სა­ქარ­თვე­ლოს ტყე არის ქვეყ­ნის­თვის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ფა­სე­უ­ლო­ბის მქო­ნე ბუ­ნებ­რი­ვი რე­სურ­სი, რო­მელ­საც უდი­დე­სი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს. ის არა მარ­ტო უნი­კა­ლუ­რი ბი­ომ­რა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბას გა­ნა­პი­რო­ბებს, არა­მედ უზ­რუნ­ველ­ყოფს მო­სახ­ლე­ო­ბის­თვის სა­სი­ცო­ცხლო სარ­გებ­ლის და რე­სურ­სის მი­წო­დე­ბას. გა­ნა­პი­რო­ბებს ადა­მი­ა­ნე­ბის კე­თილ­დღე­ო­ბას.

"ჩვე­ნი უნი­კა­ლუ­რი ლან­დშაფ­ტი, სა­უ­კე­თე­სო კლი­მა­ტი, წყა­ლი, ჰა­ე­რი, სა­სი­ცო­ცხლო რე­სურ­სე­ბი და ბუ­ნებ­რი­ვი წო­ნას­წო­რო­ბა, რი­თიც შეგ­ვიძ­ლია მშვი­დად, უსაფრ­თხოდ და ალ­ბათ, შეძ­ლე­ბუ­ლა­დაც ვი­ცხოვ­როთ და ტუ­რის­ტე­ბიც მო­ვი­ზი­დოთ, ეს ყვე­ლა­ფე­რი ტყე­ებ­ზე დგას. ტყე­ე­ბის გა­რე­შე ჩვე­ნი ლა­მა­ზი მთე­ბი ქვი­შა-ხრე­შით სავ­სე პირ­მოხ­სნილ ტომ­რე­ბად გა­და­იქ­ცე­ვა და ჩვე­ნი სა­ა­მა­ყო ხე­ო­ბე­ბი­დან გა­უ­თა­ვე­ბე­ლი სტი­ქი­ე­ბი წა­მო­ვა, რა­მაც ჩვე­ნი ის­ტო­რი­უ­ლი და­სახ­ლე­ბე­ბი შე­იძ­ლე­ბა სა­ცხოვ­რებ­ლად უვარ­გი­სი გა­ხა­დოს“ - გვე­უბ­ნე­ბა რეზო გე­თი­აშ­ვი­ლი, "სე­ნის" პრო­ექ­ტე­ბის კო­ორ­დი­ნა­ტო­რი.

• მისი თქმით, ტყე­ე­ბის არამ­დგრა­დი სარ­გებ­ლო­ბა ქვეყ­ნის მთა­ვარ სიმ­დიდ­რეს სი­ღა­რი­ბის ფაქ­ტო­რად აქ­ცევს. რე­ა­ლუ­რად რა ხდე­ბა და რას­თან გვაქვს სა­ერ­თოდ საქ­მე, ამას რეზო გე­თი­აშ­ვი­ლის ინ­ტერ­ვი­უ­დან შე­ი­ტყობთ.

- სულ ახ­ლა­ხან გა­რე­მოს დაც­ვი­სა და სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სა­მი­ნის­ტრომ პირ­ვე­ლი ეროვ­ნუ­ლი აღ­რი­ცხვის შე­დე­გე­ბი გა­მო­აქ­ვეყ­ნა. რო­გორც სა­ხელ­მწი­ფოს მიერ ქვეყ­ნის მას­შტა­ბით გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი კვლე­ვე­ბით დგინ­დე­ბა, სა­ქარ­თვე­ლოს ტყე­ე­ბის 35% დეგ­რა­დი­რე­ბუ­ლია, 28% კი - ერო­ზი­რე­ბუ­ლი. უკვე ოფი­ცი­ა­ლუ­რი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბით შეგ­ვიძ­ლია ვიმ­სჯე­ლოთ, თო­რემ ტყე­ებს რომ ვკარ­გავთ, ეს ყვე­ლამ ვი­ცით. 30 წლის წინ, როცა ტყე­ე­ბის ენერ­გე­ტი­კუ­ლი ათ­ვი­სე­ბა მა­სობ­რი­ვად და­ვი­წყეთ, ჩვენს ეზო­ებ­ში უზარ­მა­ზა­რი ხის გა­და­ნაჭ­რე­ბი ეყა­რა. ჩვე­ნი ტყე­ე­ბი ენერ­გე­ტი­კულ კრი­ზისს საკ­მა­ოდ კარ­გად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი შეხ­ვდა და შე­შის მო­ტა­ნი­სას რჩე­ვა­შიც კი შევ­დი­ო­დით - რცხი­ლა სჯობ­და თუ წი­ფე­ლი. თან მზი­ან ად­გი­ლას უნდა ყო­ფი­ლი­ყო მოჭ­რი­ლი, ძი­რე­უ­ლი კუნ­ძე­ბი ძნე­ლად სკდე­ბო­და და ტყე­ში ვტო­ვებ­დით... ახლა იმა­ვე ად­გი­ლას პა­ტარ-პა­ტა­რა გა­და­ნაჭ­რე­ბი ყრია და ყვე­ლა­ფე­რი ერ­თად - მუხა, ჯაგრცხი­ლა, ბა­ლამ­წა­რა, პან­ტა, მოკ­ლედ, რაც ტყე­ში იყო დარ­ჩე­ნი­ლი.

