პატიმარი მალხაზ არქანია ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც საზოგადოებას მიაწოდა ინფორმაცია იმის შესახებ, რაც წინა ხელისუფლების პირობებში ხდებოდა პენიტენციურ სისტემაში, კონკრეტულად სასჯელაღსრულების მე-8 დაწესებულებაში. სახალხო დამცველის სახელზე დაწერილ წერილში იგი ჰყვებოდა, როგორ აწამებდნენ ფსიქოლოგიურად თუ ფიზიკურად, რათა ზუგდიდში მომხდარ ტერაქტებში მონაწილეობა ეღიარებინა, როგორ აყურებინეს ციხის ჯალათებმა არასრულწლოვანი პატიმრის გაუპატიურებას. მალხაზ არქანია, რომელიც თავდაპირველად პოლიტპატიმართა სიაში შეიყვანეს, იანვარში ამნისტიით გათავისუფლდა და გადატანილი სტრესისა და პერმანენტული ფიზიკური ზემოქმედების შედეგად დაზიანებული ჯანმრთელობის აღდგენას ცდილობს.
მალხაზ არქანია:
- აფხაზეთში, მშობლიურ გალში ვიმყოფები. სარეაბილიტაციო ცენტრი "ემპატია" შერყეული ჯანმრთელობის აღდგენაში მეხმარება. ციხეში მოხვედრამდე სრულიად ჯანმრთელი ვიყავი, არაფერს ვუჩიოდი. 130-კილოგრამიანი კაცი საპატიმროდან 72 კილო გამოვედი. იმხელა სტრესი გამოვიარე, მიკვირს, სრულ ჭკუაზე როგორ ვარ.
- შევახსენოთ მკითხველს, როგორ და რატომ დაგაკავეს.
- ალბათ, იმიტომ დამაკავეს, რომ ვიღაცებს თვალში არ მოვდიოდი. მაიძულებდნენ მკვლელობა და ტერაქტის მოწყობა მეღიარებინა. მანამდე გალის არასამთავრობო ორგანიზაციაში ვმუშაობდი, ტელეარხის გახსნას ვაპირებდით, გავიარე ტრენინგი და აპარატურა რომ მოგვქონდა, გზაში დაგვხვდნენ, ასფალტზე დაგვაწვინეს, აპარატურა წაგვართვეს და იქიდან მოყოლებული თითხნეს საქმე. ესენი იყვნენ გაურკვეველი ადამიანები, დაფარული ნომრებით, ნიღბებით. მთავაზობდნენ თანამშრომლობას და რადგან არ დავთანხმდი, ამითვალისწუნეს. დედა გარდამეცვალა, მისი საფლავის ქვის გასაკეთებლად ვიყავით, რუხის ცენტრში რომ დაგვაკავეს მე და ჩემი სიძე. ოქმზე მომაწერინეს ხელი, რომელშიც თურმე ეწერა, რომ ნარკოტიკული ნივთიერება აღმომაჩნდა. არადა, ცხოვრებაში არ გამისინჯავს და არც არასდროს მქონია ამის სურვილი. მიმიყვანეს ტყეში, სადაც ვიღაცას "ტისკავდნენ" სხვა მანქანაში, ყვირილის ხმა ისმოდა და ეს არ მოეწონათ. წამიყვანეს ზუგდიდის პოლიციაში, სადაც მაიძულებდნენ მეღიარებინა, რომ წამალი ჩემი იყო, რომ მკვლელობა ჩავიდინე... იმხანად სამხარეო სამმართველოს უფროსი იყო თენგიზ გუნავა, ახლა მამა აბრამის ბატკნად რომ მოაქვს თავი. რა თქმა უნდა, არაფერი მიღიარებია. პოლიციაში დამხვდნენ რუსლან შამახია, ახლახან რომ დააკავეს სამალავთან დაკავშირებით, და მეგის ქარდავა. ჩემთვის გაურკვეველი რაღაცის აღიარებას მაიძულებდნენ, ოქმზე უნდა მომეწერა ხელი და სანაცვლოდ ბევრ რამეს მპირდებოდნენ. ლაშა ყოლბაია, რომელიც ამჟამად ზუგდიდის სამმართველოში მუშაობს, იმხანად ზემო სვანეთის სამხარეოს მთავარი გამომძიებელი და ქარდავას ყურმოჭრილი მონა იყო. მე დედა მყავს ყოლბაია და ვუთხარი, ბიჭო, ყოლბაია ხომ ხარ, ეს ჩემი გაკეთებული არაა, მაბრალებენ და რაღაც იღონე-მეთქი. მითხრა, მე ზუგდიდელი ყოლბაია ვარ, გალელი მოღალატე ყოლბაია კი არაო. არადა, თურმე გალიდან, ჩემი მეზობელი სოფლიდან ყოფილა. მაიძულებდნენ მეღიარებინა წალენჯიხის გამგებელ ოთარ საბულუას მკვლელობა, რომელიც ჩემი სიმამრის მამიდაშვილი იყო, მისი შვილი კი - ჩემი სტუდენტობის მეგობარი. ვფიქრობ, რომ ეს მკვლელობა მათ ჩაიდინეს.
- რა მოხდა მას შემდეგ, რაც ზუგდიდიდან მე-8 დაწესებულებაში გადმოგიყვანეს?
