რამდენად რეალურია მოლდოვაზე რუსეთის თავდასხმა და რას იზამს ნატოს წევრი რუმინეთი? - რა უნდა პუტინის რეჟიმს მოლდოვისგან: მიზანი და შესაძლო შედეგები

უკრაინაში მიმდინარე სისხლისმღვრელი ომის პარალელურად, რუსეთთან სამხედრო დაპირისპირების რისკების წინაშე აღმოჩნდა მოლდოვაც. 27 აპრილს ცეცხლი გაუხსნეს მოლდოვას სეპარატისტული რეგიონის დაბა კალბასნაში მდებარე უმსხვილესი საბრძოლო მასალების საცავს. ამ საცავში 22 000 ტონა საბრძოლო მასალა ინახება და ის მოლდოვის ტერიტორიაზე დისლოცირებული საბჭოთა არმიის დანატოვარია. მოლდოვის სეპარატისტული რეგიონის, უკრაინის მოსაზღვრე დნესტრისპირეთის დე ფაქტო შინაგან საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში ყურადღება გამახვილდა თითქოს უკრაინიდან შემოფრენილ დრონებზე. მათ შორის, ლაპარაკი იყო რადიოსარელეო სადგურების აფეთქებებზე, დაუდგენელ თავდასხმაზე სეპარატისტთა სამხედრო შენაერთზე და აფეთქებებზე, რომლებიც სეპარატისტული რეგიონის უშიშრობის სამინისტროს წინააღმდეგ იყო მიმართული. ასევე, 27 აპრილს აფეთქდა მნიშვნელოვანი ხიდი შავი ზღვის ყურე დნეპრის ლიმანზე, რომელიც ოდესის ოლქის ორ ნაწილს ერთმანეთს აკავშირებდა. მანამდე, დნესტრისპირეთის დე ფაქტო ხელისუფლება იტყობინებოდა "ტერორისტული შეტევების“ შესახებ ტირასპოლში - უშიშროების სამინისტროს შენობაზე, სოფელ მაიაკთან - რადიოცენტრზე და სოფელ პარკანის მიმდებარედ - სამხედრო ნაწილზე. მოლდოვის სეპარატისტული რეგიონი უკრაინისკენ იშვერს თითს, კიშინოვი და კიევი კი პროვოკაციებსა და ქვეყნის ომში ჩართვის გეგმაზე ლაპარაკობენ.

დნესტრისპირეთის ხელისუფლების წარმომადგენლებმა ამ მოვლენებს "ტერორისტული თავდასხმები“ უწოდეს, კრემლმა კი განაცხადა, რომ ინციდენტები "სერიოზულ შეშფოთებას“ იწვევს, რაც ბადებს მეზობელი უკრაინიდან ომის გავრცელების შიშებს.

• გახდება თუ არა მოლდოვა პუტინის სამიზნე

ექსპერტები აფეთქების ფაქტებს რუსეთთან სამხედრო კონფლიქტის წინაპირობად განიხილავენ. მათი ვარაუდით, რუსეთი ეცდება, რომ საბოლოოდ დაიმორჩილოს მოლდოვა, ხოლო ამ სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მყოფი სამხედროები სათავისოდ გამოიყენოს. უკრაინის ოფიციოზის განცხადებით, დნეპრის ლიმანზე გადებული ხიდის აფეთქება, რომელიც ოდესის ოლქის სამხრეთ და ჩრდილოეთ ნაწილებს ერთმანეთთან აკავშირებს, რუსეთს ოდესის სამხრეთის დასაპყრობად სჭირდება და პროვოკაციებს არავინ უნდა აჰყვეს.

რუსეთი ახალი ფრონტის გახსნას უკრაინის წინააღმდეგ მოლდოვადან შეეცდება, - ეს ინფორმაცია გამოცემა The Times-მა უკრაინელ სამხედროებზე დაყრდნობით გაავრცელა.

"გვჯერა, რომ კრემლმა უკვე მიიღო გადაწყვეტილება მოლდოვაზე თავდასხმის შესახებ. მოლდოვას ბედი ძალიან გადამწყვეტია. თუ რუსები დაიწყებენ კონტროლის აღებას, ჩვენ ვიქნებით უფრო მარტივი სამიზნე სამხედრო თვალსაზრისით და უკრაინას ეგზისტენციალური საფრთხე დაემუქრება", - განაცხადა წყარომ გამოცემასთან.

