• გთა­ვა­ზობთ BBC-ზე გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ ალან ლიტ­ლის სტა­ტი­ის თარ­გმანს, რომ­ლის ორი­გი­ნა­ლი შე­გიძ­ლი­ათ წა­ი­კი­თხოთ აქ.

ჩვენ ვხე­დავთ და­სავ­ლე­თის უსაფრ­თხო­ე­ბის სის­ტე­მის ყვე­ლა­ზე სე­რი­ო­ზულ კრი­ზისს მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, რო­მე­ლიც კი­დევ გა­ჭი­ა­ნურ­დე­ბა. რო­გორც ერთ-ერ­თმა ექ­სპერ­ტმა თქვა, "ტრამ­პიზ­მი შე­ი­წი­რავს მის [ტრამ­პის] პრე­ზი­დენ­ტო­ბას", მაგ­რამ რო­მე­ლი ქვეყ­ნე­ბი არი­ან მზად გა­ვიდ­ნენ წინა პლან­ზე მა­შინ, რო­დე­საც შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბი თვი­თი­ზო­ლა­ცი­ის­კენ მი­დის?

1947 წლის თე­ბერ­ვლის ერთ დი­ლას, 09:00 სა­ათ­ზე, დიდ ბრი­ტა­ნეთ­ში აშშ-ის ელჩი, ლორ­დი ინ­ვერ­ჩე­პე­ლი, ამე­რი­კის სა­ხელ­მწი­ფო დე­პარ­ტა­მენ­ტის შე­ნო­ბა­ში შე­ვი­და, რათა აშშ-ის სა­ხელ­მწი­ფო მდი­ვან ჯორჯ მარშლი­სათ­ვის გა­და­ე­ცა ორი დიპ­ლო­მა­ტი­უ­რი შე­ტყო­ბი­ნე­ბა, რომ­ლე­ბიც ცის­ფერ ქა­ღალ­დზე იყო და­ბეჭ­დი­ლი. ერთ-ერთი შე­ტყო­ბი­ნე­ბა სა­ბერ­ძნეთს ეხე­ბო­და, მე­ო­რე- თურ­ქეთს.

ომით და­უძ­ლუ­რე­ბულ­მა, გა­ღა­ტა­კე­ბულ­მა და აშშ-ის მი­მართ დიდი ვა­ლით დატ­ვირ­თულ­მა დიდ­მა ბრი­ტა­ნეთ­მა ამე­რი­კას აც­ნო­ბა, რომ აღარ შე­ეძ­ლო სა­ბერ­ძნე­თის სამ­თავ­რო­ბო ძა­ლე­ბის მხარ­და­ჭე­რის გაგ­რძე­ლე­ბა, რომ­ლე­ბიც კო­მუ­ნის­ტუ­რი აჯან­ყე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ იბ­რძოდ­ნენ. ბრი­ტა­ნეთს უკვე ჰქონ­და გა­მო­ცხა­დე­ბუ­ლი თა­ვი­სი ჯა­რე­ბის გაყ­ვა­ნის გეგ­მა პა­ლეს­ტი­ნი­დან და ინ­დო­ე­თი­დან. ასე­ვე სამ­ხედ­რო და­ნა­ყო­ფებს ამ­ცი­რებ­და ეგ­ვიპ­ტე­ში.

აშშ-მ მა­შინ­ვე და­ი­ნა­ხა რე­ა­ლუ­რი საფრ­თხე, რომ სა­ბერ­ძნე­თი კო­მუ­ნის­ტე­ბის კონ­ტროლ­ქვეშ აღ­მოჩ­ნდე­ბო­და და, შე­სა­ბა­მი­სად, საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის გავ­ლე­ნის ქვეშ მო­ექ­ცე­ო­და. ამე­რი­კას ეში­ნო­და, რომ სა­ბერ­ძნე­თის შემ­დეგ შე­საძ­ლოა თურ­ქე­თი ამო­ე­ღოთ მი­ზან­ში, რაც მოს­კოვს სა­შუ­ა­ლე­ბას მის­ცემ­და, და­ემ­ყა­რე­ბი­ნა კონ­ტრო­ლი აღ­მო­სავ­ლეთ ხმელ­თა­შუა ზღვა­ზე, მათ შო­რის, სა­ვა­რა­უ­დოდ, სუ­ე­ცის არხზე, რო­მე­ლიც გლო­ბა­ლუ­რი ვაჭ­რო­ბის­თვის სა­სი­ცო­ცხლო მნიშ­ვნე­ლო­ბის გზაა.

