გამარჯვებები, პირადი ტრაგედიები, შეცდომები... - ჯო ბაიდენის გრძელი გზა და 50-წლიანი პოლიტიკური კარიერის მოახლოებული დასასრული

როდესაც პრეზიდენტი ბაიდენი იანვარში თეთრ სახლს დატოვებს, ეს დასასრული იქნება პოლიტიკაში იმ ბრწყინვალე კარიერისა, რომელმაც ხუთი ათწლეული მოიცვა.

81 წლის ბაიდენის ყოფილ პრეზიდენტ დონალდ ტრამპთან 27 ივნისის კატასტროფულ დებატებს დემოკრატიული ისტებლიშმენტის მოწოდებები მოჰყვა, რომ მოქმედ პრეზიდენტს და საპრეზიდენტო კანდიდატს არჩევნებში მონაწილოებაზე უარი ეთქვა.

ჯო ბაიდენი 1942 წელს პენსილვანიაში, კათოლიკე ირლანდიელი ამერიკელების ოჯახში დაიბადა. ახალგაზრდა ჯოს მეტყველების პრობლემა ჰქონდა და ეს მისი მთავარი გამოწვევა იყო, რომელიც წარმატებით დაძლია. ბევრს ვარჯიშობდა სარკის წინ და შედეგიც მალე მიიღო. ბაიდენი ჯერ დელავერის უნივერსიტეტში სწავლობდა, ხოლო შემდეგ სამართლის ფაკულტეტზე სირაკუზის უნივერსიტეტში...

• ყველაფერი დელავერში დაიწყო

ბაიდენმა პოლიტიკის პირველი გემო 1970 წელს იგრძნო, როდესაც სირაკუზის სამართლის სკოლის დამთავრებიდან ორი წლის შემდეგ ნიუ-კასლის საგრაფოს საბჭოში ადგილი მოიპოვა.

მაშინ 27 წლის ბაიდენი ვილმინგტონის, დელავერის საგრაფოს მე-4 ოლქის ადგილისთვის ლიბერალური პლატფორმით იბრძოდა, რაც მოიცავდა მოწოდებას მეტი საჯარო საცხოვრებლისთვის, და რესპუბლიკელ ლორენს მესიკთან კონკურენციაში გაიმარჯვა.

ის აღნიშნულ საბჭოში 1973 წლამდე მსახურობდა.

• "ეროვნული აღიარების" ძიება სენატში

1972 წელს, ნიუ-კასლის საგრაფოს საბჭოში პირველი ვადის დროს, ბაიდენმა თავისი პირველი სენატის კამპანია წამოიწყო, და ორი ვადით არჩეულ სენატორ ჯ. კალებ ბოგსს (რესპუბლიკელი-დელავერი) დაუპირისპირდა.

მისი კამპანია წარმატებული მაშინ 29 წლის ბაიდენსა და 62 წლის ბოგსს შორის 33-წლიანი ასაკობრივი სხვაობის გამო აღმოჩნდა.

ბაიდენმა რესპუბლიკელი კონკურენტი 3 000-ზე ნაკლები ხმით დაამარცხა და 1973 წელს თანამდებობა დაიკავა, როგორც აშშ-ს ისტორიაში ასაკით ერთ-ერთმა ყველაზე პატარა სენატორმა.

70-იან წლებს უკავშირდება მისი ოჯახის უდიდესი ტრაგედია - ბაიდენის ცოლი და შვილი ავტოავარიაში დაიღუპნენ, ხოლო ვაჟები, ბიუ და ჰანთერი სერიოზულად დაშავდნენ. ბაიდენმა სენატორის პირველი ფიცი დადო საავადმყოფოს იმ ოთახიდან, სადაც მისი ვაჟები ავარიის შემდეგ მკურნალობდნენ.

ზედა პალატაში მისი ადრეული მოღვაწეობის განმავლობაში, ბაიდენი მუშაობდა სეგრეგაციონისტ სენატორ ჯეიმს ისტლენდთან (დემოკრატი-მისისიპი) ავტობუსით მგზავრობის წინააღმდეგ, როგორც საჯარო სკოლების დესეგრეგაციის საშუალებისა - პოზიცია, რომლის გამოც ის ვიცე-პრეზიდენტმა კამალა ჰარისმა 2019 წლის დემოკრატიული საპრეზიდენტო პრაიმერის დებატებისას გააკრიტიკა.

