"ვაქცინა შენახული უნდა იყოს მინუს 80 გრადუსზე, როგორც ვიცი, ასეთი ინფრასტრუქტურა საქართველოში არ არსებობს" - რას ამბობს ქართველი მეცნიერი, რომელიც აშშ-ში მუშაობს

COVID -19-ის პანდემიად გამოცხადების ადრეულ ეტაპზე თუ მხოლოდ იმას განვიხილავდით, რამდენი და რომელი კომპანიები მუშაობდნენ ახალი კორონავირუსის ვაქცინის შექმნაზე და რა პერსპექტივა არსებობდა კოვიდთან გასამკლავებლად, დღეს უკვე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ერთ-ერთმა ვაქცინამ წარმატებულად გაიარა ყველა მნიშვნელოვანი გამოცდა - ეს გახლავთ გერმანული BioNTech-ისა და ამერიკული Pfizer-ის ერთობლივად შექმნილი ვაქცინა - BNT162b2. საინტერესოა, რა ფიქრობს კორონავირუსის ვაქცინასა და საქართველოში მის შემოტანაზე, ასევე, სხვა, გამოცდის ფაზაში მყოფ ვაქცინებზე აშშ-ის ქალაქ ჰანოვერში მცხოვრები ქართველი მეცნიერი, დორთმოუთის კოლეჯის პროფესორი ფრიდონ შუბითიძე. ბატონ ფრიდონს, ამერიკაში დავუკავშირდით:

- ვაქცინა BNT162b2, რომელიც, ფაქტობრივად, ამ თვის ბოლოს დამტკიცდება, როგორც განსაკუთრებულ მდგომარეობაში გამოსაყენებელი საშუალება, დაფუძნებულია იმავე პრინციპზე, რასაც ამერიკის მეორე კომპანია - "მოდერნა" და ამერიკის ეროვნული ჯანდაცვის ინსტიტუტი ერთობლივად აკეთებს. "მოდერნას" ვაქცინაც, ისევე, როგორც "ფაიზერ"-"ბიონტეკის", დაფუძნებულია "მესენჯერ რნმ"-ზე (რიბონუკლეინის მჟავაზე) და ცნობილია, როგორც mRNA-1273. გაინტერესებთ, ვაქცინამ BNT162b2 გამოცდის სამივე ეტაპი როგორ გაიარა? პირველ ეტაპზე იგი 100-მდე ადამიანზე გამოსცადეს, მეორე ეტაპზე მონაწილეობდა სხვადასხვა ასაკისა და ჯგუფის 1000-მდე ადამიანი, ხოლო მესამე ეტაპზე თავიდან 30 ათას ადამიანზე გამოსცადეს, მაგრამ კვლევის მეტი სიზუსტისთვის რაოდენობა 43 ათასამდე გაზარდეს. ამ კვლევით გამოაქვეყნეს 94 ადამიანზე დაკვირვებისა და პასუხების გაანალიზების შედეგი. ამით დაასკვნეს, რომ ვაქცინის ეფექტიანობა 90%-ზე მეტია. თუმცა სტატისტიკურად მათ ამ შედეგის განვრცობა შეეძლოთ და ასეც მოიქცნენ. ასეთი საპროცენტო მაჩვენებელი, მით უფრო, 6 თვეში შექმნილი ვაქცინისთვის, არის ძალიან დიდი და, ზოგადად, სხვადასხვა ტიპის ვაქცინის გამოცდის მაჩვენებლებს თუ შევადარებთ, აქამდე მსგავსი შედეგი მსოფლიოს არ ახსოვს.