და მა­შინ, აშშ-მ მყი­სი­ე­რად შე­ავ­სო ბრი­ტა­ნე­თის წას­ვლით წარ­მოქ­მნი­ლი ვა­კუ­უ­მი.

"ამე­რი­კის პო­ლი­ტი­კა უნდა იყოს თა­ვი­სუ­ფა­ლი ხალ­ხე­ბის მხარ­დამ­ჭე­რი, რომ­ლე­ბიც ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბი­ან მათი დაქ­ვემ­დე­ბა­რე­ბის მცდე­ლო­ბებს - იქ­ნე­ბა ეს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი უმ­ცი­რე­სო­ბე­ბის მხრი­დან თუ გარე ზე­წო­ლით“, - გა­ნა­ცხა­და პრე­ზი­დენ­ტმა ჰარი ტრუ­მენ­მა იმ­ხა­ნად.

ეს იყო და­სა­წყი­სი იმის, რაც მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ტრუ­მე­ნის დოქ­ტრი­ნის სა­ხე­ლით გახ­და ცნო­ბი­ლი. მისი არსი იმა­ში მდგო­მა­რე­ობ­და, რომ დე­მოკ­რა­ტი­ის დაც­ვა­ში დახ­მა­რე­ბა სა­ზღვარ­გა­რეთ აშშ-ის ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბის­თვის გა­დამ­წყვე­ტი მნიშ­ვნე­ლო­ბის იყო.

ამის შემ­დეგ აშშ-მა ორი მას­შტა­ბუ­რი ინი­ცი­ა­ტი­ვა წა­მო­ი­წყო: მარშლის გეგ­მა - ევ­რო­პა­ში ომით გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის აღ­დგე­ნის­თვის დიდი ფი­ნან­სუ­რი დახ­მა­რე­ბის პა­კე­ტი და 1949 წელს შექ­მნა ნატო, რათა დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ქვეყ­ნე­ბი საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის­გან და­ეც­ვა, რო­მე­ლიც იმ დრო­ის­თვის უკვე აკონ­ტრო­ლებ­და ევ­რო­პის აღ­მო­სავ­ლეთ ნა­ხე­ვარს.

ეს იყო აშ­კა­რა გარ­და­მა­ვა­ლი მო­მენ­ტი, როცა და­სავ­ლე­თის ლი­დე­რო­ბა დიდ­მა ბრი­ტა­ნეთ­მა ამე­რი­კას გა­და­ა­ბა­რა.

აშშ, რო­მე­ლიც ორ ოკე­ა­ნეს შო­რის სა­ი­მე­დოდ იყო და­ცუ­ლი, მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის შემ­დეგ თა­ვი­სუ­ფა­ლი სამ­ყა­როს ლი­დე­რად იქცა.

თუმ­ცა, ის ფუნ­და­მენ­ტუ­რი წი­ნა­პი­რო­ბე­ბი, რო­მელ­თა სა­ფუძ­ველ­ზეც ამე­რი­კამ თა­ვი­სი გე­ოს­ტრა­ტე­გი­უ­ლი ამ­ბი­ცი­ე­ბი ააგო, რო­გორც ჩანს, ახლა იც­ვლე­ბა.

დო­ნალდ ტრამ­პი პირ­ვე­ლი ამე­რი­კე­ლი პრე­ზი­დენ­ტია მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის შემ­დეგ, რო­მე­ლიც ეჭვქვეშ აყე­ნებს იმ როლს, რო­მე­ლიც მის­მა ქვე­ყა­ნამ ათწლე­უ­ლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში გან­სა­ზღვრა. თუმ­ცა ამას ისე აკე­თებს, რომ ბევ­რს ჰგო­ნია, ძვე­ლი მსოფ­ლიო წეს­რი­გი დას­რულ­და, ხოლო ახა­ლი ჯერ კი­დევ არ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლა.

მთა­ვა­რი კი­თხვაა, რო­მე­ლი ქვეყ­ნე­ბი და­ი­კა­ვე­ბენ ახლა წამ­ყვან პო­ზი­ცი­ას? და, იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ ევ­რო­პის უსაფრ­თხო­ე­ბა თა­ნა­მედ­რო­ვე ის­ტო­რი­ა­ში თით­ქმის უპ­რე­ცე­დენ­ტო საფრ­თხის წი­ნა­შეა, შეძ­ლე­ბენ კი მისი ლი­დე­რე­ბი ადეკ­ვა­ტუ­რი პა­სუ­ხის გა­ცე­მას?

