მას შემ­დეგ, რაც ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ მარ­თ­ლ­მ­სა­ჯუ­ლე­ბის ხარ­ვე­ზე­ბის დამ­დ­გე­ნი კო­მი­სი­ის შექ­მ­ნა გა­და­დო, სას­ჯე­ლაღ­ს­რუ­ლე­ბის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში პა­ტიმ­რებ­მა, რომ­ლე­ბიც თავს უკა­ნო­ნო პა­ტიმ­რე­ბად მი­იჩ­ნე­ვენ, პრო­ტეს­ტის უკი­დუ­რეს ფორ­მას - შიმ­ში­ლო­ბას მი­მარ­თეს. მე­ტიც, ბო­ლო ხანს სა­პა­ტიმ­რო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში სუ­ი­ცი­დის ფაქ­ტე­ბიც გახ­შირ­და. გვე­სა­უბ­რე­ბა უფ­ლე­ბა­დამ­ც­ვე­ლი დი­მიტ­რი ლორ­თ­ქი­ფა­ნი­ძე:

- სას­ჯე­ლაღ­ს­რუ­ლე­ბის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში მომ­რავ­ლე­ბუ­ლი სუ­ი­ცი­დის აქ­ტის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის მო­ტი­ვი გახ­ლავთ ის, რომ არ სრულ­დე­ბა პა­ტიმ­რე­ბის მი­მართ კა­ნო­ნი­ერ ძა­ლა­ში შე­სუ­ლი გა­ნა­ჩე­ნის გა­და­ხედ­ვის მო­თხოვ­ნა წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, რა მძი­მეა იმ ადა­მი­ა­ნე­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბა, რო­მელ­თა კა­ნო­ნი­ე­რი მო­თხოვ­ნა - გა­და­ი­ხე­დოს მა­თი საქ­მე­ე­ბი და და­ი­სა­ჯოს ყვე­ლა ის პი­რი, რო­მე­ლიც ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რობ­და და უშუ­ა­ლოდ ახორ­ცი­ე­ლებ­და მათ წა­მე­ბას, დღემ­დე აღუს­რუ­ლე­ბე­ლია. ბევ­რი ჯა­ლა­თი დღე­საც თა­ვი­სუ­ფა­ლია, ზო­გი მათ­გა­ნი და­წი­ნა­ურ­და კი­დეც, მათ შო­რის სას­ჯე­ლაღ­ს­რუ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში. მა­თი გვარ-სა­ხე­ლე­ბი ცნო­ბი­ლია რო­გორც პრო­კუ­რა­ტუ­რის­თ­ვის, ისე ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი­სათ­ვის, რომ­ლე­ბიც და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ­ნი არი­ან სა­მარ­თ­ლებ­რი­ვი გა­რე­მოს აღ­დ­გე­ნით. ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" მოს­ვ­ლის­თა­ნა­ვე, პირ­ვე­ლი, რაც გა­კეთ­და, იყო სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი მო­ნი­ტო­რინ­გის ჯგუ­ფის შექ­მ­ნა, რო­მელ­შიც მეც ვმო­ნა­წი­ლე­ობ­დი. ჩვე­ნი ვა­ლი იყო, ყვე­ლა და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში შევ­სუ­ლი­ყა­ვით და გა­მოგ­ვევ­ლი­ნა ყვე­ლა ის მწა­მებ­ელი, ბად­რა­გი იქ­ნე­ბო­და თუ ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის მო­ხე­ლე, ვინც უშუ­ა­ლოდ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და პა­ტიმ­რე­ბის წა­მე­ბა­ში, იყო მი­სი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი თუ დამ­ხ­მა­რე. მა­თი გვა­რე­ბი თა­ვი­დან­ვე გა­მო­ვავ­ლი­ნეთ, ეს ყვე­ლა­ფე­რი ცნო­ბი­ლია სას­ჯე­ლაღ­ს­რუ­ლე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის გე­ნე­რა­ლუ­რი ინ­ს­პექ­ცი­ის­თ­ვის. 55 მო­ნი­ტო­რი ყო­ველ­დღი­ურ რე­ჟიმ­ში აკ­ვირ­დე­ბო­და სას­ჯე­ლაღ­ს­რუ­ლე­ბას, მთავ­რო­ბას აწ­ვ­დი­და ყვე­ლა იმ მწა­მებ­ლის ვი­ნა­ო­ბას, რომ­ლე­ბიც პა­ტიმ­რე­ბმა კონ­კ­რე­ტუ­ლი და­ნა­შა­უ­ლის ჩა­დე­ნა­ში ამ­ხი­ლეს. 19 და­წე­სე­ბუ­ლე­ბი­დან თი­თო­ე­ულ­ში გა­მოვ­ლინ­და 50-ზე მე­ტი ჯა­ლა­თი, რო­მელ­თაც ხელს ადებს ასე­უ­ლო­ბით პა­ტი­მა­რი, აღ­წე­რენ წა­მე­ბის მე­თო­დებს, რომ­ლებ­საც ის პი­რე­ბი მი­მარ­თავ­დ­ნენ. რაც ყვე­ლა­ზე მთა­ვა­რია, ბევ­რი მათ­გა­ნი დღემ­დე თა­ვი­სუ­ფა­ლია და თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე რჩე­ბა. სწო­რედ ამის შე­დე­გია ის, რომ რუს­თა­ვის მე-17 და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში 36-ე დღეა შიმ­ში­ლობს პირ­ვე­ლი ჯგუ­ფის ინ­ვა­ლი­დი გი­ორ­გი ბე­ჟი­აშ­ვი­ლი, ნა­წა­მე­ბი პა­ტი­მა­რი, რო­მე­ლიც დამ­ნა­შა­ვე­ე­ბის გვა­რებს ასა­ხე­ლებს, მაგ­რამ მას ყუ­რა­დღე­ბას არა­ვინ აქ­ცევს.