- გა­მო­დის, რომ ტყე­ში ყვე­ლა ხე მოვ­ჭე­რით, რაც 30 წლის წინ იდგა...

- თით­ქმის ყვე­ლა, სა­დამ­დეც გზამ მიგ­ვიყ­ვა­ნა და სა­ი­და­ნაც ხის გა­მო­ტა­ნა შე­საძ­ლე­ბე­ლი იყო… ძვე­ლი და ასა­კო­ვა­ნი კო­რო­მე­ბი რომ ამო­ი­წუ­რა, ახალ­ზეც გა­და­ვე­დით. ათწლე­უ­ლე­ბი ტყე­ებს უსის­ტე­მოდ და უწყვე­ტად ვჩე­ხავთ და ბევ­რგან, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი სოფ­ლი­სა და სა­ტყეო გზე­ბის სი­ახ­ლო­ვეს, მო­საჭ­რე­ლი ხე­ე­ბი ნამ­დვი­ლად აღარ დარ­ჩა. ამი­ტომ, ადრე თუ ერთი ხე მთე­ლი ზამ­თა­რი გვყოფ­ნი­და, ახლა ხუთი-ათი ახალ­გაზ­რდა ხის მოჭ­რა გვი­წევს, ზამ­თრის­თვის სამ­ყო­ფი შეშა რო­გორ­მე რომ შეგ­როვ­დეს... იმ ად­გი­ლებს კი­დევ არა უშავს, სა­დაც ამო­ნა­ყა­რი მე­ო­რა­დი ტყე­ე­ბია, მაგ­რამ იქ უფრო რთუ­ლა­დაა საქ­მე, სა­დაც სა­ხე­ო­ბე­ბი შე­იც­ვა­ლა და გა­კა­ფულ ტყე­ებ­ზე გა­უ­ვა­ლი ქვე-ტყე წა­მო­ვი­და. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში ეს არის მაყ­ვლის ბარ­დე­ბი, უფრო ზე­ვით - რო­დო­დენ­დრო­ნი. ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ ტყემ აღ­დგე­ნის უნა­რი და­კარ­გა - ბუ­ნებ­რი­ვად ვე­ღარ აღ­დგე­ბა.

კი­დევ უფრო უა­რე­სა­დაა საქ­მე, სა­დაც ერო­ზი­უ­ლი პრო­ცე­სე­ბი გან­ვი­თარ­და. ეს უკვე მე­ო­რა­დი და გა­ცი­ლე­ბით მძი­მე აამ­ბა­ვია. მთის ტყე­ე­ბიც გა­ჩეხ­ვამ მათი ნი­ა­დაგ­დაც­ვი­თი და წყალ­მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი ფუნ­ქცი­ის შე­სუს­ტე­ბა გა­მო­იწ­ვია. და­ი­წყო ნი­ა­და­გე­ბის წა­რე­ცხვა და ღვარ­ცო­ფუ­ლი პრო­ცე­სე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა. სა­დაც უფრო მგრძნო­ბი­ა­რე გრუნ­ტია, მე­წყრუ­ლი სხე­უ­ლე­ბი ჩა­მო­ყა­ლიბ­და და სტი­ქი­ე­ბის კე­რე­ბი გაჩ­ნდა. როცა ერო­ზი­ე­ბის 28 %-იან მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე ვსა­უბ­რობთ, ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ ჩვე­ნი სა­ტყეო ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის თით­ქმის მე­სა­მე­დი ამის­კე­ნაა მიდ­რე­კი­ლი.

