ამ­ბა­ვი ედე­მის ბა­ღი­დან

"გვე­ლი ყვე­ლა­ზე ფრთხი­ლი იყო გა­რე­ულ ცხო­ვე­ლებს შო­რის, რომ­ლე­ბიც ღმერ­თმა შექ­მნა. უთხრა გველ­მა ქალს: "მარ­თლა გი­თხრათ ღმერ­თმა, ბა­ღის ყვე­ლა ხი­დან არ ჭა­მო­თო?" ქალ­მა გველს მი­უ­გო: "ბა­ღის ხის ნა­ყო­ფე­ბი შეგ­ვიძ­ლია ვჭა­მოთ, მაგ­რამ იმ ხის ნა­ყოფ­ზე, რო­მე­ლიც ბა­ღის შუ­ა­გულ­ში დგას, ღმერ­თმა გვი­თხრა: არ შე­ჭა­მოთ, არც კი შე­ე­ხოთ, რომ არ მოკ­ვდე­თო". ამა­ზე, გველ­მა ქალს მი­უ­გო: "არა, არ მოკ­ვდე­ბით. იცის ღმერ­თმა, რომ რა დღე­საც შე­ჭამთ მის ნა­ყოფს, თვა­ლი აგე­ხი­ლე­ბათ და ღმერ­თი­ვით, სი­კე­თი­სა და ბო­რო­ტე­ბის მცოდ­ნე­ნი გახ­დე­ბით".

...სა­ზი­ზღა­რი, სა­ძულ­ვე­ლი, უხ­სე­ნე­ბე­ლი, ცბი­ე­რი, ბო­რო­ტი სული, ადა­მი­ან­თა დამ­ღუპ­ვე­ლი - შორს წაგ­ვიყ­ვან­და იმ ეპი­თე­ტე­ბი­სა და მე­ტა­ფო­რე­ბის ჩა­მოთ­ვლა, რომ­ლი­თაც გველს ჩვე­ნი პლა­ნე­ტის მო­სახ­ლე­ო­ბის ერთი ნა­წი­ლი მო­იხ­სე­ნი­ებს. ზო­გის­თვის კი იგი სიბ­რძნის, იდუ­მა­ლე­ბის, გრა­ცი­ო­ზუ­ლო­ბის სიმ­ბო­ლოდ ით­ვლე­ბა.

"ღმერ­თმა გველს უთხრა: "რად­გან ეს ჩა­ი­დი­ნე, და­წყევ­ლი­ლი ხარ ყვე­ლა ში­ნა­ურ და გა­რე­ულ ცხო­ველს შო­რის, მუც­ლით იხო­ხებ და მტვერს შე­ჭამ მთე­ლი შენი სი­ცო­ცხლე. მტრო­ბას ჩა­მო­ვაგ­დებ შენ­სა და ქალს შო­რის. შენს შთა­მო­მავ­ლო­ბა­სა და მის შთა­მო­მავ­ლო­ბას შო­რის. ის თავს გა­გი­ჭეჭყავს, შენ კი ქუსლს და­უ­გეს­ლავ".

გვე­ლი, რო­გორც ავი სული და ბნე­ლე­თის გა­მოვ­ლი­ნე­ბა, ბიბ­ლი­ის კი­დევ არა­ერთ ეპი­ზოდ­შია, რაც იმა­ზე მე­ტყვე­ლებს, რომ ეს ქვე­წარ­მა­ვა­ლი ახლო აღ­მო­სავ­ლე­თის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე ოდით­გან­ვე ბო­რო­ტე­ბის სიმ­ბო­ლოდ იყო აღ­ქმუ­ლი. მას შემ­დეგ მრა­ვალ­მა სა­უ­კუ­ნემ ჩა­ი­ა­რა და ამ ცივ­სის­ხლი­ა­ნი არ­სე­ბე­ბის მი­მართ ადა­მის შთა­მო­მავ­ლო­ბის ინ­ტე­რე­სი ოდ­ნა­ვა­დაც არ გა­ნე­ლე­ბუ­ლა. გველს ასე­ვე უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი ად­გი­ლი უკა­ვია აღ­მო­სავ­ლურ რე­ლი­გი­ებ­სა და ფი­ლო­სო­ფი­ურ მო­ძღვრე­ბებ­ში, ამე­რი­კე­ლი ინ­დი­ე­ლე­ბის ფოლკ­ლორ­სა და ტო­ტე­მიზ­მში, აფ­რი­კულ ვუ­დუს კულტსა თუ ევ­რო­პულ მის­ტი­ციზმსა და ოკულ­ტიზ­მში. მის­და­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი კი დე­და­მი­წის ამა თუ იმ კუ­თხე­ში, მკვეთ­რად გან­სხვავ­დე­ბა ერ­თი­მე­ო­რის­გან. შემ­თხვე­ვი­თი არ არის, რომ არ­წივ­თან ერ­თად, გვე­ლი ჰყავს ამორ­ჩე­უ­ლი უახ­ლო­ეს მე­გობ­რად ნიც­შე­სე­ულ ზა­რა­ტუსტრას, ქარ­თულ რე­ა­ლო­ბა­ში კი ამ ქვე­წარ­მავ­ლის ფაქ­ტორს თა­ვის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში ვაჟა-ფშა­ვე­ლაც იყე­ნებს.

