სა­ქარ­თვე­ლოს ხალ­ხუ­რი სიმ­ღე­რი­სა და ცეკ­ვის სა­ხელ­მწი­ფო აკა­დე­მი­უ­რი ან­სამ­ბლი „ერი­სი­ო­ნი“ ქარ­თვე­ლი მა­ყუ­რებ­ლის­თვის თბი­ლის­ში ორ კონ­ცერტს, 20-21 მა­ისს ფი­ლარ­მო­ნი­ის დიდ სა­კო­ნერ­ტო დარ­ბაზ­ში გა­მარ­თავს. ან­სამ­ბლი მა­ყუ­რებ­ლის წი­ნა­შე გა­ახ­ლე­ბუ­ლი შოუ-პროგ­რა­მით - „ქარ­თუ­ლი სა­გან­ძუ­რი“, წარ­სდგე­ბა.

„ამ­ბე­ბი.გე“ შერ­მან­დი ჭკუ­ა­სელს, ან­სამ­ბლის სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნელს ესა­უბ­რა, ადა­მი­ანს, რო­მელ­მაც მა­მის, ჯე­მალ ჭკუ­ა­სე­ლის საქ­მე­ე­ბი ჯერ კი­დევ მის სი­ცო­ცხლე­ში გა­და­ი­ბა­რა და დიდი შე­მარ­თე­ბით და პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბით უძღვე­ბა.

ბა­ტო­ნი შერ­მან­დი გვე­სა­უბ­რა ან­სამ­ბლის მიერ გან­ვლილ გზა­ზე, მა­მა­ზე, მის დიდ წი­ნა­პარ­ზე და „ერი­სი­ო­ნის“ გეგ­მებ­ზე.

_ რა თქმა უნდა, ახლა მა­მა­ჩე­მის სული ზე­ი­მობს, რად­გან მისი საქ­მე გრძელ­დე­ბა, ეს მის­თვის ყვე­ლა­ფე­რი იყო... ან­სამ­ბლი ქარ­თვე­ლი მა­ყუ­რებ­ლის წი­ნა­შე 20 და 21 მა­ისს ფი­ლარ­მო­ნი­ის სცე­ნა­ზე წარ­სად­გე­ნად ემ­ზა­დე­ბა და ამის­თვის ინ­ტენ­სი­უ­რი სამ­ზა­დი­სი მი­დის. მისი შვი­ლე­ბი შეძ­ლე­ბის­დაგ­ვა­რად აქ­ტი­უ­რად ვზრუ­ნავთ ამა­ზე...

მამა ჩემ­ზე ღი­მი­ლით ამ­ბობ­და ხოლ­მე, - „მე არა­ფე­რი მის­წავ­ლე­ბია, ერთ დღე­საც ლოტ­ბა­რად მო­მევ­ლი­ნა“-ო. შე­იძ­ლე­ბა მარ­თლაც ასე სპე­ცი­ა­ლუ­რად რა­ღა­ცე­ბი არ უს­წავ­ლე­ბია, მაგ­რამ მის მა­გა­ლი­თებ­ზე ვიზ­რდე­ბო­დი. ამა­ზე მეტი სწავ­ლა რა­ღაა... სულ ვამ­ბობ, რომ მამა ჩემ­თვის არა მარ­ტო მშო­ბე­ლი და მამა იყო, მას­წავ­ლე­ბე­ლიც გახ­ლდათ, ვის­გა­ნაც ყვე­ლა­ფე­რი ვის­წავ­ლე, რა­საც ვა­კე­თებ, ყვე­ლა­ფე­რი მისი დამ­სა­ხუ­რე­ბაა. კი, მის­გან ვის­წავ­ლე ცხოვ­რე­ბაც, ადა­მი­ა­ნო­ბაც, პრო­ფე­სი­აც, თუნ­დაც სიმ­ღე­რის შეს­წავ­ლის მა­ნე­რა.

ცხა­დია, მა­გა­ლითს იღებ და იქვე ხვდე­ბი, რომ ეს არის სა­უ­კე­თე­სო მა­გა­ლი­თი. მა­მაა, მაგ­რამ ხე­დავ, რომ ამ დარ­გის ძლი­ე­რი სპე­ცი­ა­ლის­ტია...მას თა­ვი­სი სტი­ლი ჰქონ­და, რო­გორ უნდა ემ­ღე­რა, ყვე­ლას­გან გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი იყო. ხში­რად ამ­ბობ­და, რომ არ მინ­და ყვე­ლა ერ­თმა­ნეთს ჰგავ­დეს და ვერ გა­არ­ჩი­ოო, რო­მე­ლი ან­სამ­ბლი მღე­რის, თი­თო­ე­ულს თა­ვის ხელ­წე­რა უნდა ჰქონ­დე­სო.

