30
მარტიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
რამდენიმე წლის წინ, ერთ-ერთ საქველმოქმედო ვახშამზე პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ის ქართულ პრესას არ კითხულობს, რადგან "ინფორმაციას ვერ ღებულობს და "იშვიათი გამონაკლისის გარდა, მასში დაბალი დონის პუბლიკაციებია". მან ჟურნალისტების ნაშრომს ნაჯღაბნიც უწოდა. ყოფილი ხელისუფლება იმით გამოირჩეოდა, რომ ჯიუტად უკეთებდა პრესას იგნორირებას, ტელევიზიებს კი, ზოგს არბევდა (იხილეთ "იმედის" მაგალითი), ზოგს ანტენებს უყადაღებდა, ზოგს კი მფლობელს ართმევდა. ჰოდა, ალბათ, გაგიკვირდებათ თუ გეტყვით, რომ კაცს, რომელიც გაზეთებს არ კითხულობს, არცთუ ისე შორეულ წარსულში, 1998 წლის ივლისში, რედაქტორის ამპლუაშიც მოუსინჯავს ძალები. გაზეთ "შანსის" 27-28 ივლისის ნომრის რედაქტორი სააკაშვილი გახლავთ. გარეკანზე მთავარი მასალები ასეა დასათაურებული: "ზურაბ ჟვანია - კომუნისტური პარტიის საიდუმლო წევრი(!)"პატრიოტიზმი, როგორც კორუმპირებულთა ბოლო თავშესაფარი"; "მიეცით თაობას შანსი და ის გადაარჩენს საქართველოს!" ამ თაობას რედაქტორი მიხეილ სააკაშვილი "ახალ ინტელექტუალურ ელიტას" უწოდებს და მათ ბიოგრაფიას გაზეთში საკმაოდ დიდ ადგილს უთმობს. კერძოდ, "ახალ ელიტად" სააკაშვილს ესახებოდა: ლადო ჭანტურია, ნიკო ორველაშვილი, დათო ბეჟუაშვილი, ნუცა ალექსი-მესხიშვილი, ივანე ხოხლოვი, ნანა ადეიშვილი, დავით უსუფაშვილი, გიგი თევზაძე, ნატო ამირეჯიბი, რომან გოცირიძე, ნიკა ტაბატაძე, ნინო ქაჯაია...
იმის შესახებ, თუ როგორ გახდა სააკაშვილი რედაქტორი, გაზეთ "შანსის" დამფუძნებელი ბონდო ქურდაძე გვესაუბრება.
- 1998 წლის ზაფხულში შევხვდი ზურაბ ჟვანიას და ვუთხარი, მოქკავშირი, სოციალისტები და ლეიბორისტები ერთმანეთს რომ ჭამთ პარლამენტში, მოგწონთ-მეთქი? მიპასუხა - ეს ჯანსაღი პროცესიაო. შევთავაზე, რაღა პარლამენტში ვაჭმევინოთ ერთმანეთი, თუ სათქმელი გაქვთ, მოდი, გაზეთს დაგითმობთ და ერთი კვირა სააკაშვილი იყოს რედაქტორი, მეორე კვირა - ნათელაშვილი და მესამე კვირა - რჩეულიშვილი, გაზეთიდან ამხილონ ერთმანეთი-მეთქი. ზურას ისე მოეწონა ეს იდეა, მაშინვე დაურეკა მიშას, ისიც დაყაბულდა... სააკაშვილი მეტისმეტად სერიოზულად მოეკიდა საქმეს. მთელი პარლამენტი და "თავისუფლების ინსტიტუტი" რედაქციაში იყო, მოჰქონდათ და მოჰქონდათ წერილები. ამ კაცს აშკარად ეტყობოდა, რომ ორგანიზატორის ნიჭი ჰქონდა. ერთხელ, თანამშრომლების თანდასწრებით გავეხუმრე - ერთი კვირა ხომ დაგითმე რედაქტორობა, როცა პრეზიდენტი გახდები, ერთი დღე მე დამითმე პრეზიდენტობა-მეთქი. მიშამ ბევრი იცინა, მითხრა, ასე იყოსო და იქვე ტაქტიანად დაამატა - ჩემზე მაგრებიც არიანო. სააკაშვილი რომ წავიდა რედაქციიდან, იქ მყოფმა ცნობილმა ექსტრასენსმა თამაზ ჭეიშვილმა, რომელიც ჩვენს საუბარს შეესწრო, მითხრა, ღმერთმა დაგვიფაროს ამის პრეზიდენტობისგანო. რატომ-მეთქი და, მისი თვალები არ მომწონს, ზუსტად ასეთი გამოხედვა ჰქონდა ადოლფ ჰიტლერს, სიმაღლეშია მხოლოდ სხვაობაო. დამიჯერე, შევარდნაძე სანატრელი გაგვიხდებაო.
- ბატონო ბონდო, რომელი პოლიტიკოსის რედაქტორობით გამოშვებული გაზეთი იყო უკეთესი?