როდესაც ამერიკის ეროვნულმა ჯანდაცვის ინსტიტუტმა კომპანიებს კორონავირუსის ვაქცინა შეუკვეთა, მოთხოვნაც წაუყენა: შექმენით ვაქცინა, რომლის ეფექტიანობა 50% იქნებაო. "ფაიზერისა" და "ბიონტეკის" ვაქცინის ეფექტიანობამ კი 90% უჩვენა. ბიოლოგიაში ეს ძალიან მაღალი შედეგია. ჩვეულებრივი გრიპის ვაქცინის, რითაც ამერიკაში მასობრივად ხდება ვაქცინაცია, ეფექტიანობა არის 60-70%. ვაქცინაციის იდეა კი ის არის, რომ თუ იგი მოსახლეობის 60-70-%-ს დაიცავს, ვირუსის გავრცელების სისწრაფე დაიკლებს და ამით ვირუსი მართვადი გახდება. ამიტომ კორონავირუსის ვაქცინის გამოცდის ეს პროცენტული მაჩვენებელი თუ მთელ მოსახლეობაზე გავრცელდება, აცრების შემდეგ, ფაქტობრივად, ვირუსის გავრცელება და ადამიანების დაავადება/გარდაცვალება მინიმუმამდე შემცირდება. გამოჩნდა უკვე კოვიდის სამკურნალო პრეპარატებიც, მათ შორის, რემდესივირი, რომელიც ამერიკის წამლისა და საკვების ადმინისტრაციამ უკვე დაამტკიცა და ამ მედიკამენტით ამერიკაში უკვე მკურნალობენ.

რამდენიმე დღის წინ კიდევ ერთი ახალი ანტივირუსული პრეპარატი Monoklonal antibody დაამტკიცეს, როგორც განსაკუთრებულ მდგომარეობაში გამოსაყენებელი საშუალება 65 წლიდან ზემოთ ასაკისა და სხვა ავადმყოფობით დაავადებული ადამიანებისთვის. და კიდევ, ამ თვის ბოლოს ამერიკული კომპანია "მოდერნა" და ამერიკის ეროვნული ჯანდაცვის ინსტიტუტიც გამოიტანენ თავისი ვაქცინის შედეგებს. მათ მესამე ეტაპის გამოცდა 30 ათას მოხალისეზე უკვე ჩაატარეს. ალბათ, ადამიანებისთვისაც საინტერესო იქნება, ზოგადად, მესამე ეტაპის კვლევის პრინციპის ცოდნა.

პროცესი ასეთია: გარკვეული რაოდენობის სხვადასხვა ჯგუფისა და ასაკის მოხალისიდან ნახევარს უკეთებენ რეალურ ვაქცინას, ნახევარს - ფეიკვაქცინას, მარილიან წყალს. მაგრამ ექიმებმა, ვისაც ეს პრეპარატები მისცეს, არ იციან, კონკრეტულად ვის რას უკეთებენ, ვაქცინას თუ - წყალს. არც მოხალისემ იცის, რა სითხე შეუყვანეს ორგანიზმში. ფლაკონებს სახელწოდება არ აწერია, მხოლოდ დანომრილია. მარტო ვაქცინის შემქმნელმა მკვლევარმა იცის, რომელი რა არის. შემდეგ, კარგა ხნის განმავლობაში აკვირდებიან მოხალისეებს, რომლებიც მოძრაობენ, ხან თითო-ოროლა დაინფიცირებულთან მოხვდებიან, ხან დაინფიცირების დიდი მაჩვენებელის ჯგუფებთან მოუწევთ ურთიერთობა... ხანგრძლივი დაკვირვების შემდეგ დანომრილი კოდებით მოხდება დაინფიცირებულ მოხალისეთა იდენტიფიცირება. მეცნიერები შედეგებს ღრმად გააანალიზებენ და ამის შემდეგ გამოჩნდება, რამდენად ეფექტიანია კონკრეტული წამალი.

ამგვარი კვლევით დადგინდა ვაქცინა BNT162b2-ის ეფექტიც.

- საქართველოში სკეპტიკურად უყურებენ ვაქცინებს. ბევრს ჩვეულებრივი გრიპის საწინააღმდეგო აცრის გაკეთებისაც ეშინია...

