მოგზაურობა მიკროავტობუსით: თამარ კობახიძის გზა მსოფლიოს გარშემო - "დიდ ქალაქებში უფრო მეტია ხიფათი, მე ძირითადად სოფლებში დავდივარ, მთაში თუ ზღვაზე..."

როდესაც ყოველდღიური რუტინა დამღლელი ხდება, თამარ კობახიძე თეთრ მიკროავტობუსში ჯდება და მოგზაურობას იწყებს. ქვეყნებს არ ითვლის, თუმცა დაახლოებით, 40-მდე ქვეყანა აქვს შემოვლილი, ზოგიერთ მათგანში ერთი თვეც რჩება.

მოგზაურობა ყოველთვის უყვარდა, მაგრამ მიკროავტობუსით მოგზაურობა პანდემიის პერიოდში დაიწყო. ეს არ არის ჩვეულებრივი მიკროავტობუსი, რადგან მასში ერთი ადამიანისთვის იდეალური თუ არა, კომფორტული გარემოა. დგას საწოლი-ტრანსფორმერი, მაგიდა, სკამი, პატარა სამზარეულოც კი...

ახლა თამარს მოგზაურობის პარალელურად კიდევ ერთი საინტერესო საქმე დაემატა. "ბიბლუსის" შემოქმედებითმა დირექტორმა, გიორგი კეკელიძემ "წიგნიერების გამავრცელებელი საზოგადოების“ წევრად აირჩია და სპეციალური სიგელიც გადასცა.

- "გუშინ შემთხვევით გიორგი კეკელიძე გავიცანი და ჩემი სურვილი გავუზიარე. დღეც არ გასულა და უკვე ცეცხლი დაანთო“ - ეს თქვენი ერთ-ერთი ბოლო სტატუსიდან ამონარიდია, უფრო ვრცლად რომ გვითხრათ, თამარ, ახლა "წიგნიერების გამავრცელებელ საზოგადოებას“ წარმოადგენთ, ეს სტატუსი რას შეცვლის თქვენს მოგზაურობაში?

- ჩემი მოგზაურობა ყოველთვის ადამიანებს უკავშირდება, არასოდეს ვყოფილვარ ორიენტირებული ადგილების მონახულებაზე. ჩემთვის პირველ ადგილზე იდგნენ ადამიანები, რადგან სხვადასხვა კულტურების გაცნობის, მათი ცხოვრების წესის გაზიარების დიდი ინტერესი გამაჩნია.

როდესაც სხვა ქვეყანაში ჩავდიოდი ან საქართველოს რომელიმე რეგიონში, ყოველთვის ვცდილობდი ადამიანებთან დამეგობრებას. რადგან ქალი ვარ, უფრო ახლო ურთიერთობას ვამყარებდი ქალებთან ან ახალგაზრდებთან, რომლებიც ოცნებას იწყებენ, მიზნებს ისახავენ, მათთვის ჩემი ცხოვრების გამოცდილების გაზიარება ყოველთვის საინტერესო იყო.

ახლაც, როდესაც გიორგი კეკელიძე გავიცანი და ამ საზოგადოების ნაწილი გავხდი, რა თქმა უნდა, კიდევ უფრო მეტი მოტივაცია მომეცა იმისთვის, რომ ეს საქმე ვაკეთო. მე და გიორგის ბევრი კარგი იდეა გვაქვს, რომლის გაერთიანებას შევძლებთ და საერთო ძალებით კიდევ უფრო მეტ საქმეს გავაკეთებთ.

- სულ რამდენ ქვეყანაში ხართ ნამყოფი და ახლა ქართველი ავტორების წიგნებს თუ წაიღებთ უცხოეთშიც.

- არც დამითვლია, ალბათ 40-მდე. ჩემი მოგზაურობის მიზანი არასოდეს ყოფილა რაოდენობა, უფრო გამოცდილებაზე და შეგრძნებებზეა დამყარებული. სიამოვნებით წავიღებდი ქართველი ავტორების წიგნებსაც, თუმცა ამაზე ჯერ არ გვისაუბრია.

- თამარ, ვისთან ერთად მოგზაურობთ ხოლმე. პირველად მოგზაურობა მეგობართან ერთად დაიწყეთ, რომელიც მალევე "გაიქცა...“

- ძირითადად, მარტო ვმოგზაურობ. ჩემი პირველი რვათვიანი ტურნე ბალკანეთში მეგობართან ერთად დავიწყე. შემდეგ ჩვენი გზები გაიყო და მარტომ გავაგრძელე. პირველად 17 წლის ასაკში ვიმოგზაურე, თუმცა ხანგრძლივი ტურნეები ბოლო სამი წელია დავიწყე, პლუს მიკროავტობუსით. პერიოდულად დედა ჩამოდის, ერთმანეთი გვენატრება ხოლმე. ჩემს სანახავად იყო მონტენეგროში, თურქეთში, ინდოეთში, უზბეკეთში.