_ მაგ­რამ ეს ხომ უკვე ლოტ­ბარ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი...

_ დიახ, ასეა... მან თა­ვის ცხოვ­რე­ბით მას­წავ­ლა ყვე­ლა­ფე­რი და ჩემ­თვის გარ­და სიმ­ღე­რი­სა, ბევ­რი რა­მის მა­გა­ლი­თია - კა­ცო­ბის, ვაჟ­კა­ცო­ბის, კარ­გი ბი­ჭო­ბის... ცოტა ფი­ცხი კაცი იყო, თუმ­ცა უსა­ზღვროდ მო­სიყ­ვა­რუ­ლე. შეც­დო­მას არ გა­პა­ტი­ებ­და. სამ­სა­ხურ­ში მის­თვის შვი­ლი, შვი­ლიშ­ვი­ლი, ბი­ძაშ­ვი­ლი და ძმა - ყვე­ლა ერთი იყო. პირ­ველ რიგ­ში ჩვენ დაგ­ვსჯი­და, თან, სა­მა­გა­ლი­თოდ, ვინ­მეს რამე რომ არ ეთ­ქვა. შენც ან­სამ­ბლის ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი წევ­რი ხარ, რო­გორც სხვა და არაფ­რით გა­მო­ირ­ჩე­ვიო.

_ მან თა­ვის სი­ცო­ცხლე­ში შვი­ლებს და ოჯახს გად­მო­გა­ბა­რათ ან­სამ­ბლის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბა. „ერი­სი­ო­ნის“ სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლი ხართ. რას ნიშ­ნავს ეს თქვენ­თვის?

_ ეს დიდი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა და ტვირ­თია. რა თქმა უნდა, ჩვე­ნი დი­დე­ბუ­ლი ხალ­ხუ­რი შე­მოქ­მე­დე­ბის, ფოლკ­ლო­რი­სა და მისი უდი­დე­ბუ­ლე­სო­ბა ქარ­თუ­ლი სიმ­ღე­რის წი­ნა­შე. ჩვე­ნი სუ­ლი­ე­რი სიმ­დიდ­რეა, იშ­ვი­ა­თი და გა­ნუ­ზო­მე­ლია მისი ფასი. ეს ხომ ქარ­თვე­ლი კა­ცის სუ­ლის გა­მო­ძა­ხი­ლია. სა­ო­ცა­რი მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბაა თი­თო­ე­ულ კუ­თხე­შიც კი - სხვა­დას­ხვა­ნა­ი­რად მღე­რი­ან.

ან­სამ­ბლ „ერი­სი­ო­ნის“ სა­ხით მა­მამ მძი­მე და ამა­ვე დროს სა­სი­ხა­რუ­ლო ტვირ­თი და­მი­ტო­ვა. ალ­ბათ მისი სული ხე­დავს ყვე­ლა­ფერს, რომ მის ნაღ­ვა­წ­სა და ნაშ­რომს ასე ვუფრ­თხილ­დე­ბით და წინ მივ­დი­ვართ.

_ რო­გო­რია ცხოვ­რე­ბა მა­მის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ?

_ რთუ­ლია. გან­სა­კუთ­რე­ბით მარ­ტო რომ რჩე­ბი, ათა­სი რამ გახ­სენ­დე­ბა და წარ­მო­გიდ­გე­ბა თვალ­წინ... რომ წა­მო­ვი­ზარ­დე, თა­ვის მე­გობ­რებ­თან დავ­ყავ­დი. IX-X კლა­სე­ლი თა­ვის მე­გობ­რებ­თან სუფ­რა­ზე მივ­ყავ­დი, მეც მამ­ღე­რებ­დნენ. მათ ურ­თი­ერ­თო­ბას, სიმ­ღე­რას, ხუმ­რო­ბას ხში­რად ვუ­ყუ­რებ­დი, - სუფ­რას კი ჩვე­ნი სა­ა­მა­ყო ადა­მი­ა­ნე­ბი ზაურ ბოლ­ქვა­ძე, მი­ში­კო შენ­გე­ლია, მე­რაბ გამ­ყრე­ლი­ძე, დათო ბერ­ძე­ნიშ­ვი­ლი, ჯანო კა­ხი­ძე უს­ხდნენ. მათ­თან ერ­თად დრო­ის გა­ტა­რე­ბა ძა­ლი­ან სა­სი­ა­მოვ­ნო და სა­ა­მა­ყო იყო, იყო იუ­მო­რი, სიმ­ღე­რა, ლექ­სი.