- ვის უნ­და და­ე­კის­როს ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა?

- სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ცხრა­მე­ტი­ვე და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში მყო­ფი ასე­უ­ლო­ბით პა­ტი­მა­რი მი­მარ­თავს პრო­ტეს­ტის მშვი­დო­ბი­ან, მაგ­რამ ამა­ვე დროს რა­დი­კა­ლურ ზო­მას - შიმ­ში­ლო­ბას, მარ­თ­ლ­მ­სა­ჯუ­ლე­ბის ხარ­ვე­ზე­ბის დამ­დ­გე­ნი კო­მი­სი­ის შექ­მ­ნის გა­ურ­კ­ვე­ვე­ლი დრო­ით გა­და­ვა­დე­ბის გა­მო. ამ პრობ­ლე­მის თა­ვი­და­თა­ვი გახ­ლავთ ის, რომ და­პი­რე­ბუ­ლი კა­ნო­ნი­ერ ძა­ლა­ში შე­სუ­ლი გა­ნა­ჩე­ნის გა­და­ხედ­ვის სა­მარ­თ­ლებ­რი­ვი მე­ქა­ნიზ­მი არამ­ც­თუ არ სრულ­დე­ბა, მი­სი გა­და­ვა­დე­ბა აბ­ს­ტ­რაქ­ტულ ვა­დებ­შია მო­ცე­მუ­ლი. ამ პი­რო­ბის შეს­რუ­ლე­ბას ელო­დე­ბი­ან არა მხო­ლოდ ვა­დი­ა­ნი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­აღ­კ­ვე­თი­ლი პა­ტიმ­რე­ბი, არა­მედ თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ში მყო­ფი ადა­მი­ა­ნე­ბიც, რო­მელ­თაც წა­არ­თ­ვეს ბიზ­ნე­სი, ქო­ნე­ბა, თა­ვი­სუფ­ლე­ბა და ჯან­მ­რ­თე­ლო­ბა. პა­ტიმ­რე­ბი პირ­და­პირ აცხა­დე­ბენ, რომ ისი­ნი ითხო­ვენ არა მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ზი­ა­ნის ანა­ზღა­უ­რე­ბას, არა­მედ სა­მარ­თ­ლი­ა­ნო­ბის და ღირ­სე­ბის აღ­დ­გე­ნის პრო­ცეს­სა და რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ას. ექ­ს­კ­ლუ­ზი­უ­რად გაწ­ვ­დით ინ­ფორ­მა­ცი­ას იმის შე­სა­ხებ, რაც ქსნის მე-19 ტუბ­და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში ხდე­ბა. სამ­კურ­ნა­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა უნ­და გა­მო­რი­ცხავ­დეს მას­ში კარ­ცე­რის არ­სე­ბო­ბას, პა­ტიმ­რის მო­თავ­სე­ბას სა­მარ­ტოო სა­კან­ში გან­სა­კუთ­რე­ბით მძი­მე პი­რო­ბებ­ში, რო­მელ­შიც მას მო­უ­წევს 90 დღემ­დე თა­ვი­სუფ­ლე­ბის აღ­კ­ვე­თის ვა­დის გა­ტა­რე­ბა. სამ­კურ­ნა­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში კარ­ცე­რის არ­სე­ბო­ბა, ყვე­ლა სა­ერ­თა­შო­რი­სო ნორ­მის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ამა­ვე დროს, ეროვ­ნუ­ლი სა­ან­გა­რი­შო მოხ­სე­ნე­ბე­ბის დო­ნე­ზეც აკ­რ­ძა­ლუ­ლია. ყვე­ლა­ზე კუ­რი­ო­ზუ­ლი ის არის, რომ სო­ზარ სუ­ბა­რი თა­ვად გვევ­ლი­ნე­ბო­და რე­კო­მენ­და­ცი­ის გამ­ცე­მად, მე-19 სამ­კურ­ნა­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში აკ­რ­ძა­ლუ­ლი­ყო კარ­ცე­რე­ბი, მი­სი მი­ნის­ტ­რო­ბის დროს კი ამ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში სას­ჯე­ლის ზო­მის სა­ხით კარ­ცერ­ში მო­თავ­სე­ბა აქ­ტი­უ­რად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. სამ­კურ­ნა­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში პა­ტიმ­რის კარ­ცერ­ში მო­თავ­სე­ბა შე­იძ­ლე­ბა გა­თა­ნაბ­რე­ბუ­ლი იქ­ნეს წა­მე­ბა­სა და არა­ა­და­მი­ა­ნურ მოპყ­რო­ბას­თან. დღეს ამ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში პრობ­ლე­მაა სა­თა­ნა­დო მკურ­ნა­ლო­ბა და პა­ტიმ­რე­ბი შიმ­ში­ლო­ბას, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, არა მარ­ტო სა­მარ­თ­ლი­ა­ნი გა­რე­მოს აღ­დ­გე­ნი­სა და გა­ნა­ჩე­ნე­ბის გა­და­ხედ­ვის გა­მო, არა­მედ არას­წო­რი მკურ­ნა­ლო­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე მი­მარ­თა­ვენ. ხში­რი­ად ასეთ პა­ტიმ­რებს შიმ­ში­ლო­ბის გა­მო ათავ­სე­ბენ კარ­ცე­რებ­ში. მსგავ­სი რამ ევ­რო­პა­ში ალ­ბათ 50-იან წლებ­ში თუ ხდე­ბო­და. ეს არა­თუ სა­მარ­თ­ლი­ა­ნო­ბის, არა­მედ ჰუ­მა­ნუ­რო­ბის თვალ­საზ­რი­სი­თაც ყოვ­ლად და­უშ­ვე­ბე­ლია, მით უმე­ტეს, იმ პი­რის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბის პი­რო­ბებ­ში, რო­მე­ლიც ცო­ტა ხნის წინ გახ­ლ­დათ სა­ხალ­ხო დამ­ც­ვე­ლი და ხმას იმაღ­ლებ­და ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის და­სა­ცა­ვად. ამა­ზე პა­სუ­ხი არა­თუ სუ­ბა­რის­გან, იმ არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის­გა­ნაც არ მი­მი­ღია, რომ­ლე­ბიც მრა­ვა­ლა­თა­სი­ა­ნი გრან­ტე­ბით ფი­ნან­ს­დე­ბი­ან ადა­მი­ა­ნის უფ­ლებ­რი­ვი მდგო­მა­რე­ო­ბის ანა­ლი­ზის გა­შუ­ქე­ბის­თ­ვის.

თუ ქვე­ყა­ნა­ში სა­მარ­თ­ლი­ა­ნო­ბა არ აღ­ს­რულ­და, ვერც ერ­თი ინ­ს­ტი­ტუ­ცია ვერ გან­ვი­თარ­დე­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად, მი­ვი­ღებთ სრულ კო­ლაფსს.

15 დე­კემ­ბერს ქსნის N15 და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში ად­გი­ლი ჰქონ­და სუ­ი­ცი­დის მო­რიგ მცდე­ლო­ბას - 36 წლის მო­შიმ­ში­ლე პა­ტი­მარ­მა კა­ხა ხარ­ძი­ან­მა თა­ვის ჩა­მოხ­რ­ჩო­ბა სცა­და, თუმ­ცა, სა­ბედ­ნი­ე­როდ, პა­ტიმ­რებ­მა მი­სი გა­დარ­ჩე­ნა მო­ა­ხერ­ხეს. კა­ხა ხარ­ძი­ა­ნი უკა­ნო­ნო პა­ტიმ­რო­ბას აპ­რო­ტეს­ტებ­და და საქ­მის ხე­ლა­ხალ გა­და­ხედ­ვას მო­ითხოვს.

