უძ­ვე­ლე­სი დრო­ი­დან სა­ქარ­თვე­ლო ცნო­ბი­ლია, რო­გორც მე­ვე­ნა­ხე­თა და მეღ­ვი­ნე­თა ქვე­ყა­ნა. სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის ვაზს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს. დღემ­დე მო­აღ­წია ვა­ზის უნი­კა­ლურ­მა, ენ­დე­მურ­მა ჯი­შებ­მა. სწო­რედ ამ ჯი­შე­ბის გა­დარ­ჩე­ნა, გამ­რავ­ლე­ბა და აღორ­ძი­ნე­ბა გა­ნა­პი­რო­ბებს დღეს-დღე­ო­ბით მეღ­ვი­ნე­ო­ბა-მე­ვე­ნა­ხე­ო­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას.

გთა­ვა­ზობთ ვა­ზის მავ­ნებ­ლე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ბი­ო­ლო­გი­უ­რი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბა­თა მოკ­ლე აღ­წე­რას და მათ­თან ბრძო­ლის მე­თო­დებს.

ყუ­რძნის ჭია Lobesia botrana Schiff

ყუ­რძნის ჭიის პე­პე­ლა პა­ტა­რა ზო­მი­საა. ზედა მხრი­დან მურა ნაც­რის­ფე­რია, გვერ­დე­ბი­დან და ქვე­და მხრი­დან – ღია-ნაც­რის­ფე­რი. წინა ფრთე­ბი და­წინწკლუ­ლია ყვი­თე­ლი, ნაც­რის­ფე­რი და მო­ლურ­ჯო ლა­ქე­ბით. უკა­ნა ფრთე­ბი ღია ნაც­რის­ფე­რია. მას უკა­ნა მხა­რეს ჯინ­ჯი­ლე­ბი (ფო­ჩე­ბი) აქვს. ულ­ვა­შე­ბი ძა­ფი­სებ­რია, შე­და­რე­ბით მსხვი­ლი და უბეწ­ვო. ფრთებ­გაშ­ლი­ლი პეპ­ლის სი­გა­ნე - 10-13 მმ-ია, სიგ­რძე - 4-5 მმ. ყუ­რძნის ჭიის პირ­ვე­ლი გე­ნე­რა­ცი­ის მატ­ლი აზი­ა­ნებს ყვა­ვი­ლებს, აბ­ლა­ბუ­დის თხელ ძა­ფებ­ში ახ­ვევს, შიგ ექ­ცე­ვა და ისე იკ­ვე­ბე­ბა. ყვა­ვი­ლო­ბის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ, მატ­ლი ნა­ყოფს და ყლორ­ტს აზი­ა­ნებს, რის გა­მოც მტე­ვა­ნი მთლი­ა­ნად ან ნა­წი­ლობ­რივ ხმე­ბა. ივ­ლი­სის და­სა­წყის­ში მე­ო­რე გე­ნე­რა­ცი­ის მატ­ლი ვი­თარ­დე­ბა და მწვა­ნე მარ­ცვლით იკ­ვე­ბე­ბა. ახ­ლად გა­მო­ჩე­კი­ლი მატ­ლი მარ­ცვლის ზე­და­პირ­ზე მცი­რე ნა­წილს ღრღნის, მოზ­რდი­ლი კი მარ­ცვალ­ში იჭ­რე­ბა და მის მთელ რბი­ლობს სპობს.

ბრძო­ლის მე­თო­დე­ბი - მე­ქა­ნი­კუ­რი მე­თო­დე­ბი­დან კარგ შე­დეგს იძ­ლე­ვა ვა­ზის დრო­უ­ლად გა­ფურ­ჩქნა, რად­გან ამ პი­რო­ბებ­ში მავ­ნებ­ლის კვერ­ცხე­ბის დიდ ნა­წილს პირ­და­პირ ხვდე­ბა მზის სხი­ვე­ბი და იღუ­პე­ბა. ყუ­რძნის ჭიას წი­ნა­აღ­მდეგ სა­უ­კე­თე­სო შე­დეგს იძ­ლე­ვა ქი­მი­უ­რი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა, რო­მე­ლიც უნდა ჩა­ტარ­დეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში გა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად ნე­ბა­დარ­თუ­ლი პეს­ტი­ცი­დე­ბის სა­ხელ­მწი­ფო კა­ტა­ლო­გი­სა და შე­სა­ბა­მი­სი სამ­სა­ხუ­რის კონ­სულ­ტა­ცი­ის სა­ფუძ­ველ­ზე. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი პრე­პა­რა­ტე­ბი­დან კარგ შე­დეგს იძ­ლე­ვა 1%-იანი ბი­ტოქ­სი­ბა­ცი­ლი­ნი, დენ­რო­ბა­ცი­ლი­ნი ან ლე­პი­დო­ცი­დი. პირ­ველ თა­ო­ბა­ზე წამ­ლო­ბა ტარ­დე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც მტევ­ნე­ბი კოკ­რებ­შია, მე­ო­რე ყვა­ვი­ლო­ბის დამ­თავ­რე­ბის­თა­ნა­ვე. მე­სა­მე კი სიმ­წი­ფის წინ, მარ­ცვლე­ბის შეთ­ვა­ლე­ბი­სას.

