“ლექ­სად მო­სუ­ლი ქარ­თუ­ლი მიწა, თა­ვი­სი მთე­ბით, ვე­ლე­ბით, ზე­ცით... ცა და მი­წად ქცე­უ­ლი წი­ნაპ­რე­ბით... ჩა­მოხ­ვე­წი­ლი, ჩუ­ქურ­თმი­ა­ნი, მზე­ნას­ვა­მი შე­მოქ­მე­დე­ბით! ამი­ტომ ახ­ლავს მის ყო­ველ ლექსს ბუ­ნებ­რი­ვი სურ­ნე­ლი დაღ­ვრილ ხსე­ნი­სა, ხან და­სე­ტყვი­ლი ვა­ზის მტევ­ნი­სა, ხან ახალ­გა­ლე­წილ ხორ­ბლი­სა, ხან ცხელ თო­ნი­დან ამოყ­რილ დე­დის პუ­რი­სა!” - ასე შე­ამ­კო დიდი გოგ­ლა და მისი შე­მოქ­მე­დე­ბა ლე­ვან გო­თუ­ამ გა­მო­სა­თხო­ვარ სი­ტყვა­ში, რო­მე­ლიც საკ­მა­რი­სია ბუმ­ბე­რაზ პო­ეტ­ზე წარ­მოდ­გე­ნის შე­საქ­მნე­ლად. 9 აგ­ვის­ტოს გოგ­ლას გარ­დაც­ვა­ლე­ბი­დან 54 წელი შეს­რულ­და. სა­ხალ­ხო პო­ე­ტის, გი­ორ­გი ლე­ო­ნი­ძის “მზე­ნას­ვამ შე­მოქ­მე­დე­ბა­სა” და “ცისა და მი­წის ღი­მილ­ჩარ­თულ” პო­ე­ზი­ა­ზე არა­ნაკ­ლებ სა­ინ­ტე­რე­სოა მისი პი­რა­დი ბო­ბო­ქა­რი ცხოვ­რე­ბა, რომ­ლის აქამ­დე უც­ნობ დე­ტა­ლებ­ზე ambebi.ge-ს პო­ე­ტის შვი­ლიშ­ვი­ლი გი­ორ­გი ლეონ ქავ­თა­რა­ძე უამ­ბობს:

- “ყივ­ჩა­ღის პა­ე­მა­ნი” სო­ფელ გო­რო­ვან­ში და­წე­რა გოგ­ლამ, თა­ვად გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლე­ბის სახ­ლში. ბე­ბი­ა­ჩე­მის მა­მას - ალექ­სან­დრე გე­დე­ვა­ნიშ­ვილს ბევ­რი მა­მუ­ლე­ბი ჰქონ­და და გა­საბ­ჭო­ე­ბის შემ­დეგ, ბუ­ნებ­რი­ვია, ყვე­ლა­ფე­რი და­კარ­გა. ბე­ბი­ა­ჩე­მი ეფე­მია (ფე­ფი­კო) ეუბ­ნე­ბო­და ხოლ­მე, მამა, ნეტა გა­გე­ყი­და ეს მა­მუ­ლე­ბი, რას ინა­ხავ­დი, მოგ­ვეხ­მა­რა და კარ­გად გვე­ცხოვ­რა, რომს და პა­რიზს მო­ვივ­ლი­დი­თო. ამა­ზე ნუ დარ­დობ, შვი­ლო, რაც ქვე­ყა­ნას, ის ჩვე­ნო, - ასე პა­სუ­ხობ­და მამა. გოგ­ლა ხში­რად იყო ხოლ­მე მათ­თან, გან­სა­კუთ­რე­ბით - ზა­ფხულ­ში. ქსნის­კენ რომ მივ­დი­ვართ, მარ­ჯვნივ მუხ­რა­ნია, მარ­ცხნივ ფერ­დობ­ზე სამი სო­ფე­ლია შე­ფე­ნი­ლი - წე­რო­ვა­ნი, გო­რო­ვა­ნი და ჩარ­და­ხი, რო­მე­ლიც ასე­ვე გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლებს ეკუთ­ვნო­და. მათი სახ­ლის უკან, რო­მე­ლიც ახლა დან­გრე­უ­ლია, ბა­ზი­ლი­კა იყო, მე-19 სა­უ­კუ­ნის მო­ხა­ტუ­ლო­ბის ეკ­ლე­სია. ამ ბა­ზი­ლი­კის წინ კი საფ­ლა­ვე­ბი, ყორ­ღა­ნე­ბი, სა­დაც ბე­ბი­ა­ჩე­მის მამა-პაპა გა­ნის­ვე­ნებ­და. გოგ­ლამ ამ სახ­ლის აი­ვან­ზე და­წე­რა “ყივ­ჩა­ღის პა­ე­მა­ნი”.

