ამ­ბო­ბენ, წიგ­ნი კომ­პი­უ­ტერ­მა ჩა­ა­ნაც­ვლაო, მაგ­რამ მას მერე, რაც რამ­დე­ნი­მე ცნო­ბილ ადა­მი­ანს გა­ვე­სა­უბ­რე, მივ­ხვდი, რომ თურ­მე, არც ისე ცუ­და­დაა საქ­მე: გარ­და იმი­სა, რომ ლი­ტე­რა­ტუ­რის კი­თხვით სი­ა­მოვ­ნე­ბას იღე­ბენ, შვი­ლებ­საც აჩ­ვე­ვენ წიგ­ნის სიყ­ვა­რულს.

სო­ფია სე­ბის­კვე­რა­ძე:

- დიდი ხა­ნია, წიგ­ნებ­თან ვმე­გობ­რობ და შე­სა­ბა­მი­სად, თუ რა­ღაც პე­რი­ო­დი წა­სა­კი­თხად ვერ მო­ვი­ცა­ლე, ეს პრო­ცე­სი მე­ნატ­რე­ბა კი­დეც.

- პირ­ვე­ლად რა წა­ი­კი­თხე?

- ჩემი პირ­ვე­ლი წიგ­ნი - "ყვი­თე­ლი კო­და­ლას ორ­დე­ნის სა­ი­დუმ­ლო" იყო. მე­ო­თხე კლას­ში ვი­ყა­ვი, რო­დე­საც ეს წიგ­ნი წა­ვი­კი­თხე და მა­შინ­დე­ლი ემო­ცი­ე­ბი დღემ­დე მახ­სოვს. სხვა­თა შო­რის, ხში­რად ვფიქ­რობ ამ წიგნ­ზე და "ცხვირ­პა­წუა" გო­გო­ნა­ზე, რო­მელ­საც უც­ნა­უ­რი სამ­ყა­რო ჰქონ­და. იქ ყვე­ლა ნივ­თი, ცხო­ვე­ლი ან მოვ­ლე­ნა ლა­პა­რა­კობ­და, რა­ღა­ცით ალი­სას გმირს ჰგავ­და.

- რო­მე­ლი ჟან­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რას ანი­ჭებ უპი­რა­ტე­სო­ბას?

- თუ კარ­გი პრო­დუქ­ტია, ყვე­ლა­ნა­ი­რი ჟან­რი მხიბ­ლავს. ჩემ­თვის ჟან­რობ­რი­ვი გან­ხილ­ვა ფილ­მებ­თან უფრო ასო­ცირ­დე­ბა. კლა­სი­კუ­რიც მიყ­ვარს და თა­ნა­მედ­რო­ვე ლი­ტე­რა­ტუ­რაც, კი­დევ, ან­ტი­კუ­რიც (იცი­ნის). დე­ტექ­ტი­ვი ნაკ­ლე­ბად მხიბ­ლავს, მაგ­რამ მი­მაჩ­ნია, დოს­ტო­ევ­სკის "და­ნა­შა­უ­ლი და სას­ჯე­ლი" ერთ-ერთი სა­უ­კე­თე­სოა ამ ჟანრ­ში.

- ელექტრო­ნუ­ლი წიგ­ნე­ბით თუ სარ­გებ­ლობ?

- ელექტრო­ნულ წიგ­ნებს აქ­ტი­უ­რად არ ვი­ყე­ნებ. ისე, რა მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს, სად წა­ი­კი­თხავ ლი­ტე­რა­ტუ­რას? მთა­ვა­რია, ამ დროს თავს კომ­ფორ­ტუ­ლად გრძნობ­დე. რო­გორც გი­თხა­რით, ამ­ჟა­მად ელექტრო­ნულ წიგ­ნებს ნაკ­ლე­ბად ვი­ყე­ნებ, მაგ­რამ არ არის გა­მო­რი­ცხუ­ლი, რომ სულ მალე ჩემ­თვი­საც ელექტრო­ნულ­მა წიგნ­მა ჩა­ა­ნაც­ვლოს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი წიგ­ნიც.

