"ერთმა ანზორ ერქომაიშვილმა შეძლო ის, რასაც მთელი ინსტიტუტები ვერ ახერხებენ" - კაცი, რომელიც ქვეყანას დააკლდა

ანსამბლ "რუსთავის“ დამფუძნებელი, ქართული კულტურის მოამაგე, ფოლკლორისტი ანზორ ერქომაიშვილი 81 წლის ასაკში გარდაიცვალა. ის კოვიდ 19-ის დიაგნოზით თბილისის საუნივერსიტეტო კლინიკაში იყო მოთავსებული, მართვით სუნთქვაზე იმყოფებოდა. სამედიცინო პერსონალის დიდი მცდელობის მიუხედავად, მისი გადარჩენა ვერ მოხერხდა.

სამწუხაროა, რომ ამ უხილავი მტრის, კორონავირუსის გამო, კიდევ ერთი დიდი ადამიანის ცხოვრება ასე ტრაგიკულად დასრულდა.

ambebi.ge ესაუბრა ქართული კულტურის მოღვაწეებს, რომლებიც გულწრფელ მწუხარებას გამოთქვამენ ანზორ ერქომაიშვილის გარდაცვალების გამო.

გია ბაღაშვილი, მუსიკისმცოდნე, ფოლკლორისტი:

- უდიდესი ტკივილი და აუნაზღაურებელი დანაკლისია ბატონი ანზორ ერქომაიშვილის გარდაცვალება. ის ეპოქალური პიროვნებაა, საუკუნეში ერთხელ რომ იბადება, ისეთი. დაუჯერებელიც კია, იმხელა ღვაწლი მიუძღვის მას, როგორც მრავალმხრივ მოღვაწეს, ქართული კულტურის წინაშე. ერთმა კაცმა შეძლო იმდენი, რასაც მთელი ინსტიტუტები ვერ ახერხებენ.

ქართული ფოლკლორის მრავალსაუკუნოვან ისტორიაში, იგი ერთ-ერთი უდიდესი ფიგურაა. იყო სწორუპოვარი ლოტბარი, ქართული ხალხური სიმღერა-გალობის საუკეთესო მცოდნე, საერთაშორისო მასშტაბით აღიარებული ექსპერტი მუსიკალურ ხელოვნებაში, ჩვენი სასიქადულო ანსამბლის, "რუსთავის“ დამაარსებელი და ხელმძღვანელი და ის ტრიუმფალური გამარჯვებები, რომელიც ანსამბლ "რუსთავს“ აქვს მოპოვებული მსოფლიოს 70-ზე მეტ ქვეყანაში, პირველ რიგში, ცხადია, ბატონი ანზორის დამსახურებაა.

მან აღმოაჩინა, მოიპოვა და შეკრიბა, მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის არქივებში გაბნეული, ქართული ხალხური სიმღერის არაერთი უნიკალური ჩანაწერი, აღზარდა მთელი თაობები ცნობილი ქართველი მომღერლებისა და ლოტბარებისა, შექმნა ანსამბლი "მართვე“ და ათასობით ბავშვი აზიარა ქართული სიმღერა-გალობის მადლს. აღარაფერს ვამბობ მის კვლევებსა და საგამომცემლო საქმიანობაზე, რომელსაც უზარმაზარი მნიშვნელობა აქვს სამეცნიერო თუ შემეცნებითი მიმართულებით.

მინდა უღრმესი მადლობა ვუთხრა ბატონ ანზორს იმ სიამაყით სავსე წლებისთვის, რაც მან მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე გვაჩუქა, გვაჩუქა ჩვენ - ქართველ ხალხს. ღმერთმა დაუმკვიდროს ცათა სასუფეველი. მის სახელს დავიწყება არასოდეს უწერია!

თამრიკო ჭოხონელიძე, მუსიკოსი:

- ძალიან დიდი ტრაგედიაა... მისი წასვლით მოამაგეთა პლეადის ერთი დიდი ეტაპი დასრულდა. ბატონი ანზორის გადაცვალება საქართველოსთვის უდიდესი დანაკლისია. საშინელი ტკივილია, რადგანაც მართლა დასრულდა ერთი დიდი ეტაპი ქართული საგანძურის უშურველად მოამაგე ადამიანების და მათი მოღვაწეობის.

მიჭირს მასზე ლაპარაკი, მამაჩემზე მქონდა ზუსტად ასეთი ემოციები, ბატონ ანზორში მამაჩემს ვხედავდი და ადამიანურად ეს ძალიან დიდი შვება იყო. საოცრად თბილი ადამიანი გახლდათ...