გა­ე­როს ეროვ­ნულ სა­ა­გენ­ტოს­თან და „სა­ტყე­ოს­თან“ ერ­თად გა­სულ წლებ­ში სტი­ქი­ე­ბის რის­კე­ბის კუ­თხით მდი­ნა­რე­თა აუ­ზებს ვსწავ­ლობ­დით. უმ­ძი­მე­სი სუ­რა­თია. მდი­ნა­რე­თა აუ­ზე­ბი დეგ­რა­დი­რე­ბუ­ლია თით­ქმის მთელ პე­რი­მეტრზე. ქვე­ა­უ­ზე­ბის დო­ნე­ზე არა­თუ ტყე­ზე ხე­ლის ხლე­ბა აღარ შე­იძ­ლე­ბა, სას­წრა­ფო ზო­მე­ბია მი­სა­ღე­ბი ბუ­ნებ­რი­ვი ჰიდ­რო­ლო­გი­უ­რი რე­ჟი­მე­ბის აღ­სად­გე­ნად და ნი­ა­და­გე­ბის წა­რე­ცხვის შე­სა­კა­ვებ­ლად. გან­სა­კუთ­რე­ბით - და­სახ­ლე­ბე­ბის სი­ახ­ლო­ვეს, ჰიდ­რო­ლო­გია ახ­ლოც აღა­რაა ბუ­ნებ­რივ­თან. ჩვე­ნი უნი­კა­ლუ­რი ხე­ო­ბე­ბი ბევრ ად­გი­ლას "დაძ­რუ­ლია" პირ­და­პი­რი მნიშ­ვნე­ლო­ბით და და­მიზ­ნე­ბუ­ლია ჩვენს სოფ­ლებ­ზე, ქა­ლა­ქებ­ზე, მუ­ნი­ცი­პა­ლურ და რე­გი­ო­ნულ ცენ­ტრებ­ზე. მთე­ლი ეს მე­ქა­ნიზ­მი შე­იძ­ლე­ბა ერთ რი­გით გაწ­ვი­მე­ბა­ზე ამოქ­მედ­დეს.

- აქამ­დე რო­გორ მო­ვე­დით და ამის კონ­ტრო­ლი დღეს რა­ტომ ვერ ხერ­ხდე­ბა?

- ...თა­ვად სა­ტყეო დარ­გი მუდ­მი­ვად ექ­სპე­რი­მენ­ტე­ბის მსხვერ­პლი იყო და და­უ­გეგ­მა­ვი, უსის­ტე­მო და უმარ­თა­ვი ტყით­სარ­გებ­ლო­ბაც ძა­ლი­ან დიდ­ხანს გაგ­რძელ­და. 2013 წელს პარ­ლა­მენ­ტმა და­ამ­ტკი­ცა ეროვ­ნუ­ლი სა­ტყეო კონ­ცეფ­ცია, რაც იყო პირ­ვე­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა სა­ტყეო დარ­გის თან­მიმ­დევ­რუ­ლი რე­ფორ­მი­რე­ბის შე­სა­ხებ. სულ რა­ღაც სამი წლის წინ დამ­ტკიც­და ტყის ახა­ლი კო­დექ­სიც, რო­მელ­მაც შექ­მნა საკ­მა­ოდ რთუ­ლი და ამ­ბი­ცი­უ­რი სა­მარ­თლებ­რი­ვი ჩარ­ჩო, არა მარ­ტო სა­ტყეო დარ­გის­თვის, არა­მედ ენერ­გე­ტი­კის, ბუ­ნებ­რი­ვი კა­ტას­ტრო­ფე­ბის მარ­თვის, სოფ­ლის გან­ვი­თა­რე­ბის, ეკო­ნო­მი­კის და სხვა სექ­ტო­რე­ბის­თვის. პირ­ველ რიგ­ში, უარი ით­ქვა, ე.წ. სო­ცი­ა­ლურ ჭრა­ზე.

- ეს სო­ცი­ა­ლუ­რი ჭრა მხო­ლოდ სა­ქარ­თვე­ლო­შია, ხომ?