- წიგ­ნის ხელ­მე­ო­რედ წა­კი­თხვა თუ გჩ­ვე­ვია?

- არ მჩვე­ვია, მაგ­რამ ზოგ­ჯერ ასეც ხდე­ბა. მა­გა­ლი­თად, დოს­ტო­ევ­სკის "იდი­ო­ტი" პირ­ვე­ლად სკო­ლის მოს­წავ­ლემ წა­ვი­კი­თხე, შემ­დეგ - სტუ­დენ­ტმა. მიშ­კი­ნი მო­მე­ნატ­რა ალ­ბათ, არა­და, ნას­ტა­სია ფი­ლი­პოვ­ნა­ზე ვი­ყა­ვი შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი (იცი­ნის). მე­ო­რე წიგ­ნი, რო­მელ­საც პე­რი­ო­დუ­ლად ვკი­თხუ­ლობ ხოლ­მე, არის ეგ­ზი­უ­პე­რის "პა­ტა­რა უფ­ლის­წუ­ლი"... არ ვე­თან­ხმე­ბი მო­საზ­რე­ბას, რომ ახალ­გაზ­რდე­ბი უწიგ­ნუ­რე­ბი არი­ან. ვფიქ­რობ, ახლა უფრო მეტი მო­ზარ­დი კი­თხუ­ლობს წიგნს, ვიდ­რე ეს ჩემს ბავ­შვო­ბა­ში ხდე­ბო­და.

- შენს შვილს თუ ურ­ჩევ წა­სა­კითხ ლი­ტე­რა­ტუ­რას?

- რა თქმა უნდა, შერ­ჩე­ვა­ში ვეხ­მა­რე­ბი. ახლა "დო­რი­ან გრე­ის პორ­ტრეტს" კი­თხუ­ლობს. რომ მახ­სენ­დე­ბა, თუ რო­გორ და­ვა­ინ­ტე­რე­სე ამ წიგ­ნით, მე­ცი­ნე­ბა. იმე­დია, არ მი­წყენს: გი­ორ­გი გა­ბუ­ნი­ა­ზეა შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი და ვუ­თხა­რი, რომ თუ გი­ორ­გი მოს­წონს, მა­შინ დო­რი­ა­ნიც მო­ე­წო­ნე­ბა. ჰოდა, გაჭ­რა ამ მიდ­გო­მამ (იცი­ნის).

რა­მაზ ნო­ზა­ძე:

- კი­თხვა მა­მამ შე­მაყ­ვა­რა. ის სულ კი­თხუ­ლობ­და, თა­ნაც - რამ­დე­ნი­მე წიგნს ერ­თდრო­უ­ლად. ამას რომ ვუ­ყუ­რებ­დი, მეც და­ვინ­ტე­რეს­დი, თუ რა სი­ა­მოვ­ნე­ბა მო­აქვს კი­თხვის პრო­ცესს და გა­და­ვეშ­ვი ულა­მა­ზეს, ილუ­ზი­ე­ბით მო­ცულ სამ­ყა­რო­ში. მახ­სოვს, პირ­ვე­ლად მა­მის რჩე­ვით, "ტომ სო­ი­ე­რი" წა­ვი­კი­თხე და იმ­დე­ნად მო­მე­წო­ნა, რომ ხელ­მე­ო­რედ და­ვუბ­რუნ­დი. შემ­დე­გი წიგ­ნი, რო­მელ­მაც ჩემ­ზე წა­რუშ­ლე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა და­ტო­ვა, გახ­ლდათ "ახა­ლი აღ­თქმა". სა­დაც უნდა მივ­დი­ო­დე, ეს წიგ­ნი სულ თან მაქვს. ერთ ბრძენს ჰკი­თხეს: მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა ციხე რომ მო­გი­სა­ჯონ და ერთი წიგ­ნის შე­ტა­ნის უფ­ლე­ბა მოგ­ცენ, რო­მელს შე­ი­ტან­დიო? ბრძენ­მა უპა­სუ­ხა: ამ სამ­ყა­რო­ში ერთი წიგ­ნია და ეს ახა­ლი აღ­თქმა­აო. მეც ასე ვფიქ­რობ. მისი კი­თხვი­სას ვგრძნობ, რომ ცხოვ­რე­ბა სუ­ლი­ე­რე­ბით არის მო­ცუ­ლი!