ვირჯინიის უნივერსიტეტის მილერის საჯარო საქმეთა ცენტრის ესსეში პრეზიდენტის შესახებ წერია, რომ სენატში მისი პირველი ვადის განმავლობაში ბაიდენი "ცდილობდა აღიარების მოპოვებას, როგორც ეროვნული ფიგურა", მათ შორის პრეზიდენტ რიჩარდ ნიქსონის კრიტიკით უოტერგეიტის სკანდალის დროს და პრეზიდენტ ჯერალდ ფორდის კრიტიკით მას შემდეგ, რაც მან თავისი წინამორბედი შეიწყალა.

ბაიდენმა, სენატის იურიდიული კომიტეტის ხანგრძლივმა თავმჯდომარემ, სენატს 1987 წელს საკამათო რჩევა მისცა, რომ უარი ეთქვა პრეზიდენტ რონალდ რეიგანის უზენაესი სასამართლოს კანდიდატ რობერტ ბორკზე.

აღსანიშნავია, რომ ცოლის გარდაცვალებიდან 14 წლის შემდეგ, მან კვლავ აიწყო პირადი ცხოვრება და სკოლის მასწავლებელ ჯილ ჯეიკობსზე იქორწინა, რომელთანაც კიდევ ერთი შვილი, ეშლი შეეძინა. 80-იან წლებში ჯო ბაიდენმა თავი დაიმკვიდრა სენატის იუსტიციის კომიტეტში. 1987 წელს პირველად გადაწყვიტა შეერთებული შტატების პრეზიდენტობაზე კენჭისყრა, თუმცა მოგვიანებით კანდიდატურა მოხსნა.

1991 წლის 11 ოქტომბერს ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული საქმის მოსმენა გაიმართა, ოკლაჰომას უნივერსიტეტის პროფესორმა, ანიტა ჰილმა ჩვენება მისცა სენატის იუსტიციის კომიტეტს. მოსმენა შეეხებოდა აშშ-ის უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ კლარენს ტომასის კანდიდატურას. ჰილი კი აცხადებდა, რომ მან ბევრჯერ სცადა სექსუალური შევიწროება, როდესაც ორივე რონალდ რეიგანის ადინისტრაციაში მუშაობდნენ.

კომიტეტის თავმჯდომარე ჯო ბაიდენი იყო. მაშინ ანიტა ჰილს არავინ დაუჯერა. აღნიშნულის გამო, წლების განავლობაში ბაიდენი კრიტიკის ობიექტი იყო. 2019 წელს ერთ-ერთ სატელევიზიო ინტერვიუში ბაიდენმა თქვა, რომ ის ძალიან წუხს მაშინდელი გადაწყვეტილების გამო.

1994 წელს ბაიდენმა მხარი დაუჭირა მასშტაბურ ფედერალურ სისხლის სამართლებრივ კანონს, რომელმაც, კრიტიკოსების მოსაზრებით, ხელი შეუწყო რასობრივი უმცირესობების მასობრივ დაპატიმრებას ბოლო ათწლეულებში.

11 წლის განმავლობაში ბაიდენი ასევე იყო სენატის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარე ან უფროსი წევრი, რა დროსაც ის მხარს უჭერდა აშშ-ს სამხედრო ჩარევას ბალკანეთში, ხმა მისცა 1991 წლის ერაყის ომის წინააღმდეგ და მხარი დაუჭირა 2002 წლის ერაყის ომს.

ბაიდენმა მოგვიანებით თავისი 2002 წლის ერაყის ომზე პოზიცია "შეცდომად" მოიხსენია და ის ეწინააღმდეგებოდა 2007 წლის ჯარის რაოდენობის გაზრდას ერაყში.

• პირველი მცდელობა თეთრ სახლში გადასაბარგებლად

ბაიდენმა თავისი პირველი საპრეზიდენტო კამპანია 1987 წლის ივნისში, სენატში მისი მესამე ვადის ნახევარში წამოიწყო.

კამპანია ხანმოკლე აღმოჩნდა, რადგან ის შეჯიბრს სამი თვის შემდეგ ჩამოშორდა, მას შემდეგ, რაც ბრიტანელი პოლიტიკოსის, ნილ კინოკის სიტყვის პლაგიატში დაადანაშაულეს აიოვას დემოკრატიული საპრეზიდენტო პრაიმერის დებატების დროს და რის შემდეგაც წარსულში ჩადენილი პლაგიატის ბრალდებები გამოჩნდა.