- მეც მესმის ხოლმე ადამიანებისგან, არ გავიკეთებ ვაქცინასო. მაგალითად, ჩემი ოჯახის ხუთივე წევრი ყოველწლიურად, ოქტომბერ-ნოემბერში ვიკეთებთ ხოლმე გრიპის ვაქცინას. გასაგებია, არის 10, 20, 30-40 პროცენტიც კი, ვისზეც აცრას არ აქვს შედეგი, მაგრამ აქ მთავარი ის არის, რომ ვაქცინა იწვევს ეპიდემიის გავრცელების მკვეთრად შემცირებას. როდესაც ვირუსი მდორედ ვრცელდება, ამ დროს ვირუსის წინააღმდეგ არის არა მარტო ვაქცინა, არამედ - სამკურნალო პრეპარატებიც და ამ შემთხვევაში, ექიმების ჩარევით მინიმუმამდეა შესაძლებელი დაღუპულთა რიცხვის შემცირება და მაღალია განკურნების შანსი. ამას თუ დავუმატებთ ვირუსგადატანილ ადამიანებს, ვისაც უკვე გააჩნია ანტისხეულები, ასევე, სხვა ფაქტორებსაც, პლუს - მთელი მსოფლიოს მოსახლეობის ერთიან ძალისხმევას, რაც ყველა დამცავი თუ სამკურნალო საშუალების გამოყენებით შეებრძოლება პანდემიას, ვირუსი საბოლოოდ დამარცხდება.

პირველი ტალღის შემდეგ, ნელ-ნელა ადამიანები გაერკვნენ, როგორ დაეწყოთ ცხოვრება კოვიდთან ერთად. მათ ისწავლეს პირბადეების გამოყენება, მიხვდნენ იმასაც, რომ აუცილებელია, ბავშვებმა სკოლაში იარონ, ამიტომ შესაბამისი მიმართულებები შეიმუშავეს. მაგალითად, ჩემი ბიჭი მეექვსეკლასელია და მისი კლასი რამდენიმე ჯგუფად არის დაყოფილი, მთელი დღის განმავლობაში ყველა ვალდებულია, პირბადით იყოს. ასევე, თითოეული ჯგუფის წევრს უფლება არ აქვს სხვა ჯგუფის წევრებთან მივიდეს. იგივე ხდება ოჰაიოში, ჩემი გოგონას კოლეჯშიც - ბოლო 3-4 თვის განმავლობაში ერთი შემთხვევაც არ ჰქონიათ, რადგან ტერიტორიას არ ტოვებენ. თუ ვინმე გადის, აუცილებლად უნდა შეატყობინოს ადმინისტრაციას. უნივერსიტეტებმა კი ისეთი პროტოკოლი შეიმუშავეს, რომ მომენტალურად ხდება აღმოჩენა და მყისვე - იზოლირება.

სკოლის მოსწავლის მშობელი თუ მიდის სადმე, ვალდებულია, მისი შვილის სკოლას შეატყობინოს და უკან დაბრუნებისას, ტესტი გაიკეთოს ან ოჯახის წევრებთან ერთად ორი კვირის განმავლობაში თვითიზოლაციაში იყოს. ქალაქი მოითხოვს, ყველგან პირბადით იარო და, ფატობრივად, ამ პირბადეებმა და დისტანციურმა ურთიერთობებმა ჩვენს შტატში მინიმუმამდე დაიყვანა დაავადების და გარდაცვალების შემთხვევები.

მაგალითად, ახლა აქ, ამერიკაში მოდის უდიდესი საოჯახო დღესასწაული - მადლიერების დღე, როდესაც ოჯახები ერთმანეთს სტუმრობენ. სკოლიდან, უნივერსიტეტიდან, ქალაქიდან მოგვდის შეტყობინებები, მოგვთხოვეს, გაგვაგებინეთ, აპირებთ თუ არა ქალაქიდან, შტატიდან ან ქვეყნიდან სადმე წასვლას, რომ ვიცოდეთ, ვინ იქნება გასული და რას ველოდოთო. იმასაც გვეუბნებიან, შეეცადეთ, არსად გადაადგილდეთო, რადგან ყველაზე მეტი გავრცელების რისკი სწორედ მადლიერების დღის გამო შეიძლება შეიქმნას.

