ერთ-ერთ ინტერნეტ საიტზე (http://www.thetoptens.com/top-military-generals/) ჩატარდა გამოკითხვა: მსოფლიოს უდიდესი მხედართმთავარი. გამოკითხვაში 20000-ზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა და საბოლოოდ, პირველ ადგილზე დავით აღმაშენებელი გავიდა. რამდენად კანონზომიერი და ობიექტურია ჩვენი უდიდესი მეფის პირველობა ასეთ გამოკითხვაში, ამ თემაზე ინტერვიუ ვთხოვეთ - პროფესორს, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორს, დიმიტრი შველიძეს.
დიმიტრი შველიძე:
- ყველანაირი გადაჭარბება მხოლოდ ზიანის მომტანია. დავითს პირადად მე უდიდეს პატივს ვცემ, ის მართლაც არაფრით არ ჩამოუვარდება არცერთ უცხოელ მხედართმთავარს, მიუხედავად ამისა, ამ გამოკითხვაში მისთვის პირველი ადგილის მინიჭება, მე მაინც არაობიექტურად მიმაჩნია და ვფიქრობ, "მოცლილმა ხელებმა" ითამაშეს თავისი როლი. დავითს ჩვენ ვიცნობთ ორიოდე ბრძოლით (ფართო საზოგადოებას ვგულისხმობ და არა ისტორიის სპეციალისტებს): ერთი, ესაა ერწუხის და მეორე - დიდგორის ბრძოლა, არადა, დავითს გადახდილი აქვს რამდენიმე ათეული ბროლა, რომელიც სამწუხაროდ ქართულ მატიანეს არ აღურიცხავს, სხვათაშორის, დიდგორის ბრძოლის შესახებაც ქართულმა საისტორიო წყაროებმა, დიდი-დიდი, ერთი აბზაცი შემოგვინახეს. მადლობა ღმერთს, რომ ამ ბრძოლის შესახებ, ძალიან ბევრ ცნობას გვაწვდიან: არაბი, სპარსი, თურქი, ბიზანტიელი, დას. ევროპელი ისტორიკოსები და სხვ.
დავითის მიერ წარმოებული ომების მასშტაბები მართლაც საოცარია. არ შევცდები, თუ ვიტყვი, რომ მას ალექსანდრე მაკედონელზე მეტი ბრძოლა აქვს ჩატარებული, მაგრამ ამ ბრძოლების აბსოლიტური უმრავლესობა არათუ ფართო საზოგადოებისთვის, არამედ რიგი ისტორიკოსებისთვისაც არაა ცნობილი. არსებობს ასეთი სერია -"მსოფლიოს 100 უდიდესი მხედართმთავარი", სადაც დავითი საერთოდ არაა შეყვანილი და ეს ისევე არაობიექტურია, როგორც თქვენს მიერ ნახსენებ გამოკითხვაში ხელოვნურად დავითის გამარჯვება.
- სოც. ქსელებში მოხდა ამ გამოკითხვის პოპულარიზაცია, სწორედ ამან ხომ არ განაპირობა დავითის მიერ პირველი ადგილის დაკავება?
- სავარაუდოდ, სწორედ ასე იქნებოდა. ჩვენ, ქართველებს, გადაჭარბება გვჩვევია. იცით, რატომ მიმაჩნია არარეალურად დავითის პირველობა? ნაპოლონის და სხვა მხედართმთავრების შესახებ უამრავი ცნობებია დაცული, არსებობს მათი სამხედრო ტაქტიკის და სტრატეგიის შესახებ ინფორმაცია, ხოლო დავითთან მიმართებაში ფაქტობრივად არავითარი ინფორმაცია არ გაგვაჩნია, თუმცა მისი ბრძოლები იმდენად შთამბეჭდავია, რომ მას საკუთარი ტაქტიკა და სტრატეგია აუცილებლად ექნებოდა. დავით აღმაშენებელი უდავოდ მსოფლიო მასშტაბით ერთ-ერთი ბრწყინვალე მხედართმთავარია. ჩემი გადასაწყვეტი რომ იყოს, დავითს ოცეულში ნამდვილად შევიყვანდი, ხოლო თუ ასეული იქნებოდა, მაშინ აუცილებლად შევიყვანდი სხვა ქართველ მხედართმთავრებსაც, რომლებიც არ იყვნენ დავით აღმაშენებელზე ნაკლებნი. მაგ: ერეკლე მეორეს, სიმონ პირველს - ესენი ძალიან დიდი მხედართმთავრები არიან.