გვე­ლი­სად­მი გულ­გრილ­ნი ვერ რჩე­ბოდ­ნენ ვერც ერთი ეპო­ქი­სა და სა­ზო­გა­დო­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი. იგი პლა­ნე­ტის თვით იმ ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის მკვიდრთა მი­თებ­სა თუ ლე­გენ­დებ­შიც გვხვდე­ბა, სა­დაც უმ­ნიშ­ვნე­ლო რა­ო­დე­ნო­ბი­თაა გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ან სუ­ლაც არ ბი­ნად­რობს. სა­უ­კუ­ნე­ებ­მა და სხვა­დას­ხვა კულ­ტუ­რამ გვე­ლე­ბის შე­სა­ხებ ჩვენს ცნო­ბი­ე­რე­ბას არა­ერ­თი სტე­რე­ო­ტი­პი, ცრურ­წმე­ნა და ფო­ბია ჩა­უ­ნერ­გა, რო­მელ­თა­გა­ნაც ზო­გი­ერ­თი ისეა შერ­წყმუ­ლი რე­ა­ლო­ბას­თან, რომ ხში­რად გვი­ჭირს იმის დად­გე­ნა, თუ სად მთავ­რდე­ბა სი­მარ­თლე და სად იწყე­ბა სიც­რუე.

უკი­დუ­რე­ბო ცივ­სის­ხლი­ა­ნე­ბი მოქ­მე­დე­ბა­ში - აქ და ამ­ჟა­მად

დღე­ვან­დე­ლი სა­მეც­ნი­ე­რო მო­ნა­ცე­მე­ბით, დე­და­მი­წა­ზე 2500-ზე მეტი სა­ხე­ო­ბის გვე­ლი ბი­ნად­რობს. ისი­ნი გვხვდე­ბი­ან თით­ქმის ყველ­გან, ან­ტარ­ქტი­დის, არ­ქტი­კის, სხვა უკი­დუ­რე­სად ცივი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი­სა და ზო­გი­ერ­თი ოკე­ა­ნუ­რი კუნ­ძუ­ლის გარ­და (მა­გა­ლი­თად, ახალ ზე­ლან­დი­ა­ზე გვე­ლე­ბი არ ბი­ნად­რო­ბენ). ამას­თან, პლა­ნე­ტა­ზე გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი გვე­ლე­ბის მხო­ლოდ 500-მდე სა­ხე­ო­ბაა შხა­მი­ა­ნი, თუმ­ცა ეს იმას არ ნიშ­ნავს, რომ ყო­ვე­ლი მათ­გა­ნი საფრ­თხეს წარ­მო­ად­გენს ადა­მი­ა­ნის­თვის. გვე­ლე­ბის ყვე­ლა წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი მტა­ცე­ბე­ლია. მსხვერ­პლს ისი­ნი მთლი­ა­ნად ყლა­პა­ვენ. სა­ხე­ო­ბის, სა­ბი­ნად­რო პი­რო­ბე­ბი­სა თუ ზო­მის შე­სა­ბა­მი­სად, ცვა­ლე­ბა­დია მათი კვე­ბის რა­ცი­ო­ნიც.

გვე­ლე­ბი ყველ­გან გვხვდე­ბი­ან: ჯუნ­გლებ­სა და სა­ვა­ნებ­ში, უდაბ­ნო­ებ­სა და ნა­ხევ­რა­დუ­დაბ­ნო­ებ­ში, ტა­ი­გებ­ში, მთებ­ში, ტრა­მა­ლებ­ზე, ტუნ­დრებ­ში და თვით ოკე­ა­ნე­ე­ბის ტრო­პი­კულ ნა­წილ­შიც. ყვე­ლა­ზე ძლი­ერ­მოქ­მე­დი შხა­მი სწო­რედ ზღვის გვე­ლებს აქვთ, რომ­ლებ­საც ტოქ­სი­კუ­რო­ბის მი­ხედ­ვით ტოლს არ უდე­ბენ ავ­სტრა­ლი­ა­ში გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ას­პი­ტი­სებრთა ოჯა­ხის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი სა­ხე­ო­ბე­ბიც. სა­ერ­თოდ, ავ­სტრა­ლია კონ­ტი­ნენ­ტებს შო­რის შხა­მი­ა­ნი სა­ხე­ო­ბე­ბის კონ­ცენ­ტრა­ცი­ის მი­ხედ­ვით პირ­ველ ად­გილ­ზეა, თა­ნაც ადა­მი­ა­ნის­თვის ყო­ვე­ლი მათ­გა­ნი სა­ხი­ფა­თოა.

წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით შხა­მი­ა­ნი გვე­ლე­ბის მიერ ასე­ულ ათა­სო­ბით ადა­მი­ა­ნი იკ­ბი­ნე­ბა. ამ შემ­თხვე­ვე­ბის აბ­სო­ლუ­ტუ­რი უმ­რავ­ლე­სო­ბა სამ­ხრეთ-აღ­მო­სავ­ლეთ აზი­ის, აფ­რი­კი­სა და სამ­ხრეთ ამე­რი­კის ქვეყ­ნებ­ზე მო­დის. სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის სიმ­რავ­ლი­თაც სწო­რედ ეს ქვეყ­ნე­ბი გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან.

სი­ტყვა "გვე­ლის" წარ­მოთ­ქმი­სას, პირ­ველ რიგ­ში მისი, უდა­ვოდ ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი სა­ხე­ო­ბა - კობ­რა გვახ­სენ­დე­ბა. პლა­ნე­ტის მო­სახ­ლე­ო­ბის­თვის ყვე­ლა­ზე მე­ტად ცნო­ბი­ლი ინ­დუ­რი კობ­რა ანუ სათ­ვა­ლი­ა­ნი გვე­ლია. ასე­ვე სა­ინ­ტე­რე­სოა ე.წ. კობ­რა-სნა­ი­პე­რი, რო­მელ­საც საფრ­თხის შემ­თხვე­ვა­ში თავ­დამ­სხმე­ლის­თვის რამ­დე­ნი­მე მეტ­რის მან­ძი­ლი­დან სა­ხე­ში და ძი­რი­თა­დად - თვა­ლებ­ში შხა­მის შეფრქვე­ვის უნა­რი აქვს. ამი­ტომ, მას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბი­სას სერ­პენ­ტო­ლო­გე­ბი ხში­რად სპე­ცი­ა­ლურ დამ­ცავ სათ­ვა­ლეს იყე­ნე­ბენ. ყვე­ლა­ზე შთამ­ბეჭ­და­ვი კი სა­მე­ფო კობ­რაა, რო­მე­ლიც დე­და­მი­წა­ზე გავ­რცე­ლე­ბულ შხა­მი­ან გვე­ლებ­ში ზო­მის მი­ხედ­ვით, რე­კორდსმე­ნია. ზრდას­რუ­ლი ეგ­ზემპლა­რი შე­საძ­ლოა, სიგ­რძით 5 მეტრს აჭარ­ბებ­დეს. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, არა­ერ­თი სა­ხე­ო­ბის გველს, მი­წის ზე­და­პი­რი­დან სხე­უ­ლის გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლის (ძი­რი­თა­დად სა­ერ­თო სიგ­რძის 1/3-ის) წა­მო­წე­ვის უნა­რი აქვს. გა­მო­ნაკ­ლი­სი არც სა­მე­ფო კობ­რაა, რო­მელ­საც გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში სა­შუ­ა­ლო სი­მაღ­ლის ადა­მი­ა­ნის მკერ­დის დო­ნე­ზე შე­უძ­ლია თა­ვის აწე­ვა. ამ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში ყოფ­ნი­სას მისი გამ­ყი­ნა­ვი მზე­რა მომ­ნუს­ხვე­ლად და შე­მაძ­რწუ­ნებ­ლად მოქ­მე­დებს არა მარ­ტო ადა­მი­ან­ზე, არა­მედ ჯუნ­გლე­ბის ნე­ბის­მი­ერ, დიდ­სა თუ პა­ტა­რა ბი­ნა­დარ­ზე. თვითმხილ­ვე­ლე­ბის თქმით, სა­მე­ფო კობ­რას ერი­დე­ბი­ან და გზას უთ­მო­ბენ სამ­ხრეთ-აღ­მო­სავ­ლეთ აზი­ის ფა­უ­ნის თვით ისე­თი წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბიც, რო­გო­რე­ბიც სპი­ლო და ვე­ფხვია. ნა­დირ­თა ამ­გვა­რი სიფრ­თხი­ლე სრუ­ლი­ად ბუ­ნებ­რი­ვია, რად­გან ეს გვე­ლი კი­დევ ერთ კომ­პო­ნენ­ტშია რე­კორდსმე­ნი - კბე­ნის დროს ყვე­ლა­ზე მეტ შხამს გა­მოჰ­ყოფს, რაც სავ­სე­ბით საკ­მა­რი­სია, იმ ქვეყ­ნად ერ­თბა­შად ოცამ­დე ადა­მი­ა­ნის გა­სას­ტუმ­რებ­ლად. ამას და­ვუ­მა­ტოთ ის გა­რე­მო­ე­ბაც, რომ "მეფე" ჩი­ნე­ბუ­ლად გრძნობს თავს წყალ­ში და ხე­ზეც უნაკ­ლოდ დაძ­ვრე­ბა. ყო­ფი­ლა შემ­თხვე­ვე­ბი, რო­დე­საც მას სპი­ლო­ზე მსხდო­მი ადა­მი­ა­ნე­ბი, სწო­რედ ხი­დან და­უ­გეს­ლავს. იგი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად სა­ში­ში გამ­რავ­ლე­ბის პე­რი­ოდ­შია, რო­დე­საც კვერ­ცხებს იცავს. სხვა შემ­თხვე­ვა­ში კი, ადა­მი­ან­თან შეხ­ვედ­რას გა­ურ­ბის და მი­მალ­ვას ამ­ჯო­ბი­ნებს. მეც­ნი­ე­რე­ბი ხში­რად აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ ეს პირ­ქუ­ში მტა­ცე­ბე­ლი ქვე­წარ­მავ­ლე­ბის­თვის უჩ­ვე­უ­ლო ინ­ტე­ლექ­ტი­თაც გა­მო­ირ­ჩე­ვა.

