გო­გო­ნე­ბი­სა და ქა­ლე­ბის რეპ­რო­დუქ­ცი­უ­ლი ჯან­მრთე­ლო­ბა დიდ­წი­ლად და­მო­კი­დე­ბუ­ლია რე­გუ­ლა­რულ მენსტრუ­ა­ლურ ციკლზე. სა­შუ­ა­ლოდ, ციკ­ლის ხან­გრძლი­ვო­ბა, ქა­ლის­სი­ცო­ცხლის 7 წელს შე­ად­გენს. შე­სა­ბა­მი­სად, მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის დაც­ვა და მი­სის­წო­რი მარ­თვა ქალ­ბა­ტო­ნე­ბის­თვის საკ­მა­ოდ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. გო­გო­ნე­ბი­სა და ქა­ლე­ბის­გარ­კვე­ულ ნა­წილს, გან­სა­კუთ­რე­ბით გან­ვი­თა­რე­ბად ქვეყ­ნებ­ში, შე­ზღუ­დუ­ლი აქვთწვდო­მა მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის და­სა­ცა­ვად სა­ჭი­რო სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე: ჰი­გი­ე­ნურ სა­ფე­ნებ­ზე, ტამ­პო­ნებ­სა და ხში­რად, სუფ­თა წყალ­ზეც კი.

ეს უარ­ყო­ფი­თად აი­სა­ხე­ბა მათ ფი­ზი­კურ, ფსი­ქი­კურ ჯან­მრთე­ლო­ბა­სა და სო­ცი­ა­ლურ კე­თილ­დღე­ო­ბა­ზე.21-ე სა­უ­კუ­ნე­ში, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მსოფ­ლიო სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ბევ­რად­გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლია, ვი­დე­რე გა­სულ სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში, ჯერ კი­დევ არ­სე­ბო­ბენ ქვეყ­ნე­ბი და­სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ჯგუ­ფე­ბი, სა­დაც მენსტრუ­ა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სტიგ­მა და დის­კრი­მი­ნა­ცია კვლავ გა­მოწ­ვე­ვად რჩე­ბა, აღ­ნიშ­ნულ სა­კი­თხზე სა­უ­ბა­რი ტა­ბუ­და­დე­ბუ­ლია.

მსოფ­ლიო კვლე­ვე­ბი ადას­ტუ­რებს, რომ ჰი­გი­ე­ნურ სა­ფე­ნებ­ზე ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა გავ­ლე­ნას ახ­დენს გო­გო­ნე­ბის გა­ნათ­ლე­ბა­ზეც, რად­გან ციკ­ლის პე­რი­ოდ­ში ჰი­გი­ე­ნუ­რი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის არარ­სე­ბო­ბა, 20 %-ით ზრდის სას­წავ­ლო წლის პე­როდ­ში გო­გო­ნე­ბის მიერ გაც­დე­ნილ სას­წავ­ლო დღე­ებს, რაც გა­ნათ­ლე­ბის მი­ღე­ბის კუ­თხით, არა­თა­ნა­ბარ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში აყე­ნებთ მათ თა­ნა­ტოლ ვა­ჟებ­თან შე­და­რე­ბით.მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნი­სა და მისი მარ­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ბის შე­სა­ხებ სა­ზო­გა­დო­ე­ბისცნო­ბი­ე­რე­ბის ამაღ­ლე­ბის მიზ­ნით, 2014 წლი­დან, 28 მა­ისს, მსოფ­ლიო მას­შტა­ბით,მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის დღე (MHDay) აღი­ნიშ­ნე­ბა. ეს დღე, ახ­სე­ნებს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას,რომ ქა­ლებ­სა და გო­გო­ნებს ნე­ბის­მი­ერ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში, ციკ­ლის პე­რი­ოდ­შიც კი, აქვთუფ­ლე­ბა მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა მი­ი­ღონ სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ აქ­ტი­ვო­ბებ­ში და შე­ზღუდ­ვე­ბის გა­რე­შე იცხოვ­რონ ჯან­მრთე­ლი, აქ­ტი­უ­რი ცხოვ­რე­ბით.

