პო­ლა­რი­ზე­ბუ­ლი, გახ­ლე­ჩი­ლი გა­რე­მო, თა­ვის­თა­ვად, გან­სხვა­ვე­ბულ პო­ზი­ცი­ა­თა მწვა­ვე კონ­ფლიქტს მო­ი­აზ­რებს, რა დრო­საც ად­გი­ლი აქვს მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე­თა შო­რის სი­ტყვი­ერ და ფი­ზი­კურ შე­უ­რა­ცხყო­ფას, აგ­რე­სი­ას, სი­ძულ­ვი­ლის ენას, მწვა­ვე და­პი­რის­პი­რე­ბას, რის შე­დე­გა­დაც დე­ორ­გა­ნი­ზე­ბულ, აგ­რე­სი­ის ხა­ფან­გში გაბ­მულ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას ვი­ღებთ. სხვა უამ­რავ ნე­გა­ტი­ურ შე­დე­გებ­თან ერ­თად, პო­ლი­ტი­კუ­რი პო­ლა­რი­ზა­ცია ქმნის არამ­დგრად პო­ლი­ტი­კურ სის­ტე­მებ­სა და ინ­სტი­ტუ­ტებს, რო­მე­ლიც სა­ერ­თო ჯამ­ში მნიშ­ვნე­ლო­ვან ზი­ანს აყე­ნებს მთლი­ა­ნად ქვეყ­ნის გან­ვი­თა­რე­ბის პრო­ცესს და ადა­მი­ა­ნის წინსვლის ბა­რი­ერ­საც წარ­მო­ად­გენს.

"პო­ლა­რი­ზა­ცია, თა­ვის­თა­ვად, აჩენს აგ­რე­სი­ას, სი­ძულ­ვილს... სო­ცი­ა­ლურ ფსი­ქო­ლო­გი­ა­ში არა­ერ­თი ექ­სპე­რი­მენ­ტი ჩა­ტა­რე­ბუ­ლა, რის შე­დე­გა­დაც გა­მოკ­ვე­თი­ლა, რომ ასე­თი და­პი­რის­პი­რე­ბა - " ჩვე­ნი­ა­ნე­ბი“ და "არა ჩვე­ნი­ა­ნე­ბი/უცხო­ე­ბი“ ძა­ლი­ან დიდ სი­ძულ­ვილს წარ­მო­შობს. ამას­თა­ნა­ვე, ახ­ლავს რის­კე­ბი, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნე­ბი სა­ერ­თო ენას ვე­ღარ პო­უ­ლო­ბენ და ვერ ამ­ჩნე­ვენ უკვე იმას, რაც შე­იძ­ლე­ბა აერ­თი­ა­ნებ­დეთ, რა პო­ზი­ტი­უ­რი მო­მენ­ტე­ბი შე­იძ­ლე­ბა გა­აჩ­ნდეს თი­თო­ე­ულ მხა­რეს ან რა სა­სი­კე­თო ცვლი­ლე­ბა შე­იძ­ლე­ბა ხდე­ბო­დეს ირ­გვლივ. შე­სა­ბა­მი­სად, ჩნდე­ბა დრო­ში და სივ­რცე­ში და­კარ­გვის საფრ­თხე. ადა­მი­ა­ნე­ბი ვე­ღარ ამ­ჩნე­ვენ საყ­რდე­ნებს, არი­ან სა­დღაც მო­ჯა­დო­ე­ბულ წრე­ში გა­ჭე­დი­ლე­ბი და წინ ვე­ღარ მოძ­რა­ო­ბენ. ჩვენ ეგ­ზის­ტენ­ცი­ა­ლურ კრი­ზის­ში ვიმ­ყო­ფე­ბით, კრი­ზის­ში გან­ვი­თა­რე­ბა კი ძალ­ზე რთუ­ლია და ადა­მი­ანს სჭირ­დე­ბა მხარ­და­ჭე­რა - ვი­ტყო­დი, ჩვენ გვჭირ­დე­ბა ურ­თი­ერ­თმხარ­და­ჭე­რა. და თუ ერ­თმა­ნეთს ვჭირ­დე­ბით, რა­ღაც­ნა­ი­რად ხომ უნდა მო­ი­ძებ­ნოს ერ­თმა­ნეთ­თან შეხ­ვედ­რის ად­გი­ლი?“ - გვე­უბ­ნე­ბა გეშ­ტალტ-თე­რა­პევ­ტი დალი ლაშ­ხი­ძე, რო­მე­ლიც ორ პა­რა­ლე­ლურ რე­ა­ლო­ბა­ში მცხოვ­რე­ბი ადა­მი­ა­ნე­ბის ფსი­ქი­კას აღ­წერს და ინ­ტერ­ვი­უ­ში იმ რის­კებ­ზე ლა­პა­რა­კობს, რაც სა­ზო­გა­დო­ე­ბის პო­ლა­რი­ზა­ცი­ას ახ­ლავს თან.

