"რეალურად, ეუთო/ოდირმა თქვა, რომ..." - რა წერია ანგარიშში, რომლის გამოქვეყნების შემდეგ პრემიერი მადლობას იხდის, ოპოზიცია კი დასკვნას "უპრეცედენტოდ მკაცრს" უწოდებს
"ეს ანგარიში იმაზე უფრო მკაცრია ვიდრე შუალედური ანგარიში. აქ უკვე მეტი კონკრეტული ფაქტია მოყვანილი. ამ ანგარიშის საფუძველზე საქართველოში ჩატარებული არჩევნები არ იყო თავისუფალი, ფარული და თანასწორი. ეს არის მთავარი, რაც შეიძლება გავიგოთ ამ ანგარიშიდან. წინასაარჩევნო პერიოდში ხაზგასმულია, ის საკანონმდებლო ცვლილებები და კანონები, რომელიც მიღებულ იქნა და რომელმაც უარყოფითი გავლენა მოახდინა წინასაარჩევნო პერიოდზე. მათ შორის საუბარია არათანასწორ გარემოზე, რომელშიც პოლიტიკური პარტიები იმყოფებოდნენ,- ამის შესახებ "საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ აღმასრულებელმა დირექტორმა ეკა გიგაურმა, ეუთო/ოდირის 26 ოქტომბრის არჩევნებთან დაკავშირებით გამოქვეყნებულ დასკვნასთან დაკავშირებით განაცხადა.
- მისი თქმით, ეუთო/ოდირის დასკვნა ერთ-ერთი საფუძველია, რომ ქვეყანაში ვადამდელი არჩევნები ჩატარდეს.
"ეუთო/ოდირისთვის აშკარა გახდა ის დარღვევები და სქემები, რომლებსაც ადგილი ჰქონდა არჩევების დღის განმავლობაში. ასევე მკაცრად არის შეფასებული ის გარემო, რომელიც ამომრჩევლებისთვის იყო შექმნილი, მათ თავისუფლად არ შეეძლოთ ხმის მიცემა და მოლოდინი ჰქონდათ, რომ მათი არჩევანის გამო, მათზე გარკვეული უარყოფითი ქმედებები განხორციელდებოდა.
ასევე საუბარია საჯარო სამსახურის წარმომადგენლებზე, მათ მიმართ უარყოფით გავლენაზე და რა თქმა უნდა, ამომრჩეველთა მოსყიდვასა და ზეწოლაზე. გარდა ამისა, ასევე საუბარია იმაზე, თუ რა ხდებოდა არჩევნების დღის შემდეგ, რა ხდებოდა სასამართლოებისა თუ საარჩევნო კომისიებში, როგორ განიხილებოდა დავები, ეს ყველაფერი უარყოფითად არის შეფასებული. ასევე, ნეგატიურად არის შეფასებული აქციების დროს პოლიციისა და სხვა უწყებების ქმედებებიც.
ჩვენც კიდევ ერთხელ აღვნიშნავთ, რომ ეს კიდევ ერთ-ერთი საფუძველია იმისა, რომ საქართველოში ახალი არჩევნები ჩატარდეს.მოქალაქეებისთვის და იმ ორგანიზაციებისთვის, რომლებიც არჩევნების მიმდინარეობას ვაკვირდებით, აღნიშნული დარღვევები ცნობილი იყო, მაგრამ საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიამ უკვე დაადასტურა ის, რაზეც ჩვენ ამდენი ხნის განმავლობაში ვსაუბრობდით“,- განაცხადა ეკა გიგაურმა.
- სადამკვირვებლო მისია "ჩემი ხმის" წარმომადგენლის ლონდა თოლორაიას თქმით, ეუთო/ოდირმა თქვა, რომ კანონმდებლობაში არის პრობლემა და რომ არჩევნებში ჩართულმა არცერთმა უწყებამ არ იმუშავა ეფექტიანად.