COVID-19-ის პან­დე­მი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი სხვა­დას­ხვა მი­ზე­ზის გამო, მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით, მო­ზარ­დი გო­გო­ნე­ბი­სა და ქა­ლე­ბის თით­ქმის 58%-ს შე­ე­ზღუ­და წვდო­მა მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე, რაც ნე­გა­ტი­უ­რად აი­სა­ხა მათ სო­ცი­ა­ლუ­რაქ­ტი­ვო­ბა­სა და არ­ჩე­ვა­ნის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ზე. გა­მომ­დი­ნა­რე აქე­დან, შიდსის ჯან­დაც­ვის ფონდმა (AHF), მსოფ­ლი­ო­ში შიდსთან ბრძო­ლის ყვე­ლა­ზე დიდ­მა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ამ,მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით და­ი­წყო მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის დღი­სად­მი (MHDay)მი­ძღვნი­ლი კამ­პა­ნია „აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა და არა ფუ­ფუ­ნე­ბა“, რომ­ლის ფარ­გლებ­ში, და­გეგ­მი­ლია მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხვა ქვე­ყა­ნა­ში 5 მი­ლი­ო­ნი სა­ნი­ტა­რუ­ლი სა­ფე­ნის­და­რი­გე­ბა იმ ქა­ლებ­სა და გო­გო­ნე­ბის­თვის, რომ­ლე­ბიც ამას სა­ჭი­რო­ე­ბენ ჯან­მრთე­ლო­ბი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვო­ბის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად.

"მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მსოფ­ლიო COVID-19-ის პან­დე­მი­ას ებ­რძვის, მსოფ­ლიო მას­შტა­ბით, მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის დღე (MHDay) მა­ინც აღი­ნიშ­ნე­ბა, რა­თაგ­ვახ­სოვ­დეს, რომ მენსტრუ­ა­ლუ­რი პე­რი­ო­დე­ბი პან­დე­მი­ის დრო­საც არ წყდე­ბა. გო­გო­ნე­ბა­სა და ქა­ლებს, პან­დე­მი­ის პე­რი­ოდ­ში არ­სე­ბუ­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის ფონ­ზე, კი­დე­ვუფ­რო მეტი მხარ­და­ჭე­რა სჭირ­დე­ბათ. შე­სა­ბა­მი­სად, შიდსის ჯან­დაც­ვის ფონ­დი­სი­ნი­ცი­ა­ტი­ვა და­რიგ­დეს 5 მლნ ჰი­გი­ე­ნუ­რი სა­ფე­ნი სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლი გო­გო­ნე­ბი­სა­და ქალ­ბა­ტო­ნე­ბის­თვის, გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია.

უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ AHF-იეხ­მა­რე­ბა და მხარს უჭერს, მსოფ­ლიო მას­შტა­ბით, და­ახ­ლო­ე­ბით, 500 მი­ლი­ონ ქალ­სა და­გო­გო­ნას, რო­მელ­თაც არ აქვთ მენსტრუ­ა­ცი­ის პე­რი­ოდ­ში ჰი­გი­ე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა. ამ აქ­ტი­ვო­ბით, ვეხ­მა­რე­ბით მათ, და­ინ­გრეს სტიგ­მა, ვაძ­ლევთ მათ­სა­შუ­ა­ლე­ბას ციკ­ლის პე­რი­ოდ­შიც იცხოვ­რონ აქ­ტი­უ­რი, სო­ცი­ა­ლუ­რი ცხოვ­რე­ბით“, -აღ­ნიშ­ნავს შიდსის ჯან­დაც­ვის ფონ­დის (AHF) სა­ქარ­თვე­ლოს წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლი ნინო ხე­თა­გუ­რი.

წელს, COVID-19-ის პან­დე­მი­ის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, AHF წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხვა ქვე­ყა­ნა­ში, სა­ზო­გა­დო­ე­ბას ონ­ლა­ინ ფორ­მატ­ში სთა­ვა­ზო­ბენ სა­ინ­ტე­რე­სო ღო­ნის­ძი­ე­ბებს, რომ­ლე­ბიც გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლია მთა­ვა­რი სლო­გა­ნის "აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა და არა­ფუ­ფუ­ნე­ბა“ ქვეშ. AHF სა­ქარ­თვე­ლოს წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლის­გან­ცხა­დე­ბით, სა­ნი­ტა­რულ სა­ფე­ნებ­ზე ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა რე­ა­ლუ­რად უნდა ჩა­ით­ვა­ლოს აუ­ცი­ლებ­ლო­ბად და არა ფუ­ფუ­ნე­ბად, რად­გან ჰი­გი­ე­ნუ­რი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბა იწ­ვევს ჰი­გი­ე­ნის არას­წორ მარ­თვას და ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის სა­ჭი­რო მთხოვ­ნე­ბის და­უკ­მა­ყო­ფი­ლებ­ლო­ბას, რაც შე­საძ­ლოა გახ­დეს სტიგ­მის, შე­ვიწ­რო­ე­ბი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი გა­რიყ­ვის მი­ზე­ზი, გან­სა­კუთ­რე­ბით მო­ზარდ გო­გო­ნებ­სა და ახალ­გაზ­რდა ქა­ლებ­ში.