- რო­დე­საც პო­ლა­რი­ზე­ბუ­ლია სა­ზო­გა­დო­ე­ბა, ადა­მი­ა­ნებს შო­რის კონ­ტაქ­ტი გარ­თუ­ლე­ბუ­ლია. ის თა­ვის­თა­ვად გუ­ლის­ხმობს ორ ბა­ნა­კად გა­ყო­ფას - "ჩვე­ნი­ა­ნე­ბი“ და "უცხო­ე­ბი“ და, შე­სა­ბა­მი­სად, მეტი მტრო­ბა და და­პი­რის­პი­რე­ბა არ­სე­ბობს. ასეთ გა­რე­მო­ში მცხოვ­რებ ადა­მი­ანს, რა თქმა უნდა, უსაფრ­თხო­ე­ბის გან­ცდა აქვს და­კარ­გუ­ლი. როცა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა არის პო­ლა­რი­ზე­ბუ­ლი, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, გა­ვაც­ნო­ბი­ე­როთ, რის შე­სა­ხებ არის ეს და­პი­რის­პი­რე­ბა, რა არის ამის ფონი? ასე­ვე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია იმის გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბაც, თუ რა ველ­ში ვცხოვ­რობთ, რო­გო­რი რყე­ვე­ბი და ცვლი­ლე­ბე­ბია სამ­ყა­რო­ში, რო­გო­რი ეკო­ლო­გი­უ­რი, ბი­ო­ლო­გი­უ­რი, ეკო­ნო­მი­კუ­რი, სო­ცი­ა­ლუ­რი, თუ სუ­ლი­ე­რი ძვრე­ბი ხდე­ბა. თა­ნა­მედ­რო­ვე ადა­მი­ა­ნის­თვის რთუ­ლია ამ ყო­ველ­დღი­ურ სტრე­სულ გა­რე­მო­ში ორი­ენ­ტი­რე­ბა და ცხოვ­რე­ბის გაგ­რძე­ლე­ბა. ასე­თი სე­რი­ო­ზუ­ლი რყე­ვე­ბი­სა და ცვლი­ლე­ბე­ბის ფონ­ზე, უფრო და უფრო რთულ­დე­ბა ახა­ლი საყ­რდე­ნე­ბის, ნი­ა­და­გის მო­ძებ­ნა, რა­ზეც მყა­რად შე­იძ­ლე­ბა დგო­მა. ეს მხარ­და­ჭე­რე­ბი მოშ­ლი­ლია არა მარ­ტო გა­რე­მო­ში, არა­მედ სა­კუ­თა­რი თა­ვის შიგ­ნი­თაც. სი­ცო­ცხლის საზ­რი­სი რა­შიც მდგო­მა­რე­ობ­და, რა­ზეც იდგა ადა­მი­ა­ნის ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბი, მო­ი­შა­ლა და შე­სა­ბა­მი­სად, ეგ­ზის­ტენ­ცი­ა­ლურ კრი­ზის­ში ვიმ­ყო­ფე­ბით. კრი­ზის­ში გან­ვი­თა­რე­ბა კი ძალ­ზე რთუ­ლია და ადა­მი­ანს სჭირ­დე­ბა მხარ­და­ჭე­რა - ვი­ტყო­დი, ურ­თი­ერთ მხარ­და­ჭე­რა. და თუკი ჩვენ ერ­თმა­ნეთს ვჭირ­დე­ბით, რა­ღაც­ნა­ი­რად ხომ უნდა მო­ი­ძებ­ნოს ერ­თმა­ნეთ­თან შეხ­ვედ­რის ად­გი­ლი? პირ­ველ რიგ­ში, ნე­ბის­მი­ერ­მა ადა­მი­ან­მა უნდა გა­აც­ნო­ბი­ე­როს რა მო­თხოვ­ნი­ლე­ბე­ბი აქვს, რა უნდა და სად უნდა გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლოს მისი მო­თხოვ­ნი­ლე­ბის დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბის­თვის ცვლი­ლე­ბა - გა­რეთ, თუ თა­ვის შიგ­ნით. უნდა გა­ვაც­ნო­ბი­ე­როთ, რა გვინ­და და საით ვმოძ­რა­ობთ ამ ვექ­ტორ­და­კარ­გულ გა­რე­მო­ში.