- ზუგდიდიდან ჩემი ეტაპირებისას ბადრაგები პერმანენტულად ურეკავდნენ მეგის ქარდავას. მე-8 დაწესებულების კარანტინში რაც ხდებოდა, მაგის გახსენებაც არ მინდა. მეორე დღეს "ბასტიმ", იმავე ბორის ფარულავამ ამიყვანა ციხის უფროს ალექსანდრე მუხაძის კაბინეტში, სადაც მაღალ სავარძელში ზურგშექცევით იჯდა ვიღაც, შემოტრიალდა და მეგის ქარდავა არ შემრჩა?! სწორედ ის მაიძულებდა, ტერორისტული აქტის მოწყობა და რაღაც სისულელეები მეღიარებინა. ჩამიყვანეს კარანტინში, სადაც "ბასტი", ვიქტორ ყაჭეიშვილი, ოლეგ ფაცაცია და სულ ცოტა, 25 კაცი დამხვდა. დამიწყეს ცემა და მუქარა, რათა დამეწერა მათთვის სასურველი ჩვენება. შემდეგ მაყურებინეს გაუპატიურების სცენას. ეს იყო ენით აუწერელი შოკი და უბედურება. ჯერ კარის ჭუჭრუტანიდან მაყურებინეს, ეს რომ საკმარისი არ აღმოჩნდა, "კარმუშკაში" შემაყოფინეს თავი. ის საწყალი, არასრულწლოვანი იყო, დღესაც თვალწინ მიდგას, როგორ ტიროდა, რა საცოდავად ბღაოდა...
- ვინ აუპატიურებდა არასრულწლოვანს?
- მას ორნი აუპატიურებდნენ - ტერაშვილი, მეტსახელად "გოჭი", და სისაური (მათ ამოსაცნობად მიმიყვანეს, დღეს ისინი დაკავებულები არიან). ცხრა თვის მანძილზე გრძელდებოდა ჩემი ტანჯვა-წამება. საკუთარი ბარათით სარგებლობის და სიგარეტის ყიდვის უფლებაც არ მქონდა. კარანტინში თავი დავიშტირე, ვენების გადაჭრაც ვცადე. აბდაუბდა ტექსტი რომ დავუწერე, ქარდავას არ მოეწონა და ჩემი დაწერილი ჩვენება შემაჭამა. ის და მისი დამქაშები ჩემი 6 წლის ბავშვის, ცოლის და ადვოკატის გაუპატიურებით და მოკვლით მემუქრებოდნენ. ხელმეორედ რომ მაწერინებდნენ განცხადებას, ადვოკატი და სახალხო დამცველი მოვიდნენ. ოლეგ ფაცაცია მაფრთხილებდა, არაფერი წამოგცდეს, თორემ ძვირად დაგიჯდებაო, "საქათმეში" შეგდებით და გაუპატიურებით დამემუქრა. ამის მოსმენაც კი გაუსაძლისია. ყველაფერი დავუწერე სახალხო დამცველს, რაც დასაწერი იყო. მას შემდეგ ლაშა ყოლბაია და მეგის ქარდავა აღარ მინახავს, მაგრამ დღეში სამჯერ გამოწერილი მქონდა ცემა-ტყეპა, ღამის 1-ელ ან 2 საათზე მაყენებდნენ და გადავყავდი რესბალნიცაზე, სადაც სისხლით დასვრილი იარაღი მხვდებოდა დირექტორის ოთახში...
- ზუგდიდში აღმოჩენილ სამალავში ადამიანების გაუპატიურებისა და წამების ამსახველი ფირიც იყო.
- ეს არც გამკვირვებია, ჯერ სად არის, კიდევ ბევრ რამეს გაიგებთ. სამწუხარო ისაა, რომ ძველი თანამშრომლები ისევ თანამდებობებზე არიან. ენგურის საზღვარზე ისევ მიმდინარეობს ლტოლვილების ჩხრეკა-დაკითხვები. მტერს არ უქნია ამ ხალხისთვის ის, რაც წინა ხელისუფლებამ მოსწია.
- რატომ ამოგიღეს პოლიტპატიმართა სიიდან?
- ვინც პოლიტპატიმრად მაღიარა, იმ ქალბატონმა თვითონვე ამომიღო სიიდან და ამნისტიით გამოვედი. ჯერ გამოაცხადეს, არიქა, არქანია პოლიტპატიმარიაო, მერე კი ასე მომექცნენ. რა ვიცი, რა გითხრათ... როცა წერილი დავწერე და ფაქტები გავახმაურე, მაშინ კარგი ბიჭი და პოლიტპატიმარი ვიყავი. ბესელიამ არ იცოდა, რა ხდებოდა მე-8-ში და კარანტინში? გავბედე და ვთქვი სიმართლე, სანაცვლოდ რამე მოვითხოვე, თუ რა?
- მეგის ქარდავაზე ხომ არაფერი გსმენიათ? გავრცელდა ვერსია, რომ ის შესაძლოა საქართველოში იმყოფებოდეს და სამეგრელოს აფარებდეს თავს.
- ეგ "შპიონი", ბავშვობიდან კარგად თამაშობდა დამალობანას. თუმცა მეეჭვება, მეგის ქარდავა ცოცხალი იყოს. ის იყო შემსრულებელი და ვინ გაახარებდა, მით უმეტეს - ახალაიები, რომელთა დაკვეთასაც პირნათლად ასრულებდა.
ნანა ფიცხელაური
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)