"ვფიქრობ, საქართველოში კარგად ესმით, რომ ტერიტორიის გადაცემა, მით უფრო, ამ ვითარებაში, ჩვენგან სრულიად შეუძლებელია" - როგორ აფასებენ ღარიბაშვილის ვიზიტს ბაქოში?

5 აპრილს, აზერბაიჯანს საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი სტუმრობდა. ვიზიტს გამოხმაურება მოჰყვა, როგორც ქართულ და აზარბაიჯანულ, ისე რუსულ პრესაშიც.

აშშ-ის რადიოსადგურის "თავისუფლება - თავისუფალი ევროპის“ (RFE//RL) რუსულენოვანი სამსახურის - «Радио Свобода – Эхо Кавказа»-ს ეთერში გადაიცა ჟურნალისტ ვადიმ დუბნოვის ინტერვიუ აზერბაიჯანელ პოლიტოლოგთან, აზერბაიჯანის საინფორმაციო სააგენტო "თურანის" რედაქტორთან, შაინ გაჯიევთან, რომელმაც მთლიანობაში პოზიტიურად შეაფასა ბაქოში საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ირაკლი ღარიბაშვილის ვიზიტი და თავისი თვალსაზრისი გამოხატა იმ ძირითად საკითხებზე, რომლებიც ვიზიტის დროს ორი ქვეყნის ლიდერების მიერ იქნა განხილული.

ინტერვიუ რადიოსადგურის ვებვერდზე გამოქვეყნდა, სათაურით: "აზერბაიჯანმა დაარწმუნა საქართველო, რომ ის ფინანსურად არ დაზარალდება“. გთავაზობთ ინტრევიუს მცირე შემოკლებით:

- საქართველოში ამ ვიზიტთან დაკავშირებით ყურადღება ძირითადად გამახვილებული იყო, უპირველესად დავითგარეჯის სამონასტრო კომპლექსის პრობლემის გამო. როგორ შეაფასებდით თქვენ, ბაქოდან, იმ თემების პრიორიტეტს, რომლებიც პრეზიდენტ ილჰამ ალიევისა და პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილის შეხვედრისას იქნა განხილული?

- ქართული საზოგადოების მოლოდინები და განწყობები, რასაკვირველია, გასაგებია... მართალია, ბაქოში მოლაპარაკებისას დავითგარეჯის თემაც იქნა განხილული, მაგრამ მე მაინც არ ვფიქრობ, რომ ეს თემა მთავარი იყო. არა იმიტომ, რომ ეს ბაქოში არ სურდათ, ვფიქრობ, საქართველოში ძალიან კარგად ესმით, რომ ტერიტორიის გადაცემა, თუნდაც მცირე ნაწილისა, მით უმეტეს, ამჟამინდელ ვითარებაში, აზერბაიჯანისაგან აბსოლუტურად შეუძლებელია.

ჩემი აზრით, მხარეები ახლოს დგანან დავითგარეჯის ისეთ სტატუსთან, რომ გადაწყდეს ამ ტერიტორიისათვის განსაკუთრებული რეჟიმის დაწესება, ქართველი მნახველების თავისუფალი დაშვების უზრუნველყოფით, ანუ შემოღებული იქნეს ერთგვარი თავისუფალი ზონა, "ტურისტული ზონა“, ასე ვთქვათ. ჩემი აზრით, ეს იქნება ყველაზე რეალური და ყველაზე უმტკივნეულო გადაწყვეტილება. ალბათ, საკითხიც ასე მოგვარდება. ყოველ შემთხვევაში, ბაქოს თვალსაზრისი სწორედ ასეთია.

- თქვენი აზრით, მაშ, რა იყო მოლაპარაკების მთავარი თემა?

- ვფიქრობ, მოლაპარაკების მთავარ თემას ტრანზიტი და მასთან დაკავშირებული საკითხები წარმოადგენდა. მხედველობაში მაქვს ის სატრანსპორტო დერეფანი, რომელიც ყარაბაღის მეორე ომის შედეგების საფუძველზე შეიძლება ამოქმედდეს. მას ჩვენ "ზანგეზურის დერეფანს“ ვუწოდებთ, რომელიც ბაქოს, სომხეთის მეგრის რაიონის ტერიტორიის გავლით, ნახიჩევანთან და თურქეთთან დააკავშირებს. თბილისს ამ დერეფნის მიმართ აშკარად ნერვიული რეაქცია ჰქონდა და ეჭვიანობდა კიდეც. ეს იმიტომ, რომ თუ დღემდე სომხეთი რუსეთს საქართველოს ტერიტორიით (ზემო ლარსით) უკავშირდება, ზანგეზურის დერეფნის ამოქმედებით ზემო ლარსის მნიშვნელობა სერიოზულად გაუფასურდება. საქართველო ფინანსურად დაზარალდება. ასევე წარმოიქმნა რუსული გაზის მიწოდების საკითხი სომხეთისათვის აზერბაიჯანის ტერიტორიის გავლით, რომელიც ამ ბოლო ერთი თვის განმავლობაში ხორციელდებოდა ("ჩრდ.კავკასია - ამიერკავკასიის“ გაზსადენზე სარემონტო სამუშაოების გამო). ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პრეცედენტია და ამით ისევ საქართველოს ფინანსური ინტერესები ზარალდება. და თუ გახსოვთ, თბილისში ხმებიც გაისმა - იქნებ აფხაზეთის რკინიგზა გაიხსნას, რომ ზანგეზურის (მეგრის) დერეფანი არ ამოქმედდეს და სომხეთმა რუსეთთან სავაჭრო-ეკონომიკური კავშირები საქართველოს რკინიგზის აფხაზური მონაკვეთით განახორციელოსო...