- ასეთ გა­რე­მო­ში შე­საძ­ლე­ბე­ლია კი, გა­მო­იკ­ვე­თოს ვექ­ტო­რი იმი­სა, საით მინ­და მოძ­რა­ო­ბა? რო­გორ ვი­პო­ვოთ და შევ­ცვა­ლოთ სა­კუ­თა­რი თავი ასეთ რე­ა­ლო­ბა­ში?

ასევე დაგაინტერესებთ

10:19 / 25-11-2021

"საზოგადოების პოლარიზებაში მედიას ლომის წილი აქვს" - ქართული ტელევიზიების მიერ შექმნილი პარალელური რეალობა: სად არის გამოსავალი?

- ეს ძა­ლი­ან ძნე­ლია. მე­ტა­ფო­რას თუ შე­მო­ვი­ტანთ - მუდ­მი­ვი მი­წისძვრის პი­რო­ბებ­ში, სახ­ლი სად აა­შე­ნო, სად ჩა­ყა­რო სა­ფუძ­ვე­ლი, ამას ვერ მივ­ხვდე­ბი. ჩვენ გვჭირ­დე­ბა გა­ვაც­ნო­ბი­ე­როთ რა არის ჩვე­ნი ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბი და ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბი, საზ­რი­სე­ბი, ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი სტრა­ტე­გი­ე­ბი, სად არის და რაში მდგო­მა­რე­ობს ჩვე­ნი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბე­ბი. რა­ტომ არ­სე­ბობს ქუ­ჩა­ში მოძ­რა­ო­ბის წე­სე­ბი? იმი­ტომ, რომ ვიზ­რუ­ნოთ რო­გორც სა­კუ­თარ უსაფრ­თხო­ე­ბა­ზე, ისე სხვე­ბის უსაფრ­თხო­ე­ბა­ზეც. მაგ­რამ უნდა შევ­თან­ხმდეთ, რომ მა­გა­ლი­თად, "წი­თე­ლი“ წი­თე­ლია და შე­ჩე­რე­ბას ითხოვს ჩვენ­გან; "მწვა­ნე“ კი მწვა­ნეა და ნიშ­ნავს მოძ­რა­ო­ბის ნე­ბარ­თვას და ა.შ. ამა­ზე თუ ვერ შევ­თან­ხმდე­ბით, მა­შინ იქ­მნე­ბა ქა­ო­სი და ასე ვთქვათ, დავ­კარ­გავთ უსაფრ­თხო­ე­ბის გან­ცდას. დღეს არის ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ფსი­ქო­ზუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა და ამ პი­რო­ბებ­ში რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს გან­ვი­თა­რე­ბა? სტა­ბი­ლუ­რი, გან­ვი­თა­რე­ბა­დი გა­რე­მოს გა­რე­შე დრო­ში გა­ი­წე­ლე­ბა და გაძ­ნელ­დე­ბა პრო­ფე­სი­უ­ლად გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი ახა­ლი თა­ო­ბე­ბით ჩა­ნაც­ვლე­ბა ნე­ბის­მი­ე­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბით. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლი მო­საზ­რე­ბე­ბი ერთი მხრივ, სა­ჭი­როც კია. ეს გვეხ­მა­რე­ბა და­ვი­ნა­ხოთ ერ­თმა­ნე­თის­გან რა­დი­კა­ლუ­რად გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ფე­ნო­მე­ნე­ბი. მაგ­რამ, პრობ­ლე­მა ჩნდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც ვი­ჭე­დე­ბით და­პი­რის­პი­რე­ბა­ში და აღარ ხდე­ბა მოძ­რა­ო­ბა ერ­თმა­ნე­თის­კენ. ამას ხელს უშ­ლის ასე­ვე კა­ტე­გო­რი­უ­ლი, ფრაგ­მენ­ტი­რე­ბუ­ლი და კონ­ტექ­სტი­დან ამო­ვარ­დნი­ლი აღ­ქმე­ბი და მას­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი ასე­თი­ვე ფრაგ­მენ­ტი­რე­ბუ­ლი, კა­ტე­გო­რი­უ­ლი და კონ­ტექ­სტი­დან ამო­ვარ­დნი­ლი აზ­როვ­ნე­ბის სტი­ლი და ემო­ცი­უ­რი გან­წყო­ბე­ბი. აქ არის სა­სი­ცო­ცხლოდ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი, არე­ბობ­დეს და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლი სო­ცი­უ­მის შეხ­ვედ­რის ად­გი­ლი...