ფილ­მის­თვის „გა­მო­ა­ღეთ ფან­ჯრე­ბი“ სიმ­ღე­რე­ბი ჩავ­წე­რეთ. მა­შინ შე­იძ­ლე­ბა ვერც გა­ვათ­ვით­ცნო­ბი­ე­რე, რა ხდე­ბო­და ჩემს თავს, შე­მა­ქეს და რა­ღაც­ნა­ი­რად გა­მი­ხარ­და. კარ­გი ბიჭი გყავ­სო - მა­მას უთხრეს, ცხა­დია, სა­სი­ხა­რუ­ლო იყო. ეს ყვე­ლა­ფე­რი და კი­დევ ბევ­რი სხვა­დას­ხვა ეპი­ზო­დი ახლა რომ გახ­სენ­დე­ბა, სევ­დაც და სი­ა­მა­ყეც ერ­თად მი­პყრობს. ბოლო წლებ­ში მა­მამ ან­სამ­ბლი ჩა­მა­ბა­რა, ფაქ­ტობ­რი­ვად მენ­დო, რე­პე­ტი­ცი­ა­ზე არც კი შე­მო­დი­ო­და, ვიცი, გა­არ­თმევთ თავ­სო.

_ ან­სამ­ბლში წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში მღე­რო­დით და ლოტ­ბა­რიც იყა­ვით...

_ დიახ, სა­ნამ თბი­ლის­ში გად­მო­ვი­დო­დი ჯერ კი­დევ ქუ­თა­ი­სის ან­სამ­ბლში ვმღე­რო­დი. 1979 წლის ბო­ლოს მამა ქუ­თა­ი­სის სიმ­ღე­რის და ცეკ­ვის სა­ხელ­მწი­ფო ან­სამ­ბლის სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლად და­ნიშ­ნეს. კარ­გი გუნ­დი შეკ­რა. იმ ან­სამ­ბლის სრულ­ყო­ფა­შიც სე­რი­ო­ზუ­ლი წვლი­ლი შე­ი­ტა­ნა. მე­გობ­რე­ბიც გვერ­დში ედგნენ და მხარს უჭერ­დნენ. ბა­ტონ ჯე­მალს თით­ქმის ყვე­ლა სფე­რო­ში და წრე­ში ჰყავ­და მე­გობ­რე­ბი, ან­სამ­ბლის საქ­მე­ებ­ში ყო­ველ­თვის ხელს უწყობ­დნენ...

იქ რომ წა­მიყ­ვა­ნა, 22 წლის ვი­ყა­ვი. პო­ლი­ტექ­ნი­კურ­ში „გე­ო­ლო­გი­ურ­ზე“ ნავ­თო­ბის და გა­ზის ჭა­ბურ­ღი­ლებ­ზე ჩა­ვა­ბა­რე და ჯარ­შიც მო­მი­წია წას­ვლა.. მერე ქუ­თა­ის­ში ვო­კა­ლის გან­ხრით მუ­სი­კა­ლურ ტექ­ნი­კუმ­ში ჩა­ვა­ბა­რე. 2 წელი ვის­წავ­ლე, მაგ­რამ მა­ესტრო ჟორა ლომ­თა­ძის ინი­ცი­ა­ტი­ვით კონ­სერ­ვა­ტო­რი­ა­ში ჩა­ვა­ბა­რე... მამა თბი­ლის­ში რომ გად­მო­ვი­და, ქუ­თა­ი­სის ან­სამ­ბლში ლოტ­ბა­რად დამ­ტო­ვა, სა­დაც 1991 წლამ­დე ვი­ყა­ვი...

ქუ­თა­ი­სის ან­სამ­ბლშიც ძა­ლი­ან მომ­თხოვ­ნი იყო, შვი­ლებს სულ იმას გვე­უბ­ნე­ბო­და, რომ, არა­ვის­გან გა­მო­ირ­ჩე­ვით და პრი­ვი­ლე­გი­რე­ბუ­ლი არ ხარ­თო. არც მე მი­ფიქ­რია იმა­ზე, რომ რად­გან მამა იყო ხელ­მძღვა­ნე­ლი, ვინ­მე­ზე მეტი ვი­ყა­ვი... მოკ­ლედ, ეს ან­სამ­ბლი და ქარ­თუ­ლი სიმ­ღე­რა ჩემ­თვის ყვე­ლა­ფე­რია, მეტი სამ­სა­ხუ­რი მე არ მქო­ნია. ვი­ყა­ვი მომ­ღე­რა­ლი, ლოტ­ბა­რი და სამ­ხატ­ვრო ხელ­მძღვა­ნე­ლამ­დე მო­ვე­დი.

