გი­სო­სებს მიღ­მა მყო­ფი ქა­ლე­ბი სას­ჯელს სხვა­დას­ხვა და­ნა­შა­უ­ლის­თვის იხ­დი­ან. გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ხა­სი­ა­თის, სო­ცი­ა­ლუ­რი წრის ადა­მი­ა­ნებს იქ ერთი რამ აერ­თი­ა­ნებთ - ეს თა­ვი­სუფ­ლე­ბის სურ­ვი­ლია. ცხა­დია, თი­თო­ე­ულს სურს, თავი მალე და­აღ­წი­ოს ცი­ხის კედ­ლებს და სა­კუ­თარ ოჯახს და­უბ­რუნ­დეს.

როცა ქალ­თა და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში აღ­მოჩ­ნდე­ბი და პა­ტი­მა­რი ქა­ლე­ბის ამ­ბებს ის­მენ, ხვდე­ბი, რომ იქ სულ სხვა სამ­ყა­როა, სხვა­ნა­ი­რად სტკი­ვათ და უხა­რი­ათ, ყვე­ლას თა­ვი­სი სა­ფიქ­რა­ლი და სა­დარ­დე­ბე­ლი აქვს, ყვე­ლა თა­ვი­სე­ბუ­რად ცდი­ლობს ტკი­ვილ­თან გამ­კლა­ვე­ბას. მათ რი­ცხვში ახალ­გაზ­რდა ქალ­ბა­ტო­ნი ფატი კი­პა­რო­ი­ძეც აღ­მოჩ­ნდა. ის პრო­ფე­სი­ით იუ­რის­ტია. ცი­ხის ცხოვ­რე­ბა თით­ქოს, უცხო არ იყო მის­თვის, რად­გან წლე­ბის მან­ძილ­ზე ად­ვო­კა­ტად მუ­შა­ობ­და და ცი­ხე­ში პა­ტიმ­რებ­თან სის­ტე­მა­ტუ­რად და­დი­ო­და, მაგ­რამ მსჯავ­რდა­დე­ბუ­ლის სტა­ტუ­სით ყოფ­ნა ძა­ლი­ან გა­უ­ჭირ­და.

სას­ჯელს თაღ­ლი­თო­ბის ბრალ­დე­ბით იხ­დის. ამ­ბობს, - ბრა­ლი ძალ­და­ტა­ნე­ბით მა­ღი­ა­რე­ბი­ნეს. სა­არ­ბიტ­რა­ჟო სა­სა­მარ­თლოს მფლო­ბე­ლი ვი­ყა­ვი და ერთ-ერთი საქ­მის გამო ცი­ხე­ში აღ­მოვ­ჩნდიო. გა­რეთ 4 შვი­ლი და მე­უღ­ლე ელო­დე­ბა. ცი­ხე­ში ლექ­სებ­სა და პი­ე­სებს წერს. მის­მა ერთ-ერ­თმა ლექსმა ლი­ტე­რა­ტუ­რულ კონ­კურ­სში - "კა­ლა­მი" გა­ი­მარ­ჯვა და პრი­ზიც მი­ი­ღო. ცი­ხის კედ­ლებ­ში პო­ე­ზი­ის სა­ღა­მოც მო­ე­წყო, სა­დაც პა­ტი­მარ­მა ქა­ლებ­მა მისი ლექ­სე­ბი წა­ი­კი­თხეს. სა­ღა­მოს სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქი, უწ­მინ­დე­სი და უნე­ტა­რე­სი ილია მე­ო­რე და­ეს­წრო. ქალ­ბა­ტო­ნი ფატი ახლა ახალ წარ­მა­ტე­ბას ზე­ი­მობს: ამ­ჯე­რად, ცი­ხე­ში და­წე­რი­ლი მისი პი­ე­სა სა­უ­კე­თე­სოდ აღი­ა­რეს და მალე გერ­მა­ნი­ის სცე­ნა­ზე და­იდ­გმე­ბა.