გავრცელებული ინფორმაციით, რუსეთმა შესაძლოა მართლაც სცადოს მოლდოვაში შეჭრა მას შემდეგ, რაც პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი, სავარაუდოდ, გამოაცხადებს დნესტრისპირეთის დამოუკიდებლობას, რაც გამოიწვევს "დონბასის სცენარის" განვითარებას და პირდაპირ საფრთხეს შეუქმნის მოლდოვის ტერიტორიულ მთლიანობას.

წყაროს განმარტებით, მოლდოვაზე კონტროლის დაწესება გამოიწვევს რუსეთის ჯარების გადაადგილებას ოდესის შავი ზღვის პორტში.

ამავე დროს, გამოცემა აღნიშნავს, რომ ინფორმაცია არ ემთხვევა დასავლური დაზვერვის შეფასებებს, რომლის თანახმადაც რუსეთს არ აქვს საკმარისი შესაძლებლობები ამ მარშრუტის უსაფრთხოდ დასასრულებლად - ოდესის რეგიონში უკრაინის საჰაერო თავდაცვის მიერ მისი თვითმფრინავების ჩამოგდების რისკის გარეშე. ასევე, საბრძოლო მასალის გადასატანად და ჯარების გადასაყვანად, რუსეთს სჭირდება სახმელეთო დერეფანი დროებით ოკუპირებული ხერსონიდან მიკოლაივის და ოდესის რეგიონების ნაწილის გავლით.

როგორც ცნობილია, მოლდოვა რუსეთის მიმართ დაწესებულ სანქციებს არ შეუერთდა, ფაქტია ისიც, რომ ეს ქვეყანა რუსეთს არც ნატოში გაწევრების სურვილით აღიზიანებს, ის ნეიტრალიტეტს ინარჩუნებს, რამაც განაპირობა ის, რომ მისი სამხედრო შესაძლებლობები ბევრად ჩამოუვარდება უკრაინის და ასევე საქართველოს შესაძლებლობებსაც.

მაშ, რას შეიძლება დაუკავშირდეს რუსეთის მიერ მოლდოვაში ფრონტის შესაძლო გადატანა?

ექსპერტების თქმით, რუსეთის იმპერიალისტურ მიზანს წარმოადგენს მოლდოვას ნოვოროსიის გაცოცხლებული საზღვრების შემადგენლობაში მოქცევის სურვილი. ისტორიული ნოვოროსიის ტერიტორიები, რუსეთის თანახმად, მოიცავს უკრაინის დონეცკის, ლუგანსკის, ხერსონის, ოდესის, ნიკოლაევის, ზაპოროჟიის, დნეპროპეტროვსკის, პოლტავის, ხარკოვის, კიროვოგრადის ოლქებსა და ანექსირებულ ყირიმსაც.

პოლიტოლოგ ხათუნა ლაგაზიძის აზრით, მოლდოვაში მეორე ფრონტის გახსნის რისკი მაღალია და ვინაიდან რუსეთი უკრაინაში ხელშესახებ გამარჯვებას ვერ აღწევს, ის შეეცდება ყურადღების გადატანას წარუმატებლობისგან, რათა საკუთარ მოსახლეობას მოლდოვა "საკომპენსაციო გამარჯვების“ სახით შესთავაზოს.

"გარდა იმისა, რომ ბოლო დღეების განმავლობაში დნესტრისპირეთში რამდენიმე აფეთქება მოხდა, რამდენიმე თანმდევი ფაქტორი გვაფიქრებინებს იმას, რომ რუსეთი ამ ტერიტორიაზე მეორე ფრონტის გახსნას ფიქრობს. საბოლოო ჯამში, ის განახორციელებს თუ არა ამას, ეს სხვა საკითხია, მაგრამ რისკი რომ მაღალია, ამაზე ისიც მიუთითებს, რომ ბოლო დღეებში დასავლეთის რამდენიმე ქვეყნის ხელისუფლებამ საკუთარ მოქალაქეებს მოუწოდა დატოვონ დნესპრისპირეთი და მოლდოვა. ბუნებრივია, მათი ეს შეშფოთება რაღაც საფუძველს და ინფორმაციას ეფუძნება.

