აფხაზები უცხოური გავლენის აგენტების თაობაზე კანონპროექტს აპროტესტებენ - მათ ამ პროცესმა რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ 1866 წლის ლიხნის აჯანყება გაახსენა

მთელი კვირაა ოკუპირებულ აფხაზეთში უცხოური აგენტების შესახებ სკანდალური კანონპროექტის განხილვა გრძელდება. არასამთავრობო ორგანიზაციების გარდა, რომლებსაც ეს კანონი უშუალოდ შეეხება, კანონპროექტში ასევე იგულისხმებიან: პოლიტიკოსები, ჟურნალისტები, საზოგადო მოძრაობის აქტივისტები და სხვადასხვა სფეროს ექსპერტები. ბევრი მათგანი დარწმუნებულია, რომ უცხოური გავლენის აგენტების კანონპროექტის მიღების მცდელობა, მხოლოდ ხერხია, რომ მთავრობის წინააღმდეგ ნებისმიერი სახის პროტესტი ჩაახშონ. ამის თაობაზე სტატიას ავრცელებს ekhokavkaza.com.

გთავაზობთ სტატიას მცირე ცვლილებებით:

მოძრაობა ҲараҲПицунда-ს შეტყობინებაში ნათქვამია, რომ უცხოური აგენტების შესახებ კანონპროექტი ამჟამინდელი მთავრობის საჭიროებებით არის ნაკარნახევი.

მათ სჭირდებათ ეს კანონი, რომ სხვა კანონები საზოგადო შეშფოთების გარეშე მიიღონ. თუ მიიღებენ უცხოური გავლენის აგენტების კანონს, ეს ნიშნავს, რომ ყველას აეკრძალება აზრის გამოთქმა ელექტროენერგიის, უძრავი ქონების გაყიდვის და სხვა პრობლემურ საკითხებზე... საკმარისი იქნება, ვინც საწინააღმდეგო აზრს იტყვის, უბრალოდ, აგენტად შერაცხონ. და ეს კანონი არა მხოლოდ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს შეეხება, არამედ ყველას, ვინც მთავრობისთვის არაკომფორტულია. ჩვენ ამ კანონის აზრს მიუღებლად მივიჩნევთ - ეს ნიშნავს მტრების ძიებას, დასმენებს, თავისუფალი სიტყვისა და თავისუფლების აკრძალვას. ეს კანონი აკნინებს არა მხოლოდ იმათ ღირსებას, ვისაც ჩათვლიან უსარგებლოდ, არამედ ჩვენსასაც. ეს კანონი თქვენს სტრუქტურებს "ენკავედეშნიკურს" ხდის, ჩვენ მეზობლებს - მოღალატეებად, ჩვენს ერს კი "დამნაშავე მოსახლეობად“ აქცევს. ეს არ არის აფხაზეთის კანონი. ეს არის 1937 წლის კანონი. იმ ხალხის კანონი, ვინც მზად არის ყველაფერი ითმინოს. ხალხის, ვისაც ეშინია საკუთარ მიწაზე დგომა და საკუთარი ხმით ლაპარაკი. აზრიც კი ამის მიღების თაობაზე, დანაშაულია საკუთარი თავის წინააღმდეგ“.

ტერმინი "დამნაშავე მოსახლეობა“, რომელიც ҲараҲПицунда-ს მიმართვაშია ნახსენები, 1937 წლის სტალინ-ბერიას რეპრესიების მოვლენებს არ შეეხება, ეს უფრო ადრეულ და არანაკლებ ტრაგიკულ მოვლენებს უკავშირდება. რუსეთის იმპერიაში აფხაზები "დამნაშავეები“ გამოცხადდნენ იმ ამბების შემდეგ, რაც 1866 წელს ლიხნის აჯანყების პერიოდში მოხდა.

საინტერესოა, რომ ამ ისტორიულ ამბებთან უცხოური გავლენის აგენტების კანონის მსგავსებაზე აფხაზმა ეკონომისტმა ახრა არისტავამ Facebook-ზე დაწერა:

"რთულია იმათი გაგება, ვისაც ჩვენი ერისგან იმის მოშორება უნდა, რაც არ არსებობს. ეს ჰგავს შარლატანობას, როდესაც ისეთი დაავადებისგან გკურნავენ, რომლითაც ავად არ ხართ. შესაძლოა თუ არა ჩვენი მოქალაქეები მოაშორო უცხოურ გავლენას, როდესაც ის, უბრალოდ, არ არსებობს. რატომ უნდა მიიღონ კანონი უცხოური გავლენის აგენტების შესახებ, თუ აფხაზეთში საერთოდ არცერთი უცხოური ორგანიზაცია არ არსებობს, გარდა იმათი, რომლებიც რუსეთთან მეგობრობის მომხრე არიან... თვითონ რუსეთს ასეთი კანონის არსებობა აფხაზეთში არ სჭირდება. პოლიტიკაში ძალიან მნიშვნელოვანია იცოდეთ ისტორია და განსაკუთრებით საკუთარი ერისა და სახელმწიფოს ისტორია. ამჟამინდელი სიტუაცია, როდესაც ცდილობენ რაღაც არ არსებული მოგვაშორონ, ჰგავს ლიხნის აჯანყებას, როდესაც აფხაზებს აშორებდნენ ბატონყმობას, რომელიც აფხაზეთში საერთოდ არ არებობდა“.

