"შავი წა­მე­ბი მიჰ­ქ­რი­ან. ისევ ცო­ცხა­ლი ვარ, ისევ ვოც­ნე­ბობ და ისევ ვფიქ­რობ. დიდი ხა­ნია, რაც ერ­თმა­ნე­თი არ გვი­ნა­ხავს, მაგ­რამ ჩვე­ნი გუ­ლე­ბი მა­ინც ახ­ლოს არი­ან. ეხლა უფრო გან­ვიც­დი შენ­თან სი­ახ­ლო­ვეს. შენ თით­ქოს შორს იმ­ყო­ფე­ბი ჩემ­გან და ეს უფრო სა­ში­ნელს ხდის ჩემს მარ­ტო­ო­ბას, მე ხომ ყო­ველ­თვის მარ­ტო­ო­ბის ქვეშ ვი­ფერ­ფლე­ბი, და ეს მარ­ტო­ო­ბა მიყ­ვარს და თან მე­ში­ნია... მე შე­იძ­ლე­ბა მი­წას მალე მოვ­შორ­დე და ზე­ცი­სა­კენ წა­ვი­დე... რა ვქნა, სად არის ის დიდი ნუ­გე­ში, რა­საც ადა­მი­ა­ნი ყო­ველ­თვის ეძებს..." - სწერს ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლი თა­ვის "უც­ნა­ურ" სიყ­ვა­რულს - თა­მარ ჯა­ფა­რი­ძეს. პო­ე­ტის ცხოვ­რე­ბის ამ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი ეპი­ზო­დი­სა და უც­ნა­უ­რად მკაც­რი ბე­დის­წე­რის შე­სა­ხებ თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი ფა­კულ­ტე­ტის პრო­ფე­სორს, თა­მარ პა­ი­ჭა­ძეს ვე­სა­უბ­რეთ...

- ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლი ჩვე­ნი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ის­ტო­რი­ა­ში არა მხო­ლოდ სა­ინ­ტე­რე­სო პო­ე­ტი, არა­მედ ზო­გა­დად ფი­გუ­რაა. კი­თხვე­ბი მისი პი­როვ­ნე­ბის, ცხოვ­რე­ბის, ბე­დის­წე­რის გარ­შე­მო ყო­ველ­თვის არ­სე­ბობს, რად­გან ფაქ­ტია, ის საკ­მა­ოდ არა­ორ­დი­ნა­რუ­ლი ბე­დის პი­როვ­ნე­ბა იყო, მტკივ­ნე­უ­ლი სი­ურპრი­ზე­ბი არ­გუ­ნა ცხოვ­რე­ბამ. სა­ერ­თოდ, როცა ლი­ტე­რა­ტუ­რის ის­ტო­რი­ა­ში მწე­რალს ვა­ფა­სებთ, მის შე­მოქ­მე­დე­ბას დი­ნა­მი­კა­ში გან­ვი­ხი­ლავთ - რო­გორ ჩა­მო­ყა­ლიბ­და, რა მე­თო­დო­ლო­გი­უ­რი გარ­და­სახ­ვა მოხ­და მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში. ტე­რენ­ტის შემ­თხვე­ვა­ში, ეს პრო­ცე­სი ნაკ­ლე­ბად ცნო­ბი­ერ­დე­ბა, რად­გან ყვე­ლა­ფე­რი პი­რი­ქით მოხ­და - ის მისი ცხოვ­რე­ბი­სა და შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ყო­ფის ად­რე­ულ ეტაპ­ზე უფრო პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო, ვიდ­რე მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, რაც მის­მა უმ­ძი­მეს­მა ცხოვ­რე­ბი­სე­ულ­მა ყო­ფამ გა­მო­იწ­ვია. ყო­ველ­დღი­უ­რი ცხოვ­რე­ბის წე­სით გრა­ნე­ლი ძა­ლი­ან ჰგავ­და ნიკო ფი­როს­მანს - ტე­რენ­ტიც მა­სა­ვით კი­ბის ქვეშ ცხოვ­რობ­და. კი­ბეს ერთი ფარ­ღა­ლა­ლა შე­ჭე­დი­ლი ფიც­რუ­ლი კარი ჰქონ­და, კარს მიღ­მა კი ერთი ჭრი­ა­ლა ტახ­ტი, მა­გი­და, ორი სკა­მი და ერთი ნავ­თის ლამ­ფა იყო. არა­ნა­ი­რი გათ­ბო­ბა და აუ­ცი­ლე­ბე­ლი სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი პი­რო­ბე­ბი არ ჰქონ­და.