თოლორაიას თქმით, აღნიშნული დასკვნა ადგილობრივი სადამკვირვებლო ორგანიზაციების მიგნებებს ემთხვევა.
"რეალურად, ეუთო/ოდირმა თქვა ის, რაზეც ადგილობრივი ორგანიზაციები საუბრობდნენ და ეს კარგია, რეალურად ემთხვევა ჩვენს მიგნებებს. რეალურად, ეუთო/ოდირმა თქვა, რომ კანონმდებლობაში არის პრობლემა და რომ არჩევნებში ჩართულმა არცერთმა უწყებამ არ იმუშავა ეფექტიანად. ვფიქრობ, ძალიან მარტივია დასკვნების გაკეთება, ეს არჩევნები იყო თუ არა ლეგიტიმური. კანონმდებლობა რომელიც არ ვარგოდა და ინსტიტუტები, რომლებიც თავიანთ როლს არ ასრულებდნენ - შეუძლებელია, ამ პირობებში ჩვენს ქვეყანაში ლეგიტიმური არჩევნები ჩატარებულიყო“,- განაცხადა ლონდა თოლორაიამ.
რას ამბობს ოპოზიცია:
"კოალიცია ცვლილებისთვის" ერთ-ერთმი ლიდერო ზურა ჯაფარიძე: "დასკვნაში წერია, რომ ივანიშვილი ყველანაირად ეცადა, რომ შეექმნა ანტურაჟი, რომ 26 ოქტომბერს ქვეყანაში ჩატარდებოდა არჩევნები, მაგრამ ის, რაც არჩევნების დღემდე, არჩევნების დღეს და არჩევნების შემდეგ ხდებოდა და ხდება ამას შესაძლოა ეწოდოს ყველაფერი, არჩევნებისა და დემოკრატიული პროცესის გარდა.
ეუთო/ოდირი ამბობს, რომ აქ ჩვენთან ეუთო/ოდირში ყაველაშვილი არავინ არ არის და ამ ვირეშმაკობას არავინ არ „შეჭამს“. ეს არის სინამდვილეში, რაც დასკვნაში წერია. ეს მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ბოლო კვერების განმავლობაში „ქართული ოცნების“ პროპაგანდა ჩამოკიდებული იყო ეუთო/ოდირის დასკვნაზე, რომელიც თითქოს არჩევნების შედეგებს ლეგიტიმაციას მისცემდა და მოხდა ამის საპირისპირო. მთელი ეს პროპაგანდა თავზე ჩამოეფშვნათ, ზუსტად ისე, როგორც ჩამოეფშვნებათ ის პროპაგანდა, რომ 20 იანვრის შემდეგ, როცა ტრამპის ინაუგურაცია იქნება, რაღაცები დალაგდება და თითქოს რაღაცებს გააუმჯობესებენ. არაფერი ეგეთი არ მოხდება. ეს დასკვნა მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ჩვენი საერთაშორისო მეგობრების პოზიციები ბევრად უფრო გამყარდა და გარედან მხარდაჭერა, ეს იქნება სანქციები, თუ იქნება ეს სხვა სახის მხარდაჭერა, უფრო მკაცრი და ეფექტური იქნება. ამიტომ არის მნიშვნელოვანი ამ დასკვნის არსებობა იმ სახით, როგორც ეუთო/ოდირმა გამოაქვეყნა. პროტესტის მონაწილეებს მინდა მივმართო, თქვენი დამსახურებაა ის, რაც ეუთო/ოდირის დასკვნაში წერია, დიდი მადლობა".
"ლელოს" ერთ-ერთი ლიდერი ბადრი ჯაფარიძე: "ეუთო/ოდირის დასკვნა უპრეცედენტოდ უარყოფითია, სადაც უამრავ დარღვევაზეა საუბარი, რაც ადასტურებს, რომ არჩევნების შედეგები არალეგიტიმურია. არცერთი საჩივარი, რომელიც არჩევნებამდე იყო შეტანილი, არ იქნა არსებითად განხილული, არც საჯარო კომისიასა და სასამართლოს მიერ. ეუთო/ოდირის დასკვნის თანახმად, საარჩევნო უბნების 24 პროცენტზე, სადაც მათი დამკვირვებლები იმყოფებოდნენ, არ იყო დაცული ხმის მიცემის ფარულობა, ანუ არ იყო დაცული ამომრჩევლის ფუნდამენტური უფლება.