ასევე დაგაინტერესებთ

11:19 / 22-04-2024

როგორ გასხლათ ლავანდა გაზაფხულზე, რომ უამრავი ყვავილით ისიამოვნოთ

12:21 / 27-06-2024

როგორ მოიქცეთ, თუ ბაღს ხოჭო-ჯარისკაცი შემოესია

„მე­ურ­ნის ენ­ციკ­ლო­პე­დია - ყვე­ლა­ფე­რი სა­ო­ჯა­ხო მე­ურ­ნე­ო­ბის შე­სა­ხებ“ უნი­კა­ლუ­რი გა­მო­ცე­მაა, რო­მე­ლიც სრულ­ყო­ფილ ინ­ფორ­მა­ცი­ას აწ­ვდის პრაქ­ტი­კოს მე­ურ­ნე­ებ­სა და დამ­წყებ ფერ­მე­რებს. ავ­ტო­რის პრო­ფე­სი­უ­ლი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, მკი­თხვე­ლი ამომ­წუ­რავ პრაქ­ტი­კულ და თე­ო­რი­ულ ცოდ­ნას შე­ი­ძენს სა­კარ­მი­და­მო ნაკ­ვე­თის მო­წყო­ბის წე­სებ­სა და ნე­ბის­მი­ერ თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბა­ზე. ცალ­კე­ულ თა­ვებ­ში აღ­წე­რი­ლია მარ­ცვლო­ვა­ნი კულ­ტუ­რე­ბი­სა და ვა­ზის მოვ­ლის მე­თო­დე­ბი; სა­სარ­გებ­ლო რჩე­ვე­ბი ში­ნა­უ­რი პი­რუ­ტყვის, ფრინ­ვე­ლის მო­შე­ნე­ბა-მოვ­ლის თა­ო­ბა­ზე; ავ­ტო­რი გვაწ­ვდის დაწ­ვრი­ლე­ბით ცნო­ბებს კულ­ტუ­რუ­ლი და დე­კო­რა­ტი­უ­ლი მცე­ნა­რე­ე­ბის შე­სა­ხებ; მკი­თხველს უთუ­ოდ და­ა­ინ­ტე­რე­სებს მა­სა­ლე­ბი მე­თევ­ზე­ო­ბა­სა და მე­ფუტკრე­ო­ბა­ზე. წიგნ­ში აღ­წე­რი­ლია სამ­კურ­ნა­ლო მცე­ნა­რე­ე­ბი და მათი გა­მო­ყე­ნე­ბის წე­სე­ბი; გან­ხი­ლუ­ლია სუ­ნელ-სა­ნე­ლებ­ლე­ბი და სა­ღე­ბა­ვი მცე­ნა­რე­ე­ბი, მათი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა და მოკ­ლე ის­ტო­რი­უ­ლი ცნო­ბე­ბი. მკი­თხველს ვთა­ვა­ზობთ პრაქ­ტი­კულ რჩე­ვებს, ყო­ველ­დღი­ურ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში გა­მო­სა­დეგ სა­ინ­ტე­რე­სო და სა­ხა­ლი­სო ამ­ბებს მცე­ნა­რე­თა და ცხო­ველ­თა სამ­ყა­რო­დან. მე­ურ­ნის ენ­ციკ­ლო­პე­დია კარგ სამ­სა­ხურს გა­უ­წევს ფერ­მე­რებს, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბით და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ პი­რებს, უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის პრო­ფი­ლუ­რი ფა­კულ­ტე­ტე­ბის სტუ­დენ­ტებს.ყვე­ლას, ვი­საც ბუ­ნე­ბა უყ­ვარს. რო­გორ დავ­გეგ­მოთ ნაკ­ვე­თი? რო­გორ მო­ვუ­ა­როთ ვე­ნახს, ბოსტნე­ულს, კენკრო­ვან-ბა­ლა­ხო­ვან და კაკ­ლო­ვან კულ­ტუ­რებს? რო­გორ ვიზ­რუ­ნოთ ფუტ­კარ­ზე, ში­ნა­ურ ფრინ­ვე­ლებ­სა და ცხო­ვე­ლებ­ზე? რო­გორ და­ვამ­შვე­ნოთ კარ-მი­და­მო დე­კო­რა­ტი­უ­ლი მცე­ნა­რე­ე­ბით?