ჩვენ გვქონდა ასეთი ტრადიცია, 2 იანვარს მე და ჩემი შვილები აუცილებლად უნდა მივსულიყავით მასთან ოჯახში, თუ მაგვიანდებოდა მისვლა, ღელავდა, მირეკავდა - რატომ იგვიანებო? ეს ტრადიცია წლების განმავლობაში გრძელდებოდა, მაგრამ ამ პანდემიამ ისე შეძლო, რომ წელს მასთან ვერ მივედი, ალბათ, ამას ვერასდროს მოვინელებ. მისი ასაკის მიუხედავად, ენერგიული იყო და კარგად გრძნობდა თავს...

ეს დღეები ლოცვებში გავატარეთ, მისი ჯანმრთელობითვის ვლოცულობდით... დღეს კი საშინელი ტრაგედია მოხდა... ბატონი ანზორის სული შეუერთდა ერისთვის მოამაგე ადამიანების კოჰორტას. ისიც მათთან ერთად, ახლა იქიდან ილოცებს ქართველებისთვის, ჩვენი შვილებითვის და იმისთვის, რომ ქართული სიმღერა არ დაიკარგოს. ქედს ვიხრი მის წინაშე!

გიორგი უშიკიშვილი, ფოლკლორისტი:

- ამ ბოლო პერიოდში ორი ღვაწლმოსილი პიროვნება დაკარგა ქართულმა ფოლკლორმა - ანზორ ექომაიშვილი და თემურ ქევხიშვილი. ძალიან სამწუხარო ამბავია, როდესაც ასეთი ადამიანები ამ ქვეყნიდან მიდიან. ძალიან ვწუხვარ. მათი წასვლა სულ უფრო მძიმეა ქვეყნისთვის და იმ კონკრეტული დარგისთვის, რასაც ისინი ემსახურებოდნენ.

ბავშვობიდან "მართვეში“ ბატონ ანზორთან ვმღეროდი. ბუნებრივია, ვიცნობდი, მქონდა მასთან ურთიერთობა, მრავალი შეხვედრა, მათ შორის, არაერთი მოგზაურობა, გასტროლი უცხოეთში...

ძალიან ვწუხვარ და საქართველოს ვუსამძიმრებ ამ ადამიანის გარდაცვალებას!

გიორგი ბერიძე, ანსამბლ "რუსთავის“ პიარსამსახურის ხელმძღვანელი:

- ბატონი ანზორი ჯერ კიდევ ბავშვობაში, სატელევიზიო გადაცემებით შემოვიდა ჩემს ცხოვრებაში, შემდეგ როცა ჟურნალისტი გავხდი და ტელევიზიაში დავიწყე საქმიანობა, მას თვალყურს უკვე ახლოდან ვადევნებდი, რადგანაც ხალხური შემოქმედების რედაქციას ხელმძღვანელობდა...

ანსამბლ "რუსთავთან" ერთად გასტროლზე, ნიდერლანდების სამეფოში, როგორც ჟურნალისტს, ისე მომიწია გამგზავრება, იქიდან ambebi.ge-საც ვაწვდიდი ინფორმაციებს. იმჟამად ბატონი ანზორი უფრო ახლოს გავიცანი - ვხედავდი თითოეულ ბგერას როგორ უფრთხილდებოდა და თავად მომღერლებზე როგორ ზრუნავდა, რომ არ გაციებულიყვნენ, ყოფილიყვნენ ფორმაში, რათა უცხოელი მსმენელის წინაშე სათანადოდ წარმდგარიყვნენ და ღირსეულად წარმოეჩინათ

ქართული ხელოვნება.

გავიდა წლები და მოვხვდი ანსამბლ "რუსთავში“ პრესსამსახურის ხელმძღვანელად. როდესაც მასთან გასაუბრებაზე შევედი, მაშინ უკვე დაივიწყა ჩვენი ძველი ნაცნობობა და მითხრა, - თუ გინდა, საქმე გამოგივიდეს, უნდა გიყვარდეს ქართული სიმღერა და ფოლკლორი! ეს იყო ჩემთვის მთავარი სამოქმედო ფორმულა და დღემდე ესაა ანსამბლ "რუსთავთან“ ურთიერთობის ამოსავალი წერტილი... იყო არაერთი გასტროლი, კონცერტი და თავდავიწყებამდე, ენერგიის ბოლო წვეთამდე რეპეტიციები, რათა კონცერტი ყოფილიყო ისეთი, როგორიც მას სურდა, - უმაღლეს დონეზე გვეჩვენებინა ქართული სიმღერა და კულტურა.

