როგორ მოვამზადოთ ბავშვები სკოლისთვის

მშობლები, ვისი შვილიც პირველად მიდის სკოლაში, ფიქრობენ, როგორ შეაჩვიონ ისინი სკოლის რეჟიმს. როგორ შეეგუება ბავშვი პედაგოგებს და თანაკლასელებს. რა მოეთხოვება მას თავის ასაკში, რისი ცოდნაა საჭირო, ან როგორ მოვამზადოთ ცვლილებებისთვის, თქვენს კითხვებს ფსიქოლოგი, სოფო მაისურაზე პასუხობს.

ლალი:

ბავშვს არ უვლია საბავშვო ბაღში, მაინტერესებს, რა კრიტერიუმებით უნდა შეფასდეს ბავშვი ან რა ტესტით შეიძლება შემოწმდეს მისი მზაობა სკოლისთვის?

-ბავშვის მზაობა სკოლისთვის რამდენიმე ასპექტით ფასდება და ერთერთი არის ფიზიკური მომწიფება. ბავშვი უნდა იყოს ისე განვითარებული,  რომ თავისუფლად დაეუფლოს მოტორულ აპარატს. მნიშვნელოვანია ვიწრო კუნთების კოორდინირებული უნარის გამომუშავება, რაც აუცილებელია სასწავლო პროცესში, რადგან ბავშვმა უნდა შეძლოს წერისთვის აუცილებელი უნარების დაუფლება. მნიშვნელოვანია ასევე ინტელექტუალური ასპექტის მომწიფება, რაშიც იგულისხმება ყურადღების, მეხსიერების, აზროვნების წარმოსახვის პროცესები. ბავშვს უნდა შეეძლოს გამართულად წარმოთქვას სიტყვა. შეძლოს წინადადების აწყობა. უნდა შეეძლოს სურათის აღწერა, წაკითხულის გადმოცემა და სიტყვებს შორის გარკვეული მიმართებების  დამყარება. მნიშვნელოვანია ასევე სოციალური და ემოციური მომწიფება. სოციალურში იგულისხმება უფრო ბავშვის მზაობა. მას სურვილი უნდა ჰქონდეს მონაწილეობა მიიღოს თანატოლებთან ურთიერთობაში, შეძლოს მათთან კომუნიკაციის დამყარება. ასევე უფროსებთანც.  გაითვალისწინოს მშობლის და მასწავლებლის მითითება და შეეცადოს მათ შესრულებას. ძალიან მნიშვნელოვანია ემოციური მომწიფების თვალსაზრისით მშობელმა წინასწარ აუხსნას ბავშვს, თუ რისთვის ემზადება ის, ანუ წინასწარ აუღწეროს მაქსიმალურად ის გარემო სადაც ბავშვს მოუწევს მომავალში მოღვაწეობა. გააცნოს რა როლი აქვს მასწავლებელს, სკოლის მოსწავლეს და ამასთანავე ბავშვს უნდა შეეძლოს თვითსეფასების და თვითკონტროლის ელემენტარული უნარების გამომუშავება.

ბავშვი, რომელიც დადის ბაღში, არის უფრო განვითარებული ამ ასპექტების თვალსაზრისით. შეუძლია თანატოლებთან ურთიერთობა, ჩართვა, ჯგუფურ თამაშებში მონაწილეობის მიღება. მასწავლებლის მოსმენა, სკამზე მშვიდად ჯდომა. ბავშვი ასრის უფრო დამოუკიდბელი და შეუძლია საკუთარი აზრის დაცვა, სხვისი აზრის გათვალისწინება და თანამშრომლობის მეტი უნარი აქვს, ვიდრე იმ ბავშვს, რომელიც იზრდება სახლში. ამიტომ სასურველია, რომ სკოლის ასაკამდე ბავში ვატაროთ ბაღში თუნდაც ერთი წელი.

მარიამი:

ჩემმა შვილმა ანბანის ყველა ასობგერა იცის, მაგრამ ვერანაირად ვერ ვასწავლე გადაბმულად კითხვა, 6 წლის არის უკვე და ძალიან ვნერვიულობ.