სის­წრა­ფე­ში რე­კორდსმე­ნის ტი­ტუ­ლი აფ­რი­კა­ში გავ­რცე­ლე­ბულ შავ მამ­ბას ეკუთ­ვნის. ამ მე­ტის­მე­ტად შხა­მი­ან გველს მი­წის ზე­და­პირ­ზე 20 კმ/სთ სიჩ­ქა­რით გა­და­ად­გი­ლე­ბა შე­უძ­ლია. ამა­ვე დროს, ის ძა­ლი­ან აგ­რე­სი­უ­ლია და კარ­გად და­ცო­ცავს ხეზე. მამ­ბას ნაკ­ბე­ნის შე­დე­გად ადა­მი­ა­ნი შე­იძ­ლე­ბა ნა­ხე­ვარ სა­ათ­ში გარ­და­იც­ვა­ლოს. ამი­ტომ, გა­საკ­ვი­რი არ უნდა იყოს, რომ სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი მას­თან კონ­ტაქ­ტი­სას დიდ სიფრ­თხი­ლეს იჩე­ნენ.

გვე­ლე­ბი მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან არა მარ­ტო ცხოვ­რე­ბის ნი­რით, სხე­უ­ლის შე­ფე­რი­ლო­ბი­თა და ფორ­მე­ბით, არა­მედ ზო­მე­ბი­თაც. კონ­ტრას­ტი ამ შემ­თხვე­ვა­ში ნამ­დვი­ლად თვალ­ში სა­ცე­მია. მა­შინ, რო­დე­საც გველბ­რუ­ცა­სებრთა ზო­გი­ერ­თი წარ­მო­მად­გენ­ლის სხე­უ­ლის სიგ­რძე 10-12 სმ-ს არ სცდე­ბა, მახ­რჩო­ბე­ლა­სებრთა ოჯა­ხის გვე­ლე­ბი გი­გან­ტურ ზო­მებს აღ­წე­ვენ. ამ თვალ­საზ­რი­სით, პირ­ვე­ლო­ბის­თვის სამ­ხრეთ ამე­რი­კის ნო­ტიო ეკ­ვა­ტო­რუ­ლი ტყე­ე­ბის ბი­ნა­და­რი ანა­კონ­და და სამ­ხრეთ-აღ­მო­სავ­ლეთ აზი­უ­რი ბა­დი­სებ­რი პი­თო­ნი "იბ­რძვი­ან". თი­თო­ე­უ­ლის სხე­უ­ლის სიგ­რძე შე­იძ­ლე­ბა 10 მეტრს აჭარ­ბებ­დეს. მხედ­ვე­ლო­ბა­ში მი­ვი­ღოთ ის, რომ ანა­კონ­და მრის­ხა­ნე ია­გუ­არს უმკლავ­დე­ბა, ხოლო პი­თონს თა­ვის სამ­ფლო­ბე­ლო­ში, არა­ნაკ­ლებ შე­უ­პო­ვა­რი ლე­ო­პარ­დის და­მარ­ცხე­ბა შე­უძ­ლია და წარ­მო­ვიდ­გი­ნოთ, თუ რა კო­ლო­სა­ლუ­რი ძა­ლის მქო­ნე­ნი არი­ან ეს გვე­ლე­ბი.