- სა­ტყეო საქ­მე­ში ეს მარ­თლაც "უნი­კა­ლუ­რი“ მოვ­ლე­ნაა. ჭრა სა­მე­ურ­ნეო ღო­ნის­ძი­ე­ბაა და "სო­ცი­ა­ლუ­რი ჭრა“ ისე­თი­ვე აბ­სურ­დია, რო­გო­რიც შე­იძ­ლე­ბა იყოს, ვთქვათ, "სო­ცი­ა­ლუ­რი ხვნა“, ან "სო­ცი­ა­ლუ­რი თეს­ვა“. სა­ბედ­ნი­ე­როდ, 2026 წლის 1-ელ იან­ვრი­დან ეს პრაქ­ტი­კა აღარ იარ­სე­ბებს. შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ ამ­ჟა­მად ქვე­ყა­ნა­ში საკ­მა­ოდ მძლავ­რი სა­ტყეო რე­ფორ­მა მიმ­დი­ნა­რე­ობს, რო­მელ­საც აქვს სა­ხელ­მწი­ფო და სა­ერ­თა­შო­რი­სო მხარ­და­ჭე­რა. თუმ­ცა, რე­ფორ­მის წარ­მა­ტე­ბა და ტყის კო­დექ­სით დამ­ტკი­ცე­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბა ერთი უწყე­ბის კომ­პე­ტენ­ცი­ას ცდე­ბა და სამ­წუ­ხა­როდ, არ ჩანს შემ­ხვედ­რი მოქ­მე­დე­ბე­ბი სო­ცი­ა­ლურ და ენერ­გე­ტი­კულ სექ­ტო­რებ­ში.

- ისევ შე­შამ­დე და ენერ­გე­ტი­კამ­დე მივ­დი­ვართ...

- ასეა. ვი­ცით, რომ შე­შას რე­გი­ო­ნე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბის დიდი ნა­წი­ლი მო­იხ­მარს. სხვა­დას­ხვა კვლე­ვე­ბით, ეს არის მო­სახ­ლე­ო­ბის 60-დან 90 %-მდე. სა­შე­შე ხე-ტყე­ზე არ­სე­ბუ­ლი მო­თხოვ­ნა გა­ცი­ლე­ბით მა­ღა­ლია, ვიდ­რე ის ენერ­გე­ტი­კუ­ლი რე­სურ­სი, რისი მო­ცე­მაც ტყეს შე­უძ­ლია. ციფ­რე­ბით თუ ვიმ­სჯე­ლებთ და ოფი­ცი­ა­ლუ­რი სტა­ტის­ტი­კის­თვის ჯე­ოს­ტატს მო­ვიშ­ვე­ლი­ებთ, მა­გა­ლი­თად, 2021 წელს მო­სახ­ლე­ო­ბამ 1.800.000-მდე კუ­ბუ­რი მეტ­რი შეშა მო­იხ­მა­რა. ამა­ვე წე­ლი­წადს სა­ხელ­მწი­ფომ გას­ცა ოფი­ცი­ა­ლუ­რად მხო­ლოდ და მხო­ლოდ 277.000 კუ­ბუ­რი მეტ­რი, ანუ 6-ჯერ ნაკ­ლე­ბი. ამ მარ­ტი­ვი ანა­ლი­ზით, 2021 წელს ბა­ზარ­ზე არ­სე­ბუ­ლი შე­შის ხუთი მე­ექ­ვსე­დი იყო გა­ურ­კვე­ვე­ლი წარ­მო­შო­ბის. ახლა ამას მე­ტყე­ვის თვა­ლით შევ­ხე­დოთ: თუ წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩა­ტა­რე­ბულ­მა ჭრებ­მა აღ­დგე­ნის პო­ტენ­ცი­ალს რამ­დენ­ჯერ­მე გა­და­ა­ჭარ­ბა, მე­ო­რე წელს ეს პო­ტენ­ცი­ა­ლი, მარ­ტი­ვად, ნულ­თან ახ­ლოს იქ­ნე­ბა და ვე­რაფ­რის მოჭ­რას ვე­ღარ შევ­ძლებთ. თუმ­ცა, თუ გათ­ბო­ბის სხვა ალ­ტერ­ნა­ტი­ვებს ვერ შევ­ქმნით და მო­თხოვ­ნას იგი­ვეს დავ­ტო­ვებთ, მთელ ზე­წო­ლა ისევ იგი­ვე ტყე­ე­ბის­კენ იქ­ნე­ბა მი­მარ­თუ­ლი და ნორ­მის გა­და­ჭარ­ბე­ბა არით­მე­ტი­კუ­ლი პროგ­რე­სი­ით გა­იზ­რდე­ბა. ეს ფაქ­ტო­რი უკვე აუ­ცი­ლე­ბელ გა­უ­ტყე­უ­რე­ბამ­დე მიგ­ვიყ­ვანს და ერთ მშვე­ნი­ერ დღეს აღ­მო­ვა­ჩენთ, რომ ჩვენს ტყე­ში ხე­ე­ბი აღა­რაა.

