პავლე მოციქულის განმარტებით, ოჯახი მცირე ეკლესიაა, რაც იმაზე მიანიშნებს, რომ ქრისტიანულ ოჯახში ცხოვრება ეკლესიური წესების დაცვით უნდა წარიმართოს, ოჯახი რომ მართლაც მცირე ეკლესიად იქცეს. რაკი ეკლესია უპირველეს ყოვლისა, სამლოცველო სახლია, ამიტომ ოჯახშიც - მცირე ეკლესიაშიც - აუცილებელია, წმინდა ეკლესიის მიერ დადგენილი ლოცვების აღვლენა. ამ და სხვა წესების დაცვასთან ერთად, როგორც ეკლესია, ოჯახიც შემკობილი უნდა იყოს წმინდა ხატებით, პატიოსანი ჯვრითა თუ სხვა სიწმინდეებით, მათ დასაბრძანებლად მართლმორწმუნე ქრისტიანებს აღმოსავლეთის მხარეს მოწყობილი აქვთ სამლოცველო კუთხე. რა სიმბოლური დატვირთვა აქვს სამლოცველო კუთხის აღმოსავლეთით მოწყობას? რა არის ამ კუთხის უმთავრესი დანიშნულება? რომელი ხატები უნდა დავაბრძანოთ უპირველესად და როგორ განვალაგოთ ისინი? ხატებისა და ჯვრის გარდა კიდევ რომელი საეკლესიო სიწმინდეების მოთავსებაა სასურველი?
არქიმანდრიტი მაკარი
(აბესაძე):
- სამლოცველო კუთხის წინ ძირითადად ლოცვითი კანონის აღსრულების დროს ვდგებით. ლოცვა ნებისმიერ ადგილას, ცარიელი კედლის წინაშეც შეიძლება აღვავლინოთ, მაგრამ სამლოცველო კუთხეში დაბრძანებული ხატები და სხვა სიწმინდეები ხელს გვიწყობს განწყობილების შექმნაში. ხატის უმთავრესი დანიშნულება ხომ სწორედ ისაა, რომ ადამიანი უფრო კონცენტრირებული იყოს ლოცვის დროს, უფრო მეტი გონებით, ყურადღებითა და მოწიწებით ვილოცოთ. ამგვარი ლოცვისას, მადლიც მეტად მოგვეცემა ღვთისგან. ეს არის სწორედ სამლოცველო კუთხის დანიშნულება.
- როგორ მოვაწყოთ სამლოცველო კუთხე?
- სასურველია, სამლოცველო კუთხე ცალკე ოთახში მოვაწყოთ, რადგან ასე გაცილებით გაგვიადვილდება განწყობის შექმნაც, აღარც ყურადღება გაგვეფანტება ლოცვისას და სიწმინდეთა მიმართაც სათანადო მოკრძალებასა და პატივისცემას გამოვიჩენთ. როდესაც სამლოცველო კუთხე მისაღებში ან საძინებელშია მოწყობილი, ადამიანებს, თუნდაც ოჯახის არაეკლესიურ თუ მცირედ მორწმუნე წევრებს, ნებსით თუ უნებლიეთ, მაინც უხდებათ სიწმინდეთა მიმართ არასათნომყოფელ ქმედებათა ჩადენა. მხედველობაში მაქვს ოთახი, სადაც სამლოცველო კუთხეა მოწყობილი, - უხამსი სიტყვების წარმოთქმა, თამბაქოს მოწევა, ზოგჯერ კამათი, საძინებელში ხატებისა და სიწმინდეების წინაშე სამოსის გამოცვლა და ა.შ. მაგრამ თუ ბინის ფართობი იმის საშუალებას არ იძლევა, რომ სამლოცველო კუთხე ცალკე ოთახში მოვაწყოთ და ამის გაკეთება მისაღებში ან საძინებელში გვიხდება, სასურველია, ის ფარდით გაიმიჯნოს. ამის გაკეთება მით უფრო აუცილებელია, თუ მისი მოწყობა ცოლ-ქმრის საძინებელ ოთახში გვიწევს.
- რატომ არის სასურველი სამლოცველო კუთხის აღმოსავლეთის მხარეს მოწყობა?
- წმინდა მიწა, - იერუსალიმი აღმოსავლეთით მდებარეობს, საიდანაც აღმოუბრწყინდა კაცობრიობას მზე სიმართლისა, უფალი გამოჩნდა ხორცით. ამავე დროს, უფლის მეორედ მოსვლასაც აღმოსავლეთიდან ველოდებით. შესაბამისად, სამლოცველო კუთხე აღმოსავლეთის მხარეს უნდა მოეწყოს. მაგრამ თუ სერიოზული მიზეზის გამო მისი აღმოსავლეთის მხარეს მოწყობა ვერ ხერხდება, სხვა მხარეს მოვაწყოთ, გარდა - დასავლეთისა. დასავლეთის მხარეს არც ხატების დაკიდება შეიძლება. ლოცვის დროს აღმოსავლეთისკენ მიბრუნების წესი მოციქულთა ეპოქიდან მომდინარეობს.
- რომელი ხატები უნდა ვიქონიოთ სამლოცველო კუთხეში უწინარესად?
- ამას რაიმე განსაკუთრებული კანონიკა არ აქვს, მაგრამ სასურველია, უპირველესად, დავაბრძანოთ ყოვლადწმინდა სამების, მაცხოვრის და ღვთისმშობლის ხატები. ასევე სასურველია, ქართულ ოჯახში დაბრძანებული იყოს ქართველთა განმანათლებლის, წმინდა ნინოს, ქართველი ერის მეოხის, წმინდა გიორგისა და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის განსაკუთრებული მეოხის, წმინდა ნიკოლოზის, ოჯახის წევრების მოსახელე წმინდანთა, მფარველი ანგელოზის, წმინდა იოანე ნათლისმცემლისა და საუფლო დღესასწაულების ხატები. გარდა ამისა, შეგვიძლია ვიქონიოთ წმინდანთა ხატებიც, ჩვენი სურვილისა და შესაძლებლობის მიხედვით. მორწმუნემ ყველა ხატს შესაფერისი პატივი უნდა მიაგოს. ლოცვისას უნდა წარმოვთქვათ თითოეული მათგანის ტროპარი ან უბრალოდ, ჩვენი სიტყვებით მივმართოთ მას. თუ ადამიანს შინ უამრავი ხატი აქვს, სისტემატური ვედრება მათდამი გაუჭირდება, ამიტომ დასაშვებია, რომ ხატებისთვის გამოვყოთ ცალკე თარო და სამლოცველო კუთხეში ის ხატი დავაბრძანოთ, რომლის დღესასწაული ან ხსენების დღე აღინიშნება. არ არის საჭირო, შინ დიდი და მდიდრული ხატები ვიქონიოთ. თუ ასეთი ხატი გვაქვს, უმჯობესია, ტაძარს შევწიროთ.
შორენა მერკვილაძე
(გამოდის ხუთშაბათობით)