"აქ მე და ბაბუაჩემი ვართ, კინორეჟისორი ლელიკო ხოტივარი, „უდიპლომო სასიძო,“ „მხიარული რომანი“ და სხვა ცნობილი ფილმის ავტორი. საქართველოზე შეყვარებული, ვაჟკაცი და კეთილი ადამიანი... მენატრება და მახსენდება მისი ხშირად ნათქვამი სიტყვები - "საქართველოს მხოლოდ გამრავლება გადაარჩენს,“ - წერდა კინორეჟისორი ლევან თუთბერიძე თავის ერთ-ერთ ფეისბუქ სტატუსში, რომელსაც ბაბუასთან გადაღებულ ფოტოც ჰქონდა დართული.
ლელიკო, იგივე ლევან ხოტივარი მისი ბაბუა იყო, დედის მამა, რომელმაც მის ცხოვრებაზე სერიოზული გავლენა იქონია და კვალი დატოვა.
„ჩემს პროფესიაში საერთოდ ხოტივარების ოჯახმა, დედაჩემის მხარემ, დიდი როლი ითამაშა. გარდა იმისა, რომ რეჟისორი ლელიკო, ლევან ხოტივარი ბაბუაჩემი იყო, მისი შვილები, ჩემი ორივე ბიძა - ქართლოსი და ბუბა ასევე ამ პროფესიას ემსახურებოდა. თუმცა თავი და თავი მაინც ბაბუაჩემია, რომლის გაზრდილიც ვარ და ძალიან მიყვარდა,“ - გვეუბნება ბატონი ლევანი, რომელიც ახლა საყვარელ ბაბუას AMBEBI.GE-სთან იხსენებს.
- ბაბუას ქუთაისის გიმნაზია ჰქონდა დამთავრებული. თბილისში 1922-23 წლებამდე ჩამოვიდა. აქ სამსახიობო სასწავლებელში სწავლობდა (მაშინ ჯერ არ იყო თეატრალური ინსტიტუტი) მერე მაშინდელ „გოსკინპრომს“ რომ ეძახდნენ, იქ კინოსტუდიაში როგორც მსახიობი, რეჟისორის ასისტენტი მუშაობდა. მეგობრობდა რეჟისორებთან - კოლია შენგელაიასთან, მისი ახლო მეგობარი იყო, ასევე მეგობრობდა - მიხეილ კალატოზოვთან, კოლია სანიშვილთან... ქართული კინოს ერთ-ერთი პირველი შემქმნელი იყო. შემდეგ დაიწყეს მისი ფილმებში გადაღებაც და იმ დროისთვის ბევრ საინტერესო სურათში მოხვდა - თამაშობდა მთავარ და პატარ-პატარა როლებს. მოკლედ, მთლიანად იყო ჩართული კინოსამყაროში.
- როგორც ჩანს, მიიზიდა კინომ და შესაბამისად პროგრესული ადამიანიც იყო, მაშინ ამ სფეროთი ცოტა ინტერესდებოდა.
- კინო ხელოვნებაში ახალი დარგი იყო და სულ საწყის ეტაპზეც გახლდათ. ლელიკო გრძნობდა ეტყობა, რომ მომავალი ამ სფეროს მართლაც ჰქონდა. თავიდანვე შეუყვარდა კინო და 40-იან წლებში უკვე ფილმების გადაღება დაიწყო. შემოსავლებს არ ეძებდა, ზოგადად კინოში მუშაობა მისთვის დიდი ბედნიერება იყო. გადაიღო საკულტო ფილმები, მათ შორის, როგორიც არის „განაჩენი“. მასში გიორგი შავგულიძე უდიდესი მსახიობი თამაშობს, რომელიც ფილმის შუა გადაღების დროს ტრაგიკულად გარდაიცვალა. ლელიკოსთვის ეს უმძიმესი რამ იყო, ჯერ ერთი, დაკარგა მეგობარი, რაც ძალიან განიცადა. რთული პერიოდი ჰქონდა. შემდეგ ფილმი დასამთავრებელი იყო და ამაზე ფიქრობდა. როგორღაც მოახერხა დასრულება, რადგანაც იპოვეს ადამიანი, რომელიც ზურგით, თავის ფორმით, რაღაცით ჰგავდა გიორგი შავგულიძეს. კადრებიც ასე ზურგით გადაიღეს. მოკლედ, ფილმი შედგა და არ გაფუჭდა. „განაჩენს“ საინტერესო ისტორია ჰქონდა, ცენზურა როგორც ანტისაბჭოთა ფილმს, არ იღებდა.
