილება მაინც შედის.
"ეს ნორმალური მდგომარეობა არ არის. აუდიტორი ვარ და ამ ცვლილებებისთვის თვალის მიდევნება მეც კი მიჭირს. ერთია წაკითხვა და მეორე - გააზრება. ეს ძალიან რთული პროცესია. ხელისუფლება კი ძალიან მარტივად უყურებს კანონმდებლობის ცვლილებას", - ამბობს აუდიტორი ირაკლი შავიშვილი.
საქართველოში, სადაც გადასახადების გადახდის დაბალ კულტურას კვალიფიციური ფინანსური მენეჯერების დეფიციტიც ემატება, საგადასახადო შემოწმების საბაბის მოძებნა ყოველთვის და თითქმის ყველგან შეიძლება. ბუნდოვანი საგადასახადო კოდექსისა და კანონების ხშირი ცვლილების გამო, ფინანსური დარღვევა საქართველოში მოქმედ თითქმის ყველა კომპანიას აქვს. შესაბამისად, ბიზნესისთვის არც იმის დაბრალებაა ძნელი, რომ გადასახადები შეგნებულად დამალა და სახელმწიფო ბიუჯეტს სოლიდური ზარალი მიაყენა.
თუმცა ბიზნეს-გარემოს განვითარებისთვის ყველაზე სახიფათო მაინც ის ფაქტია, რომ საგადასახადო ორგანოების სკრუპულოზური შემოწმება სადამსჯელო ღონისძიებად იქცა, რადგან მას მხოლოდ ის საგანგებოდ შერჩეული კომპანიები გადიან, რომელთა საქმიანობა სხვადასხვა ნიშნით არახელსაყრელი აღმოჩნდა ხელისუფლებისთვის. მაგალითად, საგადასახადო სამსახურები, რომლებმაც ოპოზიციურად განწყობილი ბათუმის "25-ე არხი" და 26 მაისის მიტინგის დარბევის ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური გამშუქებელი მედია-ჰოლდინგი "პალიტრა" შეამოწმეს, არ დაინტერესებულან გაცილებით უფრო მსხვილი გადასახადების გადამხდელით - "რუსთავი-2"-ით, რომელსაც ბიუჯეტის მიმართ ბევრად მეტი თანხა მართებდა, ვიდრე "25-ე არხს".
მანანა ვარდიაშვილი
ჟურნალი "ლიბერალი"