შიდსის ჯან­დაც­ვის ფონ­დის (AHF) სა­ქარ­თვე­ლოს წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბის ინი­ცი­ა­ტი­ვით,სა­ნი­ტა­რუ­ლი სა­ფე­ნე­ბი უფა­სოდ გა­და­ე­ცე­მათ სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ველ გო­გო­ნებ­სა და­ქალ­ბა­ტო­ნებს რო­გორც თბი­ლის­ში, ასე­ვე რე­გი­ო­ნებ­ში.

სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვე­ბის თა­ნახ­მად, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ რეპ­რო­დუქ­ცი­უ­ლი ასა­კის 1,8 მი­ლი­არდ გოგო­ნას, ქალს და ტრანსგენ­დერ მა­მა­კაცს, ყო­ველ­თვი­უ­რად,მენსტრუ­ა­ლუ­რი ციკ­ლი აქვთ, მი­ლი­ო­ნო­ბით მათ­განს არ აქვთ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა იზ­რუ­ნონ ციკ­ლის პე­რი­ო­დე­ბის მარ­თვა­სა და რეპ­რო­დუქ­ცი­ულ ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე. ის­ტო­რი­ას რომ გა­დავ­ხე­დოთ, ვნა­ხავთ, რომ მენსტრუ­ა­ლურ ჰი­გი­ე­ნა­ზე ზრუნ­ვა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის წინ და­ი­წყო. ბოლო 100 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად გა­ი­ზარ­და და გან­ვი­თარ­და სა­ფე­ნე­ბის მოხ­მა­რე­ბა და წარ­მო­ე­ბა.

1880 წელს, პირ­ვე­ლად გა­მოჩ­ნდა მრა­ვალ­ჯე­რა­დი სა­ფე­ნე­ბის, ჰი­გი­ე­ნუ­რი ქამ­რის­რეკ­ლა­მა, რო­მე­ლიც საც­ვალ­ზე მაგრდე­ბო­და. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ამ პე­რი­ოდ­ში­მენსტრუ­ა­ლურ ციკლზე სა­უ­ბა­რი ტა­ბუ­და­დე­ბუ­ლი იყო.

1900 წლის 20-იანი წლე­ბი­დან,პო­პუ­ლა­რუ­ლი ხდე­ბა ჰი­გი­ე­ნუ­რი ქა­მა­რი ერთჯე­რა­დი სა­ფე­ნე­ბით. 1920 წელს, კიმ­ბერ­ლი კლარ­კმა გა­მო­ი­გო­ნა ერთჯე­რა­დი სა­ფე­ნი ქა­ლე­ბის­თვის. 1930 წლი­დან, ჩნდე­ბა პირ­ვე­ლი ტამ­პო­ნი, რო­მე­ლიც გან­კუთ­ვნი­ლია მხო­ლოდ გა­თხო­ვი­ლი ქა­ლე­ბის­თვის.

მე-20 სა­უ­კუ­ნის 40-იანი წლებ­ში, მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დროს, ქა­ლე­ბის გაზ­რდი­ლი ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ტამ­პო­ნე­ბის პო­პუ­ლა­რო­ბა იზ­რდე­ბა და მისი მოხ­მა­რე­ბა 5-ჯერ იზ­რდე­ბა. 1950 წლი­დან, მა­სობ­რივ მოხ­მა­რე­ბა­ში კვლავ ბრუნ­დე­ბა ჰი­გი­ე­ნუ­რი ქა­მა­რი მრა­ვალ­ჯე­რა­დი სა­ფე­ნე­ბით, 60-იანი წლე­ბი ჩნდე­ბა მრა­ვალ­ჯე­რა­დი მოხ­მა­რე­ბის ქსო­ვი­ლის სა­ფე­ნე­ბი, 70-იანი წლებ­ში კი, ბა­ზარ­ზე ჩნდე­ბა პირ­ვე­ლი და­საკ­რა­ვი სა­ფე­ნე­ბი წე­ბო­ვა­ნი გარ­სით.