• გა­მოწ­ვე­ვა ტრუ­მე­ნის მემ­კვიდ­რე­ო­ბის­თვის

დო­ნალდ ტრამ­პი უკვე რამ­დე­ნი­მე ათწლე­უ­ლია ომის­შემ­დგომ სა­ერ­თა­შო­რი­სო წეს­რიგს აკ­რი­ტი­კებს. 40 წლის წინ, მან სამი ამე­რი­კუ­ლი გა­ზე­თის გვერ­დზე გა­მო­აქ­ვეყ­ნა მა­ნი­ფეს­ტე­ბი, რომ­ლებ­შიც აშშ-ის მხრი­დან დე­მოკ­რა­ტი­ის დაც­ვის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას აკ­რი­ტი­კებ­და.

"ათწლე­უ­ლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ია­პო­ნია და სხვა ქვეყ­ნე­ბი სარ­გებ­ლობ­დნენ ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბით, რა­ტომ არ უხ­დი­ან ეს ქვეყ­ნე­ბი აშშ-ს იმ ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სი­სა და მი­ლი­არ­დო­ბით დო­ლა­რის სა­ნაც­ვლოდ, რა­საც ჩვენ მათ და­სა­ცა­ვად ვკარ­გავთ?“ - - წერ­და ტრამ­პი 1987 წელს.

"მსოფ­ლიო ამე­რი­კელ პო­ლი­ტი­კო­სებ­ზე იცი­ნის, მა­შინ როცა ჩვენ ვი­ცავთ ხო­მალ­დებს, რომ­ლე­ბიც ჩვენ არ გვე­კუთ­ვნის, ნავ­თობს, რო­მე­ლიც ჩვენ არ გვჭირ­დე­ბა, და ვეხ­მა­რე­ბით მო­კავ­ში­რე­ებს, რომ­ლე­ბიც ჩვენ არ დაგ­ვეხ­მა­რე­ბი­ან", - ამ­ბობ­და ის.

ეს შე­ხე­დუ­ლე­ბა მას მე­ო­რე ინა­უ­გუ­რა­ცი­ის შემ­დე­გაც არ შე­უც­ვლია.

ტრამ­პის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის ზო­გი­ერთ წევ­რს აშ­კა­რად აღი­ზი­ა­ნებს ევ­რო­პის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ამე­რი­კა­ზე. ეს უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბა გა­მოვ­ლინ­და იე­მენ­ში ჰუ­სი­ტე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბულ ავი­ა­ი­ე­რი­შებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გა­ჟო­ნი­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ი­დან.

ვიცე-პრე­ზი­დენტ ჯეი დი ვენ­სის სა­ხე­ლით შექ­მნილ ან­გა­რიშ­ზე გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ შე­ტყო­ბი­ნე­ბა­ში ნათ­ქვა­მი იყო, რომ ამ ავი­ა­ი­ე­რი­შე­ბით სარ­გე­ბელს ევ­რო­პუ­ლი ქვეყ­ნე­ბი ნა­ხავ­დნენ, მაგ­რამ არა აშშ. "სა­შინ­ლად არ გვინ­და ევ­რო­პის კვლავ გა­მოხ­სნა“, - ეწე­რა პოს­ტში.

სამი წუ­თის შემ­დეგ, სხვა ან­გა­რი­ში­დან, რო­მე­ლიც თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრ პიტ ჰეგ­სე­თად იქნა იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი, უპა­სუ­ხა: "ვიცე-პრე­ზი­დენ­ტო, სრუ­ლად ვი­ზი­ა­რებ თქვენს აღ­შფო­თე­ბას ევ­რო­პუ­ლი პა­რა­ზი­ტო­ბის გამო. ისი­ნი სა­ცო­და­ვე­ბი არი­ან!“