ასე რომ, ვფიქრობ, ბაქოში მოლაპარაკების მთავარ თემას სწორედ ტრანზიტთან დაკავშირებული საკითხები წარმოადგენდა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტის განცხადებების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, საქართველო დაარწმუნეს, რომ მისი ფინანსური ინტერესები არ დაზარალდება, მისი სატრანზიტო როლი არ შემცირდება და ტვირთების მთავარი ნაკადი პერსპექტიულ ევრაზიულ დერეფანში ისევ საქართველოს ტერიტორიით მოხვდება ევროპაში... ასევე სასარგებლო იქნება საქართველოსთვის სამხრეთის გაზის დერეფნის გაფართოებაც სამომავლოდ თურქმენული და ირანული გაზით... მხედველობაში უნდა ვიქონიოთ ისიც, რომ ფართოვდება ტვირთების ტრანზიტი რკინიგზით ჩინეთისაკენ და პირიქით... გარდა ამისა, პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა განაცხადა, რომ აზერბაიჯანი საქართველოსთვის მთავარ ინვესტორად რჩება. ვფიქრობ, აი, ეს მთავარი საკითხი, რომელიც ქართველებს აღელვებდათ, მოგვარებულია და ამით ორივე მხარე კმაყოფილი დარჩა.

- ამჟამად ერევანში რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი იმყოფება, რომელიც რამდენიმე დღის შემდეგ ბაქოსაც უნდა ეწვიოს. იქმნება გარკვეული "მაქოსებური დიპლომატიის“ კონტურები... როგორ ფიქრობთ, ირაკლი ღარიბაშვილის ვიზიტიც ამ "მაქოსებურ“ კომპლექსში თავსდება?

- ვფიქრობ, სწორედ იმ ასპექტში, რაზედაც ახალ ვილაპარაკე. ჩემი აზრით, ირაკლი ღარიბაშვილს სწორედ ეს საკითხი აღელვებდა: ხომ არ მოხდება ისე, რომ რუსეთი ამ ახალი დერეფნის გახსნით საქართველოს დააზარალებს? სწორედ ეს იყო მიზანი. თუმცა, ვფიქრობ, სერგეი ლავროვს ბაქოში ჩამოსვლით უფრო გლობალური საკითხის გადაწყვეტა სურს, რომელიც ზავის ჩამოგდების შემდეგ დადგა: პროცესის მშვიდობიანი დასრულება. სერგეი ლავროვი ცდილობს, რომ სომხეთში გადატრიალება არ მოხდეს, რომ საფრანგეთს და ამერიკას მინსკის ჯგუფში დომინირების შესაძლებლობა არ მისცეს. ცხადია, რომ მასში ახლა აშკარად რუსეთი ლიდერობს.

- საერთოდ, ომმა და ომის შემდგომმა სიტუაციამ რაიმე შეცვალა საქართველო-აზერბაიჯანის ურთიერთობაში?

- არაფერი. რასაკვირველია, ომის დროს იყო მომენტი, რომელიც იარაღის ტრანზიტს შეეხებოდა სომხეთისაკენ, ამიტომ ბაქომ უკმაყოფილება გამოხატა, თან მიანიშნა, რომ საქართველო ბევრად არის აზერბაიჯანზე დამოკიდებული და რომ ბაქომ ბევრი რამ გააკეთა თბილისის სასიკეთოდ. საბედნიეროდ, ინციდენტი არ გაღრმავებულა და საკითხი განცხადებებით ამოიწურა.

- როგორ შეაფასებდით საქართველო-აზერბაიჯანის ამჟამინდელ ურთიერთობებს? ძალიან ბევრია მტკიცე მეგობრობის ამსახველი განცხადებები, გამოსვლები, დარწმუნებები, ემოციები და პათოსი... სინამდვილეში კი თქვენ როგორ განსაზღვრავდით სავარაუდო წინააღმდეგობებს ორ მეზობელს შორის?

- იცით, სუფთა პრაგმატულად რომ შევხედოთ, ემოციების გარეშე, აშკარად ჩანს, რომ საქართველო ბევრად არის დამოკიდებული აზერბაიჯანზე, ამ სიტყვის კარგი გაგებით. აზერბაიჯანი საქართველოსთვის ენერგორესურსების მთავარი მიმწოდებელია, მთავარი ინვესტორია, საქართველოში აზერბაიჯანელთა მრავალრიცხოვანი დიასპორა ცხოვრობს... ამრიგად, არ არსებობს იმის ობიექტური მიზეზები, რომ ჩვენი ურთიერთობები ცუდი იყოს. მართლაცდა, რატომ უნდა იყოს ცუდი? ჩვენი მეზობლობა - ეს ხომ ვაჭრობაა, თანამშრომლობა და ურთიერთუსაფრთხოება. ჩვენ ხალხებს ისტორიულადაც სერიოზული ურთიერთობა გვქონდა, თუ მხედველობაში არ მივიღებთ შუა საუკუნეებში სახანოებს შორის ომებს. ობიექტურად აზერბაიჯანსა და საქართველოს შორის არანაირი პრობლემა არ არსებობს, არ არსებობს სერიოზული კონფლიქტის საფუძველიც.

წყარო

მოამზადა სიმონ კილაძემ