- რო­გორ გახ­და ტე­რენ­ტი კვირ­კვე­ლია ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლი?

- ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლი წა­ლენ­ჯი­ხი­დან ერთი აბ­გით ჩა­მო­ვი­და. თან ჰქონ­და გუ­ლის­ხმი­ე­რი მე­ზობ­ლის, ცნო­ბი­ლი სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წის - ია­კობ შა­ნა­ვას სარ­ე­კო­მენ­და­ციო წე­რი­ლი ზა­ქა­რია ჭი­ჭი­ნა­ძი­სა და იო­სებ იმე­დაშ­ვი­ლი­სად­მი. მათ შე­ი­ფა­რეს პო­ე­ტი და ლექ­სე­ბის და­ბეჭდ­ვის საქ­მე­შიც უშუ­ამ­დგომ­ლეს. ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლის ნამ­დვი­ლი გვა­რი "კვირ­კვე­ლია", მე­ო­რე ვერ­სი­ით კი - "კვირ­კვა­ი­აა". თბი­ლის­ში ჩა­მოს­ვლის­თა­ნა­ვე პო­ე­ტი ფსევ­დო­ნი­მად "გრა­ნელს" ირ­ჩევს. ამ სი­ტყვის ეტი­მო­ლო­გი­ის რამ­დე­ნი­მე ვერ­სია არ­სე­ბობს, თუმ­ცა ალ­ბათ ყვე­ლა­ზე სწო­რი ვერ­სია სი­ტყვის ლა­თი­ნუ­რი წარ­მო­შო­ბით აიხ­სნე­ბა. "გრა­ნუმ" ლა­თი­ნუ­რად, "მარ­ცვალს" ნიშ­ნავს. პო­ე­ტი ხში­რად ამ­ბობ­და: "მეც პა­ტა­რა, ობო­ლი მარ­ცვა­ლი, სამ­ყა­როს უმ­ცი­რე­სი ნა­წი­ლი ვარ"...

- ცნო­ბი­ლია მისი უც­ნა­უ­რი სა­სიყ­ვა­რუ­ლო თავ­გა­და­სავ­ლის შე­სა­ხებ...

- ეს ამ­ბა­ვი მის წი­ნა­აღ­მდე­გობ­რივ, ემო­ცი­ურ, ფრთხილ, სა­თუთ და ამას­თა­ნა­ვე, პრინ­ცი­პულ სუ­ლი­ერ სამ­ყა­როს კი­დევ ერთხელ უს­ვამს ხაზს. პო­ე­ტის უახ­ლო­ე­სი მე­გო­ბა­რი, გენო ქელ­ბა­ქი­ა­ნი, ტე­რენ­ტის ჯერ კი­დევ სრუ­ლი­ად ახალ­გაზ­რდას და­უ­მე­გობ­რდა. მისი მო­გო­ნე­ბის მი­ხედ­ვით, ტე­რენ­ტი გრა­ნელს თა­ვი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი სრულ­ყო­ფი­ლე­ბის ზე­ნი­ტში ყოფ­ნი­სას უამ­რა­ვი თაყ­ვა­ნის­მცე­მე­ლი ჰყავ­და.