ამ პე­რი­ოდ­ში, აშშ-ში, ტე­ლე­ვი­ზი­ა­სა და რა­დი­ო­ში შე­ზღუდ­ვა იხ­სნე­ბა ჰი­გი­ე­ნუ­რი სა­ფე­ნე­ბის რეკ­ლა­მი­რე­ბა­ზე. 1980-იან წლებ­ში, გა­მო­ი­გო­ნეს კომ­ფორ­ტუ­ლი, სუ­პერ­შემ­წო­ვი ტამ­პო­ნი პლასტმა­სის აპ­ლი­კან­ტით, თუმ­ცა არას­წო­რი მოხ­მა­რე­ბის­შე­დე­გად, ქა­ლებ­ში გახ­შირ­და ტოქ­სი­კუ­რი შო­კის შემ­თხვე­ვე­ბი. ამ პე­რი­ოდ­ში,სა­ტე­ლე­ვი­ზიო ეთერ­ში, ჰი­გი­ე­ნუ­რი ტამ­პო­ნის „ტამ­პაქ­სი“ რეკ­ლა­მა­ში, პირ­ვე­ლად გაჟ­ღერ­და სი­ტყვა - მენსტრუ­ა­ცია.

90-იანი წლებ­ში, ბა­ზარ­ზე ჩნდე­ბა პირ­ვე­ლი ჰი­გი­ე­ნუ­რი­სა­ფე­ნი „ფრთე­ბით“, რო­მე­ლიც დღემ­დე არ­სე­ბობს და ყო­ველ­წლი­უ­რად, კი­დევ უფ­რო­იხ­ვე­წე­ბა და კომ­ფორ­ტუ­ლი ხდე­ბა. კვლე­ვე­ბის თა­ნახ­მად, სი­ცო­ცხლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, მენსტრუ­ა­ლუ­რი ციკ­ლის პე­რი­ოდ­ში, ქალი სა­შუ­ა­ლოდ, 17 000-მდე ტამ­პონ­სა და­ჰი­გი­ე­ნურ სა­ფენს მო­იხ­მარს.უნდა გვახ­სოვ­დეს, რომ მენსტრუ­ა­ცია ნორ­მა, ხოლო სა­ნი­ტა­რულ-ჰი­გი­ე­ნურ­სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რად­გან მენსტრუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ზე ხელ­მი­უწ­ვდომ­ლო­ბა, ზღუ­დავს ახალ­გაზ­რდა ქა­ლე­ბი­სა და გო­გო­ნე­ბის­მო­ბი­ლო­ბას, არ­ჩე­ვა­ნი­სა და აქ­ტი­ვო­ბის თა­ვი­სუფ­ლე­ბას.

ეს გავ­ლე­ნას ახ­დენს სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ ცხოვ­რე­ბა­ში მათ ჩარ­თუ­ლო­ბა­სა და აქ­ტი­ურ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა­ზე, რაც ხელ­სუშ­ლის და­ცუ­ლო­ბის შეგ­რძნე­ბას და იწ­ვევს სტრეს­სა და შფოთ­ვას.

სა­ზო­გა­დო­ე­ბა, არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი, სა­ხელ­მწი­ფო მო­ხე­ლე­ე­ბი და­კა­ნონ­მდებ­ლე­ბი, ყვე­ლა დო­ნე­ზე, ერ­თად უნდა დად­გნენ და ხელი შე­უ­წყონ ნგრე­ვას იმსტიგ­მი­სა და ბა­რი­ე­რე­ბის, რომ­ლე­ბიც ხელს უშ­ლი­ან ადა­მი­ა­ნე­ბის თა­ნა­ბარ უფ­ლე­ბებს.ცნო­ბი­ე­რე­ბის ამაღ­ლე­ბის ხელ­შე­წყო­ბა, სა­ნი­ტა­რი­უ­ლი ინფრას­ტრუქ­ტუ­რის შექ­მნა და აუ­ცი­ლე­ბე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ქა­ლე­ბი­სა და­გო­გო­ნე­ბის­თვის, მათი თა­ვი­სუ­ფა­ლი ცხოვ­რე­ბის, არ­ჩე­ვა­ნი­სა და კე­თილ­დღე­ო­ბის­თვის.

R