ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი არის და­ა­ვა­დე­ბა, რო­დე­საც ძვლის სიმ­ტკი­ცი­სა და ძვლის მა­სის შემ­ცი­რე­ბა მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად ზრდის მო­ტე­ხი­ლო­ბის რისკს.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი ძვლის და­ა­ვა­დე­ბაა, რომ­ლის შე­დე­გა­დაც ორ­გა­ნიზ­მის ძვლის შემ­ცვე­ლო­ბა მცირ­დე­ბა, ძვლის წარ­მოქ­მნა ქვე­ით­დე­ბა, ან ორი­ვე ერ­თად ვი­თარ­დე­ბა. შე­დე­გად ძვლე­ბი სუს­ტდე­ბა და შე­საძ­ლოა, გან­ვი­თარ­დეს მო­ტე­ხი­ლო­ბა და­ცე­მი­სას, ან შორსწა­სულ შემ­თხვე­ვებ­ში, უბ­რა­ლო და­ცე­მი­ნე­ბის ან მსუ­ბუ­ქი ზე­წო­ლის დრო­საც კი.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი ნიშ­ნავს „ფო­რე­ბი­ან ძვალს“. მიკ­როს­კო­პით დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბი­სას, ნორ­მა­ლურ ძვალს ფი­ჭის შე­სა­ხე­და­ო­ბა აქვს. ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის დროს კი ხვრე­ლე­ბი და სივ­რცე­ე­ბი ფი­ჭის ხა­რი­ხებს შო­რის გა­ცი­ლე­ბით დი­დია, ვიდ­რე ჯან­მრთელ ძვალ­ში. ოს­ტე­ო­პო­რო­ზულ ძვალს და­კარ­გუ­ლი აქვს სიმ­კვრი­ვე ან მასა და დარ­ღვე­უ­ლი აქვს ქსო­ვი­ლო­ვა­ნი სტრუქ­ტუ­რა. ძვლე­ბი ხდე­ბა ნაკ­ლე­ბად მკვრი­ვი, სუს­ტდე­ბა და მო­ტე­ხი­ლო­ბის რის­კი იმა­ტებს.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი გავ­რცე­ლე­ბუ­ლია

და­ახ­ლო­ე­ბით 54 მი­ლი­ონ ამე­რი­კელს აღე­ნიშ­ნე­ბა ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი და ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის დაქ­ვე­ი­თე­ბა. კვლე­ვე­ბის თა­ნახ­მად, 50 წელს გა­და­ცი­ლე­ბულ ყო­ველ მე­ო­რე ქალს და ყო­ველ მე­ო­თხე მა­მა­კაცს უვი­თარ­დე­ბა მო­ტე­ხი­ლო­ბა ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის გამო.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი სე­რი­ო­ზუ­ლია

ძვლის მო­ტე­ხი­ლო­ბა ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის სე­რი­ო­ზუ­ლი გარ­თუ­ლე­ბაა, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი ხან­დაზ­მულ პა­ცი­ენ­ტებ­ში. ოს­ტე­ო­პო­რო­ზუ­ლი მო­ტე­ხი­ლო­ბა უფრო ხში­რად ვი­თარ­დე­ბა ბარ­ძა­ყის, ხერ­ხემ­ლი­სა და მა­ჯის არე­ში, თუმ­ცა სხვა ძვლე­ბის მო­ტე­ხი­ლო­ბაც შე­საძ­ლოა გან­ვი­თარ­დეს. მუდ­მი­ვი ხა­სი­ა­თის ტკი­ვილ­თან ერ­თად, ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში პა­ცი­ენ­ტის სი­მაღ­ლე­ში შემ­ცი­რე­ბას იწ­ვევს. ხერ­ხემ­ლის მა­ლე­ბის და ხერ­ხემ­ლის ძვლე­ბის ოს­ტე­ო­პო­რო­ზუ­ლი და­ზი­ა­ნე­ბი­სას სხე­უ­ლი იძუ­ლე­ბით მოხ­რილ მდგო­მა­რე­ო­ბას ან კუ­ზის შე­სა­ხე­და­ო­ბას იძენს.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი ზღუ­დავს მოძ­რა­ო­ბის უნარს, რაც ხში­რად მარ­ტო­ო­ბი­სა და დეპ­რე­სი­ის შეგ­რძნე­ბას იწ­ვევს. ხან­დაზ­მუ­ლი პი­რე­ბის ოცი პრო­ცენ­ტი, ვი­საც ბარ­ძა­ყის ძვლის ოს­ტე­ო­პო­რო­ზუ­ლი მო­ტე­ხი­ლო­ბა უვი­თარ­დე­ბა, იღუ­პე­ბი­ან მო­ტე­ხი­ლო­ბი­დან ერთი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ან თა­ვად მო­ტე­ხი­ლო­ბის გარ­თუ­ლე­ბე­ბით, ან რე­კონ­სტრუქ­ცი­უ­ლი ქი­რურ­გი­უ­ლი ჩა­რე­ვი­სას გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი გარ­თუ­ლე­ბე­ბით. პა­ცი­ენ­ტე­ბის უმე­ტე­სო­ბა ხან­გრძლი­ვი დრო­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში დამ­ხმა­რე პირს „მომ­ვლელს“ სა­ჭი­რო­ებს.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი ძვი­რა­დღი­რე­ბუ­ლია