გან­სა­კუთ­რე­ბით პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო ახალ­გაზ­რდებ­ში და უამ­რავ წე­რილს იღებ­და. ერთ-ერთი, კი­ე­ვი­დან ახალ­გაზ­რდა ქალ­მა გა­მო­უგ­ზავ­ნა. ეს იყო თა­მარ ჯა­ფა­რი­ძე - იმ დრო­ი­სათ­ვის კი­ევ­ში სა­ცხოვ­რებ­ლად წა­სუ­ლი ოფიც­რის მე­უღ­ლე. წე­რი­ლის მი­ხედ­ვით, გრა­ნე­ლის ლექ­სე­ბის კი­თხვა მის­თვის "ყო­ველ­დღი­ურ სუ­ლი­ერ საზ­რდოდ" ქცე­უ­ლი­ყო. ამ­ბობ­და, რომ თბი­ლის­ში ყოფ­ნი­სას სა­ი­დუმ­ლოდ უყ­ვარ­და პო­ე­ტი და ბევ­რი მისი ლექ­სი ზე­პი­რად იცო­და. ტე­რენ­ტი ამ წე­რი­ლით გა­ო­ცე­ბუ­ლი და აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბუ­ლი დარ­ჩა. მისი მე­გო­ბა­რი წერს, - რად­გან ის ამ ქალს არ იც­ნობ­და, სა­კითხს ფრთხი­ლად ეკი­დე­ბო­და, თუმ­ცა სა­პა­სუ­ხო წე­რი­ლი მის­წე­რა და ამის შემ­დეგ მათი მი­მო­წე­რა რე­გუ­ლა­რუ­ლი გახ­და. მე­გობ­რე­ბი ამ­ჩნევ­დნენ, რომ პო­ე­ტი სხვაგ­ვა­რი გახ­და, სი­ხა­რუ­ლი­სა და ბედ­ნი­ე­რე­ბი­სა­გან ცაში დაფ­რი­ნავ­და. სა­ერ­თოდ, ძა­ლი­ან და­უ­დე­ვა­რი, მო­უვ­ლე­ლი იყო, ზოგ­ჯერ ზამ­თარ­ში თეთ­რი ტი­ლოს ტან­საც­მე­ლი ეცვა; იმ პე­რი­ოდ­ში კი ამ მხრი­ვაც გა­მო­იც­ვა­ლა - ყო­ველ­თვის სევ­დი­ან­სა და მის­ტი­კურს, თვა­ლებ­შიც სი­ხა­რუ­ლის სხი­ვი ჩა­უდ­გა. გარ­შე­მო მყო­ფე­ბის­თვის საგ­რძნო­ბი იყო, რომ მის ცხოვ­რე­ბა­ში სე­რი­ო­ზუ­ლი ცვლი­ლე­ბა მოხ­და. პო­ეტ­მა ერ­თა­დერ­თს - გენო ქელ­ბა­ქი­ანს გა­ან­დო თა­ვი­სი სა­ი­დუმ­ლო. სწო­რედ ამ პე­რი­ოდ­ში და­წე­რა ლექ­სი "შენს მო­ლო­დინ­ში"... ერთ-ერთ წე­რილ­თან ერ­თად, თა­მარ­მა ტე­რენ­ტის სა­კუ­თა­რი ფო­ტო­სუ­რა­თი გა­მო­უგ­ზავ­ნა. ტე­რენ­ტიმ ის გენო ქელ­ბა­ქი­ანს უჩ­ვე­ნა, რომ­ლის თქმი­თაც, ქალი იმ­დე­ნად მომ­ხიბ­ვლე­ლი იყო და ისე­თი მშვე­ნი­ე­რი თვა­ლე­ბი ჰქონ­და, რომ თა­ვა­დაც მო­ი­ნუს­ხა. ერთხე­ლაც, ტე­რენ­ტიმ თა­მა­რის­გან მი­ი­ღო წე­რი­ლი, რო­მელ­შიც თა­ვი­სი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის შე­სა­ხებ ატყო­ბი­ნებ­და: მან ოჯა­ხის მი­ტო­ვე­ბა და ტე­რენ­ტის­თან თბი­ლის­ში წა­მოს­ვლა გა­და­წყვი­ტა. პო­ე­ტი მო­უთ­მენ­ლად ელო­და ამ დღეს, ად­გილს ვერ პო­უ­ლობ­და... დათ­ქმულ დღეს სად­გურ­ზე მი­სულ­მა გე­ნომ და ტე­რენ­ტიმ ხალ­ხის­გან დაც­ლილ ვა­გონ­ში მარ­ტოდ დარ­ჩე­ნი­ლი ქალ­ბა­ტო­ნი და­ი­ნა­ხეს, გვერ­დით უზარ­მა­ზა­რი ჩე­მოდ­ნით. როცა გე­ნოს ტე­რენ­ტის­თვის შე­უ­ხე­დავს, სა­ხე­ზე ფერი არ ედო თურ­მე პო­ეტს... მე­გობ­რე­ბი ნელი ნა­ბი­ჯით მი­უ­ახ­ლოვ­დნენ ქალს. თა­მარ­მა პო­ეტს ხელი გა­უ­წო­და და მი­ე­სალ­მა, ტე­რენ­ტი­მაც მი­უ­გო: "გა­მარ­ჯო­ბა". მერე გე­ნოს მი­უბ­რუნ­და და უთხრა: "ჩვენ წა­ვე­დით, გვეჩ­ქა­რე­ბა!" - და ად­გი­ლი­დან მო­წყდა.