ამგვარი ნეგატიური დასკვნა, პრაქტიკულად არცერთ არჩევნებზე არ ყოფილა, რაც პირდაპირ ადასტურებს იმას, რომ ასეთი არჩევნებით მიღებული შედეგები არალეგიტიმურია, შესაბამისად, არჩეული პარლამენტი არალეგიტიმურია და ერთადერთი გამოსავალი არის თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნების ჩანიშვნა და ჩატარება".
"ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის" ერთ-ერთმა ლიდერი გიგი წერეთელი: "ეუთო/ოდირის დასკვნა ძალიან მკაფიოა და არ სჭირდება მაღალი ინტელექტი, რომ ზუსტად წავიკითხოთ ის, თუ რა წერია ამ დასკვნაში. მინდა საზოგადოებას შევახსენო, რომ ეს ყველაზე მაღალი ინსტანციაა საარჩევნო აუდიტის თვალსაზრისით, ამ დასკვნით იხელმძღვანელებს ყველა მნიშვნელოვანი ინსტიტუტი თუ სახელმწიფო, რომელიც კიდევ ერთხელ შეაფასებს ამ არჩევნებს, თუმცა ეს შეფასებები დიდი ხანია ვიცით.
ამ დასკვნაში კიდევ ერთხელ არის ხაზგასმული - თუ რა ტიპის დარღვევები იყო. პრაქტიკულად ყველა მიმართულებით მძიმე დასკვნებია, დარღვეულია თანასწორობა, არსებობს ხელისუფლების სასარგებლოდ აბსოლუტური დისბალანსი და ყველაზე მთავარი ფარულობა. ხაზგასმულია, რომ ვიდეო კონტროლისა და სხვა კონტროლის მეშვეობით, მოქალაქეებს არ ჰქონდათ შესაძლებლობა, რომ ხმა მიეცათ შიშის, შურისძიებისა და დასჯის შიშის გარეშე. პრაქტიკულად ის სტანდარტები, რომელიც მსოფლიოში არსებებს, დასკვნის მიხედვით არის დარღვეული და არ შეესაბამება არც დემოკრატიულ პრინციპებს, არც ვალდებულებებს, რომელიც საქართველოს როგორც ეუთოს წევრ ქვეყანას აქვს აღებული.
ეუთო/ოდირი მოსახლეობას აძლევს საშუალებას, რომ თვითონ გადაწყვიტონ ცნოს თუ არა არჩევნების ლეგიტიმაცია. ის მოსახლეობას ფაქტების შესახებ აწვდის ინფორმაციას და ობიექტურ სურათს, თუ რა მოხდა და როგორ წარიმართა არჩევნები. ის რომ ჩვენი მოქალაქეები, ათიათასობით მოქალაქე არჩევნების შემდგომ მუდმივ პროტესტშია, ეს მეტყველებს თუ როგორ მიიღო საზოგადოებამ ეს არჩევნები,როგორ შეაფასა და მისცა თუ არა ლეგიტიმაცია".
"ძლიერი საქართველოს" წევრი, გიორგი სიორიძე: "ეუთო/ოდირის დასკვნა 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებს უმძიმესად აფასებს. ეს ორგანიზაცია არჩევნების პოლიტიკური ლეგიტიმაციის შეფასებას არ ახდენს. თუმცა არასოდეს ყოფილა ის თავის შეფასებებში ასეთი ნეგატიური, არასოდეს ასეთი მკაცრი - რეკომენდაციებში. შესაბამისად, დასკვნა ჩვენ უნდა გამოვიტანოთ-არჩევნები არ შეესაბამებოდა საერთაშორისო სტანდარტებს და ეუთოს უწინდელ რეკომენდაციებს.
