დე­მოკ­რა­ტია, თა­ვი­სუფ­ლე­ბა, თა­ნას­წო­რო­ბა, მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბა - ეს იმ ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის არას­რუ­ლი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლია, რომ­ლე­ბიც ევ­რო­კავ­ში­რის წევრ 27 ქვე­ყა­ნას აერ­თი­ა­ნებს. ეს ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბი ღრმად არის ფეს­ვგად­გმუ­ლი ქარ­თულ ის­ტო­რი­ა­სა და კულ­ტუ­რა­შიც. სა­ქარ­თვე­ლო და ევ­რო­პა ერ­თსა და იმა­ვე სუ­ლის­კვე­თე­ბას, მიზ­ნებ­სა და ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს იზი­ა­რე­ბენ, ესე­ნია ერის მის­წრა­ფე­ბე­ბი, გა­მოც­დი­ლე­ბა და ტრა­დი­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც, სა­ბო­ლო­ოდ, სა­ქარ­თვე­ლოს ევ­რო­კავ­შირ­თან აკავ­ში­რებს.

9 მა­ისს ევ­რო­პის დღე აღი­ნიშ­ნე­ბა და სწო­რედ ამ დღეს მი­ე­ძღვნა რე­ჟი­სორ გი­ორ­გი ქვე­ლა­ძის დო­კუ­მენ­ტუ­რი ფილ­მი „მე და ევ­რო­პა“, რო­მე­ლიც ევ­რო­კავ­ში­რის წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბის ეგი­დით შე­იქ­მნა. ფილ­მი სა­ქარ­თვე­ლოს სხვა­დას­ხვა რე­გი­ო­ნებ­ში გა­და­ღე­ბულ ოთხ ამ­ბავს აერ­თი­ა­ნებს და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია იმ მხრივ, რომ გვიჩ­ვე­ნებს ევ­რო­პულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს არა გან­ყე­ნე­ბუ­ლად, არა­მედ სა­ქარ­თვე­ლოს ერთი მო­ქა­ლა­ქის პერ­სპექ­ტი­ვი­დან.

კა­ხე­თის სო­ფელ უდაბ­ნო­ში მზა­რე­უ­ლი ირაკ­ლი გვიყ­ვე­ბა, თუ რო­გორ შე­უძ­ლია მრა­ვალ­ფე­რო­ვან სა­ზო­გა­დო­ე­ბას ჩვე­ნი ცხოვ­რე­ბის გამ­დიდ­რე­ბა. რა­ჭა­ში რა­დი­ო­კო­ლექ­ცი­ო­ნე­რი თენ­გი­ზი სა­ზღვრებს შო­რის კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ზე სა­უბ­რობს. ეს პერ­სო­ნა­ჟი ის­წრა­ფო­და თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­კენ საბ­ჭო­თა რე­ჟი­მის დრო­საც კი, როცა ინ­ფორ­მა­ცია შე­ზღუ­დუ­ლი იყო. გუ­რი­ა­ში წარ­მოდ­გე­ნი­ლია ლან­ჩხუ­თის გო­გო­ნა­თა სა­ფეხ­ბურ­თო კლუ­ბი, რო­მელ­მაც სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ა­ში პირ­ვე­ლად შეძ­ლო ევ­რო­პის ჩემ­პი­ონ­თა ლი­გის საგ­ზუ­რის მო­პო­ვე­ბა და რო­მე­ლიც სტე­რე­ო­ტი­პებს ამ­სხვრევს. იმე­რეთ­ში ვხვდე­ბით აქ­ტი­ურ მო­ქა­ლა­ქე­ებს, აკა­კის და ლე­ო­ნორს, რომ­ლე­ბიც ახალ­გაზ­რდებ­თან ერ­თად მუ­შა­ო­ბენ ჩვენს სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ცხოვ­რე­ბის „მწვა­ნე წე­სის“ და­სამ­კვიდ­რებ­ლად და უკე­თე­სი მო­მავ­ლის შე­საქ­მნე­ლად. ყვე­ლა ეს ის­ტო­რია ასა­ხავს იმ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს, რომ­ლებ­საც იზი­ა­რებს და ამ­კვიდ­რებს ევ­რო­კავ­ში­რი და სა­ქარ­თვე­ლო.