მეორე მხრივ, სოციალურ ქსელებში ვრცელდება ინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ რადგან 9 მაისამდე რუსეთის არმიის მიერ ვერ ხერხდება უკრაინაში ხელშესახები გამარჯვების მოპოვება, რუსეთის გენშტაბის უფროსმა პუტინს ურჩია, ერთგვარ "საკომპენსაციო სიაში“ შეიყვანონ მოლდოვა, საკომპენსაციო გამარჯვების სახით შესთავაზონ საკუთარ მოსახლეობას. რუსეთს აქვს ინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ მოლდოვის მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი არის პრორუსულად განწყობილი. ამ ტიპის ინფორმაცია ჰქონდა რუსეთს უკრაინაზეც, მაგრამ რა მიიღო შედეგად, კი ვნახეთ. უკრაინისგან განსხვავებით, მოლდოვა ტერიტორიულადაც პატარაა და მისი სამხედრო ძალა და შეიარაღება დღეს ნამდვილად არ არის იმ ფორმაში, რომ მოლდოვის მოსახლეობის იმ ნაწილის ინტერესები წარმოადგინოს, რომელიც აშკარად პროდასავლელია, ასე ვთქვათ, პრორუმინელია. მოლდოვა რუსეთთან წინააღმდეგობისთვის, თუნდაც იმ რესურსის ფარგლებში, რაც მისი მასშტაბის ქვეყანას უნდა ჰქონდეს, დღეს მზად არ არის.

პუტინს შესაძლოა დასჭირდეს რუსეთის სამხედრო მანქანის მოლდოვაზე შეტევა და შეიძლება დნესტრისპირეთის მოსახლეობიდან გარკვეული რაოდენობა მოიკრიბოს ისევე, როგორც ახლა ყირიმიდან, ლუგანსკიდან და დონბასიდან გაჰყავთ უკრაინაში საბრძოლველად. გარდა ამისა, მას შესაძლოა სჭირდებოდეს მოლდოვაში არსებული იმ უზარმაზარი საბჭოთა არმიის შეიარაღებული საცავების გამოყენება, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე დიდია აღმოსავლეთ ევროპაში და შემდეგ ოდესაზე დარტყმა დნესპრისპირეთის მხრიდან - ესეც ვერსიაა.

ქვეყანას ნეიტრალური სტატუსის მიუხედავად, რუსეთის საფრთხე ემუქრება, ემუქრება იმის მიუხედავადაც, რომ ის უკრაინის ომის გამო რუსეთის მიმართ დაწესებულ სანქციებს არ მიუერთდა. როდესაც მოლდოვის პრეზიდენტმა მაია სანდუმ დაინახა, რომ ამ პოლიტიკამ - ქვეყნის ნეიტრალურმა სტატუსმა, არც "არგაღიზიანების პოლიტიკამ“ არანაირი შედეგი არ გამოიღო, გადაწყვიტა, რომ მოლდოვა სანქციებს მიუერთდეს. მან დაინახა, რომ რუსეთს რა მიზანიც აქვს, არგაღიზიანება მასზე ხელს არ ააღებინებს და არ შეაკავებს“.

• თუ რუსეთი მართლაც დაესხა თავს, მიმართავს თუ არა მოლდოვა დასახმარებლად რუმინეთს და რას იზამს ნატოს წევრი ქვეყანა?

რამდენიმე დღის წინ, უკრაინის პრეზიდენტის ოფისის მრჩეველმა ალექსი არესტოვიჩმა განაცხადა, რომ მოლდოვას რეალური საფრთხე ელის და მან დასახმარებლად მონათესავე რუმინეთსა და უკრაინას უნდა მიმართოს. არესტოვიჩის თქმით, უკრაინას შესწევს ძალა, ძალიან სწრაფად დაამარცხოს დნესტრისპირეთში მყოფი სამხედროები, თუკი კიშინოვი ასეთ ნებას გამოხატავს. ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ, საჭიროების შემთხვევაში, მოლდოვას აუცილებლად დაეხმარება რუმინეთი, რომელიც ყველა დონეზე მფარველობს მოლდოვას და რომელთანაც მას უმჭიდროესი კავშირი აქვს. ბოლო დღეების განმავლობაში მოლდოვაში გააქტიურდა ამ ორი ქვეყნის გაერთიანების თემაც. მოგეხსენებათ, რუმინეთი ნატოს წევრი ქვეყანაა, მასთან დაპირისპირების შემთხვევაში, ანალიტიკოსები არ გამორიცხავენ, რომ შესაძლოა რუსეთის წინააღმდეგ ნატოს მე-5 მუხლიც ამოქმედდეს.