ფატი კი­პა­რო­ი­ძე:

- წერა ცი­ხე­ში არ და­მი­წყია. ბავ­შვო­ბი­დან ვწერ­დი, მაგ­რამ სა­მუ­შა­ოდ ასე­თი ნა­ყო­ფი­ე­რი პე­რი­ო­დი ადრე არ მქო­ნია. უფრო ბევ­რს წერ მა­შინ, როცა უფრო მე­ტად დამ­ძი­მე­ბუ­ლი და დათ­რგუნ­ვი­ლი ხარ. ეს სულ სხვა ჭრილ­ში და­ნა­ხუ­ლი სამ­ყა­როა. აქ უფრო მძაფ­რი შეგ­რძნე­ბე­ბია. ნაკ­ლე­ბად წერ სი­ხა­რულ­ზე, რად­გან ირ­გვლივ მხო­ლოდ მწუ­ხა­რე­ბას, ტკი­ვილს, ხე­დავ. შე­უძ­ლე­ბე­ლია, ოთხ კე­დელ­ში თავი ბო­ლომ­დე ბედ­ნი­ე­რად იგ­რძნო. ლექ­სებ­საც ვწერ, პრო­ზა­საც და დრა­მა­ტურ­გი­ა­შიც მოვ­სინ­ჯე ძალა, მაგ­რამ არა­ნა­ირ კონ­კურ­სში არ მი­მი­ღია მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა. ჩემ­თან ერ­თად თა­მარ ბა­შა­რა­ძე იხ­დის სას­ჯელს. როცა ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი კონ­კურ­სის - "კა­ლა­მი" შე­სა­ხებ გა­მო­ა­ცხა­დეს, მან ჩემი ლექ­სი გაგ­ზავ­ნა. ეს ერთი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი, ფე­რა­დი ლექ­სი გახ­ლდათ, რო­მელ­მაც გა­მარ­ჯვე­ბა მო­მი­ტა­ნა. კონ­კურ­სში გა­მარ­ჯვე­ბის შემ­დეგ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტმა მოგ­ვა­წო­და ინ­ფორ­მა­ცია, რომ ავ­სტრი­უ­ლი კონ­კურ­სი ტარ­დე­ბო­და, ამ­ჯე­რად - პი­ე­სე­ბის. 10 დღე­ში დავ­წე­რე პი­ე­სა და გავ­გზავ­ნე. პი­ე­სის შექ­მნა­ში ხატმწე­რის რჩე­ვა და­მეხ­მა­რა. ის პრო­ფე­სი­ით რე­ჟი­სო­რიც არის, ცი­ხე­ში კი რო­გორც არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი, ისე იყო შე­მო­სუ­ლი და რა­ღაც მი­მარ­თუ­ლე­ბა მომ­ცა. ჩემი პი­ე­სა 5 სა­უ­კე­თე­სო ნა­მუ­შე­ვარ­შია და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლი, კონ­კურ­სი კი ჯერ არ დას­რუ­ლე­ბუ­ლა.

- იქ­ნებ გვი­ამ­ბოთ, რას ეხე­ბა თქვე­ნი პი­ე­სა?