ვიდ­რე ფილ­მის მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ზე ვი­სა­უბ­რებ­დით, კი­ნო­რე­ჟი­სო­რი და პრო­დი­უ­სე­რი ჩვე­ნი და ევ­რო­პუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის თან­ხვედ­რა­ზე ამახ­ვი­ლებს ყუ­რა­დღე­ბას: „ ევ­რო­პა არის სამი რამ: ბერ­ძნუ­ლი ფი­ლო­სო­ფია, რა­ო­მა­უ­ლი სა­მარ­თა­ლი და ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი კულ­ტუ­რა, რო­მე­ლიც ქარ­თველს ოდით­გან გა­თა­ვი­სე­ბუ­ლი აქვს. ჩვე­ნი ბუ­ნებ­რი­ვი მდგო­მა­რე­ო­ბა არის დიდ ოჯახ­ში ყოფ­ნა, რო­მე­ლიც შენს იდენ­ტო­ბას პა­ტივს სცემს იმი­ტომ, რომ შენ იმ ერ­თო­ბის ერთ-ერთი ფერი ხარ“,- გვე­უბ­ნე­ბა ლე­ვან კი­ტია:

„ევ­რო­პე­ლო­ბა ჩვე­ნი კაპ­რი­ზი ხომ არ არის, ეს ჩვე­ნი ბუ­ნებ­რი­ვი ის­ტო­რი­უ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბაა. ჩვენ რომ ევ­რო­პა­სა და აზი­ას შო­რის გზაჯ­ვა­რე­დინ­ზე ვართ, ეს სა­ქარ­თვე­ლოს გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი მდე­ბა­რე­ო­ბის ამ­ბა­ვია. მახ­სოვს, იყო ერთ-ერთი ასე­თი ვერ­სია, რომ ევ­რო­პა-აზი­ის სა­ზღვა­რი ლი­ხის ქედ­ზე გა­დი­ო­და, ანუ და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო არის ევ­რო­პა, აღ­მო­სავ­ლე­თი კი - აზია. გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლად ამის გა­ყო­ფა-გა­მო­ყო­ფა არის უმა­დუ­რი საქ­მე, არას­წო­რია. ამ ლო­გი­კით პო­ლი­ნე­ზი­ის კუნ­ძუ­ლე­ბი დღემ­დე საფ­რან­გე­თია და მე-20-ს და­სა­წყის­ში ნა­ხე­ვა­რი აფ­რი­კა ევ­რო­პა იყო (რად­გან სხვა­დას­ხვა ევ­რო­პუ­ლი ქვეყ­ნე­ბის კო­ლო­ნი­ე­ბი იყო). აქ გე­ოგ­რა­ფია დი­დად არა­ფერ შუ­ა­შია და მე თუ მკი­თხავთ, არც ევ­რო­პაა გე­ოგ­რა­ფია, ად­გი­ლი, ევ­რო­პა არის ცნო­ბი­ე­რე­ბა, გა­გე­ბა, და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა. ევ­რო­პა არის სამი რამ: ბერ­ძნუ­ლი ფი­ლო­სო­ფია, რა­ო­მა­უ­ლი სა­მარ­თა­ლი და ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი კულ­ტუ­რა, რაც ქარ­თველს ოდით­გან გა­თა­ვი­სე­ბუ­ლი აქვს. არ მიყ­ვარს ბა­ქი­ბუ­ქი, მაგ­რამ ვთვლი, რომ „ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი“ არის აღორ­ძი­ნე­ბის მა­ნი­ფეს­ტი... ევ­რო­პა ასპრო­ცენ­ტი­ა­ნი ჩვე­ნი იდენ­ტო­ბის ნა­წი­ლია, უბ­რა­ლოდ, გზაჯ­ვა­რე­დინ­ზე მდე­ბა­რე­ო­ბის გამო, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ძა­ლი­ან ბევ­რი რა­მაა შე­მოჭ­რი­ლი. კულ­ტუ­რა რომ ევ­რო­პუ­ლია, ამას თქმაც არ უნდა, უბ­რა­ლოდ, ყო­ფა­შია ძლი­ე­რად შე­მოჭ­რი­ლი აღ­მო­სავ­ლე­თი (შემ­დეგ - საბ­ჭო­ე­თი). მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ჩვე­ნი სა­ფუძ­ვლე­ბი ყო­ფა­შიც ევ­რო­პუ­ლია. ზეზ­ვა და მზია ცალ­კე თე­მაა - მახ­სოვს, რო­დე­საც “National Geographic”-ში დათო ლორ­თქი­ფა­ნი­ძის ინ­ტერ­ვიუ და­ი­ბეჭ­და, მას წამ­ძღვა­რე­ბა ჰქონ­და, რომ თეთ­რი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის ზე­ი­მი იყო, რო­დე­საც დმა­ნის­ში აღ­მო­ა­ჩი­ნეს მათი ნაშ­თე­ბი, რო­გორც უძ­ვე­ლე­სი ევ­რო­პე­ლე­ბის. იმა­ზე აღარ ვლა­პა­რა­კობ, რომ თეთრკა­ნი­ან ადა­მი­ანს ამე­რი­კა­სა და ევ­რო­პა­შიც დღემ­დე კავ­კა­სი­ე­ლი ჰქვია (ფილ­მებ­შიც ხში­რად მო­ის­მენთ მათ­ზე - Caucasian). მე თუ მკი­თხავთ, არა მარ­ტო სა­ქარ­თვე­ლო, სა­ერ­თოდ კავ­კა­სი­აა ევ­რო­პა. ჩვე­ნი უბე­დუ­რე­ბა ალ­ბათ ისაა, რომ ჩვენ ვართ ბი­ზან­ტი­ის იმ­პე­რი­ის ბოლო ნა­ტე­ხი და „მოს­კო­ვი რომ მე­სა­მე რო­მია“, ამის ლე­გი­ტი­მა­ცი­ას შენ ახ­დენ, ისე­ვე, რო­გორც უკ­რა­ი­ნა ქმნის რუ­სე­ბის სლა­ვო­ბის ლე­გი­ტი­მა­ცი­ას. რუ­სეთს სწო­რედ ამის­თვის ვჭირ­დე­ბით ყვე­ლა­ზე მე­ტად“.

ფილმზე - „მე და ევ­რო­პა“ სა­უბ­რი­სას, რეს­პო­დენ­ტი ყუ­რა­დღე­ბას ამახ­ვი­ლებს რაჭ­ვე­ლი რა­დი­ო­მოყ­ვა­რუ­ლის ის­ტო­რი­ა­ზე, კაც­ზე, რო­მე­ლიც საბ­ჭო­ე­თი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, ინ­ფორ­მა­ცი­ის აკ­რძალ­ვი­სა და შე­ზღუდ­ვის მი­უ­ხე­და­ვად, თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­კენ ის­წრაფ­ვის. ლე­ვან კი­ტია გან­მარ­ტავს, თუ რამ­ხე­ლა მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს ადა­მი­ა­ნის­თვის კო­მუ­ნი­კა­ცი­ას და ობი­ექ­ტურ ინ­ფორ­მა­ცი­ას­თან ზი­ა­რე­ბას:

„დო­კუ­მენ­ტუ­რი ფილ­მი „მე და ევ­რო­პა“ სა­ინ­ტე­რე­სოა იმ მხრივ, რომ ის გვაც­ნობს ადა­მი­ა­ნებს, რომ­ლე­ბიც თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბის წე­სით და და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბით არი­ან ევ­რო­პე­ლე­ბი. იქ ძალ­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო მო­ნაკ­ვე­თია რაჭ­ვე­ლი კა­ცის ის­ტო­რია, რო­მელ­მაც რა­დი­ო­მოყ­ვა­რუ­ლო­ბა და­ი­წყო მა­შინ, რო­დე­საც ინ­ტერ­ნე­ტი არ იყო. დღეს ეს ყვე­ლა­ფე­რი ძა­ლი­ან გუ­ლი­სა­მა­ჩუ­ყე­ბე­ლია ჩემ­თვის იმი­ტომ, რომ ეს წყურ­ვი­ლია იმი­სა, რომ ადა­მი­ანს პირ­და­პი­რი კავ­ში­რი ჰქონ­დეს, ილა­პა­რა­კოს ვი­ღა­ცას­თან ცხრა მთას იქით, თუ ცხრა ოკე­ა­ნის მიღ­მა. თა­ნა­მედ­რო­ვე მიღ­წე­ვებ­მა იმ­დე­ნად გა­ა­ერ­თი­ა­ნა კა­ცობ­რი­ო­ბა, დღეს ეს სა­ერ­თოდ არაა პრობ­ლე­მა. ამ მო­ნაკ­ვეთ­ზე სულ მახ­სენ­დე­ბა „Queen”-ის სიმ­ღე­რა რა­დი­ო­ზე - „Radio ga ga”... იმ­ხა­ნად რა­დიო ერ­თა­დერ­თი გა­უ­კონ­ტრო­ლე­ბე­ლი ფან­ჯა­რა იყო, საბ­ჭო­თა სპეც­სამ­სა­ხუ­რე­ბი ყვე­ლა­ფერს აკონ­ტრო­ლებ­დნენ, მაგ­რამ იყ­ვნენ ისე­თე­ბი, ვინც კო­მუ­ნი­კა­ცი­ას ახერ­ხებ­დნენ. ჩვენ­თან ხომ თა­ვი­სუ­ფა­ლი ინ­ფორ­მა­ცია სხვა გზით არ მო­დი­ო­და, „ამე­რი­კის ხმა“ იყო, თუ „თა­ვი­სუფ­ლე­ბა“, ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პა­ტა­რა სარ­კმე­ლე­ბი იყო, რი­თაც შე­მო­დი­ო­და ისე­თი ინ­ფორ­მა­ცია, რის შე­სა­ხე­ბაც აქ წარ­მოდ­გე­ნა არ ჰქონ­დათ. ვერ გე­ტყვით მა­სობ­რი­ვად, მაგ­რამ ამ სა­შუ­ა­ლე­ბას, სხვა­თა შო­რის, საკ­მა­ოდ ბევ­რი ხალ­ხი უს­მენ­და, მაგ. მახ­სოვს, რომ მა­მა­ჩე­მი უს­მენ­და. უფრო სა­ინ­ტე­რე­სოს გე­ტყვით: 70-იანი წლე­ბის და­სა­წყი­სია, პა­ტა­რა ბიჭი ვი­ყა­ვი და და­მა­მახ­სოვ­რდა ჩემი 80 წლის დიდი ბე­ბია, გუ­რუ­ლი ქალი, გე­ნერ­ლის შვი­ლი, რო­მელ­საც პო­ლი­ტი­კა ძა­ლი­ან აინ­ტე­რე­სებ­და. ბებო 10 სა­ათ­ზე რომ „ვრე­მი­ას“ (რუ­სუ­ლი სა­კავ­ში­რო სა­ინ­ფორ­მა­ციო გა­მოშ­ვე­ბა) უყუ­რებ­და, მერე თა­ვის ოთახ­ში გა­დი­ო­და, „სპი­დო­ლას“ (რა­დი­ო­მიმ­ღებს) ჩარ­თავ­და, „ამე­რი­კის ხმას“ და რა­დიო „თა­ვი­სუფ­ლე­ბას“უს­მენ­და და მოს­მე­ნილ ამ­ბებს ერ­თმა­ნეთს ადა­რებ­და. დღეს ჩვენც ასე ვიქ­ცე­ვით - ყვე­ლა არ­ხის ინ­ფორ­მა­ცი­ას ვნა­ხავთ და შემ­დეგ ვა­ჯე­რებთ. ყვე­ლა ინ­ფორ­მა­ცია ვი­ღა­ცის შეკ­ვე­თით ვრცელ­დე­ბა, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია რამ­დე­ნი­მე წყა­როს მო­ძი­ე­ბა და მერე შე­ჯე­რე­ბა, რათა მიხ­ვდე, სი­ნამ­დვი­ლე­ში რაც ხდე­ბა და გა­ი­გო ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა“.