- დიდ­წი­ლად მე­დი­ის ხელ­შწყო­ბით ორ პა­რა­ლე­ლურ რე­ა­ლო­ბა­ში მცხოვ­რე­ბი ადა­მი­ა­ნე­ბის ფსი­ქი­კა რო­გო­რია, რა გავ­ლე­ნას ახ­დენს ეს ყვე­ლა­ფე­რი მას­ზე?

- მე­დია დიდ როლს თა­მა­შობს პო­ლა­რი­ზა­ცი­ა­ში, გახ­ლეჩ­ვა­ში. იმის მი­ხედ­ვით, თუ ვის რა გე­მოვ­ნე­ბა აქვს, ვინ რას, რო­გორ აღიქ­ვამს და რო­გორ ეს­მის, და­მო­კი­დე­ბუ­ლია იმა­ზე, ვის რა ში­ნა­გა­ნი ფილტრი აქვს და­ყე­ნე­ბუ­ლი ან სა­ერ­თო­დაც არ აქვს ფილტრი და ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი თვალ­საზ­რი­სით ყვე­ლა­ფერს "ყლა­პავს“. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ტყუ­ილ-მარ­თა­ლის დად­გე­ნა ძალ­ზე რთუ­ლია. შე­სა­ბა­მი­სად, ამ ყვე­ლა­ფერს სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ფსი­ქო­ზურ მდგო­მა­რე­ო­ბამ­დე მიჰ­ყავს.

- და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლი სო­ცი­უ­მის შეხ­ვედ­რის ად­გი­ლი ახ­სე­ნეთ, სა­დაც ყვე­ლას აზრს მო­უს­მე­ნენ, არ ჩა­ქო­ლა­ვენ ერ­თმა­ნეთს, და­ზავ­დე­ბი­ან. გა­მო­სა­ვა­ლი რა­შია, ასეთ დროს რა როლს თა­მა­შობს და­ბა­ლან­სე­ბუ­ლი მე­დია. მა­გა­ლი­თად, სო­ცი­ო­ლოგ­მა იაგო კა­ჭ­კა­ჭიშ­ვილ­მა ინ­ტერ­ვი­უ­ში ბრძა­ნა: "და­ბა­ლან­სე­ბუ­ლი მე­დი­ე­ბი უნდა არ­სე­ბობ­დნენ და ასე­თი ტე­ლე­მე­დი­ის­თვის ნიშა უნდა იყოს "სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი მა­უ­წყე­ბე­ლი". ჩვენს რე­ა­ლო­ბა­ში "პა­ლიტ­რა­ნი­უს­მა“, რო­გორც ტე­ლე­ვი­ზი­ამ, ჩემი აზ­რით, "სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი მა­უ­წყებ­ლის" ფუნ­ქცია იტ­ვირ­თა".