- "პა­ე­მა­ნი წარ­სულ­თან ანუ დე­და­ჩე­მი ძა­ლი­ან ლა­მა­ზია", - ასე ჰქვია. ის 90-იან წლებ­ში მომ­ხდარ რე­ა­ლურ ამ­ბავს ეყ­რდნო­ბა და ცი­ხე­ში დედა-შვი­ლის უე­ცარ შეხ­ვედ­რას ეხე­ბა. როცა ეს ამ­ბა­ვი მოხ­და, მა­შინ ად­ვო­კა­ტი გახ­ლდით. ქალ­ბა­ტო­ნი ბევ­რჯერ იყო ნა­სა­მარ­თლე­ვი და ცი­ხე­ში წლე­ბი ჰქონ­და გა­ტა­რე­ბუ­ლი. ერთ დღეს მისი შვი­ლიც, ცრუ ბრალ­დე­ბით, ცი­ხე­ში აღ­მოჩ­ნდე­ბა და იქ დე­დას შეხ­ვდე­ბა... მერე პა­ტი­მა­რი დედა შვილს ნაც­ნობ მა­მა­კაც­თან გაგ­ზავ­ნის, რათა მას იქი­დან თა­ვის დაღ­წე­ვა­ში და­ეხ­მა­როს. ის ნაც­ნო­ბი კი ცდი­ლობს, ამ ლა­მა­ზი გო­გოს საყ­ვა­რე­ლი გახ­დეს, არა­და, შე­იძ­ლე­ბო­და, მისი პო­ტენ­ცი­უ­რი მამა ყო­ფი­ლი­ყო. მოკ­ლედ, სა­ინ­ტე­რე­სო ამ­ბავ­ზეა აგე­ბუ­ლი და კარ­გა­დაც იკი­თხე­ბა... აქ ლექ­სებს სულ ვწერ, პო­ე­ზი­ის გა­რე­შე არ შე­მიძ­ლია. მინ­და, შემ­თხვე­ვით ვი­სარ­გებ­ლო და ძა­ლი­ან დიდი მად­ლო­ბა ვუ­თხრა და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის დი­რექ­ტორს, ქალ­ბა­ტონ ნეს­ტან ვე­რუ­ლაშ­ვილს. მან სა­ო­ცა­რი სი­ურპრი­ზი მოგ­ვი­წყო: ერთ-ერთი პა­ტიმ­რის ინი­ცი­ა­ტი­ვით პო­ე­ზი­ის სა­ღა­მოს გა­მარ­თვა გა­დავ­წყვი­ტეთ. ჩემს ლექ­სებს პა­ტი­მა­რი ქალ­ბა­ტო­ნე­ბი კი­თხუ­ლობ­დნენ. ერთი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­ღა­მო უნდა ყო­ფი­ლი­ყო, მაგ­რამ დი­ლით შე­ვი­ტყვეთ, რომ ჩვენ­თან პატ­რი­არ­ქი მობ­რძან­დე­ბო­და ღო­ნის­ძი­ე­ბა­ზე და­სას­წრე­ბად. ძა­ლი­ან ბედ­ნი­ე­რი ვი­ყა­ვი, უწ­მინ­დეს­მა ჩემი ლექ­სე­ბი რომ მო­ის­მი­ნა. სი­მარ­თლე გი­თხრათ, როცა პატ­რი­არ­ქთან ასე ახ­ლოს ვი­დე­ქი და ვუ­ყუ­რებ­დი, არც ერთი წა­კი­თხუ­ლი ლექ­სი არ გა­მი­გია; არ მეს­მო­და, ირ­გვლივ რა ხდე­ბო­და. ამა­სო­ბა­ში, თურ­მე, ქალ­ბა­ტონ­მა ნეს­ტან­მა რამ­დენ­ჯერ­მე გა­მო­ა­ცხა­და ჩემი სა­ხე­ლი და გვა­რი, რათა სცე­ნა­ზე ავ­სუ­ლი­ყა­ვი... პატ­რი­არ­ქს მას­ზე შექ­მნი­ლი ჩემი ლექ­სი გა­ვა­ტა­ნე, რო­მე­ლიც იმ პე­რი­ოდ­ში დავ­წე­რე, როცა უწ­მინ­დე­სი სი­ნას მთა­ზე იყო. ეს გახ­ლდათ უბედ­ნი­ე­რე­სი წუ­თე­ბი, რო­მელ­საც ვე­რა­სო­დეს და­ვი­ვი­წყებ.

- ქალ­ბა­ტო­ნო ფატი, რა გან­ცდა იყო, როცა თქვენ­თვის რკი­ნის კარი და­ი­ხუ­რა და გი­სო­სებს მიღ­მა აღ­მოჩ­ნდით?