ცი­ა­ლა ხარ­ძი­ა­ნი, კა­ხა ხარ­ძი­ა­ნის დე­და:

- პა­ტიმ­რებ­მა და­მი­რე­კეს ცი­ხი­დან და მითხ­რეს, კა­ხა თა­ვის ჩა­მოხ­რ­ჩო­ბას აპი­რებ­და და გა­და­ვარ­ჩი­ნე­თო. ჩე­მი შვი­ლი უკა­ნო­ნო პა­ტი­მა­რია, 8 წე­ლია სას­ჯელს ტყუ­ი­ლად იხ­დის, სხვა პა­ტიმ­რებ­თან ერ­თად შიმ­ში­ლობ­და. კა­ხა რა­ხა­ნია თა­ვი­სი საქ­მის გა­და­ხედ­ვას მო­ითხოვს, მაგ­რამ ყუ­რა­დღე­ბას არა­ვინ აქ­ცევს. მარ­ტო­ხე­ლა დე­და ვარ, ერ­თი ბი­ჭი მყავს და ისიც ცი­ხე­შია. უდა­ნა­შა­უ­ლო ადა­მი­ანს 15 წე­ლი მი­უ­სა­ჯეს, ცი­ხის სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო­ში დის­კის ოპე­რა­ცია გა­უ­კე­თეს, ერ­თი თვე სი­ცხე ჰქონ­და, მაგ­რამ კა­ციშ­ვი­ლი არ აქ­ცევ­და ყუ­რა­დღე­ბას. მო­ვი­თხოვ, ხელ­ხა­ლა გა­და­ი­ხე­დოს მი­სი საქ­მე. ჩე­მი შვი­ლის თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბის მცდე­ლო­ბის ამ­ბა­ვი რომ გა­ვი­გე, 15 დე­კემ­ბერს რუს­თა­ველ­ზე, აქ­ცი­ა­ზე წა­ვე­დი, მაგ­რამ ავად­მ­ყო­ფი ქა­ლი ვარ, ცუ­დად შე­ვი­ქე­ნი და სას­წ­რა­ფო დახ­მა­რე­ბამ სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო­ში გა­და­მიყ­ვა­ნა. კა­ხამ მა­ნამ­დეც არა­ერ­თხელ გა­აპ­რო­ტეს­ტა უკა­ნო­ნო პა­ტიმ­რო­ბა, თვა­ლე­ბი და პი­რიც კი ამო­ი­კე­რა და შიმ­ში­ლო­ბა და­იწყო, ვის არ მივ­მარ­თეთ, ვინ არ შე­ვა­წუ­ხეთ, მაგ­რამ...

- ვი­ცით, რომ კა­ხა ნარ­კო­და­ნა­შა­უ­ლის­თ­ვის იხ­დის სას­ჯელს. რო­გორ და­ა­პა­ტიმ­რეს?

- კა­ხა გარ­და­ბან­ში და­ი­ჭი­რეს, პირ­ვე­ლად რომ გაჩხ­რი­კეს, წა­მა­ლი არ ჰქონ­და, მე­ო­რედ კი "აღ­მო­აჩ­ნ­და". მას წა­მა­ლი ჩა­უ­დო გარ­დაბ­ნელ­მა პო­ლი­ცი­ელ­მა, ეროვ­ნე­ბით აზერ­ბა­ი­ჯა­ნელ­მა, რო­მე­ლიც ამ­ჟა­მად სას­ჯელს ნარ­კო­ტი­კე­ბით ვაჭ­რო­ბის მუხ­ლით იხ­დის. თუ გა­დავ­რ­ჩი, სო­ზარ სუ­ბარს არ ვა­პა­ტი­ებ აგ­დე­ბულ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას. რამ­დენ­ჯერ და­ვუ­რე­კე, საქ­მის კურ­ს­ში ჩა­ვა­ყე­ნე, ვთხოვ­დი, ყუ­რა­დღე­ბა მი­ექ­ცი­ათ ჩე­მი ნა­ო­პე­რა­ცი­ე­ბი, სი­ცხი­ა­ნი და მო­შიმ­ში­ლე შვი­ლის­თ­ვის და ასე მი­პა­სუ­ხა: იშიმ­ში­ლოს რამ­დე­ნიც უნ­და, მე რა ვქნაო და ტე­ლე­ფო­ნი გა­მი­თი­შა, ყუ­რა­დღე­ბის ღირ­სა­დაც არ ჩამ­თ­ვა­ლა. ჩე­მი შვი­ლი ყა­ვარ­ჯ­ნე­ბით და­დის, გა­ნა­ხევ­რე­ბუ­ლი აქვს ჯან­მ­რ­თე­ლო­ბა, სა­თა­ნა­დოდ არ მკურ­ნა­ლო­ბენ, სი­მარ­თ­ლის დად­გე­ნა­ზე ხომ ლა­პა­რა­კიც ზედ­მე­ტია. არაფ­რის სა­შუ­ა­ლე­ბა არ მაქვს, ლტოლ­ვი­ლი ვარ და ენით აუწე­რელ პი­რო­ბებ­ში მი­წევს ცხოვ­რე­ბა, ცე­მენ­ტის ია­ტაკ­ზე. ჩემს შვილ­ზე ცუ­დი არა­ვის სმე­ნია, კარ­გი სა­ხე­ლი ჰქონ­და რა­ი­ონ­ში. არ ვი­ცი, რო­დემ­დე გა­ვუძ­ლებ ამ ყო­ფას, შვი­ლიშ­ვი­ლებს ვფი­ცავ, თუ სა­მარ­თა­ლი არ აღ­ს­რულ­და, მეც მო­ვიკ­ლავ თავს!