-საინტერესოა რა ასაკში დაიწყო ბავშვმა წიგნის კითხვის ათვისება და რა სახის პრობლემასთან გვაქვს საქმე. თავდაპირველად როდესაც მშობლებს მიჰყავთ ბავშვი სკოლაში, აქვთ მოლოდინი, რომ მარტივად შეძლებენ წერა-კითხვის დაუფლებას, გარკვეული პრობლემების გარეშე. მაგრამ თუ გადავხედავთ ჩვენს ბავშვობას, ვნახავთ რომ გარკვეულწილად პრობლემები ყველა ბავშვს აქვს და ამისთვის მშობლებმა გარკვეული მოთმინება უნდა გამოიჩინონ.  ამ ასპექტში ძალიან მიჭირს კონკრეტული რჩევის მიცემა მშობლისთვის. ამიტომ სასურველი იქნება თუ მშობელი მიმართავს პროფესიონალს, ფსიქოლოგს, ან მეტყველების თერაპევტს.

ნათია:

რა შემთხვევაში მივცეთ ბავშვს თავისუფლება სწავლაში, რა მეთოდი უფრო ამართლებს, რომ წიგნის კითხვა შევაყვაროთ?

-ძალიან ფაქიზად უნდა მივუდგეთ ბავშვს. სასურველია მშობელმა გაითვალისწინოს, რომ როცა ბავშვი სწავლობას, ამ პროცესში საკუთარი შესაძლებლობების ვარჯიშს ახდენს. ასევე იძენს გარკვეულ ცოდნას. ყველაზე მნიშვნელოვანია ემოციური კვალი მეცადინეობის შემდეგ. ამიტომ თუ მშობელი ამ პროცესში არის ძალიან დაძაბული და ცდილობს ბავშვს დაძალებით და მითითებით ასწავლოს უფრო სწრაფად, ასეთ შემთხვევაში ბავშვი უფრო იძაბება, იმიტომ, რომ მას უჭირს ძალიან. სასურველია მშობელი პოზიტიურად აფასებდეს ბავშვის თითოეულ წარმატებას. შესაძლებელია არ მოგწონდეთ როგორც წერდეს, მაგრამ წარმოუდგენელია ერთი ასოც არ იყოს იმ ნაწერში ისე დაწერილი, რომ ის პოზიტიურად შევაფასოთ. ბავშვი, რომელიც იღებს პოზიტიურ შეფასებებს, მას უფრო მეტი მოტივაცია აქვს, რომ უფრო კარგად ისწავლოს. ვიდრე მაშინ, როცა იღებს შენიშვნას. ასეთ შემთხვევაში ხდება ბავშვის დაძაბვა და ამ უნარების შესაძლებლობების ნაკლები გამოყენება.

ლალი:

როგორ ვუშველოთ ბავშვის გონებაგაფანტულობას?

-გონებაგაფანტულობა არის ზოგადი მდგომარეობა. გასათვალისწინებელია რა სახის გონებაგაფანტულობაზე აქვს მშობელს საუბარი. ასევე რამდენად უშლის ბავშვს ეს სწავლის პროცესში ხელს. ვურჩევ მშობელს, რომ მიმართოს სპეციალისტს და უფრო დეტალურად მოხდეს ამის გაანალიზება და შემდგომ დაგეგმოს როგორ მოხდეს ამ პრობლემის მოგვარება. რჩევის სახით გეტყვით, რომ მშობელს შეუძლია შეარჩიოს ისეთი გარემო, სადაც ბავშვი არის უფრო მშვიდად. მოარიდოს ფანჯარას, სათამაშო ნივთებს, რომ ყურადღება არ გაეფანტოს. ძალიან ხშირად მშობლები თავად სვამენ ბავშვს გარკვეულ როლში. თუ მშობელი ხშირად აღნიშნავს ბავშვის თანდასწრებით, რომ ის არის გონებაგაფანტული და უყურადღებო, (შესაძლებელია რაღაც მომენტში ბავშვმა ეს გამოავლინა), მაგრამ ხშირად ამის თქმა ბავშვს აყენებს ამ როლში და ძალაუნებურად მოქმედებს ამ როლიდან გამომდინარე. ამიტომ უმჯობესია მშობელმა აღნიშნოს ის მომენტი და პროცესი როცა ბავშვი უფრო ყურადღებით იყო სწავლის პროცესში ჩართული.

ლალი:

რა სიტყვით ბავშვის სკოლაში გახანგრძლივებულ ჯგუფში სწავლაზე. რამდენად სასარგებლო და ეფექტურია.