- ვფიქ­რობ და მი­ხა­რია, რომ მა­ს­მე­დი­ა­ში არ­სე­ბობს ისე­თი კუნ­ძუ­ლე­ბი, სა­დაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ობი­ექ­ტუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­ღე­ბა. ამ­ღვრე­ულ წყალ­ში არა­ფე­რი ჩანს. ომის დროს მხო­ლოდ ტყვი­ე­ბი ზუ­ზუ­ნე­ბენ და მხო­ლოდ ზა­ვის და­დე­ბის შემ­დეგ შე­იძ­ლე­ბა გა­ირ­კვეს, რა შე­იძ­ლე­ბა იყოს შე­თან­ხმე­ბის ად­გი­ლი. ამ და­პი­რის­პი­რე­ბის უკან ხომ თი­თო­ე­უ­ლი ჩვენ­თა­გა­ნის სამ­შობ­ლო დგას. პო­ლი­ტი­კურ პო­ლა­რი­ზა­ცი­ას­თან გა­სამ­კლა­ვებ­ლად კი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია: კა­ნო­ნის უზე­ნა­ე­სო­ბის, ღია და გამჭვირ­ვა­ლე მმარ­თვე­ლო­ბი­თი პრო­ცე­სე­ბის, პო­ლი­ტი­კუ­რი ეთი­კი­სა და კულ­ტუ­რის მა­ღა­ლი სტან­დარ­ტე­ბის დამ­კვიდ­რე­ბა. ამ პრო­ცეს­ში კი მა­ს­მე­დი­ას უდი­დე­სი ფუნ­ქცია აკის­რია. თა­ნა­მედ­რო­ვე სამ­ყა­რო­ში, სა­სი­ცო­ცხლოდ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია და­ბა­ლან­სე­ბუ­ლი მე­დია, რო­მელ­მაც ადა­მი­ანს უნდა და­უ­ტო­ვოს გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა და თავს არ მო­ახ­ვი­ოს სა­კუ­თა­რი აზრი და ინ­ტერპრე­ტა­ცია, გან­სა­კუთ­რე­ბით, რო­დე­საც სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე ვლა­პა­რა­კობთ, ის უნდა იყოს ობი­ექ­ტურ რე­ა­ლო­ბა­სა და ფაქ­ტებ­ზე აგე­ბუ­ლი. ინ­ფორ­მა­ცი­ულ ტე­რო­რად და ძა­ლა­დო­ბა­დაც კი შე­იძ­ლე­ბა გან­ვი­ხი­ლოთ ის, რაც რიგ ტე­ლე­ვი­ზი­ებ­ში ხდე­ბა - რო­დე­საც ად­გი­ლი აქვს მათ­თვის სა­სურ­ვე­ლი აზ­რე­ბის თავს მოხ­ვე­ვას. შე­დე­გად, ასე­თი გახ­ლეჩ­ვით და პო­ლა­რი­ზე­ბით ადა­მი­ა­ნე­ბი ტრამ­ვას იღე­ბენ და სად მი­დის მერე ეს ტრამ­ვი­რე­ბუ­ლი ფსი­ქი­კა? ვინ მო­უვ­ლის ამას?

- რო­გორ გა­უმკლავ­დეს ადა­მი­ა­ნი და რო­გორ ვი­პო­ვოთ სა­კუ­თა­რი თავი ამ ქა­ოს­სა და რყე­ვებ­ში?

- გა­მო­სა­ვა­ლი და­ბა­ლან­სე­ბულ ცვლი­ლე­ბა­შია, რო­გორც სა­კუ­თარ თავ­ში, ისე გა­რე­მო­ში, სა­კუ­თა­რი მო­თხოვ­ნი­ლე­ბე­ბის და­ნახ­ვა­ში და მათი მიღ­წე­ვის ეკო­ლო­გი­უ­რი გზე­ბის მო­ძებ­ნა­ში. ადა­მი­ა­ნი კრე­ა­ტი­უ­ლი ხდე­ბა შრო­მა­ში, შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში. დავძლი­ოთ უსას­რუ­ლო ინ­ფან­ტი­ლიზ­მი და ვის­წავ­ლოთ სა­კუ­თარ ქმე­დე­ბა­ზე პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბის აღე­ბა. პო­ლა­რი­ზა­ცი­ამ შვა აგ­რე­სია, რო­მე­ლიც კი­დევ უფრო გა­ამ­ძაფ­რა კო­რო­ნა­ვირუს­მა - გაჩ­ნდა ბევ­რი არა­რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი ენერ­გია. ამი­ტომ, სა­სურ­ვე­ლია ამ აგ­რე­სი­ის სუბ­ლი­მი­რე­ბა შრო­მა­ში, სწავ­ლა­სა და შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში, მშვი­დო­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა­ზე ზრუნ­ვა­ში. დღეს, ამ გლო­ბა­ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცეს­ში, ყვე­ლა­ზე მე­ტად უსაფრ­თხო­ე­ბის შეგ­რძნე­ბა ესა­ჭი­რო­ე­ბა ადა­მი­ანს და, შე­სა­ბა­მი­სად, ვიზ­რუ­ნოთ ერ­თმა­ნე­თის უსაფრ­თხო­ე­ბა­ზე.

• იხი­ლეთ ასე­ვე: "სა­ზო­გა­დო­ე­ბის პო­ლა­რი­ზე­ბა­ში მე­დი­ას ლო­მის წილი აქვს" - ქარ­თუ­ლი ტე­ლე­ვი­ზი­ე­ბის მიერ შექ­მნი­ლი პა­რა­ლე­ლუ­რი რე­ა­ლო­ბა: სად არის გა­მო­სა­ვა­ლი?