აშშ-ში წე­ლი­წად­ში და­ახ­ლო­ე­ბით ორი მი­ლი­ო­ნი ოს­ტე­ო­პო­რო­ზუ­ლი მო­ტე­ხი­ლო­ბა ვი­თარ­დე­ბა, რა­ზეც და­ახ­ლო­ე­ბით 19 მი­ლი­არ­დი აშშ დო­ლა­რი იხარ­ჯე­ბა. ექ­სპერ­ტე­ბის მიერ ნა­ვა­რა­უ­დე­ვია, რომ 2025 წლის­თვის, წე­ლი­წად­ში, და­ახ­ლო­ე­ბით, 3 მი­ლი­ო­ნი ოს­ტე­ო­პო­რო­ზუ­ლი მო­ტე­ხი­ლო­ბა გან­ვი­თარ­დე­ბა, რა­ზეც ყო­ველ­წლი­უ­რად $25.3 მი­ლი­არ­დი აშშ დო­ლა­რი და­ი­ხარ­ჯე­ბა.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი შე­საძ­ლოა ჩუ­მად მო­გე­პა­როთ

ოს­ტე­ო­პო­როზს ხში­რად ჩუმ და­ა­ვა­დე­ბას უწო­დე­ბენ, რად­გან ძვლე­ბის და­სუს­ტე­ბა, შე­საძ­ლოა, ვერ იგ­რძნოს პა­ცი­ენ­ტმა და მო­ტე­ხი­ლო­ბა ან ხერ­ხემ­ლის თან­და­თან წინ გა­დახ­რა და­ა­ვა­დე­ბის პირ­ვე­ლი ნი­შა­ნი იყოს. თუკი პა­ცი­ენტს აღე­ნიშ­ნე­ბა სი­მაღ­ლის შემ­ცი­რე­ბა ან ხერ­ხე­მა­ლი წინ იხ­რე­ბა, აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა მი­მარ­თოს სპე­ცი­ა­ლისტს.

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბი: რო­გორც ქა­ლებს, ასე­ვე მა­მა­კა­ცებს გა­აჩ­ნი­ათ გარ­კვე­უ­ლი რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბი, რომ­ლე­ბიც გავ­ლე­ნას ახ­დენს ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე. რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბის შე­სა­ხებ დე­ტა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­ღე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია სპე­ცი­ა­ლის­ტთან კონ­სულ­ტა­ცი­ით. ნე­ბის­მი­ერ 50 წელს გა­და­ცი­ლე­ბულ პირს რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბის არ­სე­ბო­ბის პი­რო­ბებ­ში, შე­საძ­ლოა, ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრა და­ჭირ­დეს.