ბუკ­ნა ანუ კვირ­ტის ჭია Procris ampelophaga Bayle

ბუკ­ნას პე­პე­ლა მო­ლურ­ჯო ან მომ­წვა­ნო მომ­წვა­ნო-ლურ­ჯია, ფრთე­ბი მო­ნაც­რის­ფრო შავი აქვს. მამ­ლის ულ­ვა­შე­ბი ორი­ვე მხა­რეს სა­ვარ­ცხლის მსგავ­სი და ბეწ­ვი­ა­ნია, დე­დალს კი ულ­ვა­შებ­ზე ბეწ­ვი გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი არა აქვს. ვა­ზის კვირ­ტე­ბის მავ­ნე­ბე­ლი უფრო მე­ტად გა­ზა­ფხულ­ზე აზი­ა­ნებს, არის შემ­თხვე­ვე­ბი, რო­დე­საც სა­ნა­ყო­ფე რქა­ზე კვირ­ტე­ბი მთლი­ა­ნად ნად­გურ­დე­ბა. და­ზი­ა­ნე­ბულ კვირტს გა­რე­დან წვრი­ლი ხვრე­ლი ემ­ჩნე­ვა. მატ­ლი, გა­მოღრღნის რა კვირ­ტის შიგ­თავსს, შემ­დეგ ახალ კვირტზე გა­და­დის და მა­საც აზი­ა­ნებს.

ბრძო­ლის მე­თო­დე­ბი - ვა­ზის შეს­ხუ­რე­ბა პეს­ტი­ცი­დე­ბით წარ­მო­ებს ყვე­ლა მხრი­დან, რათა პეს­ტი­ცი­დით მთლი­ა­ნად და­ი­ფა­როს კვირ­ტე­ბი და ფოთ­ლე­ბი. უნდა ვე­ცა­დოთ ფოთ­ლის ქვე­და მხა­რე კარ­გად დას­ველ­დეს, რად­გან ბუკ­ნას მატ­ლე­ბი უმე­ტეს შემ­თხვე­ვა­ში ამ მხა­რეს სხე­დან. პირ­ვე­ლი წამ­ლო­ბა ტარ­დე­ბა კვირ­ტე­ბის და­ბერ­ვის და­სა­წყის­ში, მარ­ტის ბო­ლოს და აპ­რი­ლის შუა რი­ცხვებ­ში. მე­ო­რე წამ­ლო­ბა - კვირ­ტე­ბის გაშ­ლის დამ­თავ­რე­ბის­თა­ნა­ვე, მე­სა­მე - ივ­ლის­ში, რო­დე­საც გა­მო­ი­ჩე­კე­ბა ბუკ­ნას ახა­ლი თა­ო­ბის მატ­ლე­ბი.

ვა­ზის ფქვი­ლი­სებ­რი ცრუ­ფა­რი­ა­ნა Planococcus citri Risso

ცრუ­ფა­რი­ა­ნას ზრდას­რუ­ლი დედ­ლის ფორ­მა ოვა­ლუ­რია. მისი ვარ­დის­ფე­რი ან მომ­წვა­ნო სხე­უ­ლი და­ფა­რუ­ლია თეთ­რი, ფქვი­ლი­სებ­რი ფიფ­ქით. გვერ­დებ­ზე თეთ­რი, ცვი­ლი­სებ­რი ძა­ფე­ბი აქვს, რო­მელ­თა სიგ­რძე სხე­უ­ლის ბო­ლო­სა­კენ თან­და­თან იზ­რდე­ბა. ცვი­ლი­სებ­რი ძა­ფე­ბის გა­რე­შე სხე­უ­ლის სიგ­რძე 4 მმ-ია, ხოლო სი­გა­ნე 2-8 მმ. მავ­ნე­ბე­ლი აზი­ა­ნებს ვა­ზის მი­წის­ზე­და ორ­გა­ნო­ებს: ფო­თოლს, ყლორ­ტს, მტე­ვანს და შტამბს. ფო­თოლ­ზე ცრუ­ფა­რი­ა­ნა ძარ­ღვე­ბის გას­წვრივ სახ­ლდე­ბა, ინ­ტენ­სი­უ­რად წუწ­ნის მტე­ვანს, მარ­ცვლის ყუნ­წს და თვით მარ­ცვალ­საც კი. და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ფო­თო­ლი ყვით­ლდე­ბა, მტევ­ნე­ბი ჭკნე­ბა და ძირს ცვი­ვა. ცრუ­ფა­რი­ა­ნას ექ­სკრე­მენ­ტებ­ზე (ტკბილ გა­მო­ნა­ყოფ­ზე) სახ­ლდე­ბა სი­შა­ვის გა­მომ­წვე­ვი სოკო კაპ­ნო­დი­უ­მი, რო­მე­ლიც ვა­ზის მწვა­ნე ნა­წი­ლებ­სა და მტევ­ნებს აშა­ვებს და გა­და­სა­მუ­შა­ვებ­ლად უვარ­გისს ხდის. ცრუ­ფა­რი­ა­ნა­თი და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ვაზი წლე­ბის მან­ძილ­ზე ძლი­ერ კნინ­დე­ბა და ხმე­ბა. და­ზი­ა­ნე­ბულ ვე­ნა­ხებ­ში მო­სა­ვა­ლი 70-75%-ით მცირ­დე­ბა.