-თუ ბავშვი კარგად ჩაერთო სკოლის პროცესში, არ უჭის ურთიერთობა თანატოლებტან და მასწავლებელთან, ასეთ შემთახვევაში რა თქმა უნდა შესაძლებელია, იმიტომ, რომ დრესდღეობით მშობლებისთვის ძალიან კომფორტულია, ბავშვი იყოს დაკავებული მაშინ, როცა მშობელი სამსახურშია. თუკი ბავშვს თავდაპირველად ექნება ურთიერთობის პრობლემა, შეგუების პრობლემა სკოლაში, ასეთ შემთხვევაში უმჯობესია მშობელმა გაითვალისწინოს, რომ ბავშვი ჯერ შეეგუოს სკოლის სიტუაციას და შემდგომ მოხდეს გახანგრძლივებულის ჩართვა. მნიშვნელობა აქვს რამდენად კვალიფიციური იქნება მასწავლებელი.

ლალი:

როგორ შევაჩვიო ბავშვი სკოლის რეჟიმს, რომ სწავლის პროცესი შევაყვარო?

-თავდაპირველად ბავშვებს ძალიან უჭირთ რეჟიმის შედგენა, თვითკონტროლის უნარი ნაკლებად აქვთ განვითარებული, ამიტომ სასურველია მშობელი თავად იყოს ჩართული აქტიურად ბავშვის სწავლის პროცესში და შემდგომ უკვე, როცა ბავშვი წარმატებულად განახორციელებს სწავლის პროცესს ნელ-ნელა მშობელმა შეძლოს და გადააბაროს ბავშვს პასუხიმგებლობა. როცა მშობელი ამჩნევს, რომ ბავშვს შეუძლია დამოუკიდებლად მეცადინეობა ის აუცილებლად უნდა იყოს წახალისებული. არის შემთხვევბი როდესაც მშობლები ზედემეტად ერთვებიან ამ პროცეში და ხელს უშლიან ბავშვს პასუხიმგებლობის გრძნობა განუვითარდეს.

ნანა:

როგორ შევუწყოთ ბავშვს სწავლაში ხელი. როგორ მოვახერხოთ დროის გადანაწილება.

-სწავლა არის შემოქმედებითი პროცესი და სასურველია მშობელი პოზიტიური ემოციით იყოს ჩართული. სასურველია არნიშნოს ბავშვის თითოეული წარმატება და იმედი გამოთქვას, რომ ის მომავალში უკეთესად შეძლებს რაღაცის გაკეთებას. რაც შეეხება დროის რეჟიმს აქ შესაძლებელია ბავშვს შევუდგინოთ დღის განრიგი, სადაც თავად ავარჩევინებთ დროს, თუ როდის ურჩევნია მას დასვენება და მეცადინეობა. ასეთ შემთხვევასი ბავშვს უჩნდება განცდა, რომ მის აზრს პატივს სცემენ და უფრო მეტი სიხარულით და სიამოვნებით ერთვება სწავლის პროცესში.

ნანა:

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს დაძალების და დასჯის გარეშე?

-დაძალება და დასჯა იმდენად ნეგატიური დამოკიდსებულებაა მშობლის მხრიდან ბავშვისადმი, რომ რამდენადაც სასურველი არ უნდა იყოს ბავშვისთვის მეცადინეობა, ასეთი ურთიერთობის ფონზე ყალიბდება ნეგატიური განცდა. ამიტომ კიდევ ერტხელ ავღნიშნასვ, რომ აუცილებელია მშობელმა დიდი ნებისყოფით და სიმშვიდით შეეცადოს ბავშვს შეაყვაროს სწავლა. აღნიშნოს უფრო მეტად მისი პოზიტიური ნიშნები, ქცევები და არავითარ შემთხვევაში არ გამოიყენოს დაძალების და დასჯის მეთოდი. თუ შეეცდებით რომ დაძალებით რამე ასწავლოთ, ეს იმდენად ხანმოკლე იქნება და მალე დაივიწყებს ბავშვფი, რომ არანაირი ეფექტი არ ექნება.

მარი:

უნდა ვასწავლოთ თუ არა ბავშვს პირველი კლასიდან უცხო ენა?, ასევე მაინტერესებს რამდენად მიზანშეწონია ბავშვების სპორტის სახეობაზე შეყვანა პირველივე კლასიდან.

-ექვს წლამდე არ არის სასურველი, რომ ბავშვს ვასწავლოთ მეორე ენა. ექვსი წლის ასაკიდან შესაძლებელია შევიყვანოთ დამატებით წრეებზე. სასურველია ერთმანეთს არ დაემთხვეს ქართული და უცხოური ანბანის დასწავლა ერთდროულად.