როგორც ხათუნა ლაგაზიძე გვეუბნება, რუმინეთი ომში თუ ჩაერთო, ეს ნატოს ომში ჩართვას გამოიწვევს და შეიძლება რუსეთის საბოლოო მიზანი ესეც იყოს - ის ხედავს და რეალური ინფორმაციაც მიეწოდება, რომლის საფუძველზეც ასკვნის, რომ უკრაინასთან მარცხდება, ამიტომ მას ურჩევნია საკუთარი ხალხის თვალში გამოჩნდეს დამარცხებული არა უკრაინასთან, არამედ ნატოსთან და ამ ნიადაგზე საყოველთაო მობილიზაცია გამოაცხადოს რუსეთში.

"მოლდოვა მზად არ არის ომისთვის. როგორც აღმოჩნდა, გარდაუვალი სამხედრო საფრთხის წინააღმდეგ, მოლდოვას ჰყავს ზედმიწევნით მცირერიცხოვანი, სრულიად შეუიარაღებელი, მოუმზადებელი და გაუწვრთნელი სამხედრო არმია.

მაგრამ მოლდოვას აქვს უმჭიდროესი კულტურული, ეროვნული, ენობრივი კავშირი რუმინეთთან, რომელიც არის ნატოს წევრი ქვეყანა. თუ კი რუსეთი ამ ავანტიურაზე წავა, აქ გადამწყვეტი ფაქტორია, რას მოიმოქმედებს რუმინეთი. მთელი ამ წლების განმავლობაში, რაც მოლდოვამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა, არაერთხელ დადგა დღის წესრიგში მოლდოვას რუმინეთთან გაერთიანების საკითხი. ამ მოკლე ვადაში ამის მოსწრება არარეალურია იმიტომ, რომ ამას ნატოს წევრი სახელმწიფოების თანხმობა დასჭირდება, მინიმუმ, წინასწარი შეთანხმება. რაც შეეხება რუმინეთის პოზიციას, რამდენად დაუთმობს რუსეთს მოლდოვას უომრად, ეს კიდევ სხვა საკითხია. მოლდოვის საზღვრიდან 20 კილომეტრში განლაგებულია ნატოს ცოცხალი ძალა და თანამედროვე შეიარაღება, ესეც ნიშანდობლივი რამ გახლავთ, მაგრამ, საბოლოო ჯამში, რუმინეთის პოზიციაზეა დამოკიდებული, ჩაერთვება თუ არა ის რუსეთთან პირდაპირ კონფრონტაციაში. რუმინეთი ომში თუ ჩაერთო, რა თქმა უნდა, ეს ნატოს ომში ჩართვას გამოიწვევს და შეიძლება რუსეთის საბოლოო მიზანი ესეც იყოს - თუ ის ხედავს უკვე და რეალური ინფორმაცია მიეწოდება, რომლის საფუძველზეც ასკვნის, რომ ის უკრაინასთან მარცხდება, მას ურჩევნია საკუთარი ხალხის თვალში გამოჩნდეს დამარცხებული არა უკრაინასთან, არამედ ნატოსთან და ამ ნიადაგზე საყოველთაო მობილიზაცია გამოაცხადოს რუსეთში. ამ სცენარს თუ მივიღებთ, ასეთ შემთხვევაში არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენს მეზობლად განლაგებულია ნატოს რიგით მეორე არმია თურქეთის არმიის სახით. თურქეთი ნატოს წევრი ქვეყანაა და საქართველოს ხელისუფლება (და არა მარტო ასეთ შემთხვევაში, მუდმივ რეჟიმში) უნდა აანალიზებდეს რისკებს, საფრთხეებს და თავდაცვის ფარს უნდა ითხოვდეს ნატოსგან, მით უფრო იმ პირობებში, როცა ნატო მზადაა ამ მიზნით ხელი გამოგვიწოდოს. ნატოსთან ომის შემთხვევაში, როგორი იქნება რუსეთის პოზიცია საქართველოსთან მიმართებაში, საქართველოს ოკუპაციის მიზნით თბილისისკენ დაძრავს ჯარებს, თუ ჩვენ მოვასწრებთ ნატოს ფარის გადაფარვას იმავე თურქეთის მხრიდან, ეს საკითხიც ალბათ თავისთავად დადგება“.