• მეორე წარუმატებელი საპრეზიდენტო მცდელობა

2007 წლის იანვარში ბაიდენმა NBC-ის Meet the Press-ში განაცხადა, რომ თეთრი სახლის დაკავებას მეორედ შეეცდებოდა.

მისმა კამპანიამ, რომელიც ერაყის რამდენიმე ავტონომიურ რეგიონად დაყოფის გეგმაზე იყო აგებული, ისევე, როგორც სენატში მის 36-წლიან გამოცდილებაზე, დიდი მხარდაჭერა ვერ მოიპოვა.

კამპანიის დაწყებიდან რამდენიმე დღეში მან კრიტიკა დაიმსახურა, როდესაც მეტოქე კანდიდატ ბარაკ ობამას უწოდა "პირველი მეინსტრიმული აფროამერიკელი, რომელიც ჭკვიანი, სუფთა და კარგი გარეგნობის ბიჭია".

ბაიდენმა კანდიდატურა მას შემდეგ მოხსნა, რაც 2008 წლის იანვარში აიოვაში დემოკრატიული პარტიიდან მეხუთე ადგილზე გავიდა. მან Hawkeye State-ში ხმების მხოლოდ 1% მიიღო.

• ბაიდენი და ობამა

მიუხედავად დაპირისპირებისა საარჩევნო კამპანიის დროს, ობამამ ის 2008 წლის აგვისტოში თავის თანაგუნდელად აირჩია და ბაიდენი ობამას ორვადიანი პრეზიდენტობის მთელი პერიოდის განმავლობაში მისი ვიცე-პრეზიდენტი იყო.

ობამას თეთრმა სახლმა ბაიდენი აღწერა, როგორც პრეზიდენტის "მთავარი პირი დიპლომატიისთვის" და "აშშ-ს სტრატეგიული ხედვის წამყვანი არქიტექტორი მთლიანი, თავისუფალი და მშვიდობიანი ევროპისთვის".

ბაიდენი ასევე იყო ობამას სანდო მომლაპარაკებელი კაპიტოლიუმში, ხშირად იგზავნებოდა თავისი ურთიერთობებისა და სენატის გამოცდილების გამოსაყენებლად რესპუბლიკელ კანონმდებლებთან გარიგებების დასადებად.

ობამამ მოულოდნელად დააჯილდოვა ბაიდენი თავისი პრეზიდენტობის ბოლო დღეებში პრეზიდენტის თავისუფლების მედლით - ქვეყნის უმაღლესი სამოქალაქო ჯილდოთი.

"ეს პატივი არა მხოლოდ იმაზე მეტია, რასაც ვიმსახურებ, არამედ ეს არის თქვენი სულის სიდიადისა და გულუხვობის ასახვა", - უთხრა ბაიდენმა ობამას ჯილდოს მიღების შესახებ.

2015 წელს ჯო ბაიდენს კიდევ ერთი ტრაგედია დაატყდა თავს, მისი 46 წლის ვაჟი ბიუ, სიმსივნის დიაგნოზით გარდაიცვალა. ის აშშ-ის პოლიტიკის ამომავალ ვარსკვლავად მიიჩნეოდა.

• გზა პრეზიდენტობისკენ

ბაიდენი 2020 წელს დემოკრატიული საპრეზიდენტო პრაიმერის კანდიდატების მრავალრიცხოვანი ველიდან გამარჯვებული გამოვიდა.

მისი გარღვევის მომენტი იყო კონგრესმენ ჯეიმს კლიბერნის (დემოკრატი-სამხრეთ კაროლინა) მხარდაჭერა, რასაც მოჰყვა ტრიუმფალური გამარჯვება სამხრეთ კაროლინის პრაიმერში, სადაც მან შტატის ყველა - 46 ოლქში გაიმარჯვა და მეორე ადგილზე გასულ სენატორ ბერნი სანდერსს თითქმის 20%-ით აჯობა.

მისი ზოგადი საარჩევნო კამპანია დონალდ ტრამპის წინააღმდეგ ფოკუსირებული იყო გზავნილზე, რომ "ამერიკის სული" იყო სასწორზე და რომ ის იქნებოდა პრეზიდენტი, რომელიც ხიდს გადებდა ტრამპსა და ახალი თაობის ლიდერებს შორის.