- ძა­ლი­ან გვი­ან გა­ვი­თა­ვი­სე, რომ აქ, რო­გორც ბრალ­დე­ბუ­ლი, ისე ვი­ყა­ვი. ჩემ­თვის ცი­ხე­ში ან ზო­ნა­ში შეს­ვლა ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ამ­ბა­ვი იყო, მაგ­რამ როცა მივ­ხვდი, რომ აქე­დან კარ­გა ხანს ვერ გა­ვი­დო­დი, ცხა­დია, ეს ძა­ლი­ან გან­ვი­ცა­დე. მა­შინ სა­კუ­თა­რი თავი კი არა, ოჯა­ხი უფრო მე­ტად მა­დარ­დებ­და; მე ხომ შვი­ლე­ბი მე­ლო­დე­ბოდ­ნენ სახ­ლში. იმ პე­რი­ოდ­ში უმ­ცრო­სი 7 წლის გახ­ლდათ, უფ­რო­სი - 17-ის. თი­თო­ე­უ­ლი ჩემი ოჯა­ხის წევ­რის­თვის ძალ­ზე მტკივ­ნე­უ­ლი იყო რე­ა­ლო­ბას­თან შე­გუ­ე­ბა.

- ხში­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა გქონ­დათ ბრალ­დე­ბუ­ლებ­თან. ად­ვო­კა­ტის თვა­ლით და­ნა­ხუ­ლი ციხე ალ­ბათ, გან­სხვავ­დე­ბა რე­ა­ლო­ბის­გან, არა?

- ძა­ლი­ან დიდი გან­სხვა­ვე­ბაა. ვერ გა­ი­თა­ვი­სებ და ვერ მიხ­ვდე­ბი, თუ რას გრძნობს მსჯავ­რდა­დე­ბუ­ლი მა­ნამ, ვიდ­რე აქ ერთ ღა­მეს მა­ინც არ გა­ა­ტა­რებ. გან­სა­კუთ­რე­ბით ძნე­ლია ღა­მის გა­თე­ვა, როცა ირ­გვლივ აბ­სო­ლუ­ტუ­რი სი­ჩუ­მეა, როცა თა­ვის დარ­დთან და სა­ფიქ­რალ­თან ყვე­ლა მარ­ტო რჩე­ბა. ეს არის მძი­მე წუ­თე­ბი! მერ­წმუ­ნეთ, ეს სი­ჩუ­მე აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გან­სხვავ­დე­ბა იმ სი­ჩუ­მის­გან, რაც გი­სო­სებს იქით, თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­შია. აქ არ შე­იძ­ლე­ბა, სი­ჩუ­მე მოგ­წონ­დეს, რად­გან იცი, რომ გვერ­დით ვი­ღაც ჩუ­მად ტი­რის, დარ­დობს, კვნე­სის და ბუ­ნებ­რი­ვია, ეს ყვე­ლა­ფე­რი შენ­ზეც ცუ­დად მოქ­მე­დებს.

- ალ­ბათ იმა­საც გა­ნიც­დი, რომ შვი­ლებ­მა იცი­ან, - დედა პა­ტი­მა­რი ჰყავთ...

