1977 წლის 25 დე­კემ­ბერს სა­ქარ­თვე­ლოს სა­მო­ცი­ქუ­ლო ეკ­ლე­სი­ის სა­პატ­რი­არ­ქო ტახ­ტზე პატ­რი­არ­ქი ილია II იქნა აღყ­ვა­ნი­ლი, 1990 წელს კი მისი ხან­გრძლი­ვი და და­უ­ღა­ლა­ვი შრო­მით მსოფ­ლიო სა­პატ­რი­არ­ქომ მი­ა­ნი­ჭა მტკი­ცე­ბის სი­გე­ლი, რი­თაც აღ­დგა ის­ტო­რი­უ­ლი სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბა და მთელ­მა მარ­თლმა­დი­დე­ბელ­მა სამ­ყა­რომ სცნო სა­ქარ­თვე­ლოს უწ­მი­დე­სი ეკ­ლე­სი­ის ავ­ტო­კე­ფა­ლია.

რა უფ­ლე­ბე­ბი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი გა­აჩ­ნია სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს პატ­რი­არ­ქს სი­ნო­დი­სა და ერის წი­ნა­შე? რა დე­ბუ­ლე­ბე­ბი არე­გუ­ლი­რებს სა­პატ­რი­არ­ქოს უფ­ლე­ბა-ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს და სად გა­დის ზღვა­რი კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის სა­სუ­ლი­ე­რო და სა­ე­რო მოღ­ვა­წე­ო­ბას შო­რის? ამ და სხვა სა­ინ­ტე­რე­სო თე­მებ­ზე ambebi.ge თე­ო­ლო­გი­ის დოქ­ტორს სა­ეკ­ლე­სიო სა­მარ­თალ­ში, მღვდელ ალექ­სი ქშუ­ტაშ­ვილს ესა­უბ­რა.

- რა უფ­ლე­ბა-მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი გა­აჩ­ნია სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქს ერი­სა და სი­ნო­დის წი­ნა­შე?

- "სა­ქარ­თვე­ლოს ავ­ტო­კე­ფა­ლუ­რი მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლე­სი­ის მარ­თვა-გამ­გე­ო­ბის დე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით", პატ­რი­არ­ქი არის წმინ­და სი­ნო­დის თავ­მჯდო­მა­რე, რო­მელ­საც სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ის გა­ფარ­თო­ე­ბუ­ლი კრე­ბა ირ­ჩევს. მარ­თლმა­დი­დებ­ლუ­რი ტრა­დი­ცი­ის თა­ნახ­მად, მას ირ­ჩე­ვენ სა­მუ­და­მოდ (კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის გარ­დაც­ვა­ლე­ბამ­დე).

კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის უფ­ლე­ბა-მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი ეკ­ლე­სი­ის მარ­თვა-გამ­გე­ო­ბის დე­ბუ­ლე­ბა­ში დაწ­ვრი­ლე­ბით არის გა­წე­რი­ლი. დე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ის სა­ჭეთმპყრო­ბე­ლი არის სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქი და მცხე­თა-თბი­ლი­სის მთა­ვა­რე­პის­კო­პო­სი.

კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქო­ბის კან­დი­და­ტი უნდა აკ­მა­ყო­ფი­ლებ­დეს შემ­დეგ მო­თხოვ­ნებს:

- ეროვ­ნე­ბით უნდა იყოს ქარ­თვე­ლი,

- უნდა იყოს სა­ქარ­თვე­ლოს მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლე­სი­ის მღვდელმთა­ვა­რი,

- უნდა ჰქონ­დეს საღვთის­მე­ტყვე­ლო გა­ნათ­ლე­ბა და სა­ეკ­ლე­სიო მმარ­თვე­ლო­ბის საკ­მა­რი­სი გა­მოც­დი­ლე­ბა,

- ასა­კით უნდა იყოს არა­ნაკ­ლებ ორ­მო­ცი წლი­სა და არა­უ­მე­ტეს სა­მოც­და­ა­თი წლი­სა,

- უნდა იყოს ბერი.

კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლია მა­მამ­თავ­რუ­ლი შე­ნიშ­ვნა მის­ცეს ან სა­ეკ­ლე­სიო სას­ჯე­ლი შე­უ­ფარ­დოს სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ის იუ­რის­დიქ­ცი­ა­ში შე­მა­ვალ სამ­ღვდე­ლო­ე­ბას, ბერ­მო­ნოზვნებ­სა და ერის­კა­ცებს და შე­ა­ტყო­ბი­ნოს ამის მე­სა­ხებ ეპარ­ქი­ის მმარ­თველ მღვდელმთა­ვარს.

სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქი ზრუ­ნავს სა­ქარ­თვე­ლოს მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლი­სი­ის სა­ეკ­ლე­სიო დად­გე­ნი­ლე­ბე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლე­სი­ის იერ­არ­ქი­ის ერ­თი­ა­ნო­ბა­ზე; ხელს აწერს სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ის წმი­და სი­ნო­დის დად­გე­ნი­ლე­ბებ­სა და სხვა სა­ერ­თო-სა­ეკ­ლე­სიო დო­კუ­მენ­ტებს; ახორ­ცი­ე­ლებს უმაღ­ლეს ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბა­სა და კონ­ტროლს ყვე­ლა სა­ეკ­ლე­სიო საქ­მე­ზე; ზრუ­ნავს თა­ვი­სუ­ფალ სამ­ღვდელმთავ­რო კა­თედ­რებ­სა და მათ შევ­სე­ბა­ზე. უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლია უხელ­მძღვა­ნე­ლოს ახა­ლი მღვდელმთავ­რის არ­ჩე­ვას. სხვა მღვდელმთავ­რებ­თან ერ­თად ახ­დენს ახა­ლი მღვდელმთავ­რის ხელ­დას­ხმას. აძ­ლევს მას "დად­გი­ნე­ბის სი­გელს".

პატ­რი­არ­ქს აქვს უფ­ლე­ბა მის­ცეს ძმუ­რი რჩე­ვე­ბი მღვდელმთავ­რებს რო­გორც მათი პი­რა­დი ცხოვ­რე­ბის, ასე­ვე სამ­ღვდელმთავ­რო მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბის შე­სა­ხებ. მათი მხრი­დან უყუ­რა­დღე­ბო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში კი შე­უძ­ლია მი­მარ­თოს სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ის წმი­და სი­ნოდს.

იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუკი მღვდელმთავ­რებს შო­რის გარ­კვე­უ­ლი გა­უ­გებ­რო­ბა წარ­მო­ი­შო­ბა, პატ­რი­არ­ქი იღებს გან­სა­ხილ­ველ საქ­მე­ებს, მისი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა კი ორი­ვე მხა­რის­თვის სა­ვალ­დე­ბუ­ლოა.

- გარ­და დე­ბუ­ლე­ბა­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბე­ბი­სა, რა მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი გა­აჩ­ნია პატ­რი­არ­ქს?

- სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს მარ­თლმა­დი­დე­ბელ მრევლს პატ­რი­არ­ქი ეპის­ტო­ლე­თი წე­ლი­წად­ში ორ­ჯერ მი­მარ­თავს - აღ­დგო­მი­სა და შო­ბის ბრწყინ­ვა­ლე დღე­სას­წა­უ­ლებ­ზე. თუმ­ცა ეს იმას არ ნიშ­ნავს, რომ ეპის­ტო­ლე­თი მრევ­ლის­თვის მი­მარ­თვის უფ­ლე­ბა მხო­ლოდ მას აქვს. მახ­სოვს, რო­დე­საც პირ­ვე­ლი კურ­სის სტუ­დენ­ტი ვი­ყა­ვი, პატ­რი­არ­ქი გარ­კვე­ულ რჩე­ვა-და­რი­გე­ბებს გვაძ­ლევ­და, თუ რო­გორ უნდა გვე­მუ­შა­ვა სხვა­დას­ხვა ტი­პის ნაშ­რომ­ზე. სწო­რედ მა­შინ აღ­ნიშ­ნა, რომ ეპის­ტო­ლეს ტექ­სტზე მუ­შა­ო­ბას თით­ქმის ორი თვით ადრე იწყებ­და, სიღ­რმი­სე­უ­ლად ეც­ნო­ბო­და შე­სა­ბა­მის ლი­ტე­რა­ტუ­რას და მხო­ლოდ ამის შემ­დეგ იწყებ­და წე­რი­ლო­ბით ტექ­სტზე მუ­შა­ო­ბას. თუმ­ცა ეს ფაქ­ტი არ გა­მო­რი­ცხავს იმას, რომ მას სხვა სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი უწევ­დნენ კონ­სულ­ტა­ცი­ას ამა თუ იმ ტექ­სტზე მუ­შა­ო­ბის პრო­ცეს­ში.