გენო ქელ­ბა­ქი­ა­ნი იხ­სე­ნებს: "მე არ მი­ნა­ხავს უფრო ნა­ტან­ჯი სახე, უფრო მწუ­ხა­რე თვა­ლე­ბი, მეც ცრემ­ლი მო­მე­რია. ქალი ჩე­მო­დან­ზე ჩა­მოჯ­და და ცრემ­ლი ვე­ღარ შე­ი­კა­ვა, ამო­იკ­ვნე­სა და, უნდა ით­ქვას, მეც ისე­ვე მეტ­კი­ნა გული, რო­გორც მას. ძა­ლი­ან მო­მე­წო­ნა ეს ქალი იმ წუ­თებ­ში! ნეტა მე მყვა­რე­ბო­და, ნეტა, მე ვყვა­რე­ბო­დი". დაბ­ნე­ულ­მა და შე­წუ­ხე­ბულ­მა გე­ნომ ატი­რე­ბუ­ლი ქალი ეტ­ლამ­დე მი­ა­ცი­ლა, იქი­დან მობ­რუ­ნე­ბულ­მა კი მე­გო­ბარს და­უ­წყო ძებ­ნა. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ქან­და­კე­ბა­სა­ვით თეთ­რი და მგლო­ვი­ა­რე პო­ე­ტი ფი­როს­მა­ნის ქუ­ჩის კუ­თხე­ში, ბოძ­ზე მიყრდნო­ბი­ლი და ჩუ­მად მო­ბუტ­ბუ­ტე ნახა... პო­ე­ტი თით­ქოს ცო­ცხლებ­ში აღარ ეწე­რა... მე­გობ­რის საყ­ვე­დუ­რის შემ­დეგ ესღა თქვა: "ვა­ი­მე, რამ­ხე­ლა ჩე­მო­და­ნი ჰქონ­და... სად იყო ის ქალი, მე რომ მიყ­ვარ­და?! რა­ტომ მწერ­და ასეთ ნაზ წე­რი­ლებს? რად მივ­წე­რე მე წე­რი­ლე­ბი? რად დავ­წე­რე ლექ­სი? რად მოვ­ტყუვ­დი? ახ, რად მემ­ტე­რე­ბა ჩემი მუხ­თა­ლი ბედი!" ეს არ მომ­ხდა­რა იმის გამო, რომ ქალი ან ულა­მა­ზო, ან ასა­კო­ვა­ნი იყო. უბ­რა­ლოდ, ტე­რენ­ტის ის სხვაგ­ვა­რი წარ­მო­ედ­გი­ნა, მისი პო­ე­ტუ­რი წარ­მო­სახ­ვა არ და­ემ­თხვა რე­ა­ლო­ბას... ეს ქალ­ბა­ტო­ნი კი­ევ­ში აღარ დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლა, სა­ცხოვ­რებ­ლად თბი­ლის­ში დარ­ჩა. ტე­რენ­ტი სა­დი­ლად ერთ ქალ­ბა­ტონ­თან და­დი­ო­და, რო­მე­ლიც ვე­რის სა­საფ­ლა­ოს­თან ახ­ლოს ცხოვ­რობ­და. ერთხელ, ამ ქა­ლის სახ­ლის ფან­ჯრი­დან თა­მარ ჯა­ფა­რი­ძე და­უ­ნა­ხავს, ფეხ­ზე წა­მო­იჭ­რა თურ­მე და სხვა ფან­ჯრი­დან მე­ო­რე მხა­რეს გა­დახ­ტა. მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა თავს არი­დებ­და თა­მარ­თან შეხ­ვედ­რას და არც არა­სო­დეს ახ­სე­ნებ­და. მხო­ლოდ ამ სტრი­ქო­ნით "გა­მო­ი­ტი­რა": "და სევ­და მი­პყრობს ისევ და ისევ,/ დაბ­ნელ­და ჩემი ოც­ნე­ბის მხა­რე./ არ­ყოფ­ნის ღა­მევ, შენ და­მი­ფა­რე,/ არ­ყოფ­ნის ღა­მევ, შენ და­მი­ფა­რე"./