- კი­დევ, რა ჟან­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რას კი­თხუ­ლობ?

- მთა­ვა­რია, წიგ­ნი სა­ინ­ტე­რე­სო იყოს და რო­მე­ლი ჟან­რი­საა, ამას მნიშ­ვნე­ლო­ბა არა აქვს. ნო­დარ დუმ­ბა­ძე­ზე და მის ნა­წარ­მო­ე­ბებ­ზე ვგიჟ­დე­ბი. მი­მაჩ­ნია, რომ "თეთ­რი ბა­ი­რა­ღე­ბი" უნი­კა­ლუ­რი წიგ­ნია. ამ­ჟა­მად პა­უ­ლო კო­ე­ლი­ოს "ალ­ქი­მი­კოსს" ვკი­თხუ­ლობ.

- და­ბო­ლოს, ახალ­გაზ­რდებს თუ ურ­ჩევ რა­მეს?

- ახალ­გაზ­რდებს ვურ­ჩევ, ბევ­რი იკი­თხონ. აუ­ცი­ლებ­ლად გა­და­შა­ლონ "ახა­ლი აღ­თქმა", რათა ჩას­წვდნენ დე­და­მი­წა­ზე კა­ცობ­რი­ო­ბის ყო­ფას და ზე­ცა­ში სუ­ლი­ე­რი ცხოვ­რე­ბის არსს... როცა ბავ­შვი ვი­ყა­ვი, დე­დას ჩემ­თვის ყო­ველ­თვის მოჰ­ქონ­და ზღაპ­რე­ბი, რომ­ლებ­საც მერე პაპა გვი­კი­თხავ­და. ეს ჩემ­თვის ძვირ­ფა­სი წუ­თე­ბი იყო. პაპა ზღაპ­რის მო­ყო­ლას რომ და­ი­წყებ­და, მა­შინ­ვე გა­დავ­ყავ­დი მშვე­ნი­ერ სამ­ყა­რო­ში (ეს კარ­გად გა­მოს­დი­ო­და). როცა რა­ღაც არ მო­მე­წო­ნე­ბო­და, ვა­ჩე­რებ­დი და ზღაპ­რის გა­და­კე­თე­ბას ვთხოვ­დი ხოლ­მე. პა­პაც გულს არ მწყვეტ­და და ამ­ბავს ისე ლა­მა­ზად გა­და­ა­კე­თებ­და, რომ გა­სუ­სუ­ლი ვუს­მენ­დი (იცი­ნის).

- თა­ვად თუ უკი­თხავ შვი­ლებს ზღაპ­რებს?

- ყო­ველ­თვის ვცდი­ლობ, ჩემს პა­ტა­რებს ზღაპ­რე­ბი პა­პის მე­თო­დე­ბით ვუ­კი­თხო (იცი­ნის). ყვე­ლა მა­მას ვურ­ჩევ, გა­მო­ნა­ხოს ცო­ტა­ო­დე­ნი დრო შვი­ლე­ბის­თვის. გაბ­რი­ე­ლას ზღაპ­რებს ზოგ­ჯერ, "სკა­ი­პი­თაც" ვუ­კი­თხავ და ეს ჩემ­თვის უდი­დე­სი სი­ა­მოვ­ნე­ბაა.