რო­გორც ჩანს, ტრამ­პის პო­ზი­ცია არ შე­მო­ი­ფარ­გლე­ბა მხო­ლოდ იმ ქვეყ­ნე­ბის კრი­ტი­კით, რომ­ლე­ბიც, მისი თქმით, სარ­გებ­ლო­ბენ ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის გუ­ლუხ­ვო­ბით. მე­ო­რე საპ­რე­ზი­დენ­ტო ვა­დის და­სა­წყის­ში მან, რო­გორც ჩანს, ნა­ბი­ჯი გა­დად­გა ვლა­დი­მირ პუ­ტი­ნის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, რო­დე­საც გა­ნა­ცხა­და, რომ უკ­რა­ი­ნა არ გახ­დე­ბა ნა­ტოს წევ­რი და რომ არ უნდა ელო­დეს იმ ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის დაბ­რუ­ნე­ბას, რომ­ლე­ბიც რუ­სეთ­მა და­ი­პყრო.

ბევრ ადა­მი­ანს ეს მი­აჩ­ნია ორი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი კო­ზი­რის დათ­მო­ბად ჯერ კი­დევ მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბის და­წყე­ბამ­დე. სა­ვა­რა­უ­დოდ, ტრამპმა რუ­სე­თის­გან ამის სა­ნაც­ვლოდ არა­ფე­რი მო­ი­თხო­ვა.

მე­ო­რე მხრივ, ტრამ­პის ზო­გი­ერ­თი მხარ­დამ­ჭე­რი პუ­ტინს ძლი­ერ ლი­დე­რად აღიქ­ვამს, რო­მე­ლიც მათ­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვან კონ­სერ­ვა­ტი­ულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს გა­ნა­სა­ხი­ე­რებს.

• ნა­ტოს წეს­დე­ბის მე-5 მუხ­ლი "უკვე ძლივს სუნ­თქავს“

თეთ­რი სახ­ლი აცხა­დებს, რომ ის აღარ იქ­ნე­ბა ევ­რო­პის უსაფრ­თხო­ე­ბის მთა­ვა­რი გა­რან­ტი და ევ­რო­პულ­მა ქვეყ­ნებ­მა თა­ვად უნდა აი­ღონ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა სა­კუ­თარ თავ­დაც­ვა­ზე და გა­და­ი­ხა­დონ ამის­თვის.

"თუ [ნა­ტოს ქვეყ­ნე­ბი] არ გა­და­იხ­დი­ან, მე მათ არ და­ვი­ცავ", - გა­ნა­ცხა­და პრე­ზი­დენ­ტმა ტრამპმა მარ­ტის და­სა­წყის­ში.

თით­ქმის 80 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ევ­რო­პუ­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბის ქვა­კუ­თხედს წარ­მო­ად­გენ­და ჩრდი­ლო­ატ­ლან­ტი­კუ­რი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მე-5 მუხ­ლი, სა­დაც წე­რია, რომ ერთ-ერთი წევ­რის წი­ნა­აღ­მდეგ თავ­დას­ხმა ნიშ­ნავს თავ­დას­ხმას მთელ ალი­ანსზე.

თე­ბერ­ვალ­ში, თეთრ სახ­ლში ვი­ზი­ტამ­დე ცოტა ხნით ადრე, დიდი ბრი­ტა­ნე­თის პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრმა, სერ კირ სტარ­მერ­მა, გა­ნა­ცხა­და, რომ ტრამ­პი ერ­თგუ­ლია მე-5 მუხ­ლის, თუმ­ცა სხვე­ბი ამა­ში ასე დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლე­ბი არ არი­ან.

"ვფიქ­რობ, რომ მე-5 მუხ­ლი უკვე ძლივს სუნ­თქავს,თუ ევ­რო­პა, მათ შო­რის დიდი ბრი­ტა­ნე­თი, არ აი­ღებს პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას, არ ჩა­დებს სე­რი­ო­ზულ რე­სურ­სებს თავ­დაც­ვა­ში, მა­შინ ეს იქ­ნე­ბა მე-5 მუხ­ლის და­სას­რუ­ლი", - ამ­ბობს ბენ უო­ლე­სი, რო­მე­ლიც ბრი­ტა­ნე­თის თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრი იყო ბოლო კონ­სერ­ვა­ტი­ულ მთავ­რო­ბა­ში.