ბრძო­ლის მე­თო­დე­ბი - შეს­ხუ­რე­ბი­სას სრუ­ლად უნდა დას­ველ­დეს მავ­ნე­ბე­ლი, წი­ნა­აღ­მდეგ შემ­თხვე­ვა­ში პეს­ტი­ცი­დე­ბი მათ­ზე არ იმოქ­მე­დებს. ფოთ­ლებ­ზე ცრუ­ფა­რი­ა­ნე­ბის და­სახ­ლე­ბის ად­გილ­ში მათ­ზე შეს­ხუ­რე­ბა ქვე­და მხრი­დან უნდა მოხ­დეს. კარგ შე­დე­გებს იძ­ლე­ვა მტა­ცე­ბე­ლი ხოჭო კრიპ­ტო­ლე­მუ­სი, რო­მელ­საც სა­წარ­მოო ბი­ო­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ე­ბი ამ­რავ­ლე­ბენ. ხო­ჭო­ე­ბი უნდა გა­ვუშ­ვათ აგ­ვის­ტოს და­სა­წყის­ში ჰექ­ტარ­ზე 10 ათა­სი ცა­ლის რა­ო­დე­ნო­ბით.

"მე­ბა­ღე­ო­ბის დიდი ენ­ციკ­ლო­პე­დია" დამ­წყებ მე­ბა­ღე­ებ­სა და ჰარ­მო­ნი­უ­ლი ბა­ღის სა­კუ­თა­რი ხე­ლით შექ­მნის ყვე­ლა მსურ­ველს პრაქ­ტი­კუ­ლი ჩვე­ვი­სა და მცე­ნა­რის მოვ­ლის ათას­ზე მეტ წესს სთა­ვა­ზობს. ფე­რა­დი ილუსტრა­ცი­ე­ბი და ფო­ტო­სუ­რა­თე­ბი ნა­ბიჯ-ნა­ბიჯ მიჰ­ყვე­ბა ავ­ტო­რის თხრო­ბას. წიგნ­ში თან­მიმ­დევ­რუ­ლად და დე­ტა­ლუ­რად არის გან­ხი­ლუ­ლი ყვე­ლა ეტა­პი: ნი­ა­და­გის შე­მოწ­მე­ბა, მოვ­ლა, ხე­ე­ბი, ბუჩ­ქე­ბის დარ­გვა, ბოსტნი­სა და ვარ­დე­ბის ბა­ღის მო­შე­ნე­ბა, ხე­ე­ბის გას­ხვლა, მზა­დე­ბა მო­მა­ვა­ლი წლის­თვის. ეს უნი­კა­ლუ­რი წიგ­ნია მე­ბა­ღე­ო­ბის­თვის.