კაშხლის არქიტექტორმა ჰესის მშენებლობისას რაღაც შეცდომა დაუშვა, კაშხალი გასკდება და ხალხი დაიღუპა. მას ციხეში უშვებენ. არადა, არქიტექტორი წესიერი კაცია, ოჯახის პატრონი. მოკლედ მოულოდნელად იძაბება მისი ცხოვრება და ადამიანური დრამა ვითარდება. ასეთი ფილმები საბჭოთა ცენზურას მაინცდამაინც არ უყვარდა. აუცილებლად იდეოლოგიასთან დაკავშირებული უნდა ყოფილიყო. ლელიკომ პირველად გააკეთა აბსოლუტურად მიუკერძოებელი ადამიანის დრამა, სადაც მთავარ გმირს პროკურორიც კი თანაუგრძნობდა.
აკაკი ბაქრაძე წერდა, რომ ფილმი მოსკოვში არ მიიღეს, შეეშინდათ. გააგზავნეს პროკურორების კრებაზე. შეკრიბეს ცნობილი პროკურორები, მათ ფილმის ნახვის შემდეგ თქვეს, რომ ეს არ არის საბჭოთა ადამიანი, რომ დანაშაულის ასეთი გამართლება არ შეიძლება. ამიტომ, ფილმი უნდა აიკრძალოსო. ლელიკოსთვის უკითხავთ, - ხომ არ გინდათ, რამე თქვათო? მე ერთი ოცნება მაქვს, აქედან ისე წავიდე ჩემს თბილისში, რომ არ დამაკავონო... საერთოდ, საოცარი იუმორი ჰქონდა, ასევე საოცარი ხიბლი ჰქონდა მის გარეგნობას, ამიტომ, დარბაზმა მისი ნათქვამი ცოტა მსუბუქად მიიღო. ისე გამოვიდა, რომ ლელიკომ დაძაბული სიტუაცია გაანეიტრალა, მაგრამ მაინც ისე მოხდა, რომ ფილმი აღარ დადეს. თან სტალინის შემდგომი პერიოდი იყო, „ოტტეპელი“.
- ფილმში ჟღერს ბიძინა კვერნაძის სიმღერა - „ასეთია ქურდი კაცის ბედი“. ის ცენზურას საბოლოოდ გადაურჩა, ხომ?
- რაღაცნაირად გადარჩა, თუმცა ამ სიმღერაზეც მთელი ამბავი იყო. მისი ტექსტის ავტორი პეტრე გრუზინსკია. მოგვიანებით ეს სიმღერა საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ჰიტი გახდა, ყველგან მღეროდნენ. ტექსტი რუსულად ითარგმნა და რამდენჯერმე ვლადიმერ ვისოცკიმაც იმღერა. სიმღერას რუსეთის სხვადასხვა რესტორანში ხშირად მღეროდნენ, ძალიან პოპულარული იყო. ფილმში მას მსახიობი ირაკლი უჩანეიშვილი მღეროდა.
- საბოლოოდ ფილმმა ნახა დღის სინათლე...
- კი, კატეგორიებს აძლევდნენ ხოლმე - პირველი კატეგორიას უფრო მეტ ადგილას ჩვენების უფლება ჰქონდა, მეორეს - უფრო ნაკლების და ა.შ. ასე რომ, რაღაც დონეზე დატოვეს და მერე ფილმი ხალხს ისე შეუყვარდა, რომ კატეგორიები აუწიეს. მიხვდნენ, რომ მას ფული შემოჰქონდა და სახიფათო არაფერი იყო. ლელიკომ ასეთი საკულტო ფილმი შექმნა.
- ლევან ხოტივარის ქართული კინოჰიტია „უდიპლომო სასიძო,“ რომელიც ყველას უყვარს...