"დღეს მე ვერ დავ­დებ­დი ფსონს იმა­ზე, რომ მე-5 მუხ­ლი ამოქ­მედ­დე­ბა, თუ რუ­სე­თი თავს დაგ­ვეს­ხმე­ბა… ნამ­დვი­ლად ვერ ჩავ­თვლი­დი ამას თა­ვის­თა­ვად მო­სა­ლოდ­ნელ ფაქ­ტად, რომ აშშ მო­ვარ­დე­ბო­და და­სახ­მა­რებ­ლად“, - აცხა­დებს უო­ლე­სი.

ფრან­გუ­ლი კომ­პა­ნია Institut Elabe-ს მიერ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი გა­მო­კი­თხვის მი­ხედ­ვით, თით­ქმის სამ­მა მე­ო­თხედ­მა ფრან­გმა მი­იჩ­ნია, რომ აშშ არ არის საფ­რან­გე­თის მო­კავ­ში­რე. ასე­ვე, უმ­რავ­ლე­სო­ბა დიდ ბრი­ტა­ნეთ­ში და ახლა უკვე და­ნი­ა­ში კრი­ტი­კუ­ლად უყუ­რებს აშშ-ს.

"ზი­ა­ნი, რო­მე­ლიც ტრამპმა ნა­ტოს მი­ა­ყე­ნა, სა­ვა­რა­უ­დოდ, გა­მო­უს­წო­რე­ბე­ლია... ალი­ან­სი იმედს ამ­ყა­რებ­და ამე­რი­კულ გა­რან­ტი­ებ­ზე, რომ­ლე­ბიც, მსუ­ბუ­ქად რომ ვთქვათ, უკვე აღარ არის სა­ი­მე­დო..." “, - ამ­ბობს ვა­შინგტო­ნის ბრუ­კინგსის ინ­სტი­ტუ­ტის უფ­რო­სი მეც­ნი­ე­რი, მწე­რა­ლი და კონ­სერ­ვა­ტო­რი კო­მენ­ტა­ტო­რი რო­ბერტ კა­გა­ნი, რო­მე­ლიც ტრამ­პის კრი­ტი­კო­სია.

ტრამ­პი სუ­ლაც არ არის ამე­რი­კის პირ­ვე­ლი პრე­ზი­დენ­ტი, რო­მე­ლიც ევ­რო­პას ურ­ჩევს, თა­ვად იზ­რუ­ნოს თავ­დაც­ვის ხარ­ჯებ­ზე. 2016 წელს ბა­რაკ ობა­მამ უკვე მო­უ­წო­და ნა­ტოს მო­კავ­ში­რე­ებს, გა­ე­ზარ­დათ სამ­ხედ­რო ბი­უ­ჯე­ტი, და გა­ნა­ცხა­და: "ევ­რო­პა ზოგ­ჯერ სა­თა­ნა­დო ყუ­რა­დღე­ბას არ აქ­ცევს სა­კუ­თარ თავ­დაც­ვას“.

• და­ი­წყო თუ არა "და­სავ­ლე­თის ფრაგ­მენ­ტა­ცია“?

ეს ყვე­ლა­ფე­რი პუ­ტი­ნის­თვის კარ­გი ამ­ბა­ვია. "ჩვენ ვხე­დავთ ევ­რო­ატ­ლან­ტი­კუ­რი უსაფრ­თხო­ე­ბის სის­ტე­მის ნგრე­ვას, ევ­რო­პა სულ უფრო მე­ტად იჭ­რე­ბა გლო­ბა­ლუ­რი ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის გა­ნა­პი­რა ზო­ნა­ში, მას­ში ქა­ოსს იწ­ვევს მიგ­რა­ცი­ი­სა და სხვა მწვა­ვე პრობ­ლე­მე­ბის ტალ­ღე­ბი, მას არ­თმე­ვენ სა­ერ­თა­შო­რი­სო სუ­ბი­ექ­ტუ­რო­ბა­სა და კულ­ტუ­რულ იდენ­ტო­ბას“, - გა­ნა­ცხა­და მან გა­სულ წელს.

მარ­ტის და­სა­წყის­ში, ზე­ლენ­სკი­სა და ტრამ­პის ვე­ნას­თან თეთრ სახ­ლში ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი წა­რუ­მა­ტე­ბე­ლი შეხ­ვედ­რი­დან სამი დღის შემ­დეგ, კრემ­ლის წარ­მო­მად­გე­ნელ­მა გა­ნა­ცხა­და, რომ "და­სავ­ლე­თის ფრაგ­მენ­ტა­ცია უკვე და­ი­წყო“.