„სად მივ­დი­ვართ და... ევ­რო­პა­ში, ანუ იქ, სა­ი­და­ნაც მოვ­დი­ვართ. ლი­სა­ბო­ნი­დან - თბი­ლი­სამ­დე, იბე­რი­ი­დან-იბე­რი­ამ­დე - ეგ არის ევ­რო­პა!“ - გვე­უბ­ნე­ბა რეს­პო­დენ­ტი და ჩვე­ნი ეროვ­ნუ­ლი ნაკ­რე­ბის ევ­რო­პის ჩემ­პი­ო­ნატ­ზე „გაჭ­რა­საც“ არ ტო­ვებს ყუ­რა­დღე­ბის მიღ­მა:

„ჩვენ ევ­რო­პა­ში ვართ, ჩვე­ნი ად­გი­ლი ევ­რო­პა­შია... სა­ქარ­თვე­ლოს და ქარ­თუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის არ­ჩე­ვა­ნი ყო­ველ­თვის იყო და­სავ­ლუ­რი, თუმ­ცა ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ბედ-უკუღ­მარ­თო­ბი­სა და გა­უ­თა­ვე­ბე­ლი ომი­ა­ნო­ბის გამო, ხში­რად არ­ჩე­ვანს მოკ­ლე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვით. მეფე ვახ­ტანგ გორ­გა­სალ­მა ან­დერ­ძად და­ტო­ვა - „ნუ და­უ­ტე­ვებთ გზა­სა ბერ­ძენ­თა­სა“, იქ არის ჩვე­ნი ად­გი­ლიო.. სა­ქარ­თვე­ლო სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში შეძ­ლე­ბის­დაგ­ვა­რად იდგა და­სავ­ლურ გზა­ზე, რისი დას­ტუ­რიც მრავ­ლად მო­ი­პო­ვე­ბა ქარ­თლის ცხოვ­რე­ბა­ში. თუნ­დაც გა­ვიხ­სე­ნოთ სულ­ხან-სა­ბას ევ­რო­პა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა და მისი მცდე­ლო­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს პო­ლი­ტი­კუ­რი ვექ­ტო­რი მკვეთ­რად ევ­რო­პის­კენ გა­დახ­რი­ლი­ყო...

ჩვე­ნი ბუ­ნებ­რი­ვი მდგო­მა­რე­ო­ბა არის დიდ ოჯახ­ში ყოფ­ნა, რო­მე­ლიც შენს იდენ­ტო­ბას პა­ტივს სცემს იმი­ტომ, რომ შენ იმ ერ­თო­ბის ერთ-ერთი ფერი ხარ. დღის შუქი, ნა­თე­ლი 7 ფე­რის­გან შედ­გე­ბა (იმ 7-ს ჩვენ ვარ­ჩევთ, თო­რემ შუ­ა­ლე­დებ­შიც არის რა­ღაც ფე­რე­ბი) და იმი­სათ­ვის, რომ სი­ნათ­ლე­ში იყო, უნდა იყო ერთ-ერთი ფერი.