სა­ლო­მე გო­გი­აშ­ვი­ლი:

- მახ­სოვს, პირ­ვე­ლად "ტომ სო­ი­ე­რის თავ­გა­და­სა­ვა­ლი" წა­ვი­კი­თხე და ჩემი შვი­ლე­ბის გა­დამ­კი­დე, ამ წიგნს უკვე მე­სა­მედ ვკი­თხუ­ლობ.

- ბავ­შვო­ბა­ში წა­სა­კითხ წიგ­ნებს ვინ გირ­ჩევ­და?

- რა თქმა უნდა, დედა. მეც ვურ­ჩევ ჩემს შვი­ლებს, რო­მე­ლი წიგ­ნი უნდა წა­ი­კი­თხონ. მი­მაჩ­ნია, რომ თა­ვი­დან სწო­რად უნდა შე­ირ­ჩეს ლი­ტე­რა­ტუ­რა, რათა ბავ­შვი და­ა­ინ­ტე­რე­სო და კი­თხვა არ შე­წყვი­ტოს. ამ საქ­მეს დიდი გუ­ლის­ყუ­რი­თა და პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბით ვე­კი­დე­ბი.

- რო­მე­ლი ჟან­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რას ანი­ჭებ უპი­რა­ტე­სო­ბას?

- ვკი­თხუ­ლობ ყვე­ლა­ფერს, მაგ­რამ ბოლო დროს დე­ტექ­ტი­ვებ­მა გა­მი­ტა­ცა.

- ელექტრო­ნულ წიგ­ნებ­ზე რა აზ­რის ხარ?

- ამით არ მი­სარ­გებ­ლია, მაგ­რამ გე­ტყვით: თუკი ადა­მი­ანს არ აქვს წიგ­ნი და არის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, რომ სა­სურ­ვე­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბი ინ­ტერ­ნეტ­ში წა­ი­კი­თხოს, ამა­ში ცუდს ვე­რა­ფერს ვხე­დავ.

- და­სას­ვე­ნებ­ლად როცა მი­დი­ხარ, წიგ­ნე­ბი თუ მი­გაქვს?

- დას­ვე­ნე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად კი­თხვას ბავ­შვო­ბა­ში უფრო ვა­ხერ­ხებ­დი. სა­ზა­ფხუ­ლო არ­და­დე­გე­ბის დროს 3 წიგ­ნი აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა წა­მე­კი­თხა. სამ­წუ­ხა­როდ, ამას ვე­ღარ ვა­ხერ­ხებ. მთე­ლი ოჯა­ხი და­სას­ვე­ნებ­ლად ზღვა­ზე მივ­დი­ვართ და იქ წიგ­ნის­თვის დროს ნამ­დვი­ლად ვერ გა­მოვ­ნა­ხავ: ან ბავ­შვებს დავ­დევ, ან გა­ფარ­თო­ე­ბუ­ლი თვა­ლე­ბით ვუცქერ, რომ ზღვა­ში ღრმად არ შე­ვიდ­ნენ (იცი­ნის).

- წა­კი­თხულ წიგნს ხელ­მე­ო­რედ თუ უბ­რუნ­დე­ბი?

- წიგნს - არა, მაგ­რამ ფილ­მი თუ მო­მე­წო­ნა, სი­ა­მოვ­ნე­ბით ვუ­ყუ­რებ ხე­ლახ­ლა.

- რო­გორ ფიქ­რობ, რა­ტომ უნდა იკი­თხონ წიგ­ნე­ბი?

- იმი­ტომ, რომ ბევ­რად მეტს გა­ი­გე­ბენ ცხოვ­რე­ბის შე­სა­ხებ, ექ­ნე­ბათ სი­ტყვე­ბის დიდი მა­რა­გი, სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ბევ­რად მი­სა­ღე­ბი იქ­ნე­ბი­ან. ბო­ლოს და ბო­ლოს, არა­ვის მოს­წონს გა­უ­ნათ­ლე­ბელ პი­როვ­ნე­ბას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა.