პო­ე­ტის ამ მო­რა­ლურ ფი­ას­კოს­თან მისი ცხოვ­რე­ბი­სა და შე­მოქ­მე­დე­ბის მე­ო­რე პე­რი­ო­დის და­სა­წყი­სია და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. მის ცხოვ­რე­ბა­ში ნელ-ნელა სხვა გარ­და­ტე­ხა და­ი­წყო. სა­ზო­გა­დო­ე­ბას თა­ვად­ვე გა­უ­უ­ცხოვ­და და მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, სუ­რა­მის ფსი­ქი­ატ­რი­ულ სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში აღ­მოჩ­ნდა. გენო ქელ­ბა­ქი­ან­მა და მის­მა რამ­დე­ნი­მე მე­გო­ბარ­მა ტე­რენ­ტის ჩა­ა­კი­თხეს და იქა­ურ აღ­მას­კო­მის თავ­მჯდო­მა­რეს აუხ­სნეს, რომ ის პო­ე­ტი იყო; სთხო­ვეს, უფრო სა­თუ­თად მო­პყრო­ბოდ­ნენ და მის­თვის გა­სე­ირ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბაც მი­ე­ცათ. სწო­რედ ერთ-ერთი სე­ირ­ნო­ბი­სას, ტე­რენ­ტი თბი­ლის­ში გა­მო­ი­პა­რა. უკვე ამის შემ­დეგ მისი ცხოვ­რე­ბის უმ­ძი­მეს ეპი­ზო­დებს იხ­სე­ნე­ბენ... ვე­ღა­რა­ვის ცნობ­და - სრუ­ლი­ად მი­უ­სა­ფა­რი, და­დი­ო­და და­ხე­უ­ლი ტან­საც­მლით და ცხოვ­რობ­და ქუ­ჩა­ში, სა­დაც გარ­და­იც­ვა­ლა კი­დეც. მისი ცხოვ­რე­ბის ბოლო 5-6 წელი, ფაქ­ტობ­რი­ვად, არ იყო ადა­მი­ა­ნუ­რი ცხოვ­რე­ბა. რო­გორც უპატ­რო­ნო მიც­ვა­ლე­ბუ­ლი, მი­ხა­ი­ლის სახ. სა­ა­ვად­მყო­ფოს პრო­ზექ­ტუ­რა­ში მი­ას­ვე­ნეს, სა­დაც პო­ე­ტი ერ­თმა პრაქ­ტი­კან­ტმა იცნო. მწე­რალ­თა კავ­შირს შე­ა­ტყო­ბი­ნეს. დაკ­რძალ­ვის პრო­ცე­სი­ას სულ რამ­დე­ნი­მე ადა­მი­ა­ნი მიჰ­ყვე­ბო­და, მათ შო­რის, ვა­ლე­რი­ან გაფ­რინ­დაშ­ვი­ლი. სა­ა­ვად­მყო­ფოს გა­დაღ­მა, პეტ­რე-პავ­ლეს სა­საფ­ლა­ო­ზე დაკ­რძა­ლეს, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით კი დი­დუ­ბის პან­თე­ონ­ში გა­და­ას­ვე­ნეს.

გა­ნაგ­რძეთ კი­თხვა