“ყორ­ღა­ნე­ბი­დან გნო­ლი აფ­რინ­და,/ყა­ბარ­დოს ველი გა­და­ი­ა­რა,/ ისევ აღვსდე­ქი მუხ­რა­ნის ბო­ლოს,/ ჩა­საფ­რე­ბუ­ლი ვსინ­ჯავ ია­რაღს./ ქსან­ზედ, არაგვზედ ისევ ჰყვა­ვი­ან, ხო­და­ბუ­ნე­ბი თავ­თუ­ხე­ბი­სა...”, - რომ წერს, ამ სახ­ლის აივ­ნი­დან რომ გა­ი­ხე­დავ­დით, მარ­ცხნივ ქსა­ნი, მარ­ჯვნივ კი არაგ­ვი მო­ჩან­და. ამ­დე­ნად, ეს არის იმ აივ­ნი­დან და­ნა­ხუ­ლი პორ­ტრე­ტი.

- ერთი ამო­სუნ­თქვით და­წე­რა გოგ­ლამ ეს ლექ­სი?

- მე რო­გორც ვიცი, ერთი ამო­სუნ­თქვით და­წე­რი­ლია “ოლე”. ის, ფაქ­ტობ­რი­ვად, პო­ე­მაა და ერთ სა­ათ­ში და­წე­რა ბა­ბუ­ამ - ივ­ნი­სის ერთ სა­ღა­მოს, როცა მარ­ტო იყო სახ­ლში. ტი­ცი­ა­ნი­სა და პა­ო­ლოს­თვის უთ­ქვამს, - შე­ში­ნე­ბუ­ლი ვარ, მა­გი­დას­თან დავ­ჯე­ქი და უცებ დავ­წე­რე, ეტყო­ბა ეგ მე არ დავ­წე­რე, ვი­ღა­ცა წერ­და ჩემს მა­გივ­რად და ვინ და­წე­რა ნე­ტაო. “ოლეს” და­წე­რა­ში გოგ­ლა რა­ღაც ზე­ბუ­ნებ­რივს ხე­დავ­და და თუ და­აკ­ვირ­დე­ბით, მარ­თლაც ზე­ბუ­ნებ­რი­ვი ლექ­სია, თით­ქოს ლო­გი­კას არ ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა, უფრო სხვა, მა­ღა­ლი დო­ნის ლო­გი­კაა. ჰოდა, ერთი ამო­სუნ­თქვი­თაა და­წე­რი­ლი იმ­ხე­ლა ლექ­სი.

- და გა­მორ­ჩე­უ­ლა­დაც ეს ლექ­სი ჰყვა­რე­ბია გოგ­ლას... ოლე სა­ქარ­თვე­ლოა?

- კი, ოლე სა­ქარ­თვე­ლოა. “და­კი­დე­ბულ არ­წივს ჰგევ­ხარ/ მომ­სხვრე­უ­ლი ფრთე­ბით./რაშო, მი­წას მი­ჭე­დი­ლო,/ ვე­ღარ აიქ­რო­ლე;/ პარ­ტა­ხო და ნა­მე­ხა­რო,/ მარ­ტო­ხეო ოლე!..” - სა­ოც­რე­ბაა. რამ­ხე­ლა ტკი­ვილს, მთელ ის­ტო­რი­ას იტევს “ოლე”... ყვე­ლა ლექ­სი უყ­ვარ­და გოგ­ლას, რო­გორც შვი­ლებს ვერ გა­მო­არ­ჩევ, ისე არ არ­ჩევ­და. უბ­რა­ლოდ, “ოლე” წა­სა­კი­თხად იყო რთუ­ლი და როცა სა­ღა­მო­ზე, ან რა­დი­ო­ში ლექ­სის წა­კი­თხვას სთხოვ­დნენ, ამას არ კი­თხუ­ლობ­და, უფრო ხში­რად კი­თხუ­ლობ­და “ყივ­ჩა­ღის პა­ე­მანს”, 5 წუთ­ში წა­ი­კი­თხავ­და ხოლ­მე, “ოლეს” კი ნა­ხე­ვა­რი სა­ა­თი მა­ინც უნ­დო­და. მარ­თა­ლია, ძა­ლი­ან უყ­ვარ­და ეს ლექ­სი, მაგ­რამ იშ­ვი­ა­თად კი­თხუ­ლობ­და.