- ვახო (რჩეულიშვილი) რედაქციაში დოლ-გარმონითა და პურმარილით მოდიოდა და იყო ერთი დიმპიტაურ-დამპიტაური. შალვა ნათელაშვილი საერთოდ არ მოსულა რედაქციაში, რატომღაც არ იკადრა. სამაგიეროდ, მთელი ლეიბორისტები დედაბუდიანად რედაქციაში იყვნენ და სასიგნალო ეგზემპლარებს წინ და უკან აფრიალებდნენ - შალვასთან მიჰქონდათ და მოჰქონდათ. მიუხედავად სააკაშვილისადმი ჩემი უარყოფითი დამოკიდებულებისა, სიმართლეს ვერსად გავექცევი - მისი რედაქტორობით დაბეჭდილი გაზეთი ერთი თავით მაღლა იდგა დანარჩენებზე. ყველაზე მთავარი მისი მოწინავე წერილი იყო "ვის უშლის ხელს თავისუფალი მასმედია", რომელშიც თავისუფალი მასმედიის განვითარების საქმეში ხელისუფლების როლზე იყო ლაპარაკი.. როდესაც საქართველოდან მივდიოდი ოჯახით, ჩემმა ბავშვობის მეგობარმა ზურა კორკოტაძემ აეროპორტში პატარა ჩანთა გადმომცა, თამაზ ჭეიშვილმა გამომატანა და მითხრა: თვითმფრინავში რომ ავა, მერე გახსნასო. გავხსენი ჩანთა და კინაღამ გული წამივიდა - ჩანთაში მიშას დიდი თოჯინა იდო, ზუსტად ისეთი, "დიდების ზღაპარში" რომაა. ჩემს სამი წლის ბარბარეს ისე მოეწონა თავისზე გრძელი თოჯინა, რომ თვითმფრინავში აქეთ-იქით დაარბენინებდა, მგზავრები სიცილით კვდებოდნენ. მე და ჩემს მეუღლეს სიმწრის სიცილი აგვიტყდა, კაცს, რომელსაც გავექეცით, ჩემი შვილი გულში იკრავდა და რა კარგი ვინმეაო, ყვიროდა... თოჯინასთან ერთად უამრავი ფათერაკი გამოვიარე. უკრაინიდან უნგრეთში რომ გადავდიოდით გასაბერი ნავით, მდინარემ გაგვიტაცა და ძლივს გადავრჩით. ნაპირზე რომ გავედით, თოჯინა აღარსად იყო, ხელმეორედ შევედი მდინარეში და ვიპოვე. ოთხი თვე უნგრეთის ციხეში ვიჯექით თოჯინა-მიშა და ჩვენ.
სააკაშვილის წერილი წარსულიდან
რას წერდა მომავალი პრეზიდენტი ქართულ მედიაზე
.. დაუყოვნებლივ უნდა მივიღოთ ინფორმაციის თავისუფლების აქტი. ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც კანონით არ განეკუთვნება სახელმწიფო საიდუმლოს, უნდა იყოს ღია და ხელმისაწვდომი. მაგალითად, როდესაც ჟურნალისტი ინტერესდება იმით, თუ როგორ მოხდა დედაქალაქში "გადამწვარი სახლების" ნაცვლად აშენებული ბინების განაწილება, იგი არ უნდა აწყდებოდეს მერიის მოხელის გადაულახავ წინააღმდეგობას და შეურაცხყოფებს. ამ მოხელეს თავად კანონი უნდა ავალდებულებდეს მსგავსი ინფორმაციის გაცემას. უნდა იყოს დაცული წყაროს კონფიდენციალურობა და ჟურნალისტის უფლებები....
... სახელმწიფო უნდა ფინანსურად ეხმარებოდეს მასმედიას, რათა შეაჩეროს პრესის მონოპოლიზაციის სახიფათო ტენდენცია. საინფორმაციო საშუალებების გადაქაჩვა იმ ხალხის ხელში, ვისთვისაც ისინი მეორადია. თავისი უმთავრესი კლანური თუ პოლიტიკური ინტერესების შესანიღბად სახელმწიფო დაინტერესებული უნდა იყოს პრესის, როგორც თვითანაზღაურებადი ბიზნესის განვითარებით. თუ პირდაპირი სუბსიდიებით არა, ყოველ შემთხვევაში, საგადასახადო შეღავათებით მაინც. ქართული პრესა დღეს ბევრად უფრო თავისუფალია, ვიდრე თითქმის მთლიანად მონოპოლიზებული რუსული მასმედია და ამ მდგომარეობის შენარჩუნება სულაც არ არის ადვილი....
... ამავე დროს რეალურად უნდა ამუშავდეს კანონმდებლობა ადამიანის პატივის და ღირსების დაცვის შესახებ, რაც ხელს შეუწყობს მასმედიის პროფესიონალიზმის ამაღლებასაც.
ისიც ფაქტია, რომ იმ ხალხის ნაწილი, ვინც დღეს პრესას მოსყიდულობაში სდებს ბრალს, ზოგჯერ თავად არის მოსყიდვის პროცესში ჩართული და ძირითადად იმაზე ნერვიულობს, რომ ყველას მოსყიდვა ან დაშინება ვერ ხერხდება, მაგრამ თავისუფალი მასმედიის ბუნებაც სწორედ ისეთია, რომ ერთი მოსყიდული ჟურნალისტის ადგილზე ყოველთვის ჩნდება ორი მოუსყიდველი, ხოლო არათავისუფალ გაზეთში რამდენი ფულიც არ უნდა ჩაყარო, მას საბოლოოდ მაინც გაკოტრება არ ასცდება, ვინაიდან ასეთია სოციალური დაკვეთა.
ამიტომ მასმედიის განვითარების ერთადერთი რეცეპტი - მეტი თავისუფლებაა და თავისუფლების საუკეთესო გარანტი - დემოკრატიული სახელმწიფოა. როდესაც საქართველო ბოლომდე დემოკრატიული იქნება, მასმედია ამ დემოკრატიის ორგანულ ნაწილად იქცევა და მისი მთლიანობაში ლანძღვა ჩვეულებრივ ანტისახელმწიფოებრივ მოვლენად იქნება განხილული.
გაზეთი "შანსი", 1998 წელი.
ნანა ფიცხელაური
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)