- მოგზაურობთ მანქანით, რაც თითქოს არც ისე უსაფრთხო უნდა იყოს, ალბათ, ამ თვალსაზრისით არაერთი საინტერესო ისტორია გექნებათ.

- უსაფრთხო დღეს აღარსად არის ყოფნა. დიდ ქალაქებში უფრო მეტი ხიფათია, მე ძირითადად სოფლებში დავდივარ, მთაში თუ ზღვაზე... ვცდილობ, თვალს მოვეფარო და არ მივიქციო ზედმეტი ყურადღება. ადგილზე ჩასვლისას ხალხს ვხვდები, ვესაუბრები, ვუყვები ჩემი მოგზაურობის მიზნებს, რომ საეჭვო არ იყოს ჩემი იქ ყოფნა. ბოლოს ისე დავახლოვდებით ხოლმე, რომ არ მანებებენ მანქანაში ძილს და სახლებში მეპატიჟებიან. ამ ხნის განმავლობაში არც საქართველოში და არც ფარგლებს გარეთ არ მქონია სახიფათო შემთხვევა. ღამე ისე მძინავს, არც ვიცი, ჩემს გარშემო რა ხდება.

ხიფათთან დაკავშირებით, ერთ საინტერესო ისტორიას მოგიყვებით, რომელიც ჩრდილოეთ მაკედონიაში გადამხდა. ერთ-ერთ მიტოვებულ სოფელში ავედი, როგორც მითხრეს, არქიტექტურულად იყო საინტერესო, თუმცა ღამე დარჩენას არ ვაპირებდი. ადგილზე კანტიკუნტად იდგა სახლები, სულ ერთი ბებო ვნახე და რამდენიმე კატა. უცებ დავინახე ერთგან ბევრი კაცი იდგა, მუშაობდნენ, ქვაფენილს აგებდნენ. არ ვიცი, რატომ, მაგრამ ცოტა შემეშინდა. გადავწყვიტე არ გავჩერებულიყავი. მოვბრუნდი, ჩავჯექი მიკროავტობუსში და კარი შიგნიდან ჩავკეტე. სოფლიდან რომ ჩამოვედი, 40 კილომეტრით იყო დაშორებული ქალაქს და იქამდე ტყე უნდა გამევლო. ულამაზესი ტყე იყო, გავჩერდი, ფოტოს გადაღება მინდოდა. მანქანის კარი რომ მივხურე, მივხვდი რომ ჩაიკეტა. იმ მომენტში ძალიან ცუდად ვიგრძენი თავი, ტელეფონი მანქანაში იყო, თხლად მეცვა, მციოდა, ხელში მხოლოდ ფოტოაპარატი მქონდა.

ისე აეწყო ყველაფერი, რომ მივხვდი, შველის სათხოვნელად ისევ იმ სოფელში უნდა ავსულიყავი. სხვა გზა არ მქონდა, მივედი იმ კაცებთან და ჩემი დამტვრეული ალბანურით ავუხსენი, რაც მჭირდა. დაუყოვნებლივ დაყარეს იარაღი, გამომყვნენ, თავისი მანქანით ხელოსანიც წამოიყვანეს და ისე დამეხმარნენ, თანხაც არ გადამახდევინეს. ბოლოს გზაზე დამაყენეს და დაბრუნდნენ. ისე შემრცხვა ჩემი შიშის...ეს ჩემთვის იყო კარგი გაკვეთილი, რადგან როგორც შიში, ისე ყველაფერი მოდის ჩვენი ქვეცნობიერიდან.

- რა მოგცათ ამ წლებმა, რომელიც ძირითადად გზაში გაატარეთ...

- დიდი ემოცია, მეგობრები, განათლება, ინფორმაცია, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია. მე ამ ქვეყნებში, რომლებიც შეგნებულად ავარჩიე, შევძელი, რომ ჩემი თავისთვის ბევრი რამ დამემტკიცებინა. ბევრი რაღაც არ ვიცით სწორად, გადმოცემებში კი ბევრი დეტალი იკარგება ან გადასხვაფერდება და ჩვენამდე დამახინჯებული ფორმით აღწევს. ამ ქვეყნებში ბევრი რამ იყო სიურპრიზი, ასევე ჩემთვისაც კარგი ტესტი იყო. მოგზაურობამ მომცა დრო ფიქრისთვის, საკუთარი თავის გასაცნობად, ღირებულებების გადასაფასებლად, გეოგრაფიის და ისტორიის შესასწავლად და მომცა ასევე დრო იმისთვის, რომ ვყოფილიყავი თავისუფალი.

