"წინ დიდი კარიერა ელოდა, როცა საშინელ ავტოკატასტროფაში მოჰყვა" - ქართული კინოს მშვენების უცნობი ცხოვრება და თურქეთში აკრძალული "ფატიმას" ისტორია
ფილმი "ფატიმა" კარგადა არის ცნობილი და უმრავლესობას ეს ფილმი არაერთხელ უნახავს, მაგრამ ძალიან ცოტამ თუ იცის მის შესახებ, ვინც მთავარი როლი განასახიერა. პროფესიით ისტორიკოსი სერგი ცენტერაძე წლებია ქართული კინოს და მსახიობების შესახებ სერიოზულ კვლევებს აწარმოებს. ამჯერად იგი თამარ კოკოვას შესახებ გვიამბობს...
სერგი ცენტერაძე:
- არის ფილმები, რომლებიც მაყურებელთა შორის უდიდესი პოპულარობით სარგებლობენ და დრო მათ ვერაფერს აკლებს... 1958 წელს კინოეკრანებზე გამოვიდა სიკო დოლიძის ფილმი-შედევრი "ფატიმა". ფილმი ქართული კინოს კლასიკად ითვლება და დღემდე მაყურებელი დიდი ემოციებით (ვინ პირველად, ვინ მერამდენედ ) ადევნებს თვალს ფილმის გმირების თავგადასავალს ეკრანზე... შესანიშნავმა რეჟისორმა ამ ფილმში თავი არაჩვეულებრივ მსახიობებს მოუყარა. მაყურებელმა პირველად იხილა დიდ ეკრანზე ქართული კინოს ვარსკვლავები: ოთარ მეღვინეთუხუცესი, გიული ჭოხონელიძე და თენგიზ არჩვაძე. "ფატიმას" როლს კი დამწყები მსახიობი თამარ კოკოვა ასრულებდა.
ფილმი გადაღებულია ცნობილი ოსი კლასიკოსის კოსტა ხეთაგუროვის ამავე სახელწოდების პოემის მიხედვით. სასიყვარულო სამკუთხედი, მთის მკაცრი ადათ-წესები და მშვენიერი ქალის ტრაგიკული ისტორია, აი ფილმის ძირითადი საკვანძო თემები. ფილმის შინაარსს არ მოვყვები, რადგან ყველა კინომოყვარულმა ლამის ზეპირად იცის. ვიტყვი მხოლოდ იმას, რომ ფილმის პოპულარობა ბევრმა ფაქტორმა განაპირობა: არაჩვეულებრივი მსახიობები და მათი შეუდარებელი თამაში, შესანიშნავი კოსტიუმები, სულში ჩამწვდომი მუსიკა და გადამეტებულად არ ჩამეთვლება თუ ვიტყვი, რომ ამ ფილმში მართლაც გამოირჩეოდა თამარ კოკოვა - მომხიბვლელი, ნაზი, მელანქოლიური, საოცარი მზერით, რაღაცნაირი სევდანარევი ღიმილით, არამიწიერი სილამაზით და შესანიშნავი გარდასახვის უნარით.
მისი ყოველი მომენტი დასამახსოვრებელია, რომელ ერთზე დავწერო, ჯამბულატთან ფარული შეხვედრისას, როგორი სიყვარულით შესცქერის სატრფოს თუ გამოთხოვებისას, როცა ერთგულების ფიცს აძლევს და მედალიონს უსახსოვრებს. რამდენი სევდა და ტკივილია მის ხმაში, როცა იბრაჰიმს ესაუბრება ტყეში. განსაკუთრებით უნდა აღვნიშნოთ ფილმის ფინალური კადრები, როცა ქმრის ( იბრაჰიმის ) დაღუპვას შეიტყობს ჯამბულატისგან და თამარ კოკოვას გმირი ჭკუიდან გადავა: მიმიკა, მზერა, ჟესტები დამაჯერებლად აჩვენებს მაყურებელს გმირის შინაგან ტრაგედიას.