რაკი "გველ­თა სამ­ყა­როს" ზო­გი­ერ­თი გა­მორ­ჩე­უ­ლი სა­ხე­ო­ბა ვახ­სე­ნეთ, თავს ნუ ავა­რი­დებთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში გავ­რცე­ლე­ბულ ქვე­წარ­მავ­ლებ­საც. საბ­ჭო­თა ეპო­ქის დრო­ინ­დე­ლი მო­ნა­ცე­მე­ბით ჩვენს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე 20 სა­ხე­ო­ბის გვე­ლი ბი­ნად­რობს, თუმ­ცა დღე­ვან­დე­ლი კლა­სი­ფი­კა­ცი­ით მათი რი­ცხვი 24-მდეა. მათ­გან მხო­ლოდ რამ­დე­ნი­მე სა­ხე­ო­ბაა შხა­მი­ა­ნი, ხოლო ადა­მი­ა­ნის ჯან­მრთე­ლო­ბი­სა და სი­ცო­ცხლი­სათ­ვის რე­ა­ლურ საფრ­თხეს, გი­ურ­ზას ნაკ­ბე­ნი წარ­მო­ად­გენს.

რა იმა­ლე­ბა სიც­რუ­ის მიღ­მა?

ახლა კი იმ ცრუ შე­ხე­დუ­ლე­ბებ­ზე მო­გახ­სე­ნებთ, რომ­ლე­ბიც უჩ­ვე­უ­ლოდ მძლავ­რა­დაა გამ­ჯდა­რი თა­ნა­მედ­რო­ვე ადა­მი­ა­ნის ცნო­ბი­ე­რე­ბა­შიც კი.

მცდა­რია მო­საზ­რე­ბა, თით­ქოს გველს ძა­ლი­ან უყ­ვარს მუ­სი­კა. სი­ნამ­დვი­ლე­ში, იგი სმე­ნის უნარს პრაქ­ტი­კუ­ლად მოკ­ლე­ბუ­ლია. ამ სტე­რე­ო­ტი­პის დამ­კვიდ­რე­ბას უდა­ვოდ შე­უ­წყო ხელი ინ­დო­ე­ლი ფა­კი­რე­ბის საქ­მი­ა­ნო­ბამ, რომ­ლე­ბიც თა­ვი­ან­თი ეროვ­ნუ­ლი საკ­რა­ვის ჰან­გებ­ზე, თით­ქოს აცეკ­ვე­ბენ "მოთვი­ნი­ე­რე­ბულ" კობ­რებს. სი­ნამ­დვი­ლე­ში კი გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ქვე­წარ­მავ­ლე­ბი "მომ­თვი­ნი­ე­რებ­ლის" მოძ­რა­ო­ბას ჰყვე­ბი­ან. ამ დროს თა­ვად ფა­კი­რე­ბი ოს­ტა­ტუ­რად ინარ­ჩუ­ნე­ბენ გველ­თან სა­ჭი­რო დის­ტან­ცი­ას, რათა ეს უკა­ნას­კნე­ლი არც დამ­შვიდ­დეს და არც თავს და­ეს­ხას მათ. ამას­თან, ხში­რად გვე­ლებს შხა­მი­ან კბი­ლებს კვე­თენ.

შე­უძ­ლე­ბე­ლია გვე­ლის გაწ­ვრთნა და მოთვი­ნი­ე­რე­ბა იმ გა­გე­ბით, რო­გორც ეს ძაღ­ლის ან თუნ­დაც ლო­მე­ბი­სა და ვე­ფხვე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში ხდე­ბა. ამი­ტომ, ყო­ველ­გვარ მეც­ნი­ე­რულ სა­ფუძ­ველ­საა მოკ­ლე­ბუ­ლი მო­საზ­რე­ბა, თით­ქოს სა­დღაც, ოდეს­ღაც, გველ­მა ვინ­მე შეგ­ნე­ბუ­ლად გან­საც­დელს გა­და­არ­ჩი­ნა.

მცდა­რია მო­საზ­რე­ბა, თით­ქოს გვე­ლი და­გეს­ვლას ენით ახორ­ცი­ე­ლებს. მსხვერ­პლს ან თავ­დამ­სხმელს ქვე­წარ­მა­ვა­ლი ზედა ყბა­ზე არ­სე­ბუ­ლი შხა­მი­ა­ნი კბი­ლე­ბით კბენს, ხოლო ენა მის­თვის ქი­მი­უ­რი შეგ­რძნე­ბის (ასეა გან­სა­ზღვრუ­ლი მეც­ნი­ე­რე­ბის მიერ) ორ­გა­ნოს წარ­მო­ად­გენს.