- გა­მო­დის, რომ ეკო­ლო­გი­უ­რი კა­ტას­ტრო­ფა­ზე ვსა­უბ­რობთ...

- არა მარ­ტო. ასე­ვე უნდა ვი­სა­უბ­როთ "ენერ­გე­ტი­კულ შიმ­შილ­ზეც", როცა ტრა­დი­ცი­უ­ლი ენერ­გო­რე­სურ­სე­ბი ამო­წუ­რუ­ლია, მო­სახ­ლე­ო­ბას კი არ აქვს შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, გა­და­ვი­დეს ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ ენერ­გი­ა­ზე, რაც ქმნის სა­სი­ცო­ცხლო რე­სურ­სის გა­რე­შე ოჯა­ხე­ბის დარ­ჩე­ნის საფრ­თხეს.

- კონ­კრე­ტუ­ლად რისი გა­კე­თე­ბა შე­იძ­ლე­ბა, თუნ­დაც ეკო­ნო­მი­კი­სა და მდგრა­დი გან­ვი­თა­რე­ბის, ან ჯან­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტრო­ში?

- თუ სო­ცი­ა­ლურ სერ­ვი­სებ­ზეა სა­უ­ბა­რი, ეს ფუნ­ქცია სწო­რედ შე­სა­ბა­მი­სი კომ­პე­ტენ­ცი­ის მქო­ნე უწყე­ბას უნდა და­ე­კის­როს და თუნ­დაც შე­შის სო­ცი­ა­ლურ და კო­მერ­ცი­ულ ფასს შო­რის სხვა­ო­ბა მის მიერ და­სუბ­სი­დირ­დეს. სა­ტყეო სა­ა­გენ­ტოს ამით მი­ე­ცე­მა თვითკმა­რი სა­ხელ­მწი­ფო მე­ურ­ნე­ო­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა, რაც მდგრად ტყით­სარ­გებ­ლო­ბას­თან ერ­თად, მის დაც­ვას და მოვ­ლა-პატ­რო­ნო­ბა­საც უზ­რუნ­ველ­ყოფს. ელე­მენ­ტა­რუ­ლად, შეძ­ლებს მე­ტყე­ვე­ე­ბის­თვის ღირ­სე­უ­ლი ანა­ზღა­უ­რე­ბის გა­დახ­დას, რაც ნამ­დვი­ლად აუ­ცი­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბაა ამ დარ­გის გა­მარ­თუ­ლი ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბის­თვის.

რაც შე­ე­ხე­ბა ენერ­გე­ტი­კუ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბით არ­სე­ბულ გა­მოწ­ვე­ვებს, ამა­ზე პა­სუ­ხი ნა­წი­ლობ­რივ ნა­პოვ­ნი და სა­ხელ­მწი­ფო მიერ აღი­ა­რე­ბუ­ლი­ცაა. ესაა კლი­მა­ტის მწვა­ნე ფონ­დის მიერ ინი­ცი­რე­ბუ­ლი და სა­ხელ­მწი­ფოს და სა­ერ­თა­შო­რი­სო დო­ნო­რე­ბის თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით მიმ­დი­ნა­რე სა­ტყეო პროგ­რა­მა, რო­მე­ლიც პრობ­ლე­მე­ბის გა­და­საჭ­რე­ლად კომ­პლექ­სურ მიდ­გო­მებს ით­ვა­ლის­წი­ნებს და სა­ხელ­მწი­ფო სა­ტყეო მე­ურ­ნე­ო­ბის გა­მარ­თვას­თან ერ­თად, ენერ­გე­ტი­კულ რე­ფორ­მა­საც ახორ­ცი­ე­ლებს.

ერთი მხრივ, მიმ­დი­ნა­რე­ობს ტყის მდგრა­დი მარ­თვის პრაქ­ტი­კის და­ნერგვა და მე­ო­რე მხრივ, მცირ­დე­ბა ტყის დეგ­რა­და­ცი­ის მთა­ვა­რი ფაქ­ტო­რი - ენერ­გე­ტი­კუ­ლი ზე­წო­ლა ტყე­ებ­ზე. ამის­თვის შერ­ჩე­უ­ლია მარ­ტი­ვი, მაგ­რამ სწრა­ფი შე­დე­გის მომ­ტა­ნი მე­თო­დი - არ­სე­ბულ ღუ­მე­ლებს ვა­ნაც­ვლებთ ბევ­რად უკე­თე­სით, რო­მე­ლიც, სხვა­თა შო­რის, უკვე სა­ქარ­თვე­ლო­ში იწარ­მო­ე­ბა. ესაა 10,000-ობით ღუ­მე­ლი, რა­მაც შე­შის მოხ­მა­რე­ბა უნდა გა­ა­ნა­ხევ­როს. ოღონდ ეს ხდე­ბა მხო­ლოდ 8 მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტეტ­ში.