- "უდიპლომო სასიძო“ ყველაზე შემოსავლიანი სურათია. უკვე 60 წელია, ფაქტობრივად, ეკრანებიდან არ ჩამოდის, ტელევიზიები ხშირად უშვებენ. ამის მოთხოვნილებაც არის, რეიტინგიც აქვს. იმ დროისთვის კოლმეურნეობაზე ასეთი ცინიკური დამოკიდებულება იშვიათი იყო, ამიტომ ამ ფილმსაც ჰქონდა წინააღმდეგობები, მაგრამ რაღაცნაირად ბაბუას თითქოს ღმერთი მფარველობდა, იუმორით „გაქაჩა,“ თვითონ ჩინოვნიკებსაც მოსწონდათ. ამ იუმორი კი დარჩა ყველა დროის ყველაზე შემოსავლიან ნამუშევრად.
- ბაბუათქვენი ამ ფილმთან დაკავშირებით, თუნდაც მაშინ, ტელევიზიით რომ გადიოდა, თუ ჰყვებოდა ხოლმე რამეს?
- უნდა გითხრათ, რომ მე მაგ ფილმზე მივიღე პირველი კინონათლობა. 6 თვის ვიყავი, „უდიპლომო სასიძოს“ გადასაღებ მოედანზე რომ მიმიყვანეს. მთავარი როლის შემსრულებელთან, ბიჭიკოსთან ფოტო მაქვს გადაღებული... საერთოდ, ამ ფილმზე ისეთი მსახიობთა ჯგუფი მუშაობდა, ალბათ, საოცრება ტრიალებდა იქ... ერთი რამ კი მაწუხებს, ბოლო პერიოდში რამდენჯერაც ვნახე ეს ფილმი, ყველგან ამოჭრილია და დაკარგული სცენა, როცა აივანზე გიტარით ხელში მსახიობი ზანდა იოსელიანი ბიძინა კვერნაძის სიმღერას, „მერცხალო, მასწავლე ფრენა“ მღერის. ეტყობა, მაგ ეპიზოდს რაღაც ტექნიკური პრობლემა შეექმნა, სხვა შემთხვევაში, რატომ ამოიღებდნენ?! ახლა მინდა, გავარკვიო, მართლაც რა მოხდა...
- მოკლედ, იქიდანვე შეგისუნთქავთ კინოგადაღების სურნელი...
- ლელიკომ ეს ფილმი 1961 წელს გადაიღო, როცა მე დავიბადე. ბაბუაჩემი გიჟდებოდა საქართველოზე, ქართველებზე, განსაკუთრებით გურულებზე, გურული სიმღერა და გურია უზომოდ უყვარდა... მიაჩნდა, რომ ერი რომ გადარჩეს, უნდა გამრავლდესო, ამას სულ ამბობდა. ქუჩაში ახალგაზრდა ლამაზ გოგოს რომ დაინახავდა, ჩაეკითხებოდა, რამდენი შვილი გყავს. თუ გაიგებდა, რომ ერთი შვილი ჰყავდა, ეტყოდა, სამი უნდა გვყავდეს, ერი უნდა გამრავლდესო...
- გავიხსენოთ ასევე მისი ფილმები „ჭრიჭინა“ და „მხიარული რომანი“... რეჟისორის შემოქმედებაში კომედიას დიდი ადგილი უკავია...
- „ჭრიჭინა“ 1954 წელს დაიწყო და შემდეგ სიკო დოლიძეც ჩაერთო. სცენარის ავტორიც ლელიკოა... მოგვიანებით, უკვე 70-იან წლებში, გადაიღო „მხიარული რომანი“... კომედიისკენ აქტიურად წავიდა... საერთოდ კომედიის გადაღება ურთულესი რამ არის. ადამიანის გაცინება სუფრასთან, თუნდაც ერთი მოყოლილი ანეკდოტით ადვილია, მაგრამ ეკრანიდან ეს დრამატურგიასთან არის დაკავშირებული და ასე ადვილი არ არის. კომედია რთული ჟანრია და ასეთ კარგ ფილმებს ნიჭიერი ადამიანები აკეთებენ - კომედიის ჟანრში მუშაობენ. ცნობილი იტალიელი რეჟისორი მიქელ ანჯელო ანტონიონი ამბობდა, რომ ნეტავ, იმის ნიჭი მქონოდა, ოდესმე კომედია გადამეღოო.