მცდა­რია სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბის დიდ ნა­წილ­ში (გან­სა­კუთ­რე­ბით კი რე­გი­ო­ნებ­ში) დამ­კვიდ­რე­ბუ­ლი შე­ხე­დუ­ლე­ბა, რომ­ლის თა­ნახ­მა­დაც გვე­ლი წყალ­ში ჩას­ვლის წინ ქვა­ზე შხამს ტო­ვებს, რა­საც ამოს­ვლი­სას ისევ იღებს, ხოლო თუ ვინ­მემ ის ქვა გა­და­უგ­დო, თავს მო­იკ­ლავს. შხა­მი გვე­ლის არა­ერ­თი სა­ხე­ო­ბის­თვის თვით­გა­დარ­ჩე­ნის უმ­თავ­რე­სი ია­რა­ღია, ამი­ტომ მისი სად­მე და­ტო­ვე­ბა ან შე­ნახ­ვა, გა­მო­რი­ცხუ­ლია.

გვე­ლე­ბი რძით არ იკ­ვე­ბე­ბი­ან, ამი­ტომ წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია ამ სა­შუ­ა­ლე­ბით მისი მო­ში­ნა­უ­რე­ბა და "კე­თილ­გან­წყო­ბის" მო­პო­ვე­ბა.

გვე­ლებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი თე­მა­ტი­კით ერ­თობ გა­ჯე­რე­ბუ­ლია ესა თუ ის რე­ლი­გია, მის­ტი­კუ­რი მო­ძღვრე­ბა და მა­გი­უ­რი სწავ­ლე­ბა. სა­კუ­თა­რი გავ­ლე­ნის გა­საძ­ლი­ე­რებ­ლად სხვა­დას­ხვა კონ­ფე­სი­ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ამ გა­რე­მო­ე­ბას დღე­საც იყე­ნე­ბენ, ხოლო ხში­რად თა­ვი­ან­თი მიმ­დევ­რე­ბის უმეც­რე­ბით სარ­გებ­ლო­ბენ და ბუ­ნებ­რივ მოვ­ლე­ნებს სა­კუ­თარ ახ­სნას უძებ­ნი­ან.

ირ­ლან­დი­ა­ში გვე­ლე­ბი არ ბი­ნად­რო­ბენ. თა­ვად ირ­ლან­დი­ე­ლე­ბის დიდი ნა­წი­ლი ამას წმ. პატ­რი­კის (ამ წმინ­დანს მათ­თვის ისე­თი­ვე დატ­ვირ­თვა აქვს, რო­გორც ვთქვათ, ქარ­თველ­თათ­ვის წმ. გი­ორ­გის) სას­წა­უ­ლით ხსნის. იგი მრა­ვალ­წლი­ა­ნი პა­უ­ზის შემ­დეგ ირ­ლან­დი­ა­ში დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლა, ყვე­ლა გვე­ლი ერთ-ერთ მთა­ზე შე­უყ­რია და მათ­თვის ზღვა­ში გა­და­ვარ­დნა უბ­რძა­ნე­ბია. ერთი მათ­გა­ნის გარ­და, ყვე­ლა ქვე­წარ­მა­ვა­ლი წმინ­და­ნის სურ­ვი­ლის შე­სა­ბა­მი­სად მოქ­ცე­უ­ლა. ამ, ყვე­ლა­ზე ხნი­ერ გველ­თან კი წმ. პატ­რიკს ორ­თაბ­რძო­ლა გა­უ­მარ­თავს და სა­ბო­ლო­ოდ, ეშ­მა­კო­ბით და­უ­ჯაბ­ნია. წმინ­დანს გვე­ლის­თვის უთ­ქვამს - ამ ყუთ­ში ვერ მო­თავ­სდე­ბიო. ცივ­სის­ხლი­ანს მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის მო­საზ­რე­ბის უარ­სა­ყო­ფად ბევ­რი აღარ უფიქ­რია და ყუთ­ში თა­ვი­სი ნე­ბით ჩამძვრა­ლა. ამის შემ­დეგ წმ. პატ­რიკს ისღა დარ­ჩე­ნო­და, ყუთი გვე­ლი­ა­ნად ზღვა­ში გა­და­ეგ­დო.