- რა შემ­თხვე­ვა­ში უწევს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქს გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბის არა ერ­თპი­როვ­ნუ­ლი, არა­მედ სი­ნო­დის დახ­მა­რე­ბით მი­ღე­ბა?

- ვი­ნა­ი­დან პატ­რი­არ­ქი მცხე­თა-თბი­ლი­სის მთა­ვა­რე­პის­კო­პო­სია, ისე­თი სა­კი­თხე­ბი, რომ­ლე­ბის ამ ორი ეპარ­ქი­ის ფარ­გლებს სცდე­ბა, სა­ვალ­დე­ბუ­ლოა სი­ნო­დის თან­დას­წრე­ბით გა­და­წყდეს. ამის სა­ფუძ­ვე­ლი მო­ცი­ქულ­თა 34-ე კა­ნო­ნია, სა­დაც წე­რია, რომ პირ­ველ მღვდელმთა­ვარს არ აქვს უფ­ლე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა სი­ნო­დის გა­რე­შე მი­ი­ღოს, ხოლო რი­გი­თი მღვდელმთა­ვა­რი უპი­რა­ტე­სი მღვდელმთა­ვა­რის, ანუ პატ­რი­არ­ქის შე­თან­ხმე­ბის გა­რე­შე გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებს ვერ მი­ი­ღებს.

მა­გა­ლი­თად, კონ­კრე­ტუ­ლი კან­დი­და­ტის ეპის­კო­პო­სის ხა­რისხში ასაყ­ვა­ნად პატ­რი­არ­ქი კან­დი­დატს სი­ნოდს წა­რუდ­გენს, თუმ­ცა ერ­თპი­როვ­ნუ­ლად ეპის­კო­პო­სის ხა­რისხს ვერ მი­ა­ნი­ჭებს.

- არის თუ არა არ­სე­ბი­თი გან­სხვა­ვე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­სა და სხვა მარ­თლმა­დი­დებ­ლუ­რი ქვეყ­ნე­ბის ეკ­ლე­სი­ის მარ­თვა-გამ­გე­ო­ბის დე­ბუ­ლე­ბებს შო­რის?

- არ­სე­ბი­თი გან­სხვა­ვე­ბა არ არ­სე­ბობს, თუმ­ცა შე­იძ­ლე­ბა რამ­დე­ნი­მე გა­მოვ­ყოთ:

მა­გა­ლი­თად, ჩვე­ნი მარ­თვა-გამ­გე­ო­ბის დე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, ეკ­ლე­სი­ის გა­ფარ­თო­ე­ბუ­ლი კრე­ბის მოწ­ვე­ვა წე­ლი­წად­ში ორ­ჯერ ხდე­ბა - ახა­ლი პატ­რი­არ­ქის არ­ჩე­ვი­სა და მარ­თვა-გამ­გე­ო­ბის ახა­ლი დე­ბუ­ლე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბის მიზ­ნით. სხვა მარ­თლმა­დი­დებ­ლურ ქვეყ­ნებ­ში გა­ფარ­თო­ე­ბუ­ლი კრე­ბის მოწ­ვე­ვის სხვა მი­ზე­ზე­ბიც არ­სე­ბობს. გარ­და ამი­სა, ჩვე­ნი დე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, ეპის­კო­პო­სე­ბი მნიშ­ვნე­ლო­ვან გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებს პატ­რი­არ­ქის კურ­თხე­ვის გა­რე­შე ვერ იღე­ბენ, მა­გა­ლი­თად, თუ რო­მე­ლი­მე ეპის­კო­პო­სი გარ­კვე­უ­ლი მი­ზე­ზით ქვეყ­ნის და­ტო­ვე­ბას გეგ­მავს, ამის შე­სა­ხებ აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა აც­ნო­ბოს პატ­რი­არს და მის­გან მი­ი­ღოს ნე­ბარ­თვა.