• რუსეთის სამხედრო მანქანა გამანადგურებელი მარცხისთვის განწირულია?

თუკი ამაზე მართლა წავიდა და რუსეთმა მოლდოვაში მეორე ფრონტი გახსნა, საინტერესოა, რით შეიძლება დასრულდეს მისი მცდელობა, ან როგორ ირეაგირებს ამაზე ნატო? პოლიტოლოგის თქმით, ომში ნატოს ჩართვა თუ მოხდა, ეს იქნება ალიანსის მხრიდან რუსეთის განიარაღების ოპერაცია, ვინაიდან დღეს ნატოს, აშშ-ს და ბრიტანეთის მიზანია რუსეთი იმგვარად განაიარაღონ, როგორც მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ - ფაშისტური გერმანია.

"რუსეთი დღეს მარტოა. ჩავთვალოთ, რომ ბელორუსი უომრად დაპყრობილი აქვს და ლუკაშენკოც და ბელორუსის სამხედრო გენერალიტეტიც მისი მძევალია. ლუკაშენკოს ხელს არ ვაფარებ, ის ისევეა დამნაშავე, როგორც პუტინი, მაგრამ რეალურად, ბელორუსი გარემოებების და ოკუპაციის მსხვერპლიცაა. ასე რომ, რუსეთი მარტოა ამ ომში. აგერ, როგორ ემუქრება უკრაინის ბედის გაზიარებით ყაზახეთს რუსეთის ერთ-ერთი მთავარი იდეოლოგის, მარგარიტა სიმონიანის ქმარი - ტიგრან კეოსაიანი. მისი მუქარის საპასუხოდ, ყაზახეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ ძალზე მკაცრი ნოტა გაუგზავნა რუსეთს. ასე რომ, მარტოა რუსეთი. მსოფლიო ომზე ვერ ვისაუბრებთ, ომში ნატოს ჩართვა თუ მოხდა, ეს იქნება ნატოს მხრიდან რუსეთის განიარაღების ოპერაცია, ყველაზე ლოგიკური იქნება ასე დავარქვათ იმიტომ, რომ დღეს ნატოს, აშშ-ს და ბრიტანეთის მიზანია რუსეთი იმგვარად განაიარაღონ, როგორც მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ ფაშისტური გერმანია განაიარაღეს. ხშირად ისმის საუბარი იმაზე, რომ ნატო და აშშ არ გაჩერდება მანამ, სანამ რუსეთი ატომური იარაღისგან თავისუფალი სახელმწიფო არ გახდება. ასე რომ, ჩვენ გარდამტეხი კატაკლიზმების წინაშე ვართ, რამდენიმე ხანში მსოფლიოში სრულიად ახალი მსოფლიო წესრიგი და უსაფრთხოების არქიტექტურა დადგება. რუსეთში რომ თვითგანადგურების რეჟიმი ბოლო სიჩქარით ჩაირთო, ეს ცხადზე ცხადია და ამ თვალსაზრისით, ბოლო წერტილი რუსეთის მოლდოვაში სამხედრო შეჭრა იქნება (თუ კი, საბოლოოდ, ის ამაზე წავიდა).

რაც უფრო დროში გაიწელება ეს პროცესი, თუ კი მაინც დადგა ნატოს ჩარევის აუცილებლობა რუსეთის სამხედრო განიარაღების ოპერაციაში, მით უფრო ნაკლები საშიშროების ფასად გადარჩება საქართველო. დრო რუსეთზე არ მუშაობს, დროსთან ერთად რუსეთის სამხედრო მანქანა გამანადგურებელი მარცხისთვის არის განწირული, მაგრამ ამ შემთხვევაში, რაც უფრო დიდხანს შენარჩუნდება საქართველოსთვის სამშვიდობო ობცია, მით უფრო ნაკლები დანაკარგით გადავრჩებით“, - გვეუბნება პოლიტოლოგი.