ვა­ზის აბ­ლა­ბუ­დი­ა­ნი ტკი­პა Brevipalpus lewisi Mc-G

მავ­ნე­ბე­ლი ვაზს ძი­რი­თა­დად ფოთ­ლებს უზი­ა­ნებს, რა­საც მათი გა­უ­ფე­რუ­ლე­ბა და ნა­ად­რე­ვი ჩა­მოც­ვე­ნა - მოჰ­ყვე­ბა. გა­მო­ზამ­თრე­ბუ­ლი ტკი­პა გა­ზა­ფხულ­ზე ჯერ ახალ­გაშ­ლილ კვირ­ტებს აზი­ა­ნებს, ხოლო შემ­დეგ, ფოთ­ლებ­სა და ყლორ­ტებს, გან­სა­კუთ­რე­ბით ძარ­ღვე­ბის გას­წვრი­ვაა შე­სამ­ჩნე­ვი. ნა­წუწნ ად­გი­ლებ­ში ფოთ­ლებ­სა და ყლორ­ტებ­ზე მო­შა­ვო ყა­ვის­ფე­რი წერ­ტი­ლო­ვა­ნი ლა­ქე­ბი ჩნდე­ბა. და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ყლორ­ტე­ბი მთლი­ა­ნად შავ­დე­ბა და იღუ­პე­ბა. მზარ­დი ფოთ­ლის და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ფირ­ფი­ტა არა­თა­ნაბ­რად ვი­თარ­დე­ბა, იკ­რუნ­ჩხე­ბა და ცვი­ვა. დად­გე­ნი­ლია, რომ ტკი­პე­ბით ინ­ტენ­სი­უ­რად და­ზი­ა­ნე­ბულ ვე­ნა­ხებ­ში ყუ­რძნის მო­სა­ვა­ლი 20%-ით მცირ­დე­ბა, ხოლო შაქ­რი­ა­ნო­ბა 3%-მდე იკ­ლებს.

ბრძო­ლის მე­თო­დე­ბი - აბ­ლა­ბუ­დი­ა­ნი ტკი­პას წი­ნა­აღ­მდეგ კარგ შე­დეგს იძ­ლე­ვა ენ­ვი­დო­რის, ნე­ო­რო­ნის გა­მო­ყე­ნე­ბა. ფოთ­ლე­ბი უნდა დას­ველ­დეს კარ­გად, ქვე­და მხრი­დან. პირ­ვე­ლი შეს­ხუ­რე­ბა ტარ­დე­ბა ყლორ­ტებ­ზე 3-4 ფოთ­ლის გა­მო­ტა­ნი­სას, მე­ო­რე წამ­ლო­ბი­დან 10 დღის შემ­დეგ. სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში ტარ­დე­ბა კი­დევ ერთი წამ­ლო­ბა. ტკი­პას წი­ნა­აღ­მდეგ შე­საძ­ლე­ბე­ლია გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნას კარ­ტო­ფი­ლის, თა­ვი­ა­ნი ხახ­ვის ან ბა­ბუ­აწ­ვე­რას ნა­ყე­ნე­ბიც.

იმე­რუ­ლი ბა­ლი­შა ცრუ­ფა­რი­ა­ნა Neopulvinaria imeretina Hadj

ზრდას­რუ­ლი, სქე­სობ­რი­ვად მომ­წი­ფე­ბუ­ლი დედ­ლის სხე­უ­ლი მოგ­რძო ოვა­ლუ­რია, სიგ­რძე­ში 5-დან 11 მმ-მდე მერ­ყე­ობს. ცრუ­ფა­რი­ა­ნას მატ­ლე­ბი და ახალ­გაზ­რდა დედ­ლე­ბი ვა­ზის ფოთ­ლის ფირ­ფი­ტის რო­გორც ზედა, ისე ქვე­და მხა­რეს, მტევ­ნის კლერ­ტზე, ყუნ­წზე, მწვა­ნე ყლორტზე, პწკალ­ზე სახ­ლდე­ბი­ან. ფოთ­ლე­ბი ხმე­ბა და ცვი­ვა, ყლორ­ტი და მტე­ვა­ნი არა­ნორ­მა­ლუ­რად ვი­თარ­დე­ბა, კლერ­ტი ჭკნე­ბა და ნა­ყო­ფი ზრდა­და­უმ­თავ­რე­ბე­ლი რჩე­ბა. ამა­ვე დროს, მათ ტკბილ, წე­ბო­ი­ან გა­მო­ნა­ყოფ­ზე საპრო­ფი­ტი სოკო ვი­თარ­დე­ბა, რო­მე­ლიც ვა­ზის მწვა­ნე ნა­წი­ლებს შავი ფიფ­ქით ფა­რავს და ყუ­რძნის ხა­რისხს აუ­ა­რე­სებს.

ბრძო­ლის მე­თო­დე­ბი - იმე­რუ­ლი ბა­ლი­შა ცრუ­ფა­რი­ა­ნას წი­ნა­აღ­მდეგ სა­უ­კე­თე­სო შე­დეგს იძ­ლე­ვა ქი­მი­უ­რი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა. კარგ შე­დეგს იძ­ლე­ვა კვერ­ცხე­ბის დე­ბის პე­რი­ოდ­ში მავ­ნებ­ლის მე­ქა­ნი­კუ­რი გას­რე­საც.