- ეფე­მია (ფე­ფი­კო) გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლი - გოგ­ლას დიდი სიყ­ვა­რუ­ლი...

- გოგ­ლა 23 წლის იყო, რო­დე­საც ეფე­მია (ფე­ფი­კო) გე­დე­ვა­ნიშ­ვილს შეხ­ვდა დის ოჯა­ხა­ში. ერ­თმა­ნე­თი შე­უყ­ვარ­დათ და და­ო­ჯახ­დნენ, თუმ­ცა ამ ქორ­წი­ნე­ბას დიდი სირ­თუ­ლე­ე­ბი ახ­ლდა თან. გოგ­ლას და ეფე­მი­ას ძა­ლი­ან უყ­ვარ­დათ ერ­თმა­ნე­თი, მაგ­რამ ახლო ნა­თე­სა­ო­ბა აკავ­ში­რებ­დათ. ეფე­მია გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლის ძმას, რე­ვაზს ცო­ლად ჰყავ­და გოგ­ლას უფ­რო­სი და - ევ­გე­ნია. ამ­დე­ნად, მათი შე­უღ­ლე­ბა არ შე­იძ­ლე­ბო­და. გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლე­ბის მხრი­დან ამან ძა­ლი­ან დიდი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა გა­მო­იწ­ვია, კერ­ძოდ, ეფე­მი­ას მა­მის - ალექ­სან­დრეს მხრი­დან. სხვა­თა შო­რის, ტი­ცი­ან ტა­ბი­ძემ და მის­მა მე­უღ­ლე ნინო მა­ყაშ­ვილ­მა იაქ­ტი­უ­რეს, რომ ახალ­გაზ­რდა წყვილს ოჯა­ხი შე­ექ­მნა.

წყვი­ლი კა­თა­ლი­კოს-პატ­რი­არქ ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას­თან მი­ვი­და და თა­ვი­ან­თი ამ­ბა­ვი უამ­ბო. რად­გან სის­ხლით ნა­თე­სა­ვე­ბი არ იყ­ვნენ, მან გა­მო­ნაკ­ლი­სის სა­ხით ქორ­წი­ნე­ბა­ზე კურ­თხე­ვა მის­ცა და და­ლო­ცა. სა­შუ­ა­ლე­ბა არ ჰქონ­დათ და გოგ­ლამ და ეფე­მი­ამ ჯვა­რი ტი­ცი­ა­ნი­სა და ნი­ნას ბეჭ­დე­ბით და­ი­წე­რეს. ამის შემ­დეგ ალექ­სან­დრე გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლი რა­ღას იტყო­და? გოგ­ლამ და ფე­ფი­კომ სი­ონ­ში და­ი­წე­რეს ჯვა­რი. ქორ­წი­ლი კი “ცის­ფერ­ყან­წე­ლებ­მა” გა­და­უ­ხა­დეს "ქი­მე­რი­ონ­ში". სუფ­რის თა­მა­და პა­ო­ლო იაშ­ვი­ლი ყო­ფი­ლა. გოგ­ლას და ეფე­მი­ას ორი ქა­ლიშ­ვი­ლი ეყო­ლათ - დე­და­ჩე­მი, ნეს­ტა­ნი უფ­რო­სი ქა­ლიშ­ვი­ლი გახ­ლდათ, თი­ნა­თი­ნი - უმ­ცრო­სი.

- ვინ იყო ლელი, რო­მელ­საც პო­ეტ­მა უამ­რა­ვი ლექ­სი მი­უ­ძღვნა? ბევ­რი ქალი იყო გოგ­ლას ცხოვ­რე­ბა­ში?