- მოგზაურობისას ალბათ ბევრს კითხულობთ?

- ის, რაც შევძელი დამებრუნებინა ჩემი თავისთვის ამ წლების განმავლობაში, ეს არის წიგნების კითხვის შესაძლებლობა - მაშინ, როდესაც წლები რუტინული ცხოვრებით ვცხოვრობდი, დატვირთული სამუშაო რეჟიმის გამო, სტანდარტულად ვამბობდი, რომ ვერ ვასწრებდი წიგნების კითხვას. ძირითადად პროფესიასთან დაკავშირებულ წიგნებს ვეცნობოდი, მხატვრული ლიტერატურისთვის დრო არ მრჩებოდა.

- ალბათ, თქვენს დროებით საცხოვრებელში ადგილს წიგნებიც იკავებს, თუ გაქვთ სამაგიდო წიგნები, რომლებიც მუდმივად თქვენთან არის..

- არსებობს წიგნები, რომლებიც რამდენჯერმე მაქვს წაკითხული და ჩემი შეხედულებები რაღაცნაირად შეცვალა. ასეთად გამოვყოფდი ჰალიდ ჰოსეინის წიგნს "ათასი მოელვარე მზე“. მაშინ პირველად გამიჩნდა სურვილი ავღანეთში ჩასვლის, რათა ბამიანის ბუდა მენახა და საკუთარი ყურით მომესმინა ყველაფერი. შარშან პაკისტანიდან ავღანეთში გადასვლა ვცადე, მაგრამ არ გამომივიდა. თალიბანის გარდა ფინანსურ თემასთან იყო დაკავშირებული. აღმოჩნდა, რომ გიდის გარეშე არ გიშვებენ, გიდმა კი დიდი თანხა მოითხოვა, რასაც ჩემი ბიუჯეტი ვერ გასწვდებოდა. ამ წიგნმა და ავტორმა რეგიონის მიმართ ჩემი ინტერესი, გულისტკივილი უფრო გაზარდა. როდესაც ბამიანის ბუდა ააფეთქეს, თითქოს იმის შემდეგ ავღანეთში ჩასვლამაც აზრი დაკარგა.

არის კიდევ ერთი წიგნი, რომელიც მოგზაურობასთან ასოცირდება. ეს არის გრეგორი დევიდ რობერტსის "შანტარამი“. ამ წიგნით თავიდან აღფრთოვანებული ვიყავი, მაგრამ შემდეგ ჩემს ინდოელ მეგობრებთან რომ ვისაუბრე, დავრწმუნდი, რომ იქ დიდად არ უყვართ და ისე არ უყურებენ ამ წიგნს, როგორც ჩვენ. წიგნში მოთხრობილია გმირზე, რომელიც გაქცეული პატიმარია და ყალბი პასპორტით ინდოეთში ჩადის.

ქართველ ავტორებზეც ვისაუბრებ, ზურაბ ქარუმიძის Belacqua, რომელიც ნამდვილად გახდა ჩემთვის თან სატარებელი წიგნი, მეტი ადგილი არ მაქვს მიკროავტობუსში... სამჯერ წავიკითხე, მრცხვენია, რომ აქამდე არ ვიცნობდი ამ წიგნს. წლების წინ ჯანმრთელობის ძალიან დიდი პრობლემა მქონდა, ერთი ფილტვი ჩამეფუშა და სიკვდილს ძლივს გადავრჩი. ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც Belacqua ჩემთვის საყვარელ წიგნად იქცა. დასასრულს გეტყვით, რომ ჩემთვის მოგზაურობა, რაც არ უნდა ბანალურად ჟღერდეს, თითქმის იგივე ფუნქციის მატარებელია, რა როლიც წიგნს აქვს ადამიანის ცხოვრებაში. ხშირად როდესაც მეგობრებთან ვსაუბრობ, რომლებიც გაცილებით ნაკითხები არიან, ვიდრე მე, იმათ მაგალითად მოჰყავთ წიგნი და მე ეს ყველაფერი ვიცი რეალობაში, იმ ქვეყანაში ვყოფილვარ და იმ ხალხთან მქონია შეხვედრა. ამბობენ, მოგზაურობაც ერთი დიდი წიგნიაო და მე ამას ვადასტურებ...