ოდირის შეფასებით, საარჩევნო ადმინისტრაცია არის მიკერძოებული, რომელშიც დომინირებს მმართველი პარტია და ეს ეხება როგორც ცესკოს, ასევე საოლქო და საუბნო საარჩევნო კომისიებს. გადაწყვეტილების მიღების პროცესში პარტიების მიერ დანიშნული წევრები მთლიანად იყვნენ გამოთიშულნი.
საარჩევნო ტექნოლოგიები მთლიანად იყო ხელისუფლების მიერ მართული პირების ხელში და მასთან დაკავშირებულ პროცესებში არ მონაწილეობდნენ ჩართული მხარეები (როგორც პარტიები, ასევე სადამკვირვებლო ორგანიზაციები). ოდირის რეკომენდაციებში ასახულია, პრაქტიკულად, ყველა ის პრობლემა, რაზეც ამდენ ხანს ვსაუბრობდით, მათ შორის: უმეტესობა უბნებში შეუძლებელი იყო სრულფასოვანი დაკვირვება, ბიულეტენებზე სპეციალური მარკერის გამონაჟონით გამოწვეული შედეგები, რამაც დაარღვია ფარულობის პრინციპი და სხვა.ფაქტია, რომ ახალი არჩევნები არ უნდა ჩატარდეს არც ამ კანონმდებლობით და არც ამ წესითა და შემადგენლობით დაკომპლექტებული ცესკოს მიერ“, - განაცხადა სიორიძემ.
რას ამბობს ხელისუფლება?
როგორც მთავრობის მეთაურმა აღნიშნა, დასკვნა არსებითად იმეორებს წინასწარ დასკვნას, რომელიც თავის დროზე ეუთო/ოდირმა გამოაქვეყნა უშუალოდ არჩევნების შემდეგ“.
"მინდა, მადლობა გადავუხადო ეუთო/ოდირს, რომელმაც მიუხედავად თავდასხმებისა, სათანადოდ შეაფასა საპარლამენტო არჩევნები. მნიშვნელოვანია ჩვენთვის, რომ ეუთო/ოდირი გამოთქვამს მზადყოფნას, ითანამშრომლოს საქართველოს არჩეულ ხელისუფლებასთან საარჩევნო გარემოსა და პროცედურების შემდგომი გაუმჯობესებისათვის", - განაცხადა პრემიერ-მინისტრმა.
"მთლიანობაში ეუთო/ოდირის დასკვნიდან ირკვევა, რომ არჩევნები იყო თავისუფალი და კონკურენტული. ეს იკითხება ეუთო/ოდირის დასკვნის საერთო შინაარსიდან. მინდა მადლობა გადავუხადო ეუთო/ოდირს. თქვენ ნახეთ, როგორი მძიმე რეაქცია ჰქონდა ოპოზიციას საქართველოში ევროსაბჭოს გენერალური მდივნის ვიზიტზე, იხილეთ აგრესიული თავდასხმები ალენ ბერსეს მიმართ. ჩვენ ველოდებით კიდევ ერთხელ ასეთ აგრესიულ თავდასხმას ეუთო/ოდირის მიმართ. ეს დასკვნა იმეორებს იმ დასკვნას, რომელიც წარმოდგენილი იქნა არჩევნების შემდეგ და მაშინ ამ დასკვნამ გამოიწვია დიდი გაღიზიანება რადიკალურ ოპოზიციაში, რა თქმა უნდა, ველოდებით ასეთივე გაღიზიანებას ამ შემთხვევაშიც.
რა თქმა უნდა, ჩვენ მზად ვართ ეუთო/ოდირთან თანამშრომლებისთვის, ამ დასკვნაში არის კონკრეტული რეკომენდაციებიც წარმოდგენილი და მზად ვართ ერთად ვიმუშაოთ ყველა რეკომენდაციის სათანადოდ განხილვისთვის და შესაბამისად გავითვალისწინოთ ყველა რეკომენდაციები, სადაც ეს მიზანშეწონილად ჩაითვლება“, - განაცხადა კობახიძემ.