_ მა­მა­ზე სა­უბ­რობთ და ცნო­ბი­ლია, რომ ბა­ბუა, ბა­ტო­ნი ჯე­მა­ლის მა­მაც მომ­ღე­რა­ლი იყო, ვისი სა­ხე­ლიც გქვი­ათ...

_ კი, დიდი შერ­მან­დი ჭკუ­ა­სე­ლი იყო ჩემი ბა­ბუა. მისი მო­სა­ხე­ლე ვარ, რომ და­ვი­ბა­დე, მა­მა­ჩემს უთ­ქვამს, შერ­მან­დი და­ვარ­ქვი­თო, - „ბიჭო, პა­ტა­რა ხანს ნუ დო­უ­ძა­ხებთ, იქ­ნე­ბა თლა შერ­მან­დი არ გა­მო­ვი­დეს, ჯერ სხვა სა­ხე­ლი და­უ­ძა­ხე­თო“... ბა­ბუ­აც მას­წავ­ლი­და რა­ღა­ცებს. სა­ა­ხალ­წლოდ მას­თან რომ ჩავ­დი­ო­დი, ღუ­მელ­თან ჯდო­მა მიყ­ვარ­და. მახ­სოვს, რიტმს მი­მოწ­მებ­და - ძვე­ლე­ბურ ძა­ფის კოჭს აი­ღებ­და და ხის ოთხფე­ხა სკამ­ზე და­ა­კა­კუ­ნებ­და. აბა, ბაბუ, გა­ი­მე­ო­რეო, რომ გა­ვი­მე­ო­რებ­დი, და­ვა­ლე­ბას კი­დეც გა­არ­თუ­ლებ­და. ძა­ლი­ან ჭკვი­ა­ნი კაცი იყო და მის­გა­ნაც ბევ­რი რამ ვის­წავ­ლე. სო­ფელ­ში ჭკუ­ას ეკი­თხე­ბოდ­ნენ, მას­თან სა­უ­ბა­რი ბევ­რს უყ­ვარ­და. სა­ო­ცა­რი და­რი­გე­ბა იცო­და. ძა­ლი­ან ძლი­ე­რი მომ­ღე­რა­ლი იყო. ვარ­ლამ სი­მო­ნიშ­ვი­ლის მო­წა­ფე გახ­ლდათ. გე­ნი­ო­სი მომ­ღერ­ლე­ბის გა­რე­მოც­ვა­ში ცხოვ­რობ­და.

_ იმ კაშ­კა­შა წლებს რო­გორ გა­იხ­სე­ნებ­დით, რო­დე­საც „ქარ­თულ­მა ლე­გენ­დამ“ მსოფ­ლიო მო­ი­ა­რა...

_ იმ პრო­ექ­ტში ძა­ლი­ან დიდი შრო­მაა ჩა­დე­ბუ­ლი. ბა­ტო­ნებ­მა, ჯე­მალ ჭკუ­ა­სელ­მა და რე­ვაზ ჭო­ხო­ნე­ლი­ძემ - ორმა უდი­დეს­მა პრო­ფე­სი­ო­ნალ­მა, რო­მელ­თაც სა­ო­ცა­რი ხედ­ვე­ბი ჰქონ­დათ, დად­გმე­ბი და სხარ­ტი აზ­როვ­ნე­ბა, უზარ­მა­ზა­რი ენერ­გია ჩა­დეს ამ საქ­მე­ში. 1986 წლი­დან მთე­ლი 15 წელი მო­ან­დო­მეს იმას, რომ ასეთ შე­დე­გი გვქო­ნო­და. პირ­ვე­ლი ამე­რი­კის გას­ტრო­ლი 2000 წელს გვქონ­და და ეს იყო „ლე­გენ­და თა­მარ­ზე“. მერე კი უკვე „ქარ­თუ­ლი ლე­გენ­და“ რა­მაც მსოფ­ლიო მო­ი­ა­რა.

ამ წარ­მა­ტე­ბას წინ მძი­მე წლე­ბი უძღო­და, თა­ო­ბის ცვლა, 90-იანი წლე­ბი, ეკო­ნო­მი­უ­რი გა­ჭირ­ვე­ბა, უხელ­ფა­სო­ბა. ამე­რი­კე­ლე­ბი და ფრან­გე­ბი კი იმ პე­რი­ოდ­ში ჩვე­ნი გა­დამ­რჩე­ნე­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნდნენ. ყვე­ლა­ფე­რი კი იმან გა­და­წყვი­ტა, რომ ამე­რი­კე­ლი პრო­დი­უ­სე­რი ჯიმ ლო ქარ­თუ­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბით მო­ი­ხიბ­ლა და ამ სა­ო­ცარ­მა მონ­დო­მე­ბამ ერ­თობ­ლი­ვად ფუ­რო­რი გა­მო­იწ­ვია. შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ქა­რუ­ლი ცეკ­ვა-სიმ­ღე­რა სა­უ­ცხოო გა­ნა­თე­ბე­ბი­თა და გახ­მო­ვა­ნე­ბით შე­ფუ­თეს და მსოფ­ლი­ოს ვაჩ­ვე­ნეთ.ის წლე­ბი ქარ­თუ­ლი სუ­ლის გა­მარ­ჯვე­ბა და ზე­ი­მი გახ­ლდათ. სა­ქარ­თვე­ლო გა­იც­ნო მსოფ­ლი­ომ. ყვე­ლას­თვის და­უ­ვი­წყა­რია ის დღე­ე­ბი, როცა პა­რიზ­ში, კონ­გრე­სე­ბის უზარ­მა­ზარ, პრეს­ტი­ჟულ, ულა­მა­ზეს დარ­ბა­ზებ­ში ხალ­ხი ფეხ­ზე დამ­დგა­რი 15 წუთი ტაშს გვიკ­რავ­და.

_ ან­სამ­ბლის დღე­ვან­დელ საქ­მი­ა­ნო­ბას რომ და­ვუბ­რუნ­დეთ...

_ რო­გორ ვმუ­შა­ობთ, ეს უფრო სხვე­ბის შე­სა­ფა­სე­ბე­ლია, მაგ­რამ მგო­ნი, რო­გორც გი­თხა­რით, მა­მის შემ­დეგ საქ­მეს ცუ­დად არ ვუ­ძღვე­ბით. თვი­თონ მო­ეს­წრო იმას, რომ მის გა­რე­შე რა­მო­დე­ნი­მე კონ­ცერ­ტი გავ­მარ­თეთ. კმა­ყო­ფი­ლი და გა­ხა­რე­ბუ­ლი იყო. ვეც­დე­ბით, რომ თა­მა­სა ქვე­ვით არ დავ­წი­ოთ, პი­რი­ქით, ზე­ვით და ზე­ვით უნდა ვი­ა­როთ. რო­გორც გი­თხა­რით, ეს ყვე­ლა­ფე­რი რთუ­ლია და სა­პა­სუ­ხის­მგებ­ლო. ამა­ვე დროს, სა­ა­მა­ყოა და გი­ხა­რია, რომ მა­მის და­ნა­ტო­ვარს ავი­თა­რებ და სურ­ვი­ლი გაქვს, საქ­მე წინ წა­იყ­ვა­ნო.

_ მი­უ­ხე­და­ვად ან­სამ­ბლის წარ­მა­ტე­ბუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბი­სა, „ერი­სი­ონს“ დღემ­დე არ ჰქონ­და სა­კუ­თი შე­ნო­ბა და მო­წეს­რი­გე­ბუ­ლი სა­რე­პე­ტი­ციო დარ­ბა­ზე­ბი...

_ კი, ასე იყო, მაგ­რამ ახლა უკვე გვაქვს. ე.წ. „მე­დი­კე­ბის“ სახ­ლი, რო­მე­ლიც წლე­ბის წინ გად­მოგ­ვე­ცა, სრულ რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ას ითხოვ­და. კულ­ტუ­რი­სა და სპორ­ტის მი­ნის­ტრის, თეა წუ­ლუ­კი­ა­ნის აქ­ტი­უ­რი გვერ­დში დგო­მით ყვე­ლა­ფე­რი წარ­მა­ტე­ბით გა­და­წყდა. სა­ო­ცა­რი შე­ნო­ბა იქ­ნე­ბა. მისი ჩვენ­თვის გად­მო­ცე­მა ბა­ტო­ნი ჯე­მა­ლის სი­ცო­ცხლე­ში მოხ­და... მად­ლო­ბა მინ­და, ვუ­თხრა ბა­ტონ ვანო ჩხა­ი­ძეს, ჩემს სი­ძეს, რო­მე­ლიც ან­სამ­ბლის პრო­ექ­ტე­ბი­სა და ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის მე­ნე­ჯე­რია, ენერ­გია და დრო არ და­ი­შუ­რა, რომ „ერი­სი­ო­ნის“ სივ­რცე აბ­სო­ლუ­ტუ­რად სრულ­ყო­ფი­ლი ყო­ფი­ლი­ყო. ახალ შე­ნო­ბა­ში ან­სამ­ბლი 2024 წელს გა­და­ვა.

R