ქა­ლებ­ში ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კი უფრო მა­ღა­ლია მე­ნო­პა­უ­ზით გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი ესტრო­გე­ნე­ბის დო­ნის სწრა­ფი შემ­ცი­რე­ბის გამო. ესტრო­გე­ნე­ბის დო­ნის შემ­ცი­რე­ბა ძვლის მიერ კალ­ცი­უ­მი­სა და სხვა მი­ნე­რა­ლე­ბის უფრო სწრაფ კარ­გვას გა­ნა­პი­რო­ბებს. შე­დე­გად, ძვლის და­ნა­კარ­გი მე­ნო­პა­უ­ზის შემ­დეგ ყო­ველ­წლი­უ­რად და­ახ­ლო­ე­ბით 2 %-ს აღ­წევს.

ასაკ­თან მა­ტე­ბას­თან ერ­თად მა­მა­კა­ცე­ბი, აგ­რეთ­ვე, გა­ნიც­დი­ან ძვლის კარ­გვას, თუმ­ცა ტეს­ტოს­ტე­რო­ნის დონე მა­მა­კა­ცებ­ში უფრო ნელა მცირ­დე­ბა, ამი­ტო­მაც ძვლო­ვა­ნი მასა რჩე­ბა ადექ­ვა­ტუ­რი ხან­დაზ­მულ ასა­კამ­დე.

ოჯა­ხუ­რი ანამ­ნე­ზი:ძვლის ჯან­მრთე­ლო­ბა მკაც­რად მემ­კვიდ­რე­ო­ბით გა­და­ე­ცე­მა, ამი­ტო­მაც გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის ოჯა­ხუ­რი ანამ­ნე­ზი. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, ყუ­რა­დღე­ბა მი­ექ­ცეს, აღე­ნიშ­ნე­ბო­და თუ არა ოჯა­ხის რო­მე­ლი­მე წევ­რს , გან­სა­კუთ­რე­ბით, მშობ­ლებს ან და-ძმებს, ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი, მო­ტე­ხი­ლო­ბა მსუ­ბუ­ქი და­ცე­მი­სას ან სი­მაღ­ლე­ში მკვეთ­რად და სწრა­ფად შემ­ცი­რე­ბა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი შე­საძ­ლოა, მი­უ­თი­თებ­დეს, და­ბალ ძვლის მი­ნე­რა­ლურ სიმ­კვრი­ვე­ზე.

კალ­ცი­უ­მის და ვი­ტა­მი­ნი D-ის დონე

კალ­ცი­უ­მის არა­საკ­მა­რი­სი რა­ო­დე­ნო­ბით მი­ღე­ბა - მოზ­რდი­ლებს დღე­ში ესა­ჭი­რო­ე­ბათ 1000 მგ კალ­ცი­უ­მი (სა­სურ­ვე­ლია საკ­ვე­ბის­მი­ე­რი). 50 წელს გა­და­ცი­ლე­ბუ­ლი ქა­ლე­ბის­თვის და 70 წელს გა­და­ცი­ლე­ბუ­ლი მა­მა­კა­ცე­ბის­თვის კალ­ცი­უ­მის მი­მართ მო­თხოვ­ნი­ლე­ბა დღე­ში 1300 მგ-მდე იზ­რდე­ბა.

ვი­ტა­მი­ნი D-ის არა­საკ­მა­რი­სი რა­ო­დე­ნო­ბით მი­ღე­ბა- მზის სხი­ვე­ბის ზე­მოქ­მე­დე­ბის სიმ­ცი­რემ, შე­საძ­ლოა, ვი­ტა­მი­ნი D-ის არა­საკ­მა­რი­სი რა­ო­დე­ნო­ბით წარ­მოქ­მნა გა­მო­იწ­ვი­ოს, რო­მე­ლიც სა­ჭი­როა ორ­გა­ნიზ­მის მიერ კალ­ცი­უ­მის ასათ­ვი­სებ­ლად

პა­ცი­ენ­ტის ანამ­ნე­ზი

გარ­კვე­უ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბე­ბი და მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი ძვლის ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე ახ­დენს გავ­ლე­ნას.