- 4 წე­ლია, აქ ვარ. ბავ­შვე­ბი ძა­ლი­ან ხში­რად მო­დი­ან. მათ ვთხო­ვე კი­დეც, - ასე ხში­რად ნუ მოხ­ვალთ-მეთ­ქი. ძნე­ლია, 2 სა­ათ­ში მო­ა­ხერ­ხო 4 შვი­ლის მო­ფე­რე­ბა, ჩა­ხუ­ტე­ბა. შვი­ლებ­თან გან­შო­რე­ბას ყო­ველ­თვის ძა­ლი­ან გან­ვიც­დი. თუმ­ცა, ბოლო დროს ყვე­ლა ერ­თად მოს­ვლას ვერ ახერ­ხებს. თა­ვი­დან უჭირ­დათ იმ ფაქტთან შე­გუ­ე­ბა, რომ დედა გვერ­დით არ ჰყავ­დათ, მაგ­რამ ჩემი და ჩემი მე­უღ­ლის პრო­ფე­სი­ი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ჩვენს ოჯახ­ში იმ­დე­ნად ხში­რად ის­მო­და სი­ტყვე­ბი: "ციხე", "პა­ტი­მა­რი", რომ ეს ყვე­ლა­ფე­რი მათ­თვი­საც არ იყო უცხო. თუმ­ცა, ტრა­გი­კუ­ლად აღიქ­ვამ­დნენ იმას, რომ მე აქ ვრჩე­ბო­დი, ისი­ნი მი­დი­ოდ­ნენ. სულ ვცდი­ლობ, შვი­ლებს ცრემ­ლი არ ვუჩ­ვე­ნო, მაგ­რამ თა­ვის შე­კა­ვე­ბას დიდი ნე­ბის­ყო­ფა სჭირ­დე­ბა. გან­სა­კუთ­რე­ბით, მათ­თან შეხ­ვედ­რის მერე ღა­მის მარ­ტო გა­თე­ვაა ძნე­ლია. გინ­და, შენც მათ გაჰ­ყვე, მათი ყვე­ლა ტკი­ვი­ლი თუ სი­ხა­რუ­ლი გა­ი­ზი­ა­რო, მაგ­რამ ამის უფ­ლე­ბა არ გაქვს. მე­ო­რე დღი­დან უკვე იწყებ დღე­ე­ბის დათ­ვლას, რო­დის გავა ერთი კვი­რა, რომ შვი­ლე­ბი ისევ ნახო. ისევ შეხ­ვედ­რის მო­ლო­დინ­ში ხარ და ფაქ­ტობ­რი­ვად, ამ შეხ­ვედ­რი­დან შეხ­ვედ­რამ­დე ცხოვ­რობ.

- წლე­ბი უკან რომ დაბ­რუნ­დეს, თქვენს ცხოვ­რე­ბა­ში რას შეც­ვლი­დით?

- ჩემს წარ­სულ­ში ბევრ რა­მეს არ შევ­ცვლი­დი, მაგ­რამ ძა­ლი­ან გან­ვიც­დი იმ და­უკ­ვირ­ვებ­ლო­ბას, რა­მაც ჩემი აქ მოხ­ვედ­რა გა­მო­იწ­ვია. 180-ე მუხ­ლით (თაღ­ლი­თო­ბა) ვიხ­დი სას­ჯელს და კი­დევ 2 წელი და 2 თვე უნდა გა­ვა­ტა­რო ცი­ხის კედ­ლებ­ში.

- რო­გო­რია თქვე­ნი ერთი დღე ცი­ხე­ში?

- სხვა­თა შო­რის, საკ­მა­ოდ მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნია. 6 სა­ათ­ზე ვი­წყებ ლოც­ვას. შემ­დეგ თავს ვი­წეს­რი­გებ, 12 სა­ათ­ზე კი პა­რაკ­ლისს ვიხ­დით. მე მე­და­ვით­ნე ვარ. ჩვენ­თან მამა გი­ორ­გი კე­ზე­რაშ­ვი­ლია მო­მაგ­რე­ბუ­ლი და ძა­ლი­ან გვამ­ხნე­ვებს. კვი­რა­ში ორ­ჯერ შე­მო­დის, მაგ­რამ პა­რაკ­ლისს ჩვენ ყო­ველ­დღე, დღე­ში ორ­ჯერ: 12 და 6 სა­ათ­ზე მა­ინც ვიხ­დით. და­ნარ­ჩენ დროს ძი­რი­თა­დად, წე­რა­ში ან კი­თხვა­ში ვა­ტა­რებ, ან პა­ტიმ­რებ­თან ვლა­პა­რა­კობ. ეს არის ჩა­კე­ტი­ლი პა­ტა­რა უბა­ნი, სა­დაც ქა­ლე­ბი ჩვე­უ­ლე­ბი­სა­მებრ ცდი­ლო­ბენ, იყ­ვნენ გაპ­რან­ჭუ­ლე­ბი, მშვე­ნი­ე­რე­ბი, მო­წეს­რი­გე­ბუ­ლე­ბი. ერ­თმა­ნეთ­თან სტუმ­რად მის­ვლა-მოს­ვლა და ერ­თურ­თის პა­ტი­ვის­ცე­მა გვაქვს. იყო დრო, როცა ერთ ოთახ­ში 6 პა­ტი­მა­რი ვი­ყა­ვით. ბევ­რი გა­თა­ვი­სუფ­ლდა და ახლა სა­კან­ში ერთი ან ორი პა­ტი­მა­რია. სა­ყო­ფა­ცხოვ­რე­ბო პი­რო­ბე­ბიც ნორ­მა­ლუ­რია, მაგ­რამ ჩემ­თვის ეს ნაკ­ლე­ბად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რად­გან შვი­ლებ­ზე ვდარ­დობ. მათ ჩემი მე­უღ­ლე ზრდის. დე­დამ­თი­ლი შარ­შან გარ­და­იც­ვა­ლა და მე­უღ­ლეს უფრო მეტი ტვირ­თი და­აწ­ვა.