მან დაამარცხა ტრამპი, რომელიც კვლავ ამტკიცებს, რომ არჩევნების დროს ფართომასშტაბიანი თაღლითობა მოხდა.

• ამბიციური დღის წესრიგი

მიუხედავად იმისა, რომ დემოკრატებს წარმომადგენელთა პალატასა და სენატში მცირე უმრავლესობა ჰქონდათ, ბაიდენს გაუჭირდა თავისი ამბიციური დღის წესრიგის რამდენიმე ნაწილის კონგრესში გატარება, რის გამოც მისი ბევრი ინიციატივა განუხორციელებელი დარჩა.

როგორც პრეზიდენტმა, მან შეძლო კონგრესში გაეტარებინა 2 ტრილიონი დოლარის COVID-19-ის პაკეტი, ასევე 1.2 ტრილიონი დოლარის ინფრასტრუქტურული კანონპროექტი, ინფლაციის შემცირების აქტი და CHIPS და მეცნიერების აქტი.

მის პრეზიდენტობას არყევდა ბრალდებები, რომ ის ჩართული იყო თავისი ოჯახის ფართო საზღვარგარეთულ ბიზნეს საქმიანობაში ვიცე-პრეზიდენტობის დროს, რამაც გამოიწვია რესპუბლიკელების მიერ გასულ წელს იმპიჩმენტისთვის გამოძიების დაწყება.

სპეციალური მრჩეველი რობერტ ჰური დაინიშნა სკანდალის გამომძიებლად და საბოლოოდ გადაწყვიტა, არ წაეყენებინა ბაიდენისთვის სისხლის სამართლის ბრალდებები.

აშშ-ს ქაოტური გასვლა ავღანეთიდან 2021 წლის აგვისტოში, რამაც გამოიწვია 13 ამერიკელი სამხედრო მოსამსახურის სიკვდილი და ათასობით ამერიკელისა და ამერიკის მოკავშირის თალიბანის კონტროლირებად ქვეყანაში დატოვება, მისი პრეზიდენტობის სუსტ წერტილად ფასდება...

ბაიდენმა 2023 წლის აპრილში დაიწყო ხელახალი საარჩევნო კამპანია, ამომრჩევლებს სთხოვა კიდევ ოთხი წელი მიეცათ მისთვის და "სამუშაოს დასრულებაში" დახმარებოდნენ.

მთავარსარდალმა, რომელიც იმ დროისთვის უკვე ამერიკის ისტორიაში ყველაზე ხანდაზმული პრეზიდენტი იყო, გადაწყვიტა მეორე ვადისთვის ებრძოლა, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მხარდაჭერა შემცირდა - იმდროინდელი გამოკითხვები აჩვენებდა, რომ ამერიკელთა უმრავლესობას, მათ შორის დემოკრატებს, არ სურდათ მისი კიდევ ოთხი წლით ოვალურ კაბინეტში დაბრუნება.

პრეზიდენტის 15-თვიანმა საარჩევნო კამპანიამ ვერ შეამსუბუქა ამომრჩეველთა შეშფოთება მისი ასაკისა და გონებრივი პრობლემების გამო. მეორე ვადის შემთხვევაში ბაიდენი მის დასრულებამდე 86 წლის შესრულდებოდა.

ივნისში, ტრამპთან პირველ დებატებში მისმა ცუდმა გამოსვლამ, რომლის დროსაც ის არათანმიმდევრული, ჩუმი და ზოგჯერ სრულიად დაბნეული ჩანდა, გამოიწვია მოწოდებები, რომ მას ხელახალი არჩევის მცდელობა შეეწყვიტა, რაც მან საბოლოოდ გაითვალისწინა... წყარო

იხილეთ ასევე:

• "იქცევა თუ არა კამალა ჰარისი მართლაც "ტრამპის რისხვად"? - ბრძოლა დაიწყო: ყველაფერი ექსპროკურორზე, რომელსაც აქვს შანსი აშშ-ის ისტორიაში პირველი ქალი პრეზიდენტი გახდე
• ჯო ბაიდენი გარდაცვლილ შვილზე და პრეზიდენტ ობამაზე ემოციურ ეპიზოდს იხსენებს