ჩვენ ჩვე­ნი­ვე ის­ტო­რი­ის გაკ­ვე­თი­ლე­ბი და­ვი­ვი­წყეთ... ევ­რო­პის ერთ-ერთი მთა­ვა­რი გა­მოწ­ვე­ვაა, თუ რო­გორ აღი­ჭურ­ვოს სა­თა­ნა­დო თავ­დაც­ვი­თი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბით.

80 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბულ­მა ამე­რი­კა­ზე და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბამ ევ­რო­პუ­ლი დე­მოკ­რა­ტია და­უც­ვე­ლად აქ­ცია.

მა­გა­ლი­თად, დიდ­მა ბრი­ტა­ნეთ­მა შე­ამ­ცი­რა სამ­ხედ­რო ხარ­ჯე­ბი ცივი ომის პიკ­თან შე­და­რე­ბით თით­ქმის 70%-ით. ცივი ომის და­სას­რულს, 1990-იანი წლე­ბის და­სა­წყის­ში, ევ­რო­პამ გა­და­წყვი­ტა, ეცა­და "მშვი­დო­ბის დი­ვი­დენ­დე­ბით“ სარ­გებ­ლო­ბა და მას შემ­დეგ ათწლე­უ­ლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ამ­ცი­რებ­და თავ­დაც­ვის ბი­უ­ჯეტს.

"მოდი ვთქვათ, რომ ეს გა­მარ­თლე­ბუ­ლი იყო, მაგ­რამ პრობ­ლე­მა ისაა, რომ მშვი­დო­ბის დი­ვი­დენ­დე­ბი­დან კორ­პო­რა­ცი­ულ რე­ი­დე­რო­ბამ­დე გა­და­ვე­დით. [თავ­დაც­ვა] უბ­რა­ლოდ იქცა სფე­როდ, სა­ი­და­ნაც ყვე­ლას შე­ეძ­ლო თან­ხე­ბის ამო­ღე­ბა. და სწო­რედ აქ და­ვი­ვი­წყეთ ჩვე­ნი ის­ტო­რი­ის გაკ­ვე­თი­ლე­ბი“, - ამ­ბობს ბენ უო­ლე­სი.

გა­სულ თვე­ში პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრმა პარ­ლა­მენტს გა­ნუ­ცხა­და, რომ დიდი ბრი­ტა­ნე­თი გაზ­რდის სამ­ხედ­რო ხარ­ჯებს მშპ-ის 2.3%-დან 2.5%-მდე 2027 წლის­თვის. მაგ­რამ საკ­მა­რი­სია ეს?

"ეს საკ­მა­რი­სია იმის­თვის, რომ უბ­რა­ლოდ ად­გილ­ზე დავ­რჩეთ, - აცხა­დებს უო­ლე­სი. - მაგ­რამ არ არის საკ­მა­რი­სი იმის­თვის, რომ აღ­მოვ­ფხვრათ სამ­ხედ­რო მზად­ყოფ­ნის დე­ფი­ცი­ტი და ამო­ვავ­სოთ ის ხარ­ვე­ზე­ბი, რომ­ლე­ბიც წარ­მო­იქ­მნე­ბა, თუ ამე­რი­კე­ლე­ბი წავ­ლენ. დღეს ახალ­გაზ­რდე­ბი აღარ მი­დი­ან ჯარ­ში და ეს პრობ­ლე­მაა“.

გერ­მა­ნი­ის მო­მა­ვა­ლი კან­ცლე­რი ფრიდ­რიხ მერ­ცი აცხა­დებს, რომ ევ­რო­პამ უნდა მო­ი­პო­ვოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბა შტა­ტე­ბის­გან. ხოლო ნა­ტოს "ევ­რო­პე­ი­ზა­ცია“ სა­ჭი­რო­ებს ევ­რო­პუ­ლი სამ­ხედ­რო-სამ­რეწ­ვე­ლო კომ­პლექ­სის შექ­მნას, რო­მელ­საც ის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი ექ­ნე­ბა, რაც ამ­ჟა­მად მხო­ლოდ აშშ-ს აქვს.

ევ­რო­პის ერთ ნა­წილს ეს­მის, რომ სამ­ხედ­რო და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, მაგ­რამ მე­ო­რე ნა­წი­ლი ამ იდე­ის მხარ­და­ჭე­რას არ ჩქა­რობს.