- ნაპოლეონი ახსენეთ და ამ გამოკითხვაში ის მესამე ადგილზეა. ეს იმიტომ ხომ არ მოხდა, რომ ფრანგებისთვის ნაკლებად ნიშვნელოვანია, თუ რომელ ადგილს მიაკუთვნებდნენ ნაპოლეონს და მათ თავი არ შეიწუხეს გამოკითხვაში მონაწილეობით?
- ვერ დაგეთანხმებით. სულაც არ არის ფრანგებისთვის უმნიშვნელო, რომელ ადგილზე გავიდოდა ნაპოლეონი. ეს ჩვენ გვეუბნებიან, რომ ნაციონალური ბრძოლები ნაკლებად მნიშვნელოვანია დასავლეთ ევროპელებისათვის, მაგრამ ისინი ძალიან კარგად აფასებენ საკუთარ ისტორიას და იციან თითოეული ბრძოლის ფასი. ნაპოლეონის მესამე ადგილიც არარეალურად მიმაჩნია, მე რომ მკითხონ, ნაპოლეონი პირველზე უნდა იყოს მსოფლიოს მხედარმთავრათა შორის. შეიძლება ჩვენთვის არასასიამოვნოა, მაგრამ უდიდესი მხედარმთვარები იყვნენ ჯალალედინი, ჩინგიზ-ყაენი, რომლებიც აუცილებლად უნდა იყვნენ ათეულში თუ არა ოცეულში მაინც. რუსებსაც ყავდათ საკმაოდ კარგი მხედარმთავრები მაგ: კუტუზოვი და სუვოროვი, რომლებიც არ არიან პირველი რანგის, მაგრამ მეორე ოცეულში მათი ადგილი ნამდვილადაა.
ჩვენ მთელი 70 წელი რუსებს რაც უნდოდათ და როგორც უნდოდათ იმას გვასწავლიდნენ და შედეგიც გვაქვს ისეთი როგორიც დღეს გვაქვს...
ქართველებს ცოტა ტრაბახიც რომ გვიყვარს ეგეც ცნობილი ფაქტია, გაზვიადებაც გვიყვარს, ვიღაცამ მაგალითად ორი, სამი კაცი თუ მოკლა ვამბობთ 5,6,7 მოკლაო, ამ მხრივ უცნაურები ვართ, სიმართლის თქმას გვირჩევნია ცოტა ან მოვუმატოთ ან დავაკლოთ... (ქართველი ვარ და ვამბობ. სამწუხარო სიმართლეა)
მაგრამ ძველი ქართველები რომ მართლაც ძლიერები გვყავდნენ და ბევრი თავდადებულებიც და ბევრი მოღალატეებიც, ეგეც რეალობაა... ამიტომ ვთქვი უცნაური ხალხი ვართ-მეთქი, ცუდშიც მაგრები ვართ და კარგშიც...
მე ვფიქრობ ეს რელიგიების დამსახურებაა, ჩემი აზრით ქართველების ეს უცნაურობები რელიგიების დამსახურებაა, დღეს მართალი საქართველო ქრისტიან-მართლმადიდებელი ქვეყანაა მაგრამ საქართველოს მოსახლეობის ადამიანების ნახევარი თავს კი თვლის ქრისტიანებად მაგრამ რეალურად ცხოვრებაში ზოგი ქრისტიანობამდელი აზროვნებით ცხოვრობს მაგრამ გონია რომ ქრისტიანულად ცხოვრობს, ზოგიც ძველი აღთქმისესული აზროვნებით და ზოგიც ახალი აღთქმის აზროვნებით... აქედან გამომდინარე ვართ მრავაფეროვანი ერი ქართველები და სწორედ ამიტომაც ვართ „აჭრელებულები“ საქმეების მიხედვით, კარგ საქმეშიც რომ ვიტყვით ხოლმე მაგრები ვართო და ცუდ საქმეშიც ვხედავთ ხოლმე რომ „მაგრები“ ვართ...
მთლიანობაში მართალია ვიცით რომ ცუდი გაგვიკეთები მაგრამ ლაპარაკის დროს მაინც ვამაყობთ ხოლმე ცუდი საქმეების ჩადენით, თან ვამატებთ ხოლმე კარგი არ არისო... :)