- ეთან­ხმე­ბი თუ არა იმ მო­საზ­რე­ბას, რომ ახა­ლი თა­ო­ბა წიგნს და­შორ­და?

- ვე­თან­ხმე­ბი. ის, რაც ადრე მხო­ლოდ წიგ­ნით შე­გეძ­ლო გა­გე­გო, ახლა ინ­ტერ­ნე­ტი­თაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია და ახალ­გაზ­რდებ­მაც ბევ­რად მარ­ტი­ვი გზა აირ­ჩი­ეს.

დათო გო­გიშ­ვი­ლი:

- დედა ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლე­ბე­ლი გახ­ლდათ (სამ­წუ­ხა­როდ, გარ­დაც­ვლი­ლია). ის ბავ­შვის სას­კო­ლო ასა­კის­თვის მომ­ზა­დე­ბას დიდ ყუ­რა­დღე­ბას აქ­ცევ­და. სწო­რედ დე­დის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა, რომ წერა-კი­თხვა 5 წლის ასაკ­ში ვის­წავ­ლე. თუმ­ცა, გა­მო­გი­ტყდე­ბით, წერა ძა­ლი­ან მი­ჭირ­და. არა­სო­დეს და­მა­ვი­წყდე­ბა სამ­ტრე­დი­ის რა­ი­ო­ნის სო­ფელ ნო­ღის სა­შუ­ა­ლო სკო­ლის პე­და­გო­გი, ქალ­ბა­ტო­ნი ვე­ნე­რა დო­ლი­ძე, რო­მე­ლიც სა­ოც­რად თბი­ლი ადა­მი­ა­ნი იყო. მახ­სოვს, ბავ­შვებს რო­გორ გვე­ფე­რე­ბო­და. ალ­ბათ ამი­ტო­მაც, მის გაკ­ვე­თილ­ზე დას­წრე­ბა ყვე­ლას გვი­ხა­რო­და.

- პირ­ვე­ლად და­მო­უ­კი­დებ­ლად რო­მე­ლი წიგ­ნი წა­ი­კი­თხე?

- პირ­ველ კლას­ში რომ შე­ვე­დი, დე­დას მოს­წავ­ლემ, რო­მელ­მაც იმ წელს და­ამ­თავ­რა სკო­ლა, ია­კობ გო­გე­ბაშ­ვი­ლის "სა­გან­ძუ­რი" მა­ჩუ­ქა. ამ წიგნს მე­სა­მე კლა­სამ­დე დე­დას ვა­კი­თხებ­დი, მერე და­მო­უ­კი­დებ­ლა­დაც წა­ვი­კი­თხე. არა­სო­დეს და­მა­ვი­წყდე­ბა მო­თხრო­ბა "იავ­ნა­ნამ რა ჰქმნა", რო­მელ­მაც ჩემ­ზე წა­რუშ­ლე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა და­ტო­ვა. და­ახ­ლო­ე­ბით მე­ხუ­თე კლა­სი­დან უკვე ის­ტო­რი­უ­ლი ჟან­რის წიგ­ნებს ვა­ნი­ჭებ­დი უპი­რა­ტე­სო­ბას.

- ახლა რა ჟან­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რას ეც­ნო­ბი?

- ახ­ლაც ის­ტო­რი­უ­ლი და მე­მუ­ა­რუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რა მი­ზი­დავს. რე­ა­ლურ ადა­მი­ა­ნებ­ზე რა­ღა­ცის წა­კი­თხვა უფრო მიყ­ვარს, ვიდ­რე გა­მო­გო­ნილ პერ­სო­ნაჟ­ზე. ბუ­ნე­ბით რე­ა­ლის­ტი და პრაგ­მა­ტი­კო­სი ვარ.

- ელექტრო­ნულ წიგ­ნებ­ზე რა აზ­რის ხარ?

