ქართველი პრინცესა და აღმოსავლეთის უდიდესი პოეტი - საინტერესო დეტალები გურჯი ხათუნისა და მევლანა რუმის შესახებ

გურჯი ხათუნი (იგივე თამარი) თამარ მეფის შვილიშვილი და რუსუდანის ასული იყო, რომელიც 13 წლისა რუმის სულთანზე გაათხოვეს და კონიაში გაამგზავრეს. ასე გახდა ულამაზესი ქართველი პრინცესა ყიას-ედ-დინ ქეიხოსროვის მეუღლე და სელჩუკების დედოფალი.

გადმოცემის მიხედვით, სულთანს ისე ძლიერ შეუყვარდა მეუღლე, რომ სახელმწიფო საქმეებზე ზრუნვას თავი დაანება და მთელ დროს სასახლეში ატარებდა ცოლთან ერთად. ამხელა იმპერიის მოვლა კი პირველ ვაზირს მიანდო.

ხალხმა დედოფალი ტახტზე დაბრძანებისთანავე შეიყვარა. გურჯი-ხათუნს მალევე გაუცია ბრძანება, რომ პური გაეიაფებინათ, უმწეოებისთვის კი უფასოდ დაერიგებინათ. მანვე დააარსა პურის ბაზარი, რომლის მუშაობას თავად აკონტროლებდა. იგი მონაწილეობას იღებდა უცხო ქვეყნების ელჩებთან შეხვედრებში, მოლაპარაკებებსა და ქვეყნის პოლიტიკურ მართვაში.

თამარზე უგონოდ შეყვარებულმა სულთანმა ყველა ცოლი მიატოვა, რომელიც მანამდე ჰყავდა. შურის დაბრმავებულმა ერთ-ერთმა ცოლმა ამის გამო თამარის მოწამვლაც კი სცადა. დედოფალი ბეწვზე გადაურჩა სიკვდილს. სულთანმა დამნაშავე მაშინვე მოაკვლევინა. ამ ამბის შემდეგ მან დედოფლის სახელზე ფულის მოჭრა გადაწყვიტა. სულთანს ძალიან უნდოდა, რომ მონეტაზე გურჯი-ხათუნის სახე აღებეჭდა, თუმცა სამეფო კარზე დიდად განრისხდნენ იმის გამო, რომ ფულზე ადამიანი უნდა გამოესახათ და თანაც ქალი, მაგრამ სულთანმა გამოსავალი მაინც მონახა და ისეთი დირჰემი მოჭრა, რომელსაც ისლამი კრძალავდა.

ხურ ი შიდის ემბლემას მთელი მსოფლიო იცნობს, მაგრამ ბევრმა ალბათ არ იცის, რომ სხივოსანი მზე გურჯი-ხათუნია, ხოლო ლომი კი სულთან ქაიხუსრევის სიმბოლოა.

თამარი მშვიდად ცხოვრობდა ფუფუნებაში მანამ, სანამ საკუთარმა დედამ საფრთხეში არ ჩააგდო. ყველაფერი რუსუდან დედოფლის მზაკვრულმა წერილმა შეცვალა. მან ქალიშვილთან და სიძესთან ძმისწული, ლაშას ძე - დავითი გაგზავნა და მისი მოკვლის თხოვნით წერილიც გაატანა. სულთნის სამეფო კარზე დავითი ძალიან შეჰყვარებიათ. სულთანმა და დედოფალმა არ აასრულეს მისი მოკვლის ბრძანება. გაბრაზებულმა რუსუდანმა არაფრად ჩააგდო დედობრივი სიყვარული და სიძეს მისწერა, რომ დავითს და გურჯი-ხათუნს ფარული ურთიერთობა ჰქონდათ. სულთანმა დაიჯერა ცოლის დედის სიტყვები, ცოლი თმით ათრია, უმოწყალოდ სცემა და ქრისტიანობაზე უარის თქმა აიძულა.

თამარი ეზიარა არა ორთოდოქსულ ისლამს, არამედ მის სუფიურ მიმდინარეობას - მევლევიობას, რომლის დამაარსებელი მევლანა - აღმოსავლეთის ყველა დროის უდიდესი მოაზროვნე ჯალალ-ედ დინ რუმი იყო.

გურჯი-ხათუნი მთელი არსებით მიენდო მას. მევლანა დედოფლის სულიერი მამა გახდა. მევლევიობა არ მოითხოვდა გამაჰმადიანებას. გურჯ-ხათუნს შეეძლო ქრისტიანად დარჩენილიყო და ისე გაჰყოლოდა მევლანას მოძღვრებას.

მევლანა და გურჯი-ხათუნი დამეგობრდნენ. დედოფალი მევლანას მიმდევრების ქომაგი და შემწე იყო. სწორედ მისი ინიციატივით შეიქმნა მევლანას პორტრეტი, რომელმაც დღემდე მოაღწია. სულიერი მეგობრის გარდაცვალების შემდეგ თამარმა უძვირფასესი აკლდამა ააგებინა და 1274 წელს არქიტექტორ ბეჰრეთინ თავრიზელს მოახატვინა.

გამომცემლობა „პალიტრა L“ Time2travale-თან პარტნიორობით გაძლევთ უნიკალურ შანსს, იმოგზაუროთ კაპადოკიის, ანკარისა და კონიის ტურში, სადაც მეგზურობას გაგიწევთ „გურჯი ხათუნის“ ავტორი დათო ტურაშვილი და გიამბობთ საოცარ ამბებს, რაც თქვენზე წარუშლელ შთაბეჭდილებას დატოვებს. როგორც მწერალი ამბობს, ეს ტური იძლევა არჩვეულებრივ შესაძლებლობას საიმისოდ, რომ რამდენიმე დღის განმავლობაში მოინახულონ ანკარას, კაპადოკიისა და კონიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ღირსშესანიშნაობები:

„გარდა იმისა, რომ კონიას მოვინახულებთ, ძალიან საინტერესო ადგილს, სამყარო, სადაც დაიბადა აღმოსავლეთის პოეზიის დიდი ვარსკვლავი -ჯალალ ედ-დინ რუმი. ვნახავთ ადგილებს, რომლებიც დაკავშირებულია გურჯი-ხათუნთან, რომელიც იყო საოცარი მოვლენა, როგორც მმართველი. გურჯი-ხათუნის ქუჩა ახლაც არსებობს კონიაში. ტური დაგეგმილია ასევე კაპადოკიაშიც, სადაც არის მისი ფრესკა. მარშრუტი ისეა დაგეგმილი, რომ ვნახავთ ანკარასაც. ეს არის გადასარევი შესაძლებლობა, რომ ადამიანებმა ნახონ ანკარა, კაპადოკია და კონია, გურჯი-ხათუნის რეზიდენცია.“

ტურის შეძენა შეგიძლიათ ბმულზე: shorturl.at/bksB8

აღსანიშნავია, რომ გამომცემლობა „პალიტრა L-მა“ Time2travale-თან პარტნიორობით აღნიშნული ტურის საგზური გაათამაშა, რომლის გამარჯვებულიც სრულიად უფასოდ გაემგზავრება ტურში სხვა წევრებთან ერთად.

#დათოტურაშვილი #იკითხეშაფაქი #იკითხესაუკეთესო