- ასეთ გარემოცვაში რომ იზრდებოდით, სადაც ყველაფერი და ყველა კინოთი იყო გაჟღენთილი, ეს რას ნიშნავდა თქვენთვის?
- გასაკვირი არ არის, რომ ქიმიკოსი არ გამოვედი. ისე, ზოგთან სხვანაირადაც ხდება, მაგრამ მე ბავშვობიდან მქონდა კინოს სიყვარული, სულ რაღაცებს ვდგამდი ეზოში და ვიღებდით. მიყვარდა და მიზიდავდა ეს მისტიკური სამყარო... მერე ბავშვობიდან საოცარ ადამიანებთან მიწევდა ყოფნა, ჯერ ისეთ სახლში გავიზარდე, უშანგი ჩხეიძის 33-ში, სადაც მეზობლები იყვნენ - დოდო აბაშიძე, რეზო ჩხეიძე, თენგიზ აბულაძე, ოთარ კობერიძე, ლია ელიავა. საოცარი ეზო იყო, სახლიდან რომ გამოვდიოდი, „ჰოლივუდში“ მეგონა თავი. მე ახლაც იმ „კინოს სახლში“ ვცხოვრობ. ამან რასაკვირველია განაპირობა ის, რომ საბოლოოდ კინოსკენ წავედი და არც ვნანობ. ძალიან მიყვარს ჩემი პროფესია, მიუხედავად იმისა, რომ ხელოვანი კაცისთვის რთული პროფესიაა, კინოწარმოებისთვის ფულის შოვნაა საჭირო. ისე არ არის როგორც ვთქვათ, მწერალთან, დაჯდება სახლში, მუზა ეწვევა და წერას დაიწყებს. მას მხოლოდ კალამი და ფურცელი ჰყოფნის. კინოს კი, როგორც ვთქვი, ვერ გააკეთებ, თუ არ გაიარე მთელი ეტაპები, არ იშოვე თანხები, წარმოება არ შედგება.
ამ ყველაფრის შემდეგ კი ხელოვანს თუ მაინც შეგრჩება უნარი, რაც გაინტერესებს, ის შეინარჩუნო და გადმოსცე, მაყურებლისთვისაც სასიამოვნო იქნება... რთული პროფესიაა და ამიტომ ბოლომდე ამ პროფესიაში ყოფნა ბევრს უჭირს.
- კარიერის მანძილზე ხოტივარების ნათესაური ხაზი რაში დაგეხმარათ?
- ის, რომ ეს სახელები დამხმარებოდა წინსვლაში, ასე არ იყო. ყველაფერი ჩემით და ჩემი საკუთარი შრომით გავაკეთე. ოჯახი სხვანაირად დამეხმარა, - შემოქმედებითი პრაქტიკა, ამ ადამიანებთან მაშინ გავიარე, როცა მათ საუბრებს ვუსმენდი, იქიდან რასაკვირველია, ბევრი რამ წამომყვა და ჩემს პროფესიაში ბევრი რამ მომეხმარა. ასე რომ, ხელი არავის წაუკრავს. რა კარიერა ჩვენ გვაქვს, მთავარია, ფილმი გადავიღოთ.
- ახლა რას საქმიანობთ?
- დავამთავრე ბოლო ფილმი „სამურაი დასვენების ჟამს“. გადავიღე ასევე პატარა ფილმი „ამბავი დუმბაძეებისა,“ რომელიც ბუბა ხოტივარის კინომოთხრობის მიხედვითაა, ბუბას უნდოდა გადაღება, მაგრამ ვეღარ მოახერხა და მოასწრო, იცით, რომ კოვიდით გარდაიცვალა. სექტემბრიდან კი ვიწყებ 5 სერიიანი კინოს გადაღებას, რომელსაც ჰქვია „საშობაო კაკლუჭები“. მიუხედავად სირთულეებისა, არ ვჩერდებით.
საბჭოთა კავშირმა აუკრძალაო- არაა სწორი, რაღაც პერიოდში არ უშვებდნენ, მაგრამ მერე გადიოდა ეს ფილმი!
მაღტლაც ძალიან საინტერესოა აივნის სცენა და სიმღერა, დიდი ხანია ამოჭრილია ფილმიდან. ჭორის დონეზე ვიცი, რომ რარაც საავტორო უფლებების პრობლემა იყო