- გიმ­ნა­ზი­ა­ში სწავ­ლი­სას შე­უყ­ვარ­და გოგ­ლას ლელი ლორ­თქი­ფა­ნი­ძე, ის მისი პირ­ვე­ლი სიყ­ვა­რუ­ლი იყო. გო­გო­ნა ძა­ლით გა­ა­თხო­ვეს ვი­ღაც მდი­დარ ვა­ჭარ­ზე და ერთ დღე­საც, აი­ვან­ზე გა­ვი­და და გას­რო­ლის ხმა გა­ი­გეს, თავი მო­უკ­ლავს. გოგ­ლამ ბევ­რი ლექ­სი მი­უ­ძღვნა ლე­ლის. გოგ­ლას მე­ო­რე სიყ­ვა­რუ­ლი ბე­ბი­ა­ჩე­მია. გოგ­ლა მსა­ხი­ობ თა­მარ ცი­ციშ­ვილ­საც ეტ­რფო­და, ძა­ლი­ან იყო მი­სით გა­ტა­ცე­ბუ­ლი. თა­მა­რი იყო ჩვე­ნი, ქავ­თა­რა­ძე­ე­ბის კა­რის მე­ზო­ბე­ლი. იმ­ხა­ნად ქი­ა­ჩე­ლის 20 ნო­მერ­ში ვცხოვ­რობ­დით (სხვა­თა შო­რის, ის გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლე­ბის აშე­ნე­ბუ­ლი სახ­ლი იყო). როცა პა­ტა­რა ვი­ყა­ვი, გოგ­ლა ყო­ველ დღე მო­დი­ო­და ჩემს სა­ნა­ხა­ვად, მგო­ნი, თა­მა­რას ხათ­რით (იცი­ნის). როცა წა­მო­ვი­ზარ­დე, როცა მო­ვი­დო­და, მან­ქა­ნას ასიგ­ნა­ლებ­და ხოლ­მე, თა­მა­რას რომ გა­ე­გო, გოგ­ლა მო­ვი­და და ჩვენ­თან შე­მო­სუ­ლი­ყო.

ბა­ბუა ხან ქვე­მო­დან და­მი­ძა­ხებ­და ხოლ­მე, თა­მა­რას რომ და­ე­ნა­ხა. თა­მა­რა ბე­ბი­ას ნა­თე­სა­ვის - მიტო (დი­მიტ­რი) გე­დე­ვა­ნიშ­ვი­ლის ცოლი იყო. მო­ვი­დო­და გოგ­ლა და თა­მა­რაც შე­მო­ვი­დო­და ხოლ­მე. ბე­ბია მეგ­რე­ლი ქალი იყო, ყვე­ლა­ფერს კარ­გად ხვდე­ბო­და. გოგ­ლამ თა­მა­რას არა­ერ­თი ლექ­სი უძღვნა, მათ შო­რის გა­მორ­ჩე­უ­ლია “თო­ლია”, ეს ქალ­ბა­ტო­ნი მისი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი მუზა გახ­და. “მიყ­ვარს ზღვა მზე­ში და­ოქ­რო­ი­ლი,/ მის­თვის, რომ გული ტალ­ღის ტო­ლია;/ ზღვის ლურჯ ყუ­თი­დან ამოქ­რო­ლი­ლი/ გა­დას­თხრის ღრუბ­ლებს თეთ­რი თო­ლია.... მე დავ­რჩე­ნილ­ვარ შენი ამა­რი,/ ვით ზღვის ამა­რი არის თო­ლია,/ ძვირ­ფა­სო, შენი შუბ­ლი მარ­მა­რი/ რამ­დენ ოც­ნე­ბას და­უ­თოვ­ლია./...…შენი ღი­მი­ლი ნა­თელ­კაშ­კა­შა,/ თით­ქოს ფრთა გაჰ­კრა ტალ­ღას თო­ლი­ამ.../ მე სიყ­ვა­რულ­მა და­მა­ვაჟ­კა­ცა,/ მეც მყვა­რე­ბია, მეც მითრთო­ლია!”

