"უმაღლესი განათლების შესახებ" კანონში ცვლილებების პროექტმა და თსუ-ს რექტორ ალექსანდრე კვიტაშვილის გადადგომამ დიდი აჟიოტაჟი გამოიწვია. ამ საკითხებზე თავად უნივერსიტეტის აწ უკვე რექტორის მოვალეობის შემსრულებელი გვესაუბრება:
- ამ ცვლილებებს ორი პრობლემა აქვს: შინაარსობრივი და ის მეთოდი, რომლის მეშვეობითაც ეს ცვლილებები შეიტანეს. როცა ასეთი სახის ცვლილებები იგეგმება, აუცილებელია იმ ხალხთან ურთიერთობა, ვისაც ეს ცვლილებები ეხება. ამიტომ სწორი და ჭკვიანური იქნებოდა, თუ განათლების სამინისტრო ამ ცვლილებებს უნივერსიტეტის წარმომადგენლებთან განიხილავდა. სამწუხაროდ, ეს არ მოხდა. მეტიც - კანონპროექტის პარლამენტში შეტანიდან დაახლოებით ათი დღის შემდეგ დაგვიძახეს სასაუბროდ. შედეგად მიიღეს ისეთი კანონპროექტი, რომელსაც უმრავლესობის წარმომადგენლებმაც კი არ დაუჭირეს მხარი. ამასთან, სრულიად გაუგებარია, ახალი კანონის მიღებამდე ერთი თვით ადრე რა საჭიროა ეს ცვლილებები, როცა შემოდგომისთვის უმაღლესი განათლების შესახებ ახალი კანონის მიღება იგეგმება. კანონი ძალაში აგვისტოდან შედის. როგორც ჩანს, საუბარი და კონსულტაციები არ ყოფილა არა მარტო ჩვენთან, არამედ არ ყოფილა მათსავე გუნდთან. რაც შეეხება შინაარსს, ამ მხრივ კანონპროექტს ძალიან ბევრი პრობლემა აქვს. ბევრი პუნქტი დაფუძნებულია ფაქტების არცოდნაზე. ამ კანონპროექტის ძირითადი პრობლემაა პრემიერ-მინისტრის მიერ რექტორის მოვალეობის შემსრულებლის დანიშვნა. ესეც ალბათ, ინფორმაციის უქონლობის ან საკითხის ზერელედ შესწავლის ბრალი იყო. როგორც თვითონ ამბობენ, რექტორის მოვალეობის შემსრულებელს ადრე პრეზიდენტი ნიშნავდა, ახლა კი პრემიერ-მინისტრი დანიშნავს და დიდი მნიშვნელობა არა აქვსო - ეს ასევე არასწორია. ჩემი წინამორბედი რექტორის მოვალეობის შემსრულებელი აკადემიურმა საბჭომ აირჩია, ისევე როგორც მე. არაინფორმირებულობა უხერხულ მდგომარეობაში აყენებს პრემიერ-მინისტრს. დიდი და სერიოზული პრობლემაა ისიც, რომ დოქტორანტს აღარ შეუძლია ლექციები წაიკითხოს. არადა, მარტივი ლოგიკაა: თუ გაქვს დოქტორის წოდება, გსურს უნივერსიტეტში ლექციები წაიკითხო და ასოცირებული პროფესორის წოდება მიიღო, ვერ გააკეთებ ამას, თუ არ გაქვს ლექციების წაკითხვის გამოცდილება და, ამდენად, ვერასდროს გახდები უნივერსიტეტის პროფესორი. ალბათ, ამ საკითხშიც კარგად ვერ გაერკვივნენ, ისე შეადგინეს კანონპროექტი.
- პირველად ვნახე საქართველოს უახლეს ისტორიაში მთავრობის სხდომაზე მიღებული ამხელა დადგენილების პაკეტი, ორი კვირის განმავლობაში რომ გასაიდუმლოებულიყო.
- ეს არ ჰგავს იურისტის დაწერილ კანონპროექტს. უამრავ კითხვას აჩენს, რომელზეც ხელისუფლება პასუხობს, ეს არ გვიგულისხმიაო. როგორც ჩანს, ასეთი საქმის წარმოების ცოდნა და გამოცდილება არ აქვთ.
არ მგონია, ამ კანონპროექტში რაიმე პოლიტიკური ქვეტექსტი იყოს, თუმცა ასე ჩანს. 54 ასისტენტ-პროფესორი დოქტორანტია უნივერსიტეტში და ჩვენ ისინი უნდა გავუშვათ. სამაგიეროდ, ძალიან ბევრი განაწყენებული ადამიანია, ვისაც პროფესორის ხარისხი აქვს, მოითხოვს სამართლიანობის აღდგენას. ალბათ, ეს მათ უნივერსიტეტში შემოსაბრუნებლად კეთდება.