აქ ბევრ რა­მე­ზე ვოც­ნე­ბობ, მაგ­რამ ჩემი ყვე­ლა­ზე დიდი ნატ­ვრა ის არის, რომ ცი­ხე­ში არც ერთი დედა არ მოხ­ვდეს. იქ­ნებ ოდეს­მე ისე და­ლაგ­დეს ქვე­ყა­ნა, ქალს არ დას­ჭირ­დეს სწო­რი გზი­დან გა­დახ­ვე­ვა. შვი­ლის­თვის დე­დის ავ­ტო­რი­ტე­ტი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. როცა დედა ცი­ხი­დან გა­დის, რო­გორც ნა­სა­მარ­თლე­ვი, ესეც ძა­ლი­ან დიდი ტვირ­თია მისი შვი­ლის­თვის.

- და­ნა­შა­უ­ლი აღი­ა­რეთ?

- მე არ ვა­ღი­ა­რებ­დი ბრალს, მაგ­რამ ყვე­ლა­ფე­რი გა­ა­კე­თეს იმის­თვის, რომ აღი­ა­რე­ბა მი­ე­ღოთ. ჩემ­თან ერ­თად და­კა­ვე­ბუ­ლი ჰყავ­დათ ჩემი 17 წლის შვი­ლი და მე­უღ­ლე, მათი და­ჭე­რი­თაც მე­მუქ­რე­ბოდ­ნენ. ჩემი მე­უღ­ლე სცე­მეს კი­დეც. მათ პო­ლი­ცი­ის­თვის წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბის გა­წე­ვის ბრალ­დე­ბას უყე­ნებ­დნენ, ორი­ვე სამ­მარ­თვე­ლო­ში წა­იყ­ვა­ნეს; მერე პირ­და­პირ მი­თხრეს, - ბრალს თუ აღი­ა­რებ, შენი ოჯა­ხის წევ­რებს გა­ვუშ­ვებ­თო. სხვა გზა არ მქონ­და, ბრა­ლი ნა­წი­ლობ­რივ ვა­ღი­ა­რე და მარ­თლაც, ამ ჩვე­ნე­ბის მი­ღე­ბი­დან 4 სა­ათ­ში ჩემი შვი­ლი გა­უშ­ვეს; მაგ­რამ ვიდ­რე ბო­ლომ­დე არ მი­ი­ღეს აღი­ა­რე­ბა, ჩემი მე­უღ­ლე და­კა­ვე­ბუ­ლი ჰყავ­დათ. მერ­წმუ­ნეთ, ცი­ხე­ში ცხოვ­რე­ბა ძა­ლი­ან ძნე­ლია, მით უმე­ტეს, ქა­ლის­თვის. ეს გა­მო­სას­წო­რე­ბე­ლი კი არა, ის ად­გი­ლია, სა­დაც ადა­მი­ა­ნებს სჯი­ან.

თეა ხურ­ცი­ლა­ვა

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)