- შე­იძ­ლე­ბა თუ არა პატ­რი­არ­ქს ჩა­მო­ერ­თვას უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა და რა შემ­თხვე­ვა­ში?

- პატ­რი­არ­ქის გა­და­ყე­ნე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მხო­ლოდ ორ შემ­თხვე­ვა­ში: თა­ვად პატ­რი­არ­ქის ინი­ცი­ა­ტი­ვით ან სი­ნო­დის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე, თუ პატ­რი­არ­ქს რა­ი­მე სა­ხის მძი­მე და­ნა­შა­ულ­ში ამ­ხე­ლენ. ასე­თი შემ­თხვე­ვე­ბი მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლე­სი­ის ის­ტო­რი­ა­ში ძა­ლი­ან იშ­ვი­ა­თია, თუმ­ცა გა­მო­ნაკ­ლი­სე­ბი არ­სე­ბობს. და­ახ­ლო­ე­ბით 10-15 წლის წინ იე­რუ­სა­ლი­მის პატ­რი­არ­ქს შე­უ­ჩერ­და უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა ქო­ნე­ბის გაფ­ლან­გვის გამო. 2 წლის წინ კი ჩე­ხე­თის მიტ­რო­პო­ლი­ტი გა­დად­გა. ის გარ­კვე­ულ ზნე­ობ­რივ და­ნა­შა­ულ­ში ამ­ხი­ლეს.

- სად გა­დის ზღვა­რი სა­ხელ­მწი­ფო­ში სა­პატ­რი­არ­ქო­სა და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას შო­რის არ­სე­ბულ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­სა და უფ­ლე­ბა-მო­ვა­ლე­ო­ბებს შო­რის? სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი თუ პო­ლი­ტი­კუ­რი მოვ­ლე­ნე­ბის დროს ყო­ველ­თვის მი­მარ­თავს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას. სად გა­დის ზღვა­რი სა­ე­რო და სა­სუ­ლი­ე­რო ცხოვ­რე­ბას შო­რის?

- პრაქ­ტი­კუ­ლად ყვე­ლა ევ­რო­პულ ქვე­ყა­ნა­ში არ­სე­ბობს კა­ნო­ნი რე­ლი­გი­ე­ბის შე­სა­ხებ, სა­დაც გან­სა­ზღვრუ­ლია რო­გორც ცალ­კე ეკ­ლე­სი­ე­ბის(რო­გორც დო­მი­ნან­ტი, ისე რე­ლი­გი­უ­რი უმ­ცი­რე­სო­ბე­ბის) , ისე სა­ხელ­მწი­ფოს უფ­ლე­ბა-მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი ეკ­ლე­სი­ის წი­ნა­შე. სამ­წუ­ხა­როდ, ჩვენ მსგავ­სი კა­ნო­ნი ჯერ­ჯე­რო­ბით არ გაგ­ვაჩ­ნია, რაც მთელ რიგ შემ­თხვე­ვებ­ში ხე­ლის­შემ­შლე­ლი აღ­მოჩ­ნდე­ბა ხოლ­მე. თუმ­ცა არ­სე­ბობს კონ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი შე­თან­ხმე­ბა (კონ­კორ­და­ტი) მარ­თლმა­დი­დე­ბელ ეკ­ლე­სი­ა­სა და სა­ხელ­მწი­ფოს შო­რის, სა­დაც გა­წე­რი­ლია ეკ­ლე­სი­ი­სა და სა­ხელ­მწი­ფოს უფ­ლე­ბა-მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი. ასე­ვე არ­სე­ბობს ორ­მხრი­ვი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბი სა­პატ­რი­არ­ქო­სა და სხვა­დას­ხვა სა­ხელ­მწი­ფო უწყე­ბებს შო­რის. მა­გა­ლი­თად, იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტროს­თან და­დე­ბუ­ლი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა არე­გუ­ლი­რებს სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რე­ბის უფ­ლე­ბას სა­პა­ტიმ­რო­ებ­ში რე­ლი­გი­უ­რი დახ­მა­რე­ბის აღ­მო­ჩე­ნას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. გარ­და ამი­სა, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე სამ­ღვდე­ლო პი­რებს პრო­ბა­ცი­ო­ნე­რე­ბის სო­ცი­ა­ლურ რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მი­ღე­ბის უფ­ლე­ბა ეძ­ლე­ვათ.