რაც შე­ე­ხე­ბა ირ­ლან­დი­ა­ში გვე­ლე­ბის არარ­სე­ბო­ბის მეც­ნი­ე­რულ ახ­სნას, იგი შემ­დეგ­ში მდგო­მა­რე­ობს: თავ­და­პირ­ვე­ლად ეს ტე­რი­ტო­რია გვე­ლე­ბის­თვის კლი­მა­ტუ­რად უსარ­გებ­ლო ად­გილს წარ­მო­ად­გენ­და, ხოლო, რო­დე­საც ამ მხრივ ხელ­საყ­რე­ლი გახ­და, და­ნარ­ჩე­ნი კონ­ტი­ნენ­ტე­ბი­დან უკვე ზღვით იყო გა­მო­ყო­ფი­ლი.

ერ­თობ უჩ­ვე­უ­ლოდ იქ­ცე­ვი­ან ჯორ­ჯი­ის შტა­ტის ქა­ლაქ კინგსტონ­ში მდე­ბა­რე ერთ-ერთი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი ეკ­ლე­სი­ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც სარ­წმუ­ნო­ებ­რივ რი­ტუ­ა­ლებს, ად­გი­ლობ­რი­ვი შხა­მი­ა­ნი ჩხრი­ა­ლა გვე­ლე­ბით ხელ­ში ატა­რე­ბენ. ამ უც­ნა­ურ ტრა­დი­ცი­ას 1909 წლის ზა­ფხულ­ში ტე­ნე­სის შტატ­ში სა­სუ­ლი­ე­რო მოღ­ვა­წე - ჯორჯ ვე­ლენ­გე­ბიმ და­უ­დო სა­თა­ვე. მარ­კო­ზის სა­ხა­რე­ბის მი­სე­უ­ლი ინ­ტერპრე­ტა­ცი­ით, იმ შემ­თხვე­ვა­შიც კი, თუ ჭეშ­მა­რი­ტი მორ­წმუ­ნე­ე­ბი შხამს შეს­ვა­მენ, უფ­ლის დახ­მა­რე­ბით მო­წამ­ვლი­სა­გან გა­ნი­კურ­ნე­ბი­ან. სამ­წუ­ხა­როდ, ამ პრინ­ცი­პით, ლოც­ვი­სას ქვე­წარ­მავ­ლებ­მა უკვე მრა­ვა­ლი მორ­წმუ­ნე და­გეს­ლეს. ად­გი­ლი ჰქონ­და გარ­დაც­ვა­ლე­ბის ფაქ­ტებ­საც.

ათა­სო­ბით მნახ­ვე­ლი აკი­თხავს მა­ლა­ი­ზი­ის კუნ­ძულ პი­ნანგზე მდე­ბა­რე გვე­ლე­ბის ტა­ძარს. ლე­გენ­დის მი­ხედ­ვით, ამ ად­გილ­ზე ადრე მარ­ტო­ხე­ლა მორ­წმუ­ნე ყო­ფი­ლა და­სახ­ლე­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც ყო­ველ­თვის დიდი სტუ­მარ­თმოყ­ვა­რე­ო­ბით უმას­პინ­ძლდე­ბო­და შხა­მი­ან ქვე­წარ­მავ­ლებს. მას შემ­დეგ, რაც გან­დე­გი­ლი გარ­და­იც­ვა­ლა, გვე­ლებს მა­ინც არ და­უ­ტო­ვე­ბი­ათ ად­გი­ლი, ხოლო რო­დე­საც იქ ტა­ძა­რი აა­გეს, ისი­ნი მის გა­ნუ­ყო­ფელ ნა­წი­ლად იქ­ცნენ. უფრო მე­ტიც, გვე­ლე­ბი დამ­თვა­ლი­ე­რებ­ლებ­სა და მორ­წმუ­ნე­ებს მათ­თან ერ­თად ფო­ტოგ­რა­ფი­რე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა­საც აძ­ლე­ვენ, თუმ­ცა გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ის ფაქ­ტიც, რომ მათ უმ­რავ­ლე­სო­ბას შხა­მი­ა­ნი ჯირ­კვლე­ბი ამოკ­ვე­თი­ლი აქვს.

არა­ნაკ­ლებ "უც­ნა­უ­რად" იქ­ცე­ვი­ან სა­ბერ­ძნე­თის კუთ­ვნილ კუნ­ძულ კე­ფა­ლო­ნი­ის (იო­ნი­ის ზღვა) აღ­მო­სავ­ლეთ ნა­წილ­ში მდე­ბა­რე ღვთის­მშობ­ლის მი­ძი­ნე­ბის სამ­ლოც­ვე­ლოს წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რე­ბი. გად­მო­ცე­მის მი­ხედ­ვით, ამა­ვე ად­გილ­ზე ადრე წმ. მა­რი­ა­მის მი­ძი­ნე­ბის დე­და­თა მო­ნას­ტე­რი ყო­ფი­ლა. ერთხელ მო­ნაზვნებს ზღვა­ში მე­კობ­რე­თა გემი შე­უ­ნიშ­ნავთ და ტაძ­რის კარი ჩა­უ­კე­ტავთ. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მომ­ხვდუ­რებს შიგ­ნით მა­ინც შე­უღ­წე­ვი­ათ, რის შემ­დე­გაც მო­ნას­ტრის ბი­ნა­დართ ისღა დარ­ჩე­ნო­დათ, რომ ლოც­ვა გა­ეძ­ლი­ე­რე­ბი­ნათ და საშ­ვე­ლად წმ. მა­რი­ა­მის­თვის მი­ე­მარ­თათ. სწო­რედ ამის შემ­დეგ გა­მო­ჩე­ნი­ლან შხა­მი­ა­ნი გვე­ლე­ბი და მო­ძა­ლა­დე­ე­ბის­თვის ტაძ­რი­სა და მო­ნაზვნე­ბის შე­უ­რა­ცხყო­ფის სა­შუ­ა­ლე­ბა არ მი­უ­ცი­ათ. მორ­წმუ­ნე­ე­ბი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ ამ­ჟა­მა­დაც, ყო­ველ­წლი­უ­რად, მე­ტის­მე­ტად შხა­მი­ა­ნი გვე­ლე­ბი სწო­რედ ღვთის­მშობ­ლის მი­ძი­ნე­ბის დღეს გა­მოჩ­ნდე­ბი­ან და თავს იყ­რი­ან სამ­ლოც­ვე­ლო­ში. ამ დროს მათ ყველ­გან იხი­ლავთ: ხა­ტებ­ზე, წმინ­და წიგ­ნებ­ზე და თვით სა­კურ­თხე­ველ­შიც. მომ­ლოც­ვე­ლე­ბი და სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რე­ბიც ყო­ველ­გვა­რი ში­შის გა­რე­შე, დიდი პა­ტი­ვის­ცე­მით ეპყრო­ბი­ან მა­რად­ქალ­წუ­ლი მა­რი­ა­მის გვე­ლე­ბად წო­დე­ბულ ქვე­წარ­მავ­ლებს, რომ­ლე­ბიც არა­ფერს ერ­ჩი­ან ადა­მი­ა­ნებს და დღე­სას­წა­უ­ლის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ ტო­ვე­ბენ წმინ­და ად­გილს.

რო­გორც ზე­მოთ აღ­წე­რილ ფაქ­ტებ­ში, ამ შემ­თხვე­ვა­შიც ად­გი­ლი აქვს სამ­ლოც­ვე­ლოს სტუ­მარ­თა გა­უც­ნო­ბი­ე­რებ­ლო­ბა­სა და სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რე­ბის "ეშ­მა­კო­ბას". თვითმხილ­ველ­თა თქმით, დღე­სას­წა­უ­ლის წინა დღე­ებ­ში, სამ­ღვდე­ლო­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ტაძ­რის გარ­შე­მო ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე თა­ვად აგ­რო­ვე­ბენ გვე­ლებს და თავს უყ­რი­ან სამ­ლოც­ვე­ლო­ში. გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნოთ ისიც, რომ ეს ქვე­წარ­მავ­ლე­ბი ან­კა­რა­სებრთა ოჯა­ხის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი, ადა­მი­ა­ნის­თვის უწყი­ნა­რი არ­სე­ბე­ბი არი­ან (ხოლო გვე­ლე­ბის­თვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი კო­ლექ­ტი­უ­რი უსაფრ­თხო­ე­ბის ინ­სტინ­ქტი, მათი მშვი­დად ყოფ­ნის გან­მა­პი­რო­ბე­ბე­ლია) და ზე­მოთ ხსე­ნე­ბუ­ლი "სას­წა­უ­ლი", საპ­ნის ბუშ­ტი­ვით გას­კდე­ბა.

რო­გორც ხე­დავთ გვე­ლე­ბი­სად­მი ადა­მი­ან­თა მცდარ წარ­მოდ­გე­ნებ­სა და ფან­ტა­ზი­ებს სა­ზღვა­რი არ გა­აჩ­ნია. ჩვენც აქ და­ვას­რუ­ლებთ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ერთი ნა­წი­ლის­თვის "უხ­სე­ნე­ბელ", ხოლო სხვა ნა­წი­ლის­თვის ფა­უ­ნის დი­დე­ბულ წარ­მო­მად­გენ­ლებ­ზე სა­უ­ბარს, მით უმე­ტეს, რომ ცრურ­წმე­ნე­ბის უკი­დე­გა­ნო სამ­ყა­რო ჩვე­ნით არც და­წყე­ბუ­ლა და არც დას­რულ­დე­ბა...

ალექ­სი რეხ­ვი­აშ­ვი­ლი

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)