ისტორიული პარალელები ნამდვილად ჩანს. ლიხნის აჯანყებამდე ორი წლით ადრე, 1864 წელს, მეფის ჯარების გამარჯვებით დასრულდა რუსეთ-კავკასიის ომები და დაიწყო შავი ზღვის ადიღეების მასობრივი დეპორტაცია ოსმალეთის იმპერიაში. ომის დასრულების შემდეგ გაუქმდა აფხაზეთის სამთავრო, რომელიც რუსეთის იმპერიაში ავტონომიას ფლობდა, ხოლო მის ადგილას სოხუმის განყოფილება შეიქმნა. რუსეთში ბატონყმობა 1861 წელს გაუქმდა, რამდენიმე წლის განმავლობაში რეფორმები მიმდინარეობდა, ისინი აფხაზეთამდეც მივიდა.

1866 წელს სოხუმის სამხედრო განყოფილების ხელმძღვანელმა პოლკოვნიკმა კონიარმა და მისმა ხელქვეითებმა ჩერეპოვმა და იზმაილოვმა ხალხი ლიხნის მოედანზე შეკრიბეს და გამოუცხადეს, რომ აფხაზეთში ბატონყმობა გაუქმდებოდა, სანაცვლოდ კი მათ აზნაურებისთვის გამოსასყიდი უნდა გადაეხადათ. ჩინოვნიკებმა ისიც კი ვერ გააცნობიერეს, რომ აფხაზეთში ბატონყმობა არც არასდროს ყოფილა. როდესაც ხალხს უთხრეს, რომ თავისუფლების სანაცვლოდ თავადებისთვის უნდა გადაეხადათ, შოკში ჩაცვივდნენ..

იმ ამბების მონაწილე 20 წლის გიორგი შერვაშიძე წერდა:

"ჩინოვნიკებმა და უახლოესმა ხელმძღვანელობამ, რომლებსაც რეფორმის გატარება დაევალათ, თავი არ შეიწუხეს ჩვენი საზოგადოების ურთიერთობების შესწავლით. საქმე იმაშია, რომ აფხაზეთში დე ფაქტო ბატონყმური დამოკიდებულება არ არსებობდა. ხალხს ვერ გაეგო, ვისგან ან რისგან "ათავისუფლებდნენ“. ხელისუფლება ვერ გაერკვა ჩვენს სოციალურ ყოფასა და საზოგადოებრივ თავისებურებებში და თავისი უხეში საქციელით ხალხის შეშფოთება გამოიწვია"

შეურაცხყოფილები იყვნენ, როგორც უბრალო გლეხები (ისინი არასდროს ყოფილან მონები), ასევე აზნაურები და თავადები. ამ გაუაზრებელმა განცხადებამ ლიხნის აჯანყება გამოიწვია. დახოცეს პოლკოვნიკი კონიარი, მისი ჩინოვნიკები ჩერეპოვი და იზმაილოვი, 4 ოფიცერი და 50 კაზაკი. რუსეთმა აფხაზეთში მაშინვე გაგზავნა სამხედრო ძალა. დაიწყო რეპრესიები, დაპატიმრებები....

1966 წლის 29 ივლისს, აჯანყების პიკში, აფხაზებმა გიორგი შერვაშიძე აფხაზეთის სამთავროს მმართველად გამოაცხადეს. თუმცა სამთავროს აღდგენის ცდა წარუმატებლად დასრულდა. ამბოხის ჩახშობის შემდეგ, მასში მონაწილეების უმრავლესობა, მათ შორის შერვაშიძე, გადაასახლეს. აჯანყების განსაკუთრებით გაცხადებული მხარდამჭერები კი საჯაროდ, ლიხნის მოედანზე ჩაცხრილეს. ხალხს იარაღს ართმევდნენ და ციმბირში კატორღაზე აგზავნიდნენ. რეპრესიებისთვის თავი რომ დაეღწიათ ადგილობრივებმა თურქეთში გადასახლება დაიწყეს. მიიჩნევა, რომ ამ დროს აფხაზეთი 20 ათასმა კაცმა დატოვა.

აფხაზეთის აჯანყების შემდეგ, კიდევ დიდი ხანი სიწყნარე არ იყო. აფხაზები "დამნაშავე მოსახლეობად“ გამოცხადდნენ 1877-1878 რუსეთ-თურქეთის ომის დროსაც.

1877 წელს რუსეთსა და თურქეთს შორის მორიგი ომი დაიწყო. თურქულმა ჯარმა სოხუმის ციხე-სიმაგრე აიღო. რუსეთმა კონტრშეტევით უპასუხა, რის შემდეგაც თურქებმა აფხაზეთი დატოვეს. უნდა ითქვას, რომ 1877-1878 წლების მუჰაჯირობა ყველაზე მასობრივი და ტრაგიკული იყო. რუსეთის იმპერიის მეფის ბრძანებით, აფხაზებს აეკრძალათ აფხაზეთის ცენტრალურ ნაწილში, ასევე ზღვის გაყოლებაზე დასახლებულიყვნენ.

ხალხს ძალით მიერეკებოდნენ სანაპიროზე, სადაც უკვე გემები იდგა. თურქეთის ხელისუფლებასთან შეთანხმება ჰქონდათ დადებული. თურქეთი, როგორც იმპერია იშლებოდა და ახალი სისხლი სჭირდებოდა, კავკასიელი ახალგაზრდები, რომლებიც მისი ინტერესების გამო თავს გაწირავდნენ. ხალხი გემებზე აჰყავდათ და თურქეთში აგზავნიდნენ. ამ გადასახლების შემდეგ აფხაზეთის შუა ნაწილი, ფაქტობრივად, დაცარიელდა...

მოამზადა ანრი კურტანიძემ