რა წერია ანგარიშში?
საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების შესახებ საბოლოო ანგარიში OSCE/ODIHR წინასწარ დასკვნებს ადასტურებს, - ამის შესახებ ნათქვამია ეუთო/ოდირის არჩევნების შესახებ საბოლოო ანგარიშში.
"აღინიშნება, რომ იყო ნაბიჯები, რომლებიც საარჩევნო პროცესში ჩართული ინსტიტუტების დამოუკიდებლობას ამცირებდნენ, ისევე როგორც ამომრჩევლებზე ზეწოლა, რამაც საარჩევნო დღის პრაქტიკებთან კომბინაციაში ზოგ ამომრჩეველს შურისძიების შიშის გარეშე ხმის მიცემის შესაძლებლობა არ მისცა“.
„არჩევნების შემდგომი მოვლენებისა და საჩივრების შეფასების დროს ODIHR-მა აღმოაჩინა, რომ საჩივრები სათანადოდ არ განიხილებოდა, რაც სამართლებრივი დაცვის საშუალებებს ზღუდავდა, ხოლო პროტესტების ძალისმიერმა ჩახშობამ და მრავალრიცხოვანმა დაკავებებმა მშვიდობიანად შეკრების საერთაშორისო ვალდებულებებთან შესაბამისობასთან დაკავშირებით სერიოზული შეშფოთება გააჩინეს“, - ნათქვამია ანგარიშში.
ანგარიშის თანახმად, მაშინ, როდესაც დამკვირვებლებმა აღნიშნეს, რომ კანონიერი ჩარჩო შესაბამის საფუძველს ქმნის დემოკრატიული არჩევნების ჩასატარებლად, ანგარიში ასევე ხაზს უსვამს, რომ ბოლო დროის ხშირი შესწორებები უკან გადადგმულ ნაბიჯს წარმოადგენდა, რამაც პოლიტიკური სარგებლისთვის გამოყენებაზე შეშფოთება გაზარდა, და იმეორებს ODIHR-ის დიდი ხნის რეკომენდაციას ყოვლისმომცველი საკანონმდებლო გადახედვისთვის.
„მანდატის თანახმად, ეუთო/ოდირი არც სცნობს და არც ადასტურებს არჩევნებს. ნაცვლად ამისა, ODIHR უნივერსალურ პრინციპებზე, საერთაშორისო ვალდებულებებსა და დემოკრატიული არჩევნების ჩატარებაზე ყველა წევრი ქვეყნის მიერ აღებულ ვალდებულებაზე დაყრდნობით საარჩევნო პროცესის ყოვლისმომცველ და მიუკერძოებელ შეფასებას იძლევა. ეს ამომრჩევლებს საშუალებას აძლევს ჩამოაყალიბონ საკუთარი მოსაზრება არჩევნების ხარისხზე," - ნათქვამია განცხადებაში.
„მრავალრიცხოვანმა პრობლემებმა, რომლებიც ჩვენს საბოლოო ანგარიშშია აღნიშნული, ნეგატიური ზეგავლენა მოახდინეს ამ არჩევნების სამართლიანობაზე და პროცესისადმი საზოგადოების ნდობა წაშალეს. დემოკრატიული პრინციპების დასაცავად, რომლებიც ახლა სასწორზეა საქართველოში, სასწრაფოდ მნიშვნელოვანია, რომ ოფიციალურმა პირებმა პასუხი გასცენ ყველა წუხილს," - განაცხადა ოუენ მერფიმ, რომელიც საქართველოში 2024 წლის არჩევნების სადამკვირვებლო მისიას ხელმძღვანელობდა.
მთავარი ფოტო: Katya Andrusz
წაიკითხეთ ასევე: