"ოჯახის წევრებმა არ დამინდეს, იძულებული გავხდი სახელი და გვარი შემეცვალა" - რას საქმიანობს ერთ დროს ცნობილი დიზაინერი: თათა ვარდანაშვილი მძიმე დღეებზე, ოჯახსა და გეგმებზე
მხატვარმა და დიზაინერმა თათა ვარდანაშვილმა ქართულ მოდაში თავისი სიტყვა ჯერ კიდევ გასული საუკუნის ბოლო წლებში თქვა. საზოგადოებისთვის ცნობილი საკუთარი შემოქმედებით და საქმით გახდა. თუმცა დიდი ხანია, ფაქტობრივად არსად ჩანს. მედიის საშუალებით საზოგადოებას თითქმის აღარ ეკონტაქტება...
რა მოხდა, სად გაქრა და საერთოდ რას აკეთებს ერთ დროს ცნობილი დიზაინერი - თათა ვარდანაშვილმა AMBEBI.GE-ს ექსკლუზიური ინტერვიუ მისცა:
- მეც მინდა, 2000-იან წლებში დაბრუნება მენტალურად, მაგრამ ცნობიერად მიძნელდება... როგორი უცნაურიც არ უნდა იყოს, გუშინ ძველ თბილისში დავდიოდი და ერთ პატარა, მიტოვებულ სარდაფს ვეძებდი, რომელსაც დავიქირავებ, ან ვიყიდი და ცხოვრებას ახლიდან დავიწყებ... მერე სახლში რომ დავბრუნდი, პირველი ზარი შენი იყო, გადავწყვიტე, ინტერვიუზე დაგთანხმებოდი. ძირითადად, ჟურნალისტებს უარს ვეუბნები...
გუშინ ჩემი ბავშვობის ქუჩები მოვიარე, სადაც სკოლის მოსწავლე დავდიოდი და სამხატვრო აკადემიაში ჩაბარებაზე ვოცნებობდი. ვიხსენებდი ჩემს ბავშვურ ოცნებებს, შთაგონების წყაროებს. ეს ცნობიერება მთაწმინდიდან იწყება, რადგან მამა დავითზე მამა მატარებდა და გამოჩენილი ადამიანების ცხოვრებაზე მიყვებოდა. მამაზე ადრეულ წლებში ინტერვიუებში ხშირად ვსაუბრობდი, მაგრამ სამწუხაროდ, მასზე ახლა წარსულში მომიწევს ლაპარაკი. შარშან ნოემბერში გარდაიცვალა. ახლა 6-ში წლისთავია... ადრე რასაც ვაკეთებდი, ყველაფერი იმისთვის იყო, რომ მამა გამეხარებინა. გუშინ ვფიქრობდი, ასეთი რომ მნახოს, როგორიც ახლა ვარ, გავუხარდები?!. მოდი, ყველაფერი გავაკეთო იმისთვის, რომ მამა გავახარო... მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მტკივა ფეხი და სიარული მიჭირს, მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი ჩავიცვი და გარეთ ამიტომ გავედი...
- ფეხის ტკივილს რა იწვევს?
- მარჯვენა ფეხის ტერფში განლეული მაქვს ხრტილი. როდესაც 2015 წელს იძულებული გავხდი, სამსახურიდან, ანუ ფაბრიკიდან წამოვსულიყავი, ორ თვეში ხერხემლის საშინელი ტკივილი დამეწყო...
როდესაც სახელმწიფოს ჩემი სასწავლებელი გადავეცი, იქ სამხედრო სამრეწველო კომპლექსი დაარსდა, სადაც 2010 წლიდან 2015 წლამდე სამხედრო პროდუქციას ვაწარმოებდით, სამხედრო ეკიპირებას ვკერავდით. ბათინკი რთული ტექნოლოგიური პროცესით მზადდებოდა. მიმდინარეობდა პოლიურეთანის გამდიდრების პროცესი. ამ ტექნოლოგიური პროცესის დანერგვა მარტოს მიწევდა. ფაქტობრივად, ვსუნთქავდი რთულ ტოქსიკურ ნივთიერებას, წარმოებიდან პრაქტიკულად არ გამოვდიოდი, ღამის 4 საათამდე იქ ვიყავი. იმ სივრცეში ყოფნისას ვერაფერს ვგრძნობდი. საბოლოოდ, ის ტოქსიკური ნივთიერებები ხერხემალში ჩამეკირა, რამაც საშინელი ტკივილი გამოიწვია, გადაადგილება შემეზღუდა და კუნთების ატროფიამდე მივედი. ვეღარ დავდიოდი, საჭესთან ვერ ვჯდებოდი...