კორ­ტი­კოს­ტე­რო­ი­დე­ბი - ხში­რად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ას­თმის, რევ­მა­ტო­ი­დუ­ლი ართრი­ტის და სხვა ან­თე­ბი­თი მდგო­მა­რე­ო­ბე­ბის დროს

ჰორ­მო­ნე­ბის და­ბა­ლი დონე - ქა­ლებ­ში: ნა­ად­რე­ვი მე­ნო­პა­უ­ზა; მა­მა­კა­ცებ­ში: ტეს­ტოს­ტე­რო­ნის და­ბა­ლი დონე

ფა­რი­სებ­რი ჯირ­კვლის პა­თო­ლო­გი­ე­ბი - ჰი­პერ­თი­რე­ო­ზი, მე­დი­კა­მენ­ტო­ზუ­რი თი­რე­ო­ტოქ­სი­კო­ზი

ჰი­პერ­პა­რა­თი­რე­ო­ზი

მა­ლაბ­სორბცი­ის გა­მომ­წვე­ვი მდგო­მა­რე­ო­ბე­ბი: მაგ,. ცე­ლი­ა­კია, გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ნაწ­ლა­ვის სინ­დრო­მი

ზო­გი­ერ­თი ქრო­ნი­კუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბა: მაგ., რევ­მა­ტო­ი­დუ­ლი ართრი­ტი, ღვიძ­ლი­სა და თირკმლის ქრო­ნი­კუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი

ძუ­ძუს და პროს­ტა­ტის კი­ბოს, ეპი­ლეფ­სი­ის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ზო­გი­ერ­თი მე­დი­კა­მენ­ტი, ზო­გი­ერ­თი ან­ტი­დეპ­რე­სან­ტი

ცხოვ­რე­ბის წესი

მჯდო­მა­რე ცხოვ­რე­ბის წესი, და­ბა­ლი ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბა

მწე­ვე­ლო­ბა

ალ­კოჰო­ლის ჭარ­ბი მოხ­მა­რე­ბა

სხე­უ­ლის მასა - სი­გამ­ხდრე ან ჭარ­ბი წონა (უახ­ლე­სი კვლე­ვე­ბის თა­ნახ­მად, სიმ­სუქ­ნეს­თან ასო­ცი­რე­ბუ­ლი ჰორ­მო­ნე­ბი გავ­ლე­ნას ახ­დენს ძვლებ­ზე)

დი­აგ­ნოს­ტი­კა

ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი, შე­საძ­ლოა, უსიმპტო­მოდ მიმ­დი­ნა­რე­ობ­დეს, თუმ­ცა მო­ტე­ხი­ლო­ბის რის­კი იყოს მა­ღა­ლი ან უკვე არ­სე­ბობ­დეს მო­ტე­ხი­ლო­ბა. ამ და­ა­ვა­დე­ბის პრო­ფი­ლაქ­ტი­კა და მკურ­ნა­ლო­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია და ად­რე­ულ დი­აგ­ნოს­ტი­კას ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში გა­დამ­წყვე­ტი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს.

პა­ცი­ენტს შე­უძ­ლია გა­ი­გოს, აქვს თუ არა ოს­ტე­ო­პო­რო­ზი ან აქვს თუ არა მი­სა­ღე­ბი რა­ი­მე ზო­მე­ბი ძვლე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბი­სათ­ვის ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრით. აღ­ნიშ­ნუ­ლი გა­მოკ­ვლე­ვა ტარ­დე­ბა სპე­ცი­ა­ლუ­რი მო­წყო­ბი­ლო­ბით, რო­მე­ლიც ზო­მავს ძვლის სიმ­კვრი­ვეს. შე­დე­გად კი შეგ­ვიძ­ლია, და­ვად­გი­ნოთ ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი შემ­ცვე­ლო­ბა მო­ცე­მულ რე­გი­ო­ნებ­ში.

ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრა შე­საძ­ლე­ბე­ლია სხვა­დას­ხვა ძვლებ­ზე ჩა­ტარ­დეს: ბარ­ძა­ყის, ხერ­ხემ­ლის, წი­ნამ­ხრის (იდაყვსა და მა­ჯას შო­რის), თი­თე­ბის ან ქუს­ლის ძვლებ­ზე. გა­მოკ­ვლე­ვა უსაფრ­თხოა და უმ­ტკივ­ნე­უ­ლო. ამას­თან, ის გვაძ­ლევს ინ­ფორ­მა­ცი­ას ძვლე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბის შე­სა­ხებ.

ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრა

ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრა ერ­თა­დერ­თი გა­მოკ­ვლე­ვაა, რომ­ლის შე­დე­გა­დაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის დი­აგ­ნო­ზი დად­გინ­დეს მა­ნამ, სა­ნამ მო­ტე­ხი­ლო­ბა გან­ვი­თარ­დე­ბა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი გვეხ­მა­რე­ბა, ძვლის სიმ­კვრი­ვე და­ვად­გი­ნოთ და მო­ტე­ხი­ლო­ბის რის­კი შე­ვა­ფა­სოთ. რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვე გა­ნი­სა­ზღვროს თე­ძო­სა და ბარ­ძა­ყის ძვალ­ში ცენ­ტრა­ლუ­რი DEXA მო­წყო­ბი­ლო­ბით ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის და­სად­გე­ნად. DEXA- ნიშ­ნავს ორ­მა­გი ენერ­გი­ის რენტგე­ნულ აბ­სორბცი­ო­მეტ­რი­ას.

ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრა მო­წო­დე­ბუ­ლია, თუ

• 65 წელ­ზე მე­ტია ქა­ლის ასა­კი

• 70 წელ­ზე მე­ტია მა­მა­კა­ცის ასა­კი

• მო­ტე­ხი­ლო­ბა გან­ვი­თარ­და 50 წლის ასა­კის შემ­დეგ

• პოსტმე­ნო­პა­უ­ზურ პე­რი­ოდ­შია ქალი და აქვს რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბი

• პოსტმე­ნო­პა­უ­ზურ პე­რი­ოდ­შია ≥ 65 წლის ასა­კის ქალი და აქვს რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბი

• 50-69 წლის ასა­კის მა­მა­კაცს აქვს რის­კის ფაქ­ტო­რე­ბი

ძვლის მი­ნე­რა­ლუ­რი სიმ­კვრი­ვის გან­სა­ზღვრა, აგ­რეთ­ვე, შე­საძ­ლოა, სა­ჭი­რო გახ­დეს, თუკი პა­ცი­ენტს აღე­ნიშ­ნე­ბა ჩა­მოთ­ვლილ­თა­გან რო­მე­ლი­მე:

• ხერ­ხემ­ლის რენტგე­ნოგ­რა­ფი­ით გა­მოვ­ლინ­დე­ბა მო­ტე­ხი­ლო­ბა და ძვლის და­ნა­კარ­გი

• ტკი­ვი­ლი ზურ­გის არე­ში შე­საძ­ლო ხერ­ხემ­ლის მო­ტე­ხი­ლო­ბის გამო

• სი­მაღ­ლე­ში შემ­ცი­რე­ბა 1,25 სმ-ით და მე­ტით ერთი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში

• სი­მაღ­ლე­ში შემ­ცი­რე­ბა 4 სმ-ით და მე­ტით სა­წყი­სი სი­მაღ­ლი­დან

რო­გორ ხდე­ბა ოს­ტე­ო­პო­რო­ზის მკურ­ნა­ლო­ბა?

სპე­ცი­ა­ლის­ტის მიერ შე­საძ­ლოა და­ი­ნიშ­ნოს სპე­ცი­ა­ლუ­რი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი, ძვლო­ვა­ნი მა­სის კარ­გვის შემ­ცი­რე­ბის და მო­ტე­ხი­ლო­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის თა­ვი­დან ასა­ცი­ლებ­ლად.

მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ჯან­სა­ღი ცხოვ­რე­ბის წესი, კალ­ცი­უ­მი­თა და ვი­ტა­მი­ნი D-ით მდი­და­რი დი­ე­ტა ძვლე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად.

მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, აგ­რეთ­ვე, სპე­ცი­ა­ლუ­რი ვარ­ჯი­შე­ბი ხერ­ხემ­ლის გა­სა­მაგ­რებ­ლად და წო­ნას­წო­რო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­სათ­ვის

უნდა მოხ­დეს პა­ცი­ენ­ტის გა­ნათ­ლე­ბა, რომ შემ­ცირ­დეს და­ცე­მი­სა და სა­ყო­ფა­ცხოვ­რე­ბო ტრავ­მე­ბის რის­კი.