უცხოეთში ყოფნისას, არ გეგონოთ, რომ ქალაქს და ღირსშესანიშნაობებს ათვალიერებდა, წინასწარ ჰქონდა მოკვლეული მუზეუმები ან მუსიკალური ფონდები, თუ სად უნდა მისულიყო და მეცხრამეტე - მეოცე საუკუნის ჩანაწერების უნიკალური ნიმუშები აღმოეჩინა. ასე აქვს გადარჩენილი და მიკვლეული მსოფლიოს მასშტაბით ჩვენი საგანძური, უძველესი ჩანაწერები, რომლებიც უცხოურ ფონდებში ზოგჯერ რუსული, უკრაინული თუ ყაზახური ფოლკლორის ნიმუშებად იყო გასაღებული.

სწორედ ეს არაზუსტი ინფორმაციები ჩამოაშორა მან იმ ჩანაწერებს და მსოფლიოს შემოუნახა შეუფასებელი განძი, რასაც ქართული სიმღერა და ფოლკლორი ჰქვია. ძალიან დიდი გეგმები ჰქონდა, რომელიც ნაწილობრივ სისრულეში მოიყვანა და ბევრიც განუხორციელებელი დარჩა. ეს უდიდესი დანაკლისია ქართული საზოგადოებისა და ხელოვნებისთვის. მის მიერ გაწეული საქმიანობა და ღვაწლი ფასდაუდებელია. რაც დრო გავა, ეს ყველაფერი მეტად გამოჩნდება და შეფასდება.

მამუკა ღლონტი, პროდიუსერი:

- ანზორ ერქომაიშვილი მამაჩემის მამიდაშვილი და ჩემი ბიძა გახლდათ. მამაჩემი და ანზორი უახლოესი ადამიანები იყვნენ. მთელი ახალგაზრდობა ერთად აქვთ გატარებული. ჩვენს ოჯახში ხშირად მოდიოდა...

ჩვენ რუსთავში ვცხოვრობდით და მაშინ ანსამბლ "რუსთავს“ სარეპეტიციო დარბაზი რუსთავში ჰქონდა. ესეც კიდევ ერთი მიზეზი იყო ჩვენი კიდევ უფრო სიახლოვისთვის. ანსამბლში ჩემი მეორე ბიძაც ბადრი თოიძე (ცოტა ადრე გარდაიცვალა) მღეროდა, დიდი მომღერალი იყო და ამ ხალხის ჩვენთან სტუმრობა ნამდვილი ზეიმი იყო. ანზორი მამას დაურეკავდა, შენთვის კარგი ადესა მაქვს, მამაჩემს ადესა უყვარდა და ვიდრე მოვიდოდნენ, უნდა გენახათ, როგორი მოლიდინი ჰქონდა მამას. მოვიდოდა, მოიტანდა ადესას, დასხდებოდნენ სხვა ნათესავებთან ერთად და დიდი ქეიფი, ლხინი გაჩაღდებოდა, იყო სადღეგრძელოები, სიმღერა... ანზორი ძალიან თბილი კაცი იყო, ეგეთი თავმდაბალი ადამიანი იშვიათია...

ქვეყნისთვის რა საქმეც აქვს გაკეთებული, ეს ხომ ცალკე საკითხია...

- როდესაც ასპარეზზე თქვენც გამოჩნდით და შემოქმედებითი საქმიანობა დაიწყეთ, როგორ გაფასებდათ?

- უხერხულად არ გამომივიდეს, მაგრამ მისი შეფასება იყო ასეთი - მეტყოდა, ვამაყობ შენით და გულში თბილად ჩამიკრავდა! ხომ ვამბობ, ისეთი თავმდაბალი იყო, გამორიცხულია, მისგან რამე შენიშვნა მიმეღო... უდიდესი პიროვნება დაკარგა ქვეყანამ. თუ დღეს ქართული სიმღერა გვაქვს, ლომის წილი მის პოპულარიზაციასა და გადარჩენაში ანზორ ერქომაიშვილს მიუძღვის. მან ქართული სიმღერა გადაარჩინა!

• ambebi.ge მწუხარებას გამოთქვამს დიდი ქართველი მამულიშვილის, ანზორ ერქომაიშვილის გარდაცვალების გამო და უსამძიმრებს ოჯახსა და ახლობლებს