ქავ­თა­რა­ძე­ე­ბის და ლე­ო­ნი­ძე­ე­ბის სახ­ლი, გვერ­დი-გვერდ რომ იყო, დღეს აღარ არ­სე­ბობს, დან­გრე­უ­ლია. გოგ­ლა ხუმ­რობ­და ხოლ­მე, როცა აღარ ვიქ­ნე­ბი, ჩემს სახ­ლში რომ მუ­ზე­უ­მი იქ­ნე­ბა, ქავ­თა­რა­ძე­ე­ბის სახ­ლში იქ­ნე­ბა დი­რექ­ცი­აო. გოგ­ლას ბოლო დღე­ე­ბი იყო და, ქავ­თა­რა­ძე­ებ­თან, ბე­ბი­ას­თან მო­ვი­და თა­მა­რა და დიდი თა­ი­გუ­ლი მო­ი­ტა­ნა. ბე­ბი­ამ და­მი­ძა­ხა და ჩუ­მად მი­თხრა, თა­მა­რამ ყვა­ვი­ლე­ბი მო­ი­ტა­ნა, გოგ­ლას უნდა მი­უ­ტა­ნო და თან უთხრა, თა­მა­რას­გან არი­სო. გოგ­ლა რად­გან ცუ­დად იყო, იმ დღე­ებ­ში ბე­ბი­ას­თან ვრჩე­ბო­დი, გოგ­ლას გვერ­დით ვი­ყა­ვი. ავად­მყოფ ბა­ბუ­ას დედა, დე­ი­და და ბე­ბია უვ­ლიდ­ნენ. ქავ­თა­რა­ძე­ე­ბი­დან გა­და­ვე­დი ლე­ო­ნი­ძე­ე­ბის სახ­ლში, გა­და­ვუ­ტა­ნე ყვა­ვი­ლე­ბი გოგ­ლას და დე­და­ჩემს მი­ვე­ცი (მას­თან მე არ შე­მიშ­ვებ­დნენ, ექი­მე­ბი ინექ­ცი­ებს და პრო­ცე­დუ­რებს უტა­რებ­დნენ), თა­მა­რას და­ნა­ბა­რე­ბიც გა­და­ვე­ცი, გოგ­ლას­თვის ეთ­ქვა, რომ თა­ი­გუ­ლი თა­მა­რას­გან არის. მა­ინ­ტე­რე­სებს, რას იტყვის გოგ­ლა ამა­ზე, რო­გორ მი­ი­ღებს ამ ამ­ბავს. დედა შე­ვი­და გოგ­ლას­თან, გა­მო­ვი­და და ვკი­თხე, რა თქვა-მეთ­ქი. როცა ვუ­თხა­რი, თა­ი­გუ­ლი თა­მა­რას­გა­ნაა-თქო, არ ესი­ა­მოვ­ნა და მე­ო­რე მხა­რეს გა­დაბ­რუნ­დაო.

- რო­გორ ახ­სე­ნით გოგ­ლას ეს ჟეს­ტი?

- ზო­გა­დად, გოგ­ლა მი­იჩ­ნევ­და, რომ ყვე­ლა­ზე ახ­ლოს მე ვი­ყა­ვი მას­თან ხა­სი­ა­თით, გა­რეგ­ნო­ბით, მენ­ტა­ლო­ბით და ამ­დე­ნად, ფიქ­რობ­და, რომ ყვე­ლა­ზე მე­ტად მე მეს­მო­და მისი, მე გა­ვუ­გებ­დი. ბევ­რი ვი­ფიქ­რე და მისი ეს ჟეს­ტი მერე ავ­ხსე­ნი - მგო­ნია, მათ შო­რის რა­ღაც პი­რო­ბა უნდა ყო­ფი­ლი­ყო და­დე­ბუ­ლი, რომ თუ ერთი, ან მე­ო­რე გახ­დე­ბო­და სა­სიკ­ვდი­ლოდ ავად, მე­ო­რე ამას ყვა­ვი­ლე­ბით ანიშ­ნებ­და. შე­საძ­ლოა, ასე არც არის, ყო­ველ შემ­თხვე­ვა­ში, გოგ­ლას არ ესი­ა­მოვ­ნა და გა­დაბ­რუნ­და. მძი­მედ ავად­მყო­ფი ბა­ბუა ჯერ "ლე­ჩკომ­ბი­ნატ­ში" და­ვაწ­ვი­ნეთ, შემ­დეგ გვთხო­ვა, წყნე­თის აგა­რაკ­ზე წაგ­ვეყ­ვა­ნა, ეტყო­ბა, იქ უნ­დო­და ბოლო დღე­ე­ბის მშვი­დად გა­ტა­რე­ბა. გარ­დაც­ვა­ლე­ბამ­დე რამ­დე­ნი­მე დღით ადრე ოთახ­ში, სა­დაც იწვა, ბოძი გა­იბ­ზა­რა. ალ­ბათ ესეც რა­ღა­ცის მა­ნიშ­ნე­ბე­ლი იყო... გოგ­ლა 1966 წლის 9 აგ­ვის­ტოს, 67 წლის ასაკ­ში გარ­და­იც­ვა­ლა.