მიმაჩნია, რომ უნივერსიტეტის რექტორის თანამდებობიდან გადადგომით ყველაზე დიდი სასპეკულაციო თემა მოვხსენი: ვერავინ იტყვის, ამ კაცს ხარისხი არა აქვს და რექტორობის უფლებაც არა აქვსო. ვეთანხმები, რომ რექტორისთვის ხარისხი აუცილებელია, რადგან ეს არის სახელმწიფო პოლიტიკა. თუმცა ასე მარტივად არ უნდა იყოს და მმართველის პოზიციიდან რექტორის საქმიანობის შეფასებისას სხვა კრიტერიუმებიც უნდა არსებობდეს.
- წლების განმავლობაში სტუდენტურ თვითმმართველობას უნივერსიტეტში "ნაციონალური მოძრაობის" პოლიტიკის გატარებაში ადანაშაულებდნენ. "ცოდნის ტაძარში" პოლიტიკურ ნიადაგზე არაერთი ფიზიკური დაპირისპირება მომხდარა და თვითმმართველობის წარმომადგენლები ფიზიკურადაც კი უსწორდებოდნენ სტუდენტებს. თქვენ კი მუდმივად გაკრიტიკებდნენ იმის გამო, რომ ამ ინციდენტებში მონაწილე თვითმმართველობის წარმომადგენელთა მიმართ შესაბამისი ზომები არასდროს მიგიღიათ, რადგან მათ მაშინდელი ხელისუფლება მფარველობდა...
- სტუდენტურ თვითმმართველობას ახალი ხელისუფლების სახით დღესაც ჰყავს ძალიან კარგი მფარველი, ამ მხრივ არაფერი შეცვლილა. უნივერსიტეტში არ არის ერთგვაროვანი ჯგუფი, რომელიც თავის აზრს გამოხატავს. აქ არის ძალიან ბევრი როგორც პროფესიული, ასევე პოლიტიკური კლუბი. რაც შეეხება რეაგირებას იმ კონფლიქტებზე, რომლებიც ფიზიკურ დაპირისპირებაში გადაიზარდა, უნივერსიტეტი არ არის საგამოძიებო ორგანო, მას არა აქვს პოლიციური საქმიანობის წარმოების საშუალება. ერთადერთი, რაც შეუძლია, ეს არის, აღკვეთოს დანაშაული და მერე პატრულს სთხოვოს გამოძიება. პატრულის გამოძიება კი ის საფუძველია, რომლის მიხედვითაც ადმინისტრაციამ უნდა იმოქმედოს. პოლიციამ ეს გამოძია იმ დონეზე, რამდენადაც საჭიროდ ჩათვალა, მიუხედავად იმისა, რომ გამოვითხოვეთ, ჩვენ არანაირი ინფორმაცია არ მიგვიღია. ასე ჩათვალა საჭიროდ პოლიციამ. სტუდენტების მონათხრობის საფუძველზე მე ვერავის გავაგდებ და გავრიცხავ. სამწუხაროდ, უნივერსიტეტში ყოველთვის ხდება სხვადასხვა კონფლიქტი. ეს შემთხვევა განსაკუთრებით ხაზგასმული იყო იმიტომ, რომ მასში თვითმმართველობა მონაწილეობდა.
ცოტა ხნის წინ, როცა უნივერსიტეტში ძალიან ცხელი პოლიტიკური პერიოდი იყო (პრეზიდენტის უნივერსიტეტში გამოსვლის პარალელურად უნივერსიტეტის ეზოში სტუდენტთა საპროტესტო აქცია მოეწყო), ერთ-ერთი სტუდენტი საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევის ბრალდებით პოლიციამ დააკავა. ახლა მე გეკითხებით: ამის გამო ის უნდა გამეგდო უნივერსიტეტიდან? როცა ჩემს კაბინეტში 2011 წლის 15 აპრილის ინციდენტის შედეგად დაზარალებულებს ვთხოვე, დაეწერათ განცხადება, ეთანამშრომლათ პოლიციასთან და ეთქვათ, რა მოხდა, ჩვენ კი ყველანაირად დავუდგებოდით გვერდში, დაზარალებულ მხარეს მაინცდამაინც დიდი აქტიურობა არ გამოუჩენია. არ გააგრძელეს ეს საქმე და, მხოლოდ იმიტომ, რომ ვიღაცამ რაღაც თქვა, ამის საფუძველზე ზომებს ვერ მივიღებდი.