ქსნის N19 ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის სამ­კურ­ნა­ლო ცენ­ტ­რ­ში მსჯავ­რ­დე­ბულ­მა რუ­ხა­ძემ სი­ცოცხ­ლე თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბით და­ას­რუ­ლა. თა­ნა­საკ­ნე­ლე­ბის სა­უბ­რი­დან ირ­კ­ვე­ვა, რომ პა­ტი­მა­რი ბო­ლო დროს გულ­ჩათხ­რო­ბი­ლი გახ­და, უკი­დუ­რეს გა­ჭირ­ვე­ბა­სა და მძი­მე ჯან­მ­რ­თე­ლო­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბას მწვა­ვედ გა­ნიც­დი­და. N6 და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში სუ­ი­ცი­დის შემ­თხ­ვე­ვა და­ფიქ­სირ­და. პა­ტი­მა­რი თ.კ. სას­ჯელს იხ­დი­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სის­ხ­ლის სა­მარ­თ­ლის კო­დექ­სის 179-ე მუხ­ლის (ყა­ჩა­ღო­ბა) მე­ო­რე ნა­წი­ლით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი და­ნა­შა­უ­ლის ჩა­დე­ნის გა­მო. გლდა­ნის მე-8 და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში პა­ტი­მარ­მა თა­ვი მო­იკ­ლა. სას­ჯე­ლაღ­ს­რუ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტ­რო აცხა­დებს, რომ სა­მე­დი­ცი­ნო დას­კ­ვ­ნის მი­ხედ­ვით, ბრალ­დე­ბულს ფსი­ქი­კუ­რი აშ­ლი­ლო­ბა ჰქონ­და. თუმ­ცა, ექ­ს­პერ­ტი­ზის ეროვ­ნულ­მა ბი­უ­რომ პა­ტიმ­რის შე­უ­რა­ცხა­დო­ბა არ და­ა­დას­ტუ­რა.

თბი­ლი­სის მე-17 საპყ­რო­ბი­ლე­ში პა­ტი­მარ­მა თა­ვის ჩა­მოხ­რ­ჩო­ბა სცა­და. ლე­ვან კუ­ტა­ლა­ძე ერთ-ერ­თია იმ პა­ტიმ­რე­ბი­დან, რომ­ლე­ბიც შიმ­ში­ლო­ბენ და ამ ფორ­მით ცი­ხე­ში არ­სე­ბულ პი­რო­ბებს აპ­რო­ტეს­ტე­ბენ. კუ­ტა­ლა­ძე, რო­მელ­მაც თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბა სცა­და, თა­ნა­საკ­ნე­ლებ­მა გა­და­არ­ჩი­ნეს. რუს­თა­ვის მე­ექ­ვ­სე საპყ­რო­ბი­ლე­ში პა­ტი­მარ­მა ქალ­მა წამ­ლის ზედ­მე­ტი დო­ზა მი­ი­ღო. ექი­მებ­მა მას დრო­უ­ლი დახ­მა­რე­ბა აღ­მო­უ­ჩი­ნეს.

ნა­ნა ფი­ცხე­ლა­უ­რი

ყო­ველკ­ვი­რე­უ­ლი გა­ზე­თი "ყვე­ლა სი­ახ­ლე"

(გა­მო­დის ოთხშა­ბა­თო­ბით)