რაც შეეხება სპორტს, ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია და კარგად აისახება ბავშვის განვითარებაზე, იმიტომ, რომ სპორტში ხდება სხვისი აზრის გათვალისწინება, მასწავლებლის მითითების გათვალისწინება, ჯგუფური მუშაობა და ბავშვი ეჩვევა დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების მიღებას. არის უფრო მეტად ჩართული თანატოლებთან ურთიერთობაში. გასათვალისწინებელია ის, რომ პირველ კლასში ბავშვს ბევრი სიახლის ათვისება უწევს, სასურველია არ იყოს ზედმეტად გადატვირთული და დარჩეს თავისუფალი დრო იმისთვის, რომ გააკეთოს მას რაც უნდა. ცურვა არის ყველა კარგი ბავშვის ფიზიკური განვითარებისთვის.

ნია:

რა რეკომენდაციას მოგვცემთ  მშობლებს, არის თუ არა ფსიქოლოგიური თამაშები, რომელიც ბავშვს სწავლას უფრო მეტად შეაყვარებს?

-ფსიქოლოგიური თამაშები არის, მაგრამ ეს არის ფსიქოლოგის კომპეტენცია. ასეტ შემთხვევასი, თუ ბავშვს სწავლის პრობლემა აქვს, სასურველია თავად სპეციალისტს მიმართონ და იარონ გარკვეულ კურსზე. შესაძლებელია როლური თამაშები. არის წიგნები, რომელშიც ძალიან მხიარულად არის მიწოდებული ესა თუ ის საკითხები ბავშვისთვის და შესძლებელია მშობელმა ეს თამაშები გამოიყენოს იმისთვის, რომ ბავშვს შეაყვაროს სწავლა. თუმცა კიდევ ერთხელ ავღნიშნავს, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი არის ემოციური ფონი, რომელიც რჩება მშობელსა და ბავშვს შორის ურთიერთობის დროს. თუ ეს ემოციური ფონი არის პოზიტიური და მშობელი არ აღნიშნავს ბავშვის შეცდომებს, ასეთ შემთხვევაში ბავშვი უფრო სიამოვნებით ერთცება სწავლის პროცესში. აქ ჩნდება მშობლისგან კითხვა: "თუ არ მივეცით შენიშვნა, მაშინ როგორ ისწავლის?" - მაგრამ ბევრი შენიშვნით ჩვენ ვამტკიცებთ მხოლოდ ნეგატიურ ქცევას. რაც ბავშვის განვითარებას აფერხებს.

თინიკო:

რა ასაკიდან უნდა მოვთხოვოთ ბავშვებს წიგნების კითხვა და როგორ დავამეგობროთ წიგნებთან?

-წიგნის შეყვარება და წიგნებთან დამეგობრება დაბადებიდან რამდენიმე თვეში იწყება. სასურველია მშობელმა ბავშვი ჩაისვას კალთაში, დაათვალიეროს მასთან ერთად წიგნები. წაუკითხოს რაც შეიძლება ბევრი. შესაძლებელია ამისტვის გამოყოფილი იყოს დრო დღის განმავლობაში, როცა მშობელი ყოველდღიურად ერთი და იგივე დროს შეძლებს ბავშვს წაუკითხოს ესა თუ ის ზღაპარი, ან რაიმე სხვა ინფორმაცია მიაწოდოს. წაკითხვის შემდეგ ბავშვს ვკითხოთ მისი მოსაზრება წიგნის შესახებ, რა მოეწონა ან არ მოეწონა. ან რას შეცვლიდა თვითონ რომ ყოფილიყო მწერალი. ბავშვს უნდა შევუქმნათ ყველანაირად პოზიტიური გარემო იმისთვის, რომ შეიყვაროს წიგნი. თუმცა ძალიან მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო, როცა მშობელი თავად არის მაგალითი ბავშვისთვის. თუ მშობელი მთელი დღის განმავლობასი არის კომპიუტერთან, ან ტელეფონში ჩართული და მას წიგნი საერთოდ არ უჭირავს ხელში და მოითხოვს მხოლოდ ბავშვისგან, რომ მან წაიკითხოს, ასეთ შემთხვევაში ძალიან უჭირთ ბავშვებს ამის განხორციელება. ისინი ვერ ხედავენ საჭიროებას. თუ უფროსს არ სჭირდება, მაშინ რა აუცილებელია მან ეს გააკეთოს.

ნახეთ ვიდეო