• ახა­ლი მსოფ­ლიო წეს­რი­გის შექ­მნა

ის­ტო­რი­კოს ტი­მო­თი გარ­ტონ ეშის თქმით, არ­სე­ბობს მოკ­ლე სია "ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სამ­ხედ­რო შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­სა“, რომ­ლე­ბიც ამ­ჟა­მად მხო­ლოდ აშშ-ს აქვს:

"ესაა ე.წ. სტრა­ტე­გი­უ­ლი ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბი, სა­ტე­ლი­ტე­ბი, დაზ­ვერ­ვა, Patriot-ის ჰა­ერ­სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო თავ­დაც­ვის სის­ტე­მე­ბი - ერ­თა­დერ­თი, რა­საც რუ­სუ­ლი ბა­ლის­ტი­კუ­რი რა­კე­ტე­ბის ჩა­მოგ­დე­ბა შე­უძ­ლია. ჩვენ (აშშ-ის გარ­და სხვა ქვეყ­ნე­ბი) უნდა ვე­ცა­დოთ, რომ 3-5 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩვე­ნი ვერ­სია შევ­ქმნათ... ნატო იმ­დე­ნად ევ­რო­პუ­ლი უნდა გახ­დეს, რომ მის­მა ძა­ლებ­მა, ევ­რო­კავ­ში­რის ეროვ­ნულ არ­მი­ებ­თან ერ­თად, შეძ­ლონ ევ­რო­პის დაც­ვა - მა­ში­ნაც კი, თუ ამე­რი­კის პრე­ზი­დენ­ტი იტყვის: "მარ­ტო დაგვტო­ვეთ“.

"ყვე­ლა­ზე დიდი სირ­თუ­ლე ევ­რო­პა­ში არ­სე­ბუ­ლი უთან­ხმო­ე­ბაა იმის შე­სა­ხებ, რო­გორ უნდა გან­ხორ­ცი­ელ­დეს ეს პრო­ექ­ტი და სა­ერ­თოდ, ღირს თუ არა ამის გა­კე­თე­ბა. ეს ტრა­დი­ცი­უ­ლად რთუ­ლი სა­კი­თხია ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბის გამო... ასე რომ, იოლი არ იქ­ნე­ბა“, - ამა­ტებს ის.

ამა­სო­ბა­ში, რო­გორც ჩანს, ტრამ­პი მზა­დაა უარი თქვას იმ სა­ერ­თა­შო­რი­სო წეს­რიგ­ზე, რო­მე­ლიც ცივი ომის შემ­დეგ ჩა­მო­ყა­ლიბ­და და რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც სუ­ვე­რე­ნულ სა­ხელ­მწი­ფო­ებს შე­ეძ­ლოთ სა­კუ­თა­რი ბედი და ალი­ან­სე­ბი თა­ვი­სუფ­ლად აერ­ჩი­ათ.

რო­გორც ჩანს, ის იზი­ა­რებს ვლა­დი­მირ პუ­ტი­ნის ხედ­ვას სამ­ყა­როს შე­სა­ხებ, სა­დაც დიდ ქვეყ­ნებს, სა­ერ­თა­შო­რი­სო კა­ნო­ნე­ბით შე­ზღუდ­ვის გა­რე­შე, შე­უძ­ლი­ათ თა­ვი­ან­თი ნება მო­ახ­ვი­ონ თავს უფრო მცი­რე და სუსტ ქვეყ­ნებს - რო­გორც ეს ტრა­დი­ცი­უ­ლად ხდე­ბო­და რუ­სე­თის იმ­პე­რი­ულ და საბ­ჭო­თა ეპო­ქებ­ში.

ეს ნიშ­ნავს "ინ­ტე­რეს­თა სფე­რო­ე­ბის“ სის­ტე­მის დაბ­რუ­ნე­ბას, რო­მე­ლიც მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის შემ­დეგ ორ­მო­ცი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მოქ­მე­დებ­და.

ჩვენ არ ვი­ცით ზუს­ტად, რას გა­ა­კე­თებ­და დო­ნალდ ტრამ­პი თუ ნა­ტოს რო­მე­ლი­მე წევრ ქვე­ყა­ნა­ზე თავ­დას­ხმა გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და. მაგ­რამ ერთი რამ ცხა­დია - აშშ-ს სამ­ხედ­რო დახ­მა­რე­ბა ევ­რო­პის­თვის აღა­რა არის გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი.

წყა­რო