ყველა ვფიქრობთ, რომ ჯობია, ისევ კომპიუტერით მივულოცოთ ერთმანეთს და მოვესიყვარულოთ, ვიდრე ვნახოთ ერთმანეთი და ვირუსის გავრცელების საშიშროება შევქმნათ. მიმაჩნია, რომ ქართველმა ექიმებმა აქამდე გმირულად მოიყვანეს თავისი მოქალაქეები, მაგრამ რაღაც ეტაპზე, ალბათ, მათ უნდა შეექმნათ სპეციალური სამსახური, რომლის წარმომადგენლებიც ადამიანებს გაესაუბრებოდნენ ხოლმე. ვხედავ, რომ დღეს მათ რაც უნდა თქვან, ამას ხალხი რაღაცნაირად პოლიტიკას უკავშირებს და ეს ცუდია, ამიტომ თუნდაც ყველა კოვიდსაავადმყოფოში უნდა არსებობდეს პრესსამსახური, რომლის წარმომადგენელი ადამიანებს ყველაფერზე დაელაპარაკება. ვთქვათ, კვირაში 5-ჯერ ისაუბროს პრესსამსახურის წარმომადგენელმა და კვირაში 1-2-ჯერ გამოვიდეს ექიმი, რომელიც ამ სპიკერის ნათქვამს გაამყარებს. თუ სპიკერი ხალხს ცრუ ინფორმაციას არ მიაწვდის, ადამიანები მას მიენდობიან.

- მოდი, კვლავ ვაქცინას დავუბრუნდეთ. შეგიძლიათ, თუნდაც ვარაუდით, გვითხრათ, როდის შემოვა ვაქცინა BNT162b2 საქართველოში?

- უნდა გაითვალისწინოთ, რომ უკვე რამდენიმე მილიონი შეკვეთაა, ამერიკაში ჯერ 100 მილიონი უნდა შემოიტანონ, შემდეგ, როგორც ვიცი - 500 მილიონი, გაზაფხულამდე. ევროპამ შეუკვეთა 300 მილიონი, იაპონიამ დაიწყო 120 მილიონის შეკვეთა, მაგრამ არსებობს აპარატის გადატანის ტექნიკური პრობლემა. ვაქცინის ამპულები შენახული უნდა იყოს მინუს 80 გრადუს ცელსიუსის ტემპერატურაზე. როგორც ვიცი, ასეთი ინფრასტრუქტურა საქართველოში არ არსებობს. ამიტომ საქართველოში ამ ინფრასტრუქტურის შექმნაზე ვიღაცამ უნდა იფიქროს. როდესაც ჩვენს მარტის ინტერვიუში ვთქვი, ვაქცინა ამ წლის ბოლოს იქნება-მეთქი, ალბათ, ბევრს ეს შეუძლებლად მოეჩვენა, მაგრამ ფაქტია, დღეს უკვე ვაქცინაზე ვლაპარაკობთ. ახლაც დარწმუნებული ვარ, რომ, ალბათ, ზაფხულისთვის მოსახლეობის ძალიან დიდი ნაწილი მიიღებს ამ ვაქცინას და ყველანი ჩვეულებრივ ცხოვრებას დავუბრუნდებით. ვფიქრობ, საქართველოს ხელისუფლება სათანადოდ იმოქმედებს. იცით, რომ საქართველოში აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი მაიკ პომპეო ჩამოდის და, ალბათ, მასთან შეხვედრის დროსაც დააყენებენ საკითხს, რომ საქართველოს დახმარება სჭირდება. იმედია, მომავალი წლის დასაწყისში რამდენიმე ათასი - 100 ათასი ამპულა მაინც შემოვა საქართველოში.

ავტორი: ირმა ხარშილაძე