შე­სა­ბა­მი­სად, მთა­ვა­რი კი­თხვე­ბიც არა გა­რე­მოს­დაც­ვით, არა­მედ ენერ­გე­ტი­კულ სექ­ტორ­ზე მო­დის: თუ გა­და­წყვე­ტის გზე­ბი უკვე ნა­პოვ­ნია და ამა­ზე ყვე­ლა თან­ხმდე­ბა - მთავ­რო­ბა, პარ­ლა­მენ­ტი, ფი­ნანსთა სა­მი­ნის­ტრო, დო­ნო­რე­ბი, მა­შინ რა­ტომ არ ვი­წყებთ სათ­ბო­ბი რე­სურ­სე­ბის შემ­ცი­რე­ბის ანა­ლო­გი­ურ ღო­ნის­ძი­ე­ბებს დარ­ჩე­ნილ 60-ზე მეტ მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტეტ­ში და რას იზამს ამ მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბა, თუ სო­ცი­ა­ლუ­რი ჭრე­ბის აკ­რძალ­ვის შემ­დეგ საკ­მა­რი­სი მო­ცუ­ლო­ბის შე­შას ვერ მი­ი­ღებს?

- ამ პერ­სპექ­ტი­ვით, რა იქ­ნე­ბა 2026 წელს?

- და­ვუშ­ვათ, რომ 8 მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტეტ­ში პროგ­რა­მუ­ლად მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სე­ბი დას­რულ­და წარ­მა­ტე­ბით. შე­ზღუ­დუ­ლი გე­ოგ­რა­ფი­ის პი­რო­ბებ­ში, მისი შე­დე­გი იქ­ნე­ბა ტყე­ებ­ზე ზე­წო­ლის შემ­ცი­რე­ბა სულ რა­ღაც 10-20 %-ის ფარ­გლებ­ში. ეს სუ­რათს პრაქ­ტი­კუ­ლად არ შეც­ვლის, რად­გან ქვეყ­ნის მას­შტა­ბით შე­ნარ­ჩუნ­დე­ბა დრა­მა­ტუ­ლი სხვა­ო­ბა შე­შის მოხ­მა­რე­ბა­სა და მი­წო­დე­ბას შო­რის...

- ისიც უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ ჩვე­ნი ტრა­დი­ცი­უ­ლი მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლი შე­შის ღუ­მე­ლე­ბი­დან გა­მო­სუ­ლი კვამ­ლი და ჭვარტლი სა­ზი­ა­ნოა ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის...

- ასეა. ამის გამო, რამ­დე­ნი­მე წლის წინ სა­ქარ­თვე­ლო პირ­ველ ად­გილ­ზე იყო ჰა­ე­რის და­ბინ­ძუ­რე­ბის შე­დე­გად გა­მოწ­ვე­უ­ლი სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლით. მო­სახ­ლე­ო­ბა­მაც რაც შე­იძ­ლე­ბა მალე უნდა და­ი­ვი­წყოს მითი, რომ „ჯან­მრთე­ლი ბავ­შვი ჭვარტლი­ან ღუ­მელ­თან უნდა იზ­რდე­ბო­დეს“. ტრა­დი­ცი­უ­ლი გათ­ბო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი უდი­დე­სი რის­კია ჩვე­ნი ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის და მსოფ­ლი­ოს ჯან­დაც­ვის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ამ უკვე არა­ერ­თხელ გა­მო­აქ­ვეყ­ნა მის­გან გა­მოწ­ვე­უ­ლი უმ­ძი­მე­სი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სია...

P.S. ასე რომ, დღე­ვან­დე­ლი სა­ტყეო რე­ფორ­მა არის ერ­თგვა­რი შე­თან­ხმე­ბა იმა­ზე, რომ ტყი­დან გა­მო­ტა­ნილ­მა შე­შამ აღარ უნდა გა­და­ა­ჭარ­ბოს ტყის პო­ტენ­ცი­ალს... ამ საქ­მე­ში ყვე­ლამ თა­ვი­სი წილი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა უნდა აი­ღოს და შე­ას­რუ­ლოს.