შე­გახ­სე­ნებთ, რომ მსოფ­ლი­ო­ში 14 სა­ყო­ველ­თა­ოდ აღი­ა­რე­ბუ­ლი ავ­ტო­კე­ფა­ლუ­რი მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლე­სია არ­სე­ბობს, რო­მელ­თა­გან 9 არის სა­პატ­რი­არ­ქო რან­გის (კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლის, ალექ­სან­დრი­ის, ან­ტი­ო­ქი­ის, იე­რუ­სა­ლი­მის, მოს­კო­ვის, სა­ქარ­თვე­ლოს, სერ­ბე­თის, რუ­მი­ნე­თის, ბულ­გა­რე­თის), სამი ავ­ტო­კე­ფა­ლუ­რი სამ­თა­ვა­რე­პის­კო­პო­სო [სა­არ­ქი­ე­პის­კო­პო­სო] ( კვიპ­რო­სის, სა­ბერ­ძნე­თის, ანუ ელა­დის და ალ­ბა­ნე­თის) და ორი ავ­ტო­კე­ფა­ლუ­რი სა­მიტ­რო­პო­ლი­ტო (პო­ლო­ნე­თის და ჩე­ხეთ-სლო­ვა­კე­თის). მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლის პატ­რი­არ­ქი ატა­რებს "მსოფ­ლიო, ანუ ეკუ­მე­ნუ­რი პატ­რი­არ­ქის"ტი­ტულს, ეს წო­დე­ბა სიმ­ბო­ლუ­რი და სა­პა­ტი­ოა და არა რე­ა­ლუ­რი ში­ნა­არ­სი­სა. იგია "პირ­ვე­ლი თა­ნას­წორ­თა შო­რის".

მი­უ­ხე­და­ვად პატ­რი­არ­ქის, მთა­ვა­რე­პის­კო­პო­სი­სა და მიტ­რო­პო­ლი­ტის წო­დე­ბი­სა, ყვე­ლა ეკ­ლე­სი­ის მე­თა­უ­რი ერ­თმა­ნეთ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში თა­ნას­წო­რი და და­მო­უ­კი­დე­ბელ­ნია. ყო­ვე­ლი მათ­გა­ნი თა­ვის რწმუ­ნე­ბულ ეკ­ლე­სი­ას მარ­თავს თა­ვი­სი სი­ნო­დის სა­შუ­ა­ლე­ბით. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მსოფ­ლიო მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი, "ერთი წმინ­და კა­თო­ლი­კე, სა­მო­ცი­ქუ­ლო ეკ­ლე­სია" და­ყო­ფი­ლია თვით­მმარ­თველ (ავ­ტო­კე­ფა­ლურ) ად­გი­ლობ­რივ ეკ­ლე­სი­ე­ბად, რო­მელ­ნიც ერ­თმა­ნე­თის­გან სტრუქ­ტუ­რულ დო­ნე­ზე და­მო­უ­კი­დე­ბელ­ნი არი­ან, მსოფ­ლიო ეკ­ლე­სია სუ­ლი­ე­რი, სწავ­ლე­ბი­თი და მად­ლის­მი­ე­რი მნიშ­ვნე­ლო­ბით ერ­თი­ა­ნი და გა­ნუ­ყო­ფე­ლია.

სა­ლო­მე ში­ხაშ­ვი­ლი, Ambebi.ge

იხი­ლეთ ავ­ტო­რის სხვა სტა­ტი­ე­ბი