მერე ვივარჯიშე, თავი ვაიძულე, რომ სიარული თავიდან მესწავლა, თხილამურებზე თავიდან დავმდგარიყავი, ბედნიერი ვიყავი, ცურვა რომ შევძელი. ეს ყველაფერი ჩემს თავშიც გადავლახე.
- რთული ამბები გადაგიტანია. მარტივი მოსასმენიც არ არის... საბოლოოდ იპოვე სარდაფი, რასაც ეძებდი?
- ჯერ ვერა, მაგრამ ჩემს თავს დავპირდი, მიუხედავად იმ ძლიერი ტკივილისა, როგორღაც ჩემს გზას უნდა დავუბრუნდე. სადღაც უნდა მოვძებნო პატარა სივრცე, როგორც ადრე, საიდანაც დავიწყე კიდეც კარიერაში ნაბიჯების გადადგმა... მინდა, დავუბრუნდე, ჩემს შემოქმედებით მოღვაწეობას. იმას, რაც შემოქმედებიდან პედაგოგობამდე გავიარე.
- ალბათ არც ის იყო მარტივი გზა...
- არა, რა თქმა უნდა. ჩემი, როგორც პედაგოგის ხელში ღირსეულმა თაობამ გაიარა, რომლებიც უკვე სუპერპროფესიონალები არიან. ყველაფერი გავაკეთე იმისთვის, რომ ამ ადამიანებისთვის შთაგონების წყარო ყოფილიყო ის, რომ თვითონ შეუძლიათ თავისი სახელის და გვარის შექმნა. რომ მოდის სამყაროში მათი სავიზიტო ბარათი კეთილსინდისიერად ნაკეთები საქმე უნდა იყოს... ახლა მინდა, მე ვიყო მე - თან, ახალი სახელითა და გვარით, ახალი პირადობის მოწმობით. ასე საზოგადოების წინაშე გამოჩენას აღარ გავურბი...
- რას გულისხმობ?
- გაუთავებელი ჩემი სასამართლო პროცესების და იმ თავგადასავლის გამო, რომელიც გადამხდა, იძულებული გავხდი, სახელი და გვარი შემეცვალა. უკვე შვიდი წელია, დედის მამის გვარს ვატარებ და დიდი ბებიების სახელი მქვია - ანნა-მარია ხოდელი ვარ.
- რა უცნაურია ამის მოსმენა. რატომ შეიცვალე გვარ-სახელი?
- 2015 წელს სახელმწიფომ გადაწყვიტა, ფაბრიკაში, რომელიც მე შევქმენი, სადაც ხელმძღვანელად ვმუშაობდი, აღმასრულებელ დირექტორად ჩემი მამიდაშვილი დაენიშნათ, რომელიც გვარად ვარდიაშვილია. ამან ის გამოიწვია, რომ ვერ არკვევდნენ, ვისი ხელმოწერა იყო, ვარდანაშვილის თუ ვარდიაშვილის...
...მერე განცხადება რომ დავწერე და სამსახურიდან წამოვედი, ავტომატურად იუსტიციის სახლში წავედი და სახელი და გვარი შევიცვალე... ჯერ ერთი, შემრცხვა იმ ყველაფრის, რომ საკუთარი ოჯახის წევრებმა არ დამინდეს. მეორეც, რაღაცნაირად მომინდა, რომ ახალი ცხოვრება დამეწყო და ამ ახალ ცხოვრებაში ფეხი ახლად ამედგა. ბავშვი რომ იბადება, რაღაც პერიოდი ხომ სჭირდება, სანამ ჩამოყალიბდება?!. ასეთი გზა გავიარე... სტაგნაცია მქონდა, როგორც ვთქვი, ჯანმრთელობის პრობლემები მქონდა. მაგ პერიოდში სარკეში რომ ვიყურებოდი, ჩემს თავს არ ვგავდი, საზოგადოებაში გამოჩენა არ მინდოდა და ტაიმ-აუტი ავიღე. მაგრამ რაც ბებია გავხდი, მივხვდი, რომ ასე აღარ გამოვა.
- დემეტრე მამაა უკვე?
- დემეტრეს ჰყავს 2 შვილი, ტყუპი - მაქსიმე და ალექსანდრა, წლის და სამი თვისები არიან. სამწუხაროდ, ბავშვების დაბადების ამ სასიხარულო ამბავს, რომლებიც ერთი დღით ადრე დაიბადნენ, ვიდრე ჩემი მშობლები (მამა და დედა 30 ივლისს არიან, ბავშვები 29-ში), ძალიან სწრაფად მოჰყვა მამაჩემის ამ ქვეყნიდან გასვლა. მამა შარშან დიმიტრის შაბათს გარდაიცვალა და ესეც სიმბოლურია...
კოვიდის პერიოდი იყო და მადლობა ღმერთს იმისთვის, რომ საშუალება მოგვეცა, ქაშვეთის ტაძრიდან გაგვესვენებინა. მამა თბილისში დაიბადა და გაიზარდა, მთელი ახალგაზრდობა რუსთაველზე გაატარა და მაბედნიერებს ის ფაქტი, რომ ღმერთის ნებით, ქაშვეთის ტაძარში იყო დასვენებული. ამასთან, ამ ტაძრის ეზოში ჩემი მოძღვარი, მამა ღვთისო შალიკაშვილია დამარხული. ყველამ იცის, რომ ქაშვეთში გაიარა ჩემმა ახალგაზრდობამ და რომ განსაკუთრებული დამოკიდებულება მქონდა ამ 2 ადამიანის მიმართ - ჩემს მოძღვართან და მამასთან... ახლა ისინი სასუფეველში ერთად არიან.
... არ ვიცი ამას როგორ გაიგებს მკითხველი, მაგრამ ასე იყო - ბავშვობაში სანამ ლაპარაკს დავიწყებდი, სანამ აზროვნებას შევძლებდი, აკვიატებული მქონდა, რომ მამაჩემი იყო ღმერთი... მერე რომ გავიზარდე, ზოგადად სიყვარული მამამ მასწავლა, მადლობა ღმერთს, რომ მოძღვარიც ასეთი შემხდა - ქრისტესმიერი სიყვარული მისგან ვისწავლე. ეს 2 მთავარი ადამიანი ჩემს ბუნებაში სიყვარულის უშრეტ წყაროდ იყვნენ გაერთიანებული. მივხვდი, რომ მართლაც სიყვარული არის ღმერთი და ბავშვობაში სწორი ინსპირაცია მქონდა. ლოცვას, მამაო ჩვენო, რასაც თავის თავში გულისხმობს, ახლა უფრო მეტი ძალა აქვს ჩემთვის. ადამიანი ხელოვანი ვერ იქნები, თუ შიგნით სიყვარულს არ ატარებ და სამყაროსთან განუყოფელი სიყვარული თუ არ გაქვს. როცა რაღაცას აკეთებ, ვიღაც ხომ უნდა გაახარო, მაგალითად, მამა... მოკლედ, საბოლოო ჯამში ყველაფერი იქამდე დადის, რომ შენი შემოქმედება სამყაროს შემოქმედს, პირობითად ღმერთს უნდა მიუძღვნა. ეს სიყვარული უნდა ამოაფრქვიო, რომ სამყაროში დარჩეს ის სიყვარული, რომელიც მამამ გაჩუქა. ჰოდა, გუშინ მქონდა ეგ მომენტი, ახლა როგორიც ხარ, მამას ასეთი მოეწონებოდი? მოდი, თავიდან დაიწყე...
- მგონი, უკვე დაიწყე კიდეც...
- 2 თვის წინ კიდევ მქონდა იმედი, რომ სასწავლებელს მაინც დამიბრუნებდნენ. ყოველ შემთხვევაში, ყველა მპირდებოდა, რომ აუცილებლად დამიბრუნებდნენ... თუმცა შემთხვევით აღმოვაჩინე, რომ ჩემი საწარმო და სასწავლებელი მთლიანად შავნაბადას გიმნაზიას გადასცეს. ამან კი ის განაპირობა, რომ გადავწყვიტე, ფეხზე ხელახლა დავდგე, შემოქმედებით სარბიელზე დავბრუნდე. ერთადერთი გულისწყვეტა, რაზეც შეიძლება მქონდეს, მენატრება ჩემი სასწავლებელი. იმიტომ, რომ გამოცდილებას, რასაც სტუდენტებს ვუზიარებდი, ვხედავდი, რომ ჩემი გაზრდილები წარმატებამდე მიჰყავს, რაც მიხაოდა და მათგან მადლობასაც აღარ ველოდებოდი.
- ბევრი რამ ხდება ცხოვრებაში, მაგრამ ასეთი მაინც მართლა იშვიათია, შენნაირი ცნობილი ადამიანი სახელს და გვარს იცვლიდეს...
- საშინელი განცდა იყო, როდესაც იუსტიციის სახლიდან სხვა სახელითა და გვარით გამოვედი... ხშირად იმ ადამიანების ემოციები მომისმენია, რომლებიც ბერად და მონაზვნად აღიკვეცებიან, მაგრამ ის განცდა მაინც სხვანაირია, რომ ღვთის სასურველი სარძლო ხარ და უბიწოების აღთქმა დადე. ამ შემთხვევაში აღარ ხარ ის, რაც მანამდე იყავი - სკოლაში საუკეთესო მოსწავლე, ოქროს მედალოსანი, სამხატვრო აკადემიაში სანიმუშო სტუდენტი, წითელდიპლომიანი, საუკეთესო ასპირანტი, საზღვარგარეთ სხვა ქვეყნიდან ჩასული წარმატებული ადამიანი, საქართველოში შენი საქმით ცნობილი. დაბადებიდან თამარ, თათა ვარდანაშვილი, მაგრამ ახალი ცხოვრება სხვა სახელითა და გვარით უნდა დაიწყო.
- ე.ი. როგორც შემოქმედი დაბრუნდი.
- დიახ და არა როგორც პიროვნება - თათა ვარდანაშვილი. ამ შემოქმედებას ხომ მრავალი სახე შეიძლება ჰქონდეს. მომავალში რასაც გავაკეთებ და ახალ სახელს და გვარს ახალ ნამუშევარს მივაწერ, ზოგისთვის ის იქნება როგორც ფსევდონიმი, ზოგისთვის ახლად აღმოჩენილი მხატვარი, ან პოეტი, ლიტერატორი, - ბავშვობიდან ლექსებსაც ვწერ - სულ ერთია, თუნდაც წერტილი შემოქმედებაში. ეს კი ზოგისთვის სამომავლოდ შეიძლება შთაგონების წყარო გახდეს. თუმცა დაივიწყო ის ტკივილი, რომელიც გადაიტანე, რომელიც განადგურებს, რთულია. უი, თათა ვარდანაშვილი ხარ? სად ხარ? აღარ ჩანხარ... ამას ჯობია, საზოგადოებას ახსოვდე, რომ იყავი ადამიანი, გქონდა შემოქმედის ის წერტილი, როცა ადამიანებს ახარებდი. სასურველია, ყველას ასეთი ახსოვდე, ვიდრე საზოგადოებისგან მოკვეთილი, არავინ რომ არ გკითხულობს, ვიღას რაღაში სჭირდები... ეს არც მინდა დავუშვა. ამ რაღაცებზე რომ არ ვიფიქრო, ამიტომ ახალი პიროვნება დავიბადე.
ამ ყველაფერზე საერთოდ აღარ უნდა ვიფიქრო და დავიწყო ახალი ცხოვრება. თითქოს აქამდე არც არაფერი მიკეთებია, არც არავინ ვყოფილვარ, არც არაფერი მომხდარა ჩემს ცხოვრებაში... მერე რა, თუ შენს საკერავ მანქანასაც გართმევენ, რომელიც 26 წლის წინ იმ სარდაფში გედგა, საიდანაც საქმე დაიწყე?! მერე, რა, რომ მან შენი პიროვნების ჩამოყალიბებაში როლი ითამაშა და რომელიც ბიძამ გაჩუქა და იმასაც არ გატანენ შენი კაბინეტიდან, გეუბნებიან, - შენი არ არის...
ახლა ჩემს თავს უნდა დავუმტკიცო, რომ მე საქმე შემიძლია!