დამიბრუნეთ ჩემი შვილი! ტირილით მიმართავს მათ, ვინც მისი შვილი წაიყვანა და ამ დროს ეკრანზე ფართო პლანით ვხედავთ ტკივილისგან, დარდისგან, ტანჯვისგან დამახინჯებულ სახეს, რომელსაც გარს შემოხვევია ჩამოშლილი გაწეწილი თმები და ცრემლით სავსე, მუდარით მომზირალ თვალებს, რამდენიმე წამში კი გულისმომკვლელი ქვითინი სლუკუნით შეიცვლება, მერე კი თავაწყვეტილი, უზომო ხარხარი გვესმის. ამ ეპიზოდში მსახიობი მოწოდების სიმაღლეზეა და უზადო პროფესიონალიზმით გადმოსცემს გმირის ემოციებს და სულიერ განცდებს. ფილმი მიუხედავად მძიმე სიუჟეტისა, დღემდე ითვლება მაყურებელთა საყვარელ ფილმად, თამარ კოკოვა კი მართლაც შესანიშნავი მსახიობია, რომელზეც დღეს ვსაუბრობთ.
- ძალიან ცოტამ თუ იცის თამარ კოკოვას ბიოგრაფია...
- თამარ კოკოვა დაიბადა 1934 წლის 15 მარტს ქალაქ ნალჩიკში ( ეროვნებით ყაბარდოელი გახლავთ ) სასწავლებლის დასრულების შემდეგ სწავლა გააგრძელა მოსკოვის ლუჩანარსკის სახელობის თეატრალურ ინსტიტუტში. მისი დებიუტი შედგა 1955 წელს, როცა მეორე კურსის სტუდენტი იყო, ფილმში "სატრფოს თავშალი", სადაც მარიამის როლი შეასრულა. 1958 წლიდან არის კინოსტუდია "ქართული ფილმის" მსახიობი და მისი სადიპლომო ნამუშევარი გახლავთ მთავარი როლი ფილმში "ფატიმა". ამ როლმა მას მოუტანა არნახული პოპულარობა და მთავარი პრიზი ქალის როლის შესრულებისთვის საკავშირო კინოფესტივალზე. 1961 წლიდან მოღვაწეობას იწყებს მოსკოვის კინომსახიობთა თეატრში.
"ფატიმას" წარმატების შემდეგ წამყვანი რეჟისორები ცდილობდნენ თავიანთ ფილმებში გადაეღოთ ნიჭიერი მსახიობი, რომელიც მშვენიერი გარეგნობით მაყურებელს ხიბლავდა. მსახიობმა თავისი მოკლე კარიერის მანძილზე მოასწრო ოც ფილმში გადაღება და მაყურებლის განსაკუთრებული სიმპათიის მოპოვება. მას წინ არაერთი საინტერესო წინადადება, როლი, ფილმები და საინტერესო რეჟისორებთან მუშაობა ელოდა, მაგრამ...
1975 წელს გადაღებების დასაწყებად ტაშკენტში ჩავიდა, აეროპორტიდან მომავალი მსახიობი მოჰყვა საშინელ ავტოკატასტროფაში და მრავალი მოტეხილობით და საშინელი ტრავმებით საავადმყოფოში მოათავსეს.
გაუკეთეს რამდენიმე მძიმე ოპერაცია, გადარჩა, მაგრამ მისი მოღვაწეობა კინოსამყაროში დასრულდა (მხოლოდ ერთი ეპიზოდური როლი კინოში 1981 წელს და ფილმების გახმოვანება).
ქალბატონი თამარის მეუღლე გახლავთ ცნობილი ჟურნალისტი და ადვოკატი მარკ ვოზნესენსკი. წყვილს ჰყავს ერთი ქალიშვილი მარია, რომელიც გახლავთ ფილოლოგი, მეცნიერებათა კანდიდატი. ( ბიოგრაფიული მონაცემები ამოღებულია ერთ-ერთი ინტერნეტ გვერდიდან)
- ფილმის (ფატიმას) ჩვენება რატომღაც თურქეთში აკრძალული იყო. რატომ?
- ალბათ იმიტომ, რომ ფილმში ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე განვითარებული საომარი მოვლენების გამო, თურქეთი ცოტა არასასიამოვნო კონტექსტში არის ნახსენები. თუმცა გადაწყვეტილად ვერაფერს ვიტყვი. რუსულ წყაროებში ხაზგასმით იყო აღნიშნული ეგ ფაქტი აკრძალვის შესახებ.