- ელექტრო­ნუ­ლი წიგ­ნე­ბი ერთ-ორ ჩემს მე­გო­ბარს აქვს. სი­მარ­თლე გი­თხრათ, ასეთ წიგ­ნებს მი­ვე­სალ­მე­ბი თუნ­დაც, ეკო­ლო­გი­უ­რი ფაქ­ტო­რის გამო.

- ბევ­რი ამ­ბობს, რომ ახალ­გაზ­რდო­ბა წიგნს და­შორ­და...

- ჯერ უნდა ჩა­მოვ­ყა­ლიბ­დეთ, რო­გორ გვეს­მის ცნე­ბა "წიგ­ნი­ე­რე­ბა". მე ვიც­ნობ ადა­მი­ა­ნებს, რომ­ლებ­საც ლა­მის, წა­უ­კი­თხა­ვი წიგ­ნი არ და­უ­ტო­ვე­ბი­ათ სა­ჯა­რო ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში, მაგ­რამ რა­ღა­ცე­ბის "გაგ­ნე­ბა­ში" არ არი­ან. მათ ანა­ლი­ზის უნა­რი აქვთ და­ბა­ლი... ტრა­გე­დი­ას სუ­ლაც არ ვხე­დავ იმა­ში, რომ სა­ჯა­რო ბიბ­ლი­ო­თე­კის დარ­ბა­ზე­ბი ახალ­გაზ­რდე­ბით არ არის გა­და­ჭე­დი­ლი. ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის ჰი­პერპროგ­რეს­მა XXI სა­უ­კუ­ნის ახალ­გაზ­რდო­ბას სხვა ამო­ცა­ნე­ბი და­უ­სა­ხა. კო­მუ­ნის­ტე­ბის დროს დო­ტა­ცი­უ­რი ეკო­ნო­მი­კა იძ­ლე­ო­და იმის სა­შუ­ა­ლე­ბას, რომ ათო­ბით არა­სა­ჭი­რო წიგ­ნი გე­კი­თხა. დღეს კი წიგ­ნი პრო­დუქ­ტი­უ­ლო­ბის მი­ხედ­ვით თუ არ წა­ი­კი­თხე, თა­ნა­მედ­რო­ვე მო­თხოვ­ნებს ფეხს ვერ აუ­წყობ.

- რას ურ­ჩევ ახალ­გაზ­რდებს?

- წიგნს წა­ი­კი­თხა­ვენ, გა­ზეთს თუ ინ­ტერ­ნე­ტით გა­ეც­ნო­ბი­ან სი­ახ­ლე­ებს, აუ­ცი­ლებ­ლად იყ­ვნენ თა­ვი­სუფ­ლე­ბი, ანა­ლი­ტი­კუ­რე­ბი, კრი­ტი­კუ­ლე­ბი; არა­სო­დეს იაზ­როვ­ნონ დოგმე­ბი­თა და სტე­რე­ო­ტი­პე­ბით; არა­სო­დეს გახ­დნენ ამო­რა­ლუ­რად კომ­ფორ­მის­ტე­ბი და არა­სო­დეს თქვან თეთრზე შავი.

- შვე­ბუ­ლე­ბის პე­რი­ოდ­ში თუ გიყ­ვარს კი­თხვა?

- კი­თხვა­საც ხომ ძა­ლის­ხმე­ვა სჭირ­დე­ბა? ამი­ტომ გულ­წრფე­ლად გე­ტყვით, ჩემი ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბა და შრო­მი­თი რე­ჟი­მი იმ­დე­ნად რუ­ტი­ნუ­ლია, რო­დე­საც შვე­ბუ­ლე­ბა მაქვს, ვცდი­ლობ, ყვე­ლა­ფერს მოვ­წყდე და გან­ვიტ­ვირ­თო.

მა­რეხ ჭო­ნიშ­ვი­ლი

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)