- თქვენმა წინამორბედმა გია ხუბუამ განაცხადა, რომ წინა ხელისუფლება მასზე ზემოქმედებდა: განათლების მინისტრი დიმიტრი შაშკინი მითითებებს აძლევდა და როცა ამ მითითებებს არ დაეთანხმა, გადადგომა აიძულა. თქვენ მიმართაც ხომ არ ყოფილა მუქარა, ზემოქმედება, მითითებები უნივერსიტეტის შიდასაქმიანობასთან დაკავშირებით?
- მე შემიძლია სუფთა სინდისითა და საღი გონებით გითხრათ, რომ არავის - არც დიმა შაშკინს, არც გიორგი მარგველაშვილსა და არც მათ მოადგილეებს არანაირი მითითება არ მოუციათ. არანაირი ზარები არ ყოფილა, არც წინა ხელისუფლების პირობებში და არც ახლა. ძალიან ძნელია ამის გაკეთება, რადგან როცა უნივერსიტეტში ასეთი რამ ხდება, უმეტეს შემთხვევაში საჯაროვდება. ერთი ასეთი პრეცედენტის დაშვებაც კი ნიშნავს, რომ მერე ყველაფერი ასე გაკეთდება.
- მაგრამ პოლიტიკური მოტივით თანამშრომლების გათავისუფლების ბრალდების გამო, არჩევნებამდე უნივერსიტეტი ბევრჯერ გაეხვია სკანდალში...
- ყველაფერი შეიძლება მოხდეს. მაგრამ პროფესორის გათავისუფლება უნივერსიტეტიდან ასე არ ხდება რა თქმა უნდა, თუ ვინმე რაიმე დანაშაულს არ ჩაიდენს. ყველას აქვს კონტრაქტი, რომლის ვადის გასვლის შემდეგ ფორმდება ახალი. პრაგმატულად რომ შევხედოთ, რა ინტერესი ექნებოდა უნივერსიტეტს, ეს გადაწყვეტილება მიეღო და წინასაარჩევნოდ პოლიტიკურად აქტიური წევრებისთვის სტატუსი შეეჩერებინა, როცა შეიძლებოდა, პროფესურის შესარჩევი კონკურსი არჩევნების შემდეგ ჩაგვეტარებინა? რამდენიმე ადამიანი ვერ გავიდა ამ კონკურსში. მგონი, სამი, ზუსტად არ მახსოვს. მაგრამ გავიდა ძალიან ბევრი ისეთიც, ვისაც სხვა პოლიტიკური ინტერესები ჰქონდა. მაშინ 300-ზე მეტ ადგილზე იყო კონკურსი გამოცხადებული და ადგილებიც კი დარჩა. ჯერ ერთი, ალოგიკურია, ამხელა არჩევნების წინ ასეთი რამ გააკეთო. ეს იქნებოდა პოლიტიკური უნიათობა და უტვინობა. მეორეც - ასეთი რამ არ მომხდარა. მაგალითად, თუ იმ კონტექსტში განვიხილავთ, რომ ეკონომიკის ფაკულტეტზე კონკურსში ვერ გავიდა ნოდარ ხადური, იმავე კონკურსში ასევე ვერ გავიდა ბატონი მესხია, რომელიც წინა ხელისუფლების დროს კონტროლის პალატის თავმჯდომარე იყო. იგივე გია ჟორჟოლიანი, გუგული მაღრაძე, გია დვალი და სხვა განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულების მქონე პირები უპრობლემოდ გადიოდნენ კონკურსებში. მათთვის პოლიტიკურ ორიენტაციას საერთოდ არ შეუშლია ხელი.
- როდისთვის ტოვებთ უნივერსიტეტს?
- 16 აგვისტოს აკადემიური საბჭო აირჩევს ჩემს შემცვლელ რექტორის მოვალეობის შემსრულებელს. მას ძალიან მშვიდ გარემოებაში გადავაბარებ საქმეს და წავალ. ვაპირებ, დავნერგო ისეთი პრაქტიკა, როდესაც საქმის გადაბარება მშვიდობიან ვითარებაში ხდება და ახალ კადრს აქეთ-იქით სირბილი არ მოუწევს საქმეებში გასარკვევად. იმ შეურაცხყოფის ფონზე, რასაც აკადემიურ საბჭოს აყენებენ, მე არ შემეძლო რექტორის მოვალეობის თანამდებობაზე დარჩენა და მივიღე პრინციპული გადაწყვეტილება, გადავმდგარიყავი. სხვათა შორის, აკადემიურ საბჭოს ის პარლამენტარები აკრიტიკებენ, ადრე 170-კაციანი აკადემიური საბჭოს წევრები რომ იყვნენ და ჯაბა იოსელიანი აირჩიეს, და რომელი საბჭოც ყველა საკითხზე გადაწყვეტილებას 170 ხმით იღებდა.
მარი ონეზაშვილი
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)