ჩვე­ნი ქარ­თვე­ლი მე­ფე­ე­ბის სა­სახ­ლე­ებს რომ გა­და­ხე­დოთ, სა­სახ­ლე ჰქვია, თო­რემ, ოთახ­ნა­ხევ­რი­ა­ნი სახ­ლე­ბია, ეს არ გე­უბ­ნე­ბათ იმას, რომ ამ ერს არ აქვს ფუ­ფუ­ნე­ბის­კენ მიდ­რე­კი­ლე­ბა? ფუ­ფუ­ნე­ბის წყურ­ვი­ლი, თუ მის­კენ სწრაფ­ვა ჩვენ­თან იმ­პე­რი­ე­ბის შე­მო­ტა­ნი­ლია - სპარ­სე­თი­დან, ოს­მა­ლე­თი­დან, რუ­სე­თი­დან და ა.შ. თო­რემ ში­ნა­გა­ნად ჩვენ ეს არ უნდა გვქო­ნო­და. ამა­შიც ძევს ევ­რო­პე­ლო­ბა... ქვე­ყა­ნა რო­გორც კი იმ­პე­რი­ად იქ­ცე­ო­და ხოლ­მე, ყო­ველ­თვის უჩ­ნდე­ბო­და ფუ­ფუ­ნე­ბის­კენ სწრაფ­ვა.

არ შე­იძ­ლე­ბა არ აღ­ვნიშ­ნოთ, 20 წელს გა­და­ცი­ლე­ბუ­ლი ჩვე­ნი ბი­ჭე­ბის - ფეხ­ბურ­თე­ლე­ბის, ასე­ვე, იმა­ვე თა­ო­ბის (ქუ­ჩა­ში რომ დგა­ნან) ახალ­გაზ­რდე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბა, მათი სწრაფ­ვა და მცდე­ლო­ბა ევ­რო­პულ ოჯახ­ში დაბ­რუ­ნე­ბი­სა. ჩვე­ნი ნაკ­რე­ბი ევ­რო­პის ჩემ­პი­ო­ნატ­ზე მოხ­ვდა და მათ გა­მარ­ჯვე­ბის გემო იგე­მეს, ეს რამ­ხე­ლა ამ­ბა­ვია? ეს არის რა­ცაა! ჩვენს ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვან გა­მარ­ჯვე­ბას პორ­ტუ­გა­ლი­ას­თან ეზო­თე­რუ­ლად რომ შევ­ხე­დოთ, პორ­ტუ­გა­ლია არის ევ­რო­პის უკი­დუ­რე­სი და­სავ­ლე­თი, ჩვენ - უკი­დუ­რე­სი აღ­მო­სავ­ლე­თი. ლი­სა­ბო­ნი­დან - თბი­ლი­სამ­დე, იბე­რი­ი­დან-იბე­რი­ამ­დე - ეგ არის ევ­რო­პა (შავი ზღვაც ევ­რო­პუ­ლია, არ უნდა ამას ლა­პა­რა­კი, ის ხმელ­თა­შუა ზღვის აუ­ზია). გარ­და იმი­სა, რომ ამ ბი­ჭებ­მა გა­მარ­ჯვე­ბის გემო გა­გახ­სე­ნეს, და­ამ­ტკი­ცეს, რომ ევ­რო­პა შე­ნია, სახ­ლში ხარ, მისი ნა­წი­ლი ხარ, იქ შემ­თხვე­ვით ხომ არ ხვდე­ბი? და თუ ნა­წი­ლი ხარ, შე­ირ­გე და შე­ი­ფე­რე. მო­გე­ბის მთე­ლი ხიბ­ლი და შე­დე­გი არის ის, რომ წა­გე­ბის აღარ გე­ში­ნია და იცი, სა­ბო­ლო­ოდ გა­ი­მარ­ჯვებ. ეჭვგა­რე